Điều gì đã tạo nên tiếng vang
của cây kèn trumpet
và tiếng "omm pah pah" của cây tuba nữa?
Và còn chất jazz
của cây kèn trombone đến từ đâu?
Câu trả lời
không nằm ở chất liệu đồng thau,
mà nằm ở sự di chuyển của không khí
từ phổi của người nhạc công
đến loa của nhạc cụ.
Như bất kỳ âm thanh nào khác,
âm nhạc được tạo ra
từ những rung động của không khí.
Nhạc cụ được phân loại
dựa trên cách
những rung động ấy được thực hiện.
Những nhạc cụ bộ gõ thì được đánh.
Nhạc cụ dây thì được gẩy hoặc kéo.
Nhạc cụ bộ kèn gỗ thì không khí
được thổi qua một cái dăm hoặc lỗ thổi.
Nhưng đối với nhạc cụ bộ kèn đồng,
sự rung động đến trực tiếp
từ miệng của người nhạc công.
Một trong những điều đầu tiên
người chơi kèn đồng phải học
là phải lấy hơi thật sâu,
cho đến khi phổi đầy không khí.
Một khi không khí đã ở bên trong,
tất cả phải được thổi ra từ miệng,
nhưng ở đấy, một cuộc nội chiến sẽ xảy ra
vì người nhạc công đồng thời
cố gắng phải giữ môi họ đóng thật chặt
trong khi thổi đủ khí để buộc chúng mở ra.
Không khí thoát ra vướng phải cơ môi,
tạo thành một lỗ hở gọi là khẩu độ
và tạo nên sự rung động mà
nhạc công kèn đồng gọi là "the buzz."
Khi miệng kèn được đưa sát vào môi,
những cái tiếng "buzzing" sẽ được lọc,
khuếch đại rung động đến tần số nhất định.
Nhưng mọi thứ trở nên thật sự thú vị
phụ thuộc vào nhạc cụ nào
được gắn vào miệng kèn ấy.
Phần thân của nhạc cụ kèn đồng
là một cái ống
cộng hưởng với cột không khí thổi qua nó.
Cách sóng âm thanh di chuyển qua cột này
tạo thành một dải cao độ có giới hạn
được biết đến như là chuỗi hoà âm,
với những nốt cách xa nhau ở tần số thấp,
nhưng gần nhau hơn khi cao độ tăng lên.
Người nhạc công có thể thay đổi
cao độ của một nốt
bằng cách mím chặt môi lại và thay đổi
thể tích cũng như tốc độ của không khí.
Không khí chậm và ấm sẽ tạo những âm trầm,
còn không khí nhanh và mát
tạo nên những âm cao.
Nhưng chuỗi hoà âm nào
cũng có những chỗ trống
của những cao độ bị thiếu
và độ linh hoạt của những nhạc cụ kèn đồng
nằm ở khả năng chuyển đổi
giữa nhiều chuỗi hoà âm khác nhau.
Với những nhạc cụ như là kèn trumpet,
những cái van có thể được hạ thấp xuống
để tăng chiều dài đường ống
mà không khí phải đi qua,
trong khi đối với kèn trombone,
người chơi phải đẩy cần kèn.
Tăng chiều dài ống
sẽ kéo dài cột không khí rung động,
làm giảm tần số rung động
và tạo nên một âm thanh thấp hơn.
Đây là lý do tại sao kèn tuba,
nhạc cụ kèn đồng lớn nhất,
có thể tạo nên những nốt thấp nhất.
Cho nên, thay đổi chiều dài của nhạc cụ
sẽ thay đổi chuỗi hoà âm của nó,
trong khi những biến đổi nhỏ của không khí
và môi của người nhạc công
tạo những nốt khác nhau trong chuỗi đấy.
Và những nốt đấy cuối cùng sẽ thoát ra
khỏi một cái loa mở ở phần cuối.
Bắt đầu từ một cái lấy hơi thật sâu
và một sự rung động từ môi,
nó đã biến thành một âm thanh rất vang.
Sự điều khiển khéo léo của người nhạc công
trong mỗi phần của cả quá trình
từ phổi,
đến môi,
đến miệng kèn
đến chính nhạc cụ
tạo nên những cao độ khác nhau
một cách tuyệt vời
mà có thể nghe thấy trong tất cả loại nhạc
trên toàn cầu.
Bằng cách làm chủ sức mạnh
của sự cộng hưởng tự nhiên
theo một cách linh hoạt và có kiểm soát,
Những nhạc cụ kèn đồng
là ví dụ tuyệt vời về sự kết hợp
giữa sự sáng tạo của con người
với thế giới vật lý.