1
00:00:00,825 --> 00:00:02,464
Haberi duydunuz mu?

2
00:00:02,488 --> 00:00:05,362
Temiz enerji devrimindeyiz.

3
00:00:21,368 --> 00:00:23,426
10 kat daha fazla güneş enerji santrali

4
00:00:05,362 --> 00:00:07,482
Yaşadığım yer olan Berkeley, 
Kaliforniya'da,

5
00:00:07,482 --> 00:00:11,734
sanki her gün yeni güneş panelleri
takılmış bir çatı,

6
00:00:11,734 --> 00:00:13,721
yollarda elektrikli arabalar görüyorum.

7
00:00:13,742 --> 00:00:17,027
Almanya, bazen enerjisinin yarısını
güneş enerjisinden elde ediyor

8
00:00:17,051 --> 00:00:21,368
ve şimdi Hindistan, 2022'ye kadar
Kaliforniya'da sahip olduğumuzdan

9
00:00:23,426 --> 00:00:24,802
inşa etmeye kendisini adadı.

10
00:00:24,896 --> 00:00:27,346
Nükleer bile geri dönüş 
yapıyor gibi görünüyor.

11
00:00:27,804 --> 00:00:30,919
Bill Gates Çin'de mühendislerle
birlikte çalışıyor,


12
00:00:30,943 --> 00:00:33,740
dayanıklı, kömürden daha ucuz,

13
00:00:33,764 --> 00:00:37,089
ve atıklarla çalışan ilk reaktörü
inşa etmek için

14
00:00:37,113 --> 00:00:38,480
yarışmaya çabalayan

15
00:00:38,480 --> 00:00:40,462
birlikte çalışan 40 farklı firma var.

16
00:00:40,492 --> 00:00:42,797
Ve bu nedenle sormaya başlayabilirsiniz:

17
00:00:43,290 --> 00:00:45,227
Bu bütün küresel ısınma
problemini çözmek

18
00:00:45,251 --> 00:00:48,201
kimsenin tahmin etmediğinden 
çok daha kolay olacak mı?


19
00:00:48,504 --> 00:00:50,199
Bu bilmek istediğimiz soruydu,

20
00:00:50,199 --> 00:00:53,831
meslektaşlarım ve ben eldeki verileri 
derinlemesine incelemeye karar verdik.

21
00:00:53,831 --> 00:00:55,772
Biz temiz enerji devrimi hikayesinin

22
00:00:55,796 --> 00:00:57,803
bazı kısımlarına karşı biraz şüpheciydik,

23
00:00:57,827 --> 00:01:00,587
fakat bulduklarımız 
bizi gerçekten şaşırttı.

24
00:01:00,611 --> 00:01:04,521
İlk şey temiz enerjinin 
artmakta olduğuydu.

25
00:01:04,545 --> 00:01:08,666
Bu son 20 yıl boyunca temiz enerji 
kaynaklarından gelen elektrik.

26
00:01:09,023 --> 00:01:12,695
Fakat temiz enerji kaynaklarından 
gelen küresel elektiriğin

27
00:01:12,695 --> 00:01:14,104
yüzdesine bakarsanız,

28
00:01:14,128 --> 00:01:18,694
aslında yüzde 36'dan yüzde 
31'e düşmüş durumdadır.

29
00:01:18,718 --> 00:01:20,900
Ve iklim değişikliği 
sizi ilgilendiriyorsa,

30
00:01:20,924 --> 00:01:23,070
mümkün oldukça süratle elektriğimizin

31
00:01:23,094 --> 00:01:26,644
yüzde 100'ünü temiz enerji 
kaynaklarından elde etmek için

32
00:01:26,668 --> 00:01:28,266
tam ters istikamete gitmeliyiz.

33
00:01:28,290 --> 00:01:29,607
Şimdi, merak edebilirsiniz,

34
00:01:29,607 --> 00:01:33,340
"Hadi canım, küresel elektiriğin
nasıl yüzde 5 puanı olabilir?"

35
00:01:33,364 --> 00:01:35,131
Peki, bu ki biraz az gözüktü.

36
00:01:35,155 --> 00:01:38,298
Bu Kaliforniya'nın son nükleer santrali

37
00:01:38,322 --> 00:01:41,933
Diablo Kanyon gibi 60 nükleer santrale eş

38
00:01:41,957 --> 00:01:44,840
ya da Kaliforniya'daki 
kesinlikle bizim en büyük,

39
00:01:44,840 --> 00:01:48,179
dünyadaki ise en büyük güneş
tarlalarından biri olan Topaz boyutlarında

40
00:01:48,203 --> 00:01:50,829
900 güneş enerji santraline eş.

41
00:01:51,587 --> 00:01:54,831
Bunun büyük bir kısmı fosil
yakıtların temiz enerjiden

42
00:01:54,855 --> 00:01:56,108
daha hızlı arttığıdır.

43
00:01:56,112 --> 00:01:57,421
Ve bu anlaşılır bir şey.

44
00:01:57,421 --> 00:01:59,110
Temel enerji kaynağı olarak

45
00:01:59,134 --> 00:02:00,751
hala odun, kömür ve

46
00:02:00,751 --> 00:02:02,610
tezek kullanan bir sürü fakir ülke var

47
00:02:02,610 --> 00:02:04,711
ve bunlar temiz yakıtlara
ihtiyaç duyuyorlar.

48
00:02:04,711 --> 00:02:06,644
Fakat başka bir şey oluyor ki

49
00:02:06,668 --> 00:02:10,723
bu temiz enerji kaynaklarından biri

50
00:02:10,747 --> 00:02:14,155
göreceli olarak değil 
mutlak veriler ışığında

51
00:02:14,179 --> 00:02:15,680
özellikle düşüşte.

52
00:02:15,704 --> 00:02:16,918
Ve bu nükleer enerjidir.

53
00:02:16,942 --> 00:02:20,591
Son on yılda onun üretiminin yüzde yedi

54
00:02:20,615 --> 00:02:22,452
azaldığını görebilirsin.

55
00:02:22,476 --> 00:02:25,084
Şimdi, güneş ve rüzgar
büyük atılım yapmakta,

56
00:02:25,108 --> 00:02:28,016
bu yüzden hiç de fark etmez gibi
konuşmalar duyarsınız,

57
00:02:28,040 --> 00:02:30,778
çünkü güneş ve rüzgar fark yaratacaktır.

58
00:02:30,802 --> 00:02:32,658
Fakat veriler farkı şeyler söylüyor.

59
00:02:32,682 --> 00:02:35,727
Güneş ve rüzgardan elde edilen 
enerjinin tamamını toplasan,

60
00:02:35,751 --> 00:02:40,550
nükleerden azalan miktarın ancak 
yarısı yapıyor olduğunu görürsün.

61
00:02:41,758 --> 00:02:44,076
ABD'de buna daha detaylı
bir şekilde bakalım.

62
00:02:44,100 --> 00:02:47,891
Son birkaç yılda –- gerçekten
2013, 2014--

63
00:02:47,915 --> 00:02:51,384
biz nükleer santralleri daha 
ömrü dolmadan tedavülden kaldırdık.

64
00:02:51,408 --> 00:02:54,207
Onların yeri tamamen 
fosil yakıtlarca alındı

65
00:02:54,231 --> 00:02:57,737
ve bu yüzden sonuç şu ki neredeyse 
güneşten aldığımız

66
00:02:57,761 --> 00:03:02,687
temiz enerji elektriği kadarını yok ettik.

67
00:03:02,711 --> 00:03:05,732
Ve bu bize has bir şey değil.

68
00:03:05,883 --> 00:03:09,294
İnsanlar Kaliforniya'yı bir temiz enerji
ve iklim lideri olarak görüyor,

69
00:03:09,294 --> 00:03:11,216
fakat verilere baktığımızda

70
00:03:11,240 --> 00:03:12,741
bulduğumuz şey şu ki aslında

71
00:03:12,765 --> 00:03:16,428
Kaliforniya 2000 ile 2015 arasında ulusal
ortalamadan daha yavaş bir şekilde

72
00:03:16,428 --> 00:03:17,835

emisyonları azaltıyor.

73
00:03:18,119 --> 00:03:19,578
Peki Almanya'dan ne haber?

74
00:03:19,578 --> 00:03:21,651
Çok fazla miktarda
temiz enerji üretiyorlar.

75
00:03:21,675 --> 00:03:23,406
Fakat verilere baktığında,

76
00:03:23,430 --> 00:03:26,708
2009'dan beri Almanya'da emisyonlarda
bir artış olduğudur

77
00:03:26,732 --> 00:03:29,307
ve gerçekten 2020 iklim taahhütlerini
yakalayacaklarını

78
00:03:29,331 --> 00:03:32,639
söylebilecek bir Allah'ın
kulunu bulamazsınız.

79
00:03:33,137 --> 00:03:34,889
Sebebini anlamak zor değil.

80
00:03:34,913 --> 00:03:38,216
Güneş ve rüzgar zamanın yüzde 10 
ile 20 arasında güç sağlıyor,

81
00:03:38,240 --> 00:03:40,288
ki bu şu demek güneş olmadığında,

82
00:03:40,312 --> 00:03:41,664
rüzgar esmediğinde,

83
00:03:41,688 --> 00:03:43,839
sizin hastaneleriniz,
evleriniz, şehirleriniz

84
00:03:43,863 --> 00:03:46,593
ve fabrikalarınız için hâlâ 
enerjiye ihtiyacınız olacak.

85
00:03:46,617 --> 00:03:50,521
Son zamanlarda pillerde harika 
ilerlemeler olmuş olmasına rağmen,

86
00:03:50,545 --> 00:03:53,253
gerçek şu ki onlar hiçbir zaman 
elektrik şebekesi kadar

87
00:03:53,277 --> 00:03:54,476
randımanlı olmayacaklar.

88
00:03:54,500 --> 00:03:57,627
Elektriği pile koyduğun ve
çıkarttığın her zaman

89
00:03:57,651 --> 00:04:00,907
gücün yaklaşık yüzde 20 ile 40'ını
kaybedersin.

90
00:04:01,470 --> 00:04:03,617
İşte bu yüzden biz Kaliforniya'da

91
00:04:03,617 --> 00:04:06,841
aktif hale getirdiğimiz güneş 
enerjisiyle ilgilenmeye çalışıyoruz--

92
00:04:06,841 --> 00:04:09,789
şu an elektriğin yaklaşık yüzde 10'unu 
güneşten elde ediyoruz-

93
00:04:09,789 --> 00:04:12,255
güneş battığında, ve insanlar
işten eve döndüğünde

94
00:04:12,279 --> 00:04:14,769
ve klimalarını, televizyonlarını

95
00:04:14,793 --> 00:04:16,691
ve evdeki diğer bütün
aletleri çalıştırdığında,

96
00:04:16,715 --> 00:04:19,176
çok miktarda doğal gaz 
desteğine ihtiyacımız olur.

97
00:04:19,200 --> 00:04:20,365
Şimdiye kadar yaptığımız şey

98
00:04:20,389 --> 00:04:23,303
dağın bir tarafına çok miktarda 
doğal gaz depolamak.

99
00:04:23,616 --> 00:04:25,865
Bu bir süre gayet güzel çalıştı,

100
00:04:25,889 --> 00:04:28,880
fakat geçen senenin sonunda 
sızdırmaya başladı.

101
00:04:28,904 --> 00:04:30,744
Bu Aliso Kanyonu.

102
00:04:30,768 --> 00:04:33,782
Çok fazla metan gazı çıkışı oldu,

103
00:04:33,806 --> 00:04:36,992
bu, yollardaki yarım milyon arabanın 
deposunu dolduracak kadara eşitti.

104
00:04:37,016 --> 00:04:40,913
Bu bizim yıl için olan iklim 
taahhütlerimizden uçtu gitti.

105
00:04:41,481 --> 00:04:43,005
Peki, Hindistan'dan ne haber?

106
00:04:43,029 --> 00:04:46,204
Bazen gerçekten doğru veriler için 
o yerlere gitmeniz gerekiyor,

107
00:04:46,204 --> 00:04:48,279
bu yüzden birkaç ay önce
Hindistan'a gittik.

108
00:04:48,279 --> 00:04:51,510
Güneş, nükleer, diğer enerjilerin en 
üst düzey yetkilileri ile buluştuk

109
00:04:51,510 --> 00:04:53,005
ve bize dediler ki,

110
00:04:53,029 --> 00:04:55,323
"Bizim Hem Almanya'dan hem de 
Kaliforniya'dan daha ciddi

111
00:04:55,323 --> 00:04:56,782
problemlerimiz var.

112
00:04:56,806 --> 00:05:00,339
Bizde yedek yok, doğal gaz hiç yok.

113
00:05:00,363 --> 00:05:02,895
Ve bu sadece başlangıç.

114
00:05:02,919 --> 00:05:05,808
2022'e kadar 100 milyar vat 
elde etmek istiyoruz.

115
00:05:05,832 --> 00:05:07,784
Fakat geçen sene sadece beş

116
00:05:07,808 --> 00:05:09,846
ve bir önceki yıl da beş yapabildik."

117
00:05:09,870 --> 00:05:12,746
Nükleere daha yakından bakalım o zaman.

118
00:05:12,770 --> 00:05:16,223
Birleşmiş Milletler Hükümetlerarası
İklim Değişikliği hakkındaki Paneli

119
00:05:16,223 --> 00:05:18,988
farklı yakıtlardaki karbon
oranını inceledi

120
00:05:19,012 --> 00:05:22,945
ve nükleerde gerçekten çok düşük çıktı, 
bu aslında güneş enerjisinden bile az.

121
00:05:22,969 --> 00:05:26,864
Ve nükleer açıkça günün 24 saati,

122
00:05:26,888 --> 00:05:29,441
haftanın yedi günü çok 
miktarda güç sağlıyor.

123
00:05:29,465 --> 00:05:33,399
Bir santral zamanın yüzde 92'lik
kısmında güç sağlayabiliyor.

124
00:05:33,423 --> 00:05:35,995
İlginç olan şey farklı çeşitlerde

125
00:05:36,019 --> 00:05:38,455
temiz enerjinin yaygın olduğu
ülkelere baktığımızda,

126
00:05:38,455 --> 00:05:40,975
iklim kriziyle mücadelede
istikrarlı bir hız sağlamış

127
00:05:40,975 --> 00:05:42,908
sadece birkaç ülke var.

128
00:05:42,908 --> 00:05:45,829
Bu yüzden nükleer gayet güzel bir 
seçenek olarak gözüküyor,

129
00:05:45,829 --> 00:05:47,501
fakat bunun da bir problemi var,

130
00:05:47,525 --> 00:05:49,555
ki eminim ki hepinizin farkında olduğu

131
00:05:49,579 --> 00:05:52,407
insanlar bunu pek sevmiyor.

132
00:05:52,431 --> 00:05:55,622
Yaklaşık bir buçuk yıl önce dünya 
genelinde insanlarla yapılmış,

133
00:05:55,646 --> 00:05:58,149
--sadece ABD'de veya Avrupa'da değil

134
00:05:58,173 --> 00:05:59,704

bir anket vardı.

135
00:05:59,728 --> 00:06:01,062
Buldukları şey

136
00:06:01,086 --> 00:06:04,878
nükleerin gerçekten en az popüler olan 
enerji çeşidi olduğuydu.

137
00:06:04,902 --> 00:06:07,332
Petrol bile nükleerden da popüler.

138
00:06:07,356 --> 00:06:10,522
Kömürle neredeyse eşit olsa da,

139
00:06:10,546 --> 00:06:14,363
insanlar nükleerden korktukları 
kadar kömürden korkmuyorlar,

140
00:06:14,387 --> 00:06:16,804
ki bu bilinçsiz olduğumuzu gösteriyor.

141
00:06:16,828 --> 00:06:18,463
Peki korktuğumuz şey ne o zaman?

142
00:06:18,487 --> 00:06:20,037
Aslında üç şey var.

143
00:06:20,061 --> 00:06:22,301
Santrallerin kendi güvenliği—

144
00:06:22,325 --> 00:06:25,130
yıkılacakları veya zarara
neden olacakları;

145
00:06:25,154 --> 00:06:26,499
onlardan çıkan atıklar

146
00:06:26,523 --> 00:06:29,030
ve silahları çağrıştırıyor olması.

147
00:06:29,382 --> 00:06:30,998
Ve sanırım, anlaşılır bir şekilde,

148
00:06:31,022 --> 00:06:35,064
mühendisler bu çekinceleri dikkate alıyor 
ve teknolojik çözümler araştırıyorlar.

149
00:06:35,088 --> 00:06:38,071
İşte bu yüzden Bill Gates Çin'de
ileri reaktör geliştiriyor.

150
00:06:38,095 --> 00:06:41,213
İşte bu yüzden 40 farklı girişimci 
bu problem üzerinde çalışıyor.

151
00:06:41,213 --> 00:06:43,504
Ben kendi adıma,bunun 
hakkında çok heyecanlıyım.

152
00:06:43,504 --> 00:06:46,350
Bir rapor hazırladık:“Nükleeri Nasıl 
Ucuza Yaparız?” diye.

153
00:06:46,350 --> 00:06:48,562
Özellikle toryum reaktörü 
gelecek vaat ediyor.

154
00:06:48,586 --> 00:06:50,204
İklim bilimci James Hansen

155
00:06:50,204 --> 00:06:51,867
bana onunla birlikte Çin'e gitmek

156
00:06:51,867 --> 00:06:55,501
ve Çin'in ileri nükleer programını
incelemek isteyip istemediğimi sorduğunda,

157
00:06:55,501 --> 00:06:56,665
olaya balıklama atladım.

158
00:06:56,689 --> 00:06:59,844
Orada MIT ve UC Berkeley' in
mühendisleriyle birlikteydik.

159
00:06:59,844 --> 00:07:02,070
Çinlilerin yaptıkları
birçok şeyde olduğu gibi

160
00:07:02,070 --> 00:07:03,916
nükleeri de yapabileceklerine dair

161
00:07:03,940 --> 00:07:05,987
bir yargı vargı kafamda—

162
00:07:06,011 --> 00:07:09,940
fabrika bantlarında çok sayıda küçük 
nükleer reaktörler üretmek,

163
00:07:09,964 --> 00:07:14,352
onları iPhonelar yada MacBooklar gibi 
yüklemek ve dünyanın her yerine göndermek.

164
00:07:14,376 --> 00:07:16,359
Berkeley de evde bir tane alabilirdim.

165
00:07:17,020 --> 00:07:19,081
Fakat orada bulduğum
şey oldukça farklıydı.

166
00:07:19,105 --> 00:07:22,009
Sunumlar heyecan verici ve
gelecek vaat ediciydi;

167
00:07:22,033 --> 00:07:24,519
üzerinde çalıştıkları
çoklu reaktörler var.

168
00:07:24,543 --> 00:07:27,848
Toryum reaktörüne sıra gelince, 
aramızdan bir grup heyecanlandı.

169
00:07:27,872 --> 00:07:31,271
Tüm sunumu yaptılar, 
zamana riayet ettiler

170
00:07:31,295 --> 00:07:32,552
ve dediler ki,

171
00:07:32,576 --> 00:07:36,094
"2040 yılına kadar toryum
erimiş tuz reaktörünü

172
00:07:36,118 --> 00:07:38,283
dünyaya satmaya


173
00:07:38,307 --> 00:07:39,869
hazır olacağız."

174
00:07:40,850 --> 00:07:42,463
Ve ben "Yok artık!" dedim.

175
00:07:42,487 --> 00:07:43,502
(Gülüşmeler)

176
00:07:43,526 --> 00:07:45,534
Meslektaşlarıma baktım ve

177
00:07:45,558 --> 00:07:46,700
"Afedersiniz--

178
00:07:46,700 --> 00:07:49,380
şu işi biraz daha hızlandıramaz
mısınız? "der gibi oldum.

179
00:07:49,404 --> 00:07:52,478
Çünkü şu an iklim krizinin 
biraz içindeyiz de.

180
00:07:52,502 --> 00:07:55,228
Bu arada şehirleriniz çok kirli."

181
00:07:55,252 --> 00:07:57,274
Ve cevap verdiler,

182
00:07:57,274 --> 00:08:00,328
"Bizim toryum programımız hakkında
ne duyduğunuzdan emin değiliz,

183
00:08:00,328 --> 00:08:02,563
fakat bunu yapmak için 
kaynağın üçte biri yok,

184
00:08:02,563 --> 00:08:05,449
ve sizin enerji departmanınız 
deneme reaktörleri hakkındaki

185
00:08:05,473 --> 00:08:08,954
sahip olduğu verilerle 
özellikle hazır değildi.

186
00:08:09,382 --> 00:08:11,740
"O zaman bir fikrim var, dedim.

187
00:08:11,764 --> 00:08:15,380
Sunumunu yeni yaptığınız reaktör için
10 yılınız olduğunu nasıl biliyorsunuz?

188
00:08:15,384 --> 00:08:16,956
Haydi bu kısmı geçelim,

189
00:08:16,980 --> 00:08:19,330
haydi direkt bunu
ticarileştirmeye geçelim.

190
00:08:19,354 --> 00:08:21,000
Bu para ve zaman kazandırır."

191
00:08:21,379 --> 00:08:23,971
Ve bir mühendis bana baktı ve dedi ki,

192
00:08:23,995 --> 00:08:25,621
"Bir soru sarabilir miyim:

193
00:08:25,645 --> 00:08:29,163
Hiç tanıtımı yapılmamış olan 
bir araba satın alır mıydınız?

194
00:08:29,733 --> 00:08:31,510
Diğer reaktörlerden ne haber o zaman?

195
00:08:31,534 --> 00:08:34,986
Sanal bir reaktör var şimdi, onlar 
bunu satmaya başlıyorlar.

196
00:08:35,010 --> 00:08:36,796
Bu yüksek sıcaklıklı gaz reaktörü.

197
00:08:36,820 --> 00:08:38,083
Kaza ihtimali yok.

198
00:08:38,845 --> 00:08:41,580
Fakat bu çok büyük ve hantal,
bu güvenlik kısmı

199
00:08:41,604 --> 00:08:43,892
ve hiç kimse onun sahip 
olduğumuz reaktörlerden

200
00:08:43,916 --> 00:08:45,856
daha ucuz olacağını düşünmüyor.

201
00:08:45,880 --> 00:08:49,956
Yakıt olarak atıkları kullananlar
harika fikir, fakat gerçek şu ki

202
00:08:49,980 --> 00:08:52,028
henüz bunun nasıl yapılacağını bilmiyoruz.

203
00:08:52,052 --> 00:08:54,647
Aslında daha fazla
atık yapma gibi biraz riski var

204
00:08:54,671 --> 00:08:57,465
ve bir çok insan bu atıkları

205
00:08:57,489 --> 00:08:59,571
sürece dahil ederseniz,

206
00:08:59,595 --> 00:09:02,556
bu bütün makineyi daha pahalı yapacak,

207
00:09:02,556 --> 00:09:05,178
bu sadece başka bir zor adım 
eklemek olur diyecekler.

208
00:09:05,765 --> 00:09:07,059
Gerçek şu ki,

209
00:09:07,695 --> 00:09:10,819
bizim bundan ne kadar yapacağımızla
alakalı ciddi sorular var.

210
00:09:10,819 --> 00:09:13,755
Hindistan'a gittik ve nükleer programı
sorduk demek istiyorum.

211
00:09:13,779 --> 00:09:16,177
Hükümet Paris iklim 
görüşmelerinden önce

212
00:09:16,201 --> 00:09:19,257
30 tane falan nükleer santral 
yapacaklarını söyledi.

213
00:09:19,281 --> 00:09:21,352
Fakat oraya gidip insanlarla
görüştüğümüzde

214
00:09:21,376 --> 00:09:23,457
ve hatta iç dökümanlara baktığımızda,

215
00:09:23,481 --> 00:09:25,917
şimdi diyorlar ki sadece beş 
adet yapacaklar.

216
00:09:25,917 --> 00:09:28,683
Ve dünyanın bir çok yerinde, 
özellikle de zengin ülkelerde

217
00:09:28,683 --> 00:09:30,813
yeni reaktör inşa etmeyi konuşmuyorlar.

218
00:09:30,837 --> 00:09:33,125
Aslinda daha ömrünü
doldurmadan reaktörlerin

219
00:09:33,149 --> 00:09:34,815
yıkılmasını konuşuyoruz.

220
00:09:34,839 --> 00:09:37,627
Özellikle Almanya komşularına bunu 
yapmaları için bastırıyor.

221
00:09:37,651 --> 00:09:39,458
ABD'de gelecek 15 yıl içinde

222
00:09:39,482 --> 00:09:43,825
reaktörlerimizin yarısını
kaybedebileceğimizden bahsetmiştim,

223
00:09:43,849 --> 00:09:46,666
ki bu Temiz Enerji Planı 
çerçevesindeki emisyonların

224
00:09:46,690 --> 00:09:48,998
azaltımının yüzde 40'ını bitirecek.

225
00:09:48,998 --> 00:09:52,099
Tabi ki Japonya'da, nükleer santrallerin
faaliyetlerini askıya aldılar,

226
00:09:52,099 --> 00:09:54,486
onları kömür, doğal gaz, 
petrol ile değiştirdiler

227
00:09:54,486 --> 00:09:58,088
ve onlar sadece reaktörlerin 1/3 veya
2/3'ünü aktif hale getirecekler.

228
00:09:58,112 --> 00:10:00,657
Rakamlara baktığımızda

229
00:10:00,681 --> 00:10:02,274
ve onları üst üste koyduğumuzda--

230
00:10:02,274 --> 00:10:04,923
gelecek 15 yıl içinde Çin ve Hindistan'da

231
00:10:04,923 --> 00:10:07,135
ne kadar nükleerin aktif olacağını,

232
00:10:07,159 --> 00:10:10,715
ne kadarının durdurulma riski 
olduğunu görüyoruz—

233
00:10:10,739 --> 00:10:13,028
işte bu en ürkütücü bulgu.

234
00:10:13,052 --> 00:10:16,543
Bulduğumuz şu ki dünya son 
10 yılda kaybettiğimizden

235
00:10:16,567 --> 00:10:22,031
dört kat fazla temiz enerjiyi 
kaybetme riskiyle karşı karşıya.

236
00:10:22,055 --> 00:10:25,405
Diğer bir ifadeyle, temiz 
enerji devriminde değiliz;

237
00:10:25,429 --> 00:10:27,649
temiz enerji krizindeyiz.

238
00:10:28,992 --> 00:10:32,658
Mühendislerin insanların nükleer korkusuna

239
00:10:32,658 --> 00:10:35,142
teknik çözümler arayacak olması
anlaşılır bir durum.

240
00:10:35,166 --> 00:10:37,796
Bunların hakkından gelinmesi güç 
şeyler olduğunu,

241
00:10:37,796 --> 00:10:40,251
çözmek için uzun bir vakit
alacağını düşünürseniz,

242
00:10:40,275 --> 00:10:42,021
burada başka bir konu var,

243
00:10:42,045 --> 00:10:45,352
ki bu teknik çözümler insanların 
korkularının üstesinden gelecek mi?

244
00:10:45,828 --> 00:10:47,386
Haydi güvenliği ele alalım.

245
00:10:47,410 --> 00:10:49,895
Biliyorsunuz insanlar ne 
düşünürlerse düşünsünler,

246
00:10:49,919 --> 00:10:52,966
nükleer gücün nasıl daha güvenli 
yapılacağını anlamak zor iş.

247
00:10:52,966 --> 00:10:55,554
Demek istiyorum ki bununla 
ilgilenen her tıp dergisi—

248
00:10:55,554 --> 00:10:58,526
bu dünyanın en çok saygı 
duyulanlarından biri olan

249
00:10:58,550 --> 00:11:01,003
İngiliz dergisi Lancet' ten
en son çalışma,--

250
00:11:01,027 --> 00:11:03,546
nükleer güvenilir güç için en güvenli yol.

251
00:11:03,570 --> 00:11:05,351
Herkes kazalardan korkuyor.

252
00:11:05,375 --> 00:11:07,669
Öyleyse gidip kaza verilerine bir bakın--

253
00:11:07,693 --> 00:11:09,188
Fukişima, Çernobil—

254
00:11:09,212 --> 00:11:11,915
Dünya Sağlık Örgütü de aynı şeyi buluyor:

255
00:11:11,939 --> 00:11:15,914
zararın büyük bir kısmı insanların 
panik yapmasından kaynaklanıyor,

256
00:11:15,938 --> 00:11:18,258
panikliyorlar çünkü korkuyorlar.

257
00:11:18,282 --> 00:11:19,507
Diğer bir ifadeyle

258
00:11:19,531 --> 00:11:23,064
zarar aslında makinelerden 
veya radyasyondan

259
00:11:23,088 --> 00:11:24,469
meydana gelmiyor.

260
00:11:24,493 --> 00:11:26,222
Korkularımızdan meydana geliyor.

261
00:11:26,573 --> 00:11:28,018
Atıklardan ne haber?

262
00:11:28,042 --> 00:11:29,634
Herkes atıklardan endişe ediyor.

263
00:11:29,658 --> 00:11:31,841
İlginç olan şey aslında atıkların

264
00:11:31,865 --> 00:11:33,284
ne kadar da az olduğudur.

265
00:11:33,308 --> 00:11:34,685
Bu sadece bir santralden.

266
00:11:34,709 --> 00:11:38,086
ABD'de bu güne kadar elde 
edilen atıkların hepsini

267
00:11:38,110 --> 00:11:40,309
bir futbol stadyumuna koyun, yığın,

268
00:11:40,333 --> 00:11:42,540
sadece 6 metre yüksekliğe 
ancak ulaşacaktır.

269
00:11:42,540 --> 00:11:46,054
İnsanlar, insanları zehirlediğinden, 
başka şeyler yaptığından bahsediyorlar—

270
00:11:46,054 --> 00:11:48,777
öyle değil, onlar orada sadece 
duruyor. Onlar izleniyor.

271
00:11:48,801 --> 00:11:50,188
Onlardan çok yok.

272
00:11:50,212 --> 00:11:54,035
Aksine, enerji üretiminden çıkan 
kontrol etmediğimiz atıklar—

273
00:11:54,059 --> 00:11:57,183
buna "kirlilik" diyoruz, yılda yedi
milyon insanı öldürüyor

274
00:11:57,207 --> 00:12:00,036
ve küresel ısınma seviyelerini
çok ciddi tehdit ediyor.

275
00:12:00,060 --> 00:12:04,012
Ve gerçek şu ki atığı yakıt olarak
kullanmada iyi olsak bile,

276
00:12:04,036 --> 00:12:06,311
mutlaka her zaman biraz
artan yakıt olacak.

277
00:12:06,335 --> 00:12:10,206
Bu demek oluyor ki gerçek atık
miktarını bilmemeleri gibi

278
00:12:10,230 --> 00:12:13,534
nedenlerden dolayı her zaman bunun 
büyük bir problem olduğunu düşünen

279
00:12:13,558 --> 00:12:14,827
insanlar olacaktır.

280
00:12:14,851 --> 00:12:16,596
Peki silahlardan ne haber?

281
00:12:17,052 --> 00:12:20,345
Belki de en şaşırtıcı şey
nükleer gücü olan ve

282
00:12:20,369 --> 00:12:22,322
haydi bir silahımız olsun diyen


283
00:12:22,346 --> 00:12:24,774
hiçbir ülke örneği bulamayız.

284
00:12:24,782 --> 00:12:26,524
Aslında bu tam ters şekilde işliyor.

285
00:12:26,524 --> 00:12:29,110
Bulduğumuz şey nükleer silahların
çoğundan kurtulmanın

286
00:12:29,110 --> 00:12:31,166
tek yolunun nükleer
enerji santrallerimizde

287
00:12:31,190 --> 00:12:33,990
savaş başlıklarındaki plutonyumun
yakıt olarak

288
00:12:34,014 --> 00:12:36,466
kullanılmasıyla olabileceğidir.

289
00:12:36,490 --> 00:12:40,404
Yani, daha fazla nükleer silahtan 
kurtulmak istiyorsak,

290
00:12:40,428 --> 00:12:43,400
o zaman daha fazla nükleer santrale 
ihtiyacımız var demektir.

291
00:12:43,955 --> 00:12:46,828
(Alkışlar)

292
00:12:49,515 --> 00:12:50,845
Çin'den ayrılırken,

293
00:12:50,845 --> 00:12:54,058
Bill Gates'in oraya götürdüğü 
mühendislerden biri beni kenara çekip

294
00:12:54,058 --> 00:12:56,899
dedi ki, "Michael, Biliyorsun, bütün 
farklı nükleer kaynak

295
00:12:56,923 --> 00:12:59,630
teknolojilerine olan ilgini
takdir ediyorum,

296
00:12:59,654 --> 00:13:02,576
fakat burada daha basit bir mesele var,

297
00:13:02,600 --> 00:13:05,103
bunun için küresel çapta bir talep yok.

298
00:13:05,103 --> 00:13:08,088
Demek istiyorum ki bu makinaları
bantlarda çok sayıda üretebilirsin,

299
00:13:08,112 --> 00:13:09,856
nasıl ucuza yapıldığını da biliyoruz,

300
00:13:09,880 --> 00:13:12,252
fakat bunu isteyen insan
sayısı yeterli değil.

301
00:13:12,252 --> 00:13:17,244
Bu yüzden biz güneş ve rüzgara,
enerji verimliliği ve korunmasına eğilelim.

302
00:13:17,268 --> 00:13:19,552
Haydi ileri nükleer
programları hızlandıralım.

303
00:13:19,576 --> 00:13:22,729
Bence ona harcadığımız paranın
miktarını üçe katlamalıyız.

304
00:13:23,054 --> 00:13:25,443
Fakat en önemli şeyin,

305
00:13:25,467 --> 00:13:27,623
iklim kriziyle baş edeceksek,

306
00:13:27,647 --> 00:13:32,260
aklımızda tutmalıyız ki temiz enerji krizi

307
00:13:32,922 --> 00:13:35,181
makinalardan kaynaklanmıyor,

308
00:13:35,205 --> 00:13:37,463
kendimizden kaynaklanıyor 
olduğunu düşünüyorum.

309
00:13:37,557 --> 00:13:38,808
Çok teşekkür ederim.

310
00:13:38,832 --> 00:13:41,953
(Alkışlar)