Na ile możemy poznać wszechświat
poza naszą galaktyką?

Teleskop Hubble'a pozwolił nam zobaczyć

obiekty w kosmosie oddalone
o 13 miliardów lat świetlnych.

Nie daje to jednak odpowiedzi
na wszystkie nasze pytania.

"Z czego zbudowany jest wszechświat?"

"Których pierwiastków jest najwięcej?"

"Czy w kosmosie istnieją
nieodkryte formy materii?"

"Czy istnieją gwiazdy lub galaktyki
zbudowane z antymaterii?"

Na niektóre z nich nie da się
odpowiedzieć tylko na podstawie zdjęć,

ale co by było, gdybyśmy mieli posłańców
przynoszących dane fizyczne

z odległych zakątków kosmosu,

poza zasięgiem odkrywców czy satelitów?

W pewnym sensie rolę takich posłańców
spełnia promieniowanie kosmiczne.

Zostało odkryte w 1912 roku
przez Victora Hessa,

który postanowił zbadać zróżnicowanie
poziomu promieniowania w atmosferze,

uważanego za pochodzące
ze skorupy ziemskiej.

Dokonując pomiarów z balonu
podczas zaćmienia Słońca,

Hess udowodnił, że promieniowanie wzrasta

wraz z wysokością, a jego źródłem
nie może być Słońce.

Zaskakujący wniosek był taki, 
że nie pochodzi ono

z atmosfery ziemskiej,
ale z przestrzeni kosmicznej.

Wszechświat składa się z mnóstwa
obiektów astronomicznych.

Miliardów gwiazd różnej wielkości, 
czarnych dziur, aktywnych jąder galaktyk,

asteroid, planet i innych.

Podczas gwałtownych zmian, jak wybuch
dużej gwiazdy i powstanie supernowej,

miliardy cząstek są wysyłane
w przestrzeń kosmiczną.

Chociaż nazywamy je promieniami,

tworzą je wysokoenergetyczne cząstki,

a nie fotony jak w promieniach świetlnych.

Światło z wybuchu porusza się po prostej

ze swoją słynną stałą prędkością,

zaś cząstki uwięzione są
w niezwykłych pętlach

przez magnetyczne fale uderzeniowe
wywołane wybuchem.

Przekraczając tam i z powrotem
linie pola magnetycznego,

przyspieszają niemal
do prędkości światła, zanim uciekną.

W kosmosie jest dużo promieniowania,
a podróż niektórych cząstek na Ziemię

trwa niekiedy miliardy lat.

Po wejściu do atmosfery ziemskiej
zderzają się z obecnymi w niej cząstkami,

wytwarzając wtórne
promieniowanie kosmiczne,

lżejsze cząstki o mniejszej
energii niż pierwotnie.

Większość z nich pochłania atmosfera,

ale część dociera do powierzchni Ziemi,
a nawet przechodzi przez nasze ciała.

Na poziomie morza
promieniowanie jest dość niskie.

Ale ludzie, którzy spędzają dużo czasu
na większych wysokościach,

jak załogi samolotów,
są na nie dużo bardziej narażeni.

Promieniowanie kosmiczne 
to użyteczni posłańcy,

bo noszą ślady swoich początków.

Badając częstotliwość
występowania różnych cząstek,

naukowcy mogą określić
względną ilość pierwiastków,

jak wodór czy hel we wszechświecie.

Promienie kosmiczne mogą dostarczyć
nawet bardziej fascynujących informacji

o samym budulcu wszechświata.

Niedawno na pokładzie
Międzynarodowej Stacji Kosmicznej

umieszczono moduł-eksperyment zwany
Magnetycznym Spektrometrem Alfa, AMS,

zawierający liczne detektory do pomiaru

prędkości, toru, promieniowania, masy
i energii cząstki promienia kosmicznego

oraz określania, czy dana cząstka
jest materią, czy antymaterią.

Choć zwykle są one nie do odróżnienia,

dzięki przeciwnym ładunkom
można je wykryć za pomocą magnesu.

Magnetyczny Spektrometr Alfa mierzy
obecnie 50 milionów cząstek dziennie

i przesyła w czasie rzeczywistym 
informacje o każdej z nich

do centrum operacyjnego w CERN.

Przez najbliższe miesiące i lata

ma dostarczać wyjątkowych
i użytecznych informacji o antymaterii,

potencjalnym istnieniu ciemnej materii,

a nawet możliwości łagodzenia wpływu

promieniowania kosmicznego
na podróże kosmiczne.

Czekając na nowe odkrycia,
spójrzcie w niebo w pogodną noc.

Być może zobaczycie
Międzynarodową Stację Kosmiczną,

na której Magnetyczny Spektrometr Alfa
przyjmuje malutkich posłańców

przynoszących wiadomości
o tajemnicach kosmosu.