WEBVTT

00:00:00.841 --> 00:00:02.593
Tu i teraz

00:00:02.593 --> 00:00:06.064
odtwarzasz w głowie film.

00:00:06.064 --> 00:00:09.248
Niesamowity, wielościeżkowy film

00:00:09.248 --> 00:00:14.507
z przestrzennym obrazem i dźwiękiem, 
pokazujący to, co widzisz i słyszysz.

00:00:14.507 --> 00:00:16.972
To nie wszystko.

00:00:16.972 --> 00:00:23.232
Ten film to również zapach, smak, dotyk,

00:00:23.232 --> 00:00:29.392
odczuwanie ciała, bólu, głodu, orgazmu

00:00:29.392 --> 00:00:32.918
oraz emocji: złości czy szczęścia.

00:00:34.728 --> 00:00:39.507
To wspomnienia - sceny z dzieciństwa, 
do których możesz wracać.

00:00:41.256 --> 00:00:44.903
Film, któremu ciągle towarzyszy narracja

00:00:44.903 --> 00:00:48.215
w strumieniu świadomości.

00:00:50.415 --> 00:00:54.698
W centrum filmu jesteś ty,

00:00:54.698 --> 00:00:57.663
przeżywasz wszystko bezpośrednio.

00:00:59.489 --> 00:01:04.439
Ten film to strumień świadomości,

00:01:04.439 --> 00:01:09.194
podmiot doświadczenia umysłu i świata.

00:01:11.461 --> 00:01:15.735
Świadomość jest jednym z podstawowych 
faktów ludzkiego istnienia.

00:01:15.735 --> 00:01:20.987
Każdy z nas jest świadomy, 
każdy odtwarza własny wewnętrzny film:

00:01:20.987 --> 00:01:23.886
ty, ty i ty.

00:01:23.886 --> 00:01:27.329
Niczego nie znamy bardziej bezpośrednio.

00:01:27.329 --> 00:01:31.865
Przynajmniej ja w ten właśnie sposób 
doświadczam swojej świadomości,

00:01:31.865 --> 00:01:35.126
nie mogę być pewien, że wy ją macie.

00:01:35.126 --> 00:01:38.692
Świadomość nadaje życiu wartość.

00:01:38.693 --> 00:01:45.061
Bez niej nic nie miałoby 
znaczenia ani wartości.

00:01:45.471 --> 00:01:51.040
Jednocześnie świadomość jest najbardziej 
tajemniczym zjawiskiem we wszechświecie.

00:01:51.040 --> 00:01:54.352
Dlaczego jesteśmy świadomi?

00:01:54.352 --> 00:01:56.572
Dlaczego doświadczamy wewnętrznych filmów?

00:01:56.572 --> 00:02:00.603
Dlaczego nie jesteśmy po prostu robotami,
które bodźce zewnętrzne

00:02:00.603 --> 00:02:05.984
zamieniają na reakcje, bez potrzeby 
tworzenia wewnętrznego filmu?

00:02:05.984 --> 00:02:10.718
Obecnie nikt nie zna 
odpowiedzi na te pytania.

00:02:10.718 --> 00:02:15.227
Wydaje mi się, że aby badać świadomość,

00:02:15.227 --> 00:02:19.087
potrzebujemy przełomu w nauce.

00:02:19.087 --> 00:02:24.102
Niektórzy twierdzą, że do świadomości 
nie da się podejść naukowo.

00:02:24.102 --> 00:02:31.316
Nauka jest z natury obiektywna, 
świadomość - subiektywna,

00:02:31.316 --> 00:02:35.453
więc nie ma mowy o nauce o świadomości.

00:02:35.453 --> 00:02:38.957
Takie przekonanie panowało 
przez większość XX wieku.

00:02:38.957 --> 00:02:42.674
Psycholodzy badali obiektywnie zachowania,

00:02:42.674 --> 00:02:46.459
neurolodzy badali obiektywnie mózg

00:02:46.459 --> 00:02:50.221
i nikt nawet nie wspominał o świadomości.

00:02:50.225 --> 00:02:53.217
Nawet trzydzieści lat temu, 
gdy zaczynał się TED,

00:02:53.217 --> 00:02:58.027
nauka niewiele wiedziała 
na temat świadomości.

00:02:58.027 --> 00:03:02.764
Jakieś dwadzieścia lat temu 
wszystko zaczęło się zmieniać.

00:03:02.764 --> 00:03:08.084
Neurolodzy, jak Francis Crick 
oraz fizycy, jak Roger Penrose,

00:03:08.084 --> 00:03:13.379
uznali, że nadszedł czas, by nauka 
zajęła się problemem świadomości.

00:03:13.379 --> 00:03:17.507
Od tamtej pory nastąpiła eksplozja, 
rozkwit prac naukowych

00:03:17.507 --> 00:03:19.489
dotyczących świadomości.

00:03:19.489 --> 00:03:24.263
Świetnych i błyskotliwych prac, 
którym jednak czegoś ciągle brakuje.

00:03:27.243 --> 00:03:32.845
Głównym celem prac naukowych dotyczących 
świadomości było poszukiwanie zależności

00:03:32.845 --> 00:03:39.291
między obszarami mózgu,
a odpowiadającymi im stanami świadomości.

00:03:41.347 --> 00:03:44.220
Doskonałym przykładem była 
prezentacja Nancy Kanwisher,

00:03:44.225 --> 00:03:47.266
którą widzieliśmy kilka minut temu.

00:03:47.266 --> 00:03:53.028
Dzięki tym badaniom dużo lepiej 
rozumiemy, jakie obszary mózgu

00:03:53.028 --> 00:03:56.806
odpowiadają, na przykład, 
za postrzeganie twarzy,

00:03:56.806 --> 00:04:02.264
odczuwanie bólu albo szczęścia.

00:04:02.264 --> 00:04:08.112
Wciąż jednak badamy współzależności, 
ale nie wyjaśniamy ich.

00:04:08.118 --> 00:04:14.234
Znamy obszary mózgu, dzięki którym 
odczuwamy pewne rzeczy świadomie,

00:04:14.234 --> 00:04:18.907
ale nie wiemy, dlaczego tak się dzieje.

00:04:18.907 --> 00:04:23.578
Twierdzę, że takie prace 
z dziedziny neurobiologii

00:04:23.584 --> 00:04:28.357
odpowiadają tylko na pewne pytania 
dotyczące świadomości,

00:04:28.357 --> 00:04:32.112
dotyczące funkcji pełnionych 
przez pewne obszary mózgu

00:04:32.112 --> 00:04:34.122
oraz ich korelacje.

00:04:34.122 --> 00:04:36.817
W pewnym sensie są to łatwe pytania.

00:04:36.817 --> 00:04:39.512
Oczywiście nie podważam tu 
pracy neurologów.

00:04:39.512 --> 00:04:42.209
Nie ma łatwych zagadnień, 
jeśli chodzi o świadomość,

00:04:42.209 --> 00:04:45.510
ale dotychczasowe badania nie zajmują się

00:04:45.510 --> 00:04:48.572
prawdziwie zagadkowym tematem,
stanowiącym sedno tej dziedziny:

00:04:48.572 --> 00:04:55.219
dlaczego całej działalności mózgu
musi towarzyszyć świadomość?

00:04:55.219 --> 00:04:58.875
Dlaczego istnieje ten wewnętrzny, 
subiektywny film?

00:04:58.875 --> 00:05:02.259
Jak na razie nic nam o tym nie wiadomo.

00:05:02.259 --> 00:05:07.224
Oczywiście można by powiedzieć,
dajmy neurobiologi kilka lat.

00:05:07.224 --> 00:05:11.497
Może świadomość okaże się 
jednym z emergentnych fenomenów,

00:05:11.504 --> 00:05:16.770
tak jak korki uliczne, huragany czy życie.

00:05:16.770 --> 00:05:19.192
Kiedyś ją zrozumiemy.

00:05:19.197 --> 00:05:24.036
Jednak wszystkie te klasyczne przypadki 
wiążą się z powstawaniem nowych zachowań.

00:05:24.036 --> 00:05:26.501
Jak zachowują się korki uliczne?

00:05:26.501 --> 00:05:28.226
Jak funkcjonują huragany?

00:05:28.234 --> 00:05:33.568
Jak organizmy żywe rozmnażają się, 
adaptują i trawią?

00:05:33.568 --> 00:05:36.382
To wszystko są obiektywne pytania,
dotyczące funkcjonowania.

00:05:36.382 --> 00:05:38.964
Można by je odnieść do ludzkiego mózgu,

00:05:38.964 --> 00:05:43.921
żeby wyjaśnić jego zachowania i funkcje
jako nowego fenomenu:

00:05:43.921 --> 00:05:48.518
jak się poruszamy, mówimy, gramy w szachy.

00:05:48.518 --> 00:05:50.489
Wszystkie te pytania dotyczą zachowania.

00:05:50.489 --> 00:05:57.048
Pytania na temat zachowania 
w przypadku świadomości są łatwe.

00:05:57.048 --> 00:06:00.491
Trudne pytanie pojawia się, 
gdy chcemy wyjaśnić,

00:06:00.493 --> 00:06:05.789
dlaczego wszystkim tym zachowaniom 
towarzyszą subiektywne doznania.

00:06:05.789 --> 00:06:11.455
W tym przypadku świat nowości 
czy nawet neurobiologii,

00:06:11.455 --> 00:06:15.091
nie ma jeszcze za wiele do powiedzenia.

00:06:16.981 --> 00:06:21.021
Jestem w głębi serca 
naukowym materialistą.

00:06:21.021 --> 00:06:26.952
Chcę, by naukowa 
teoria świadomości działała.

00:06:26.952 --> 00:06:30.591
Dlatego długo waliłem głową w mur,

00:06:30.591 --> 00:06:35.033
szukając teorii świadomości 
w czysto fizycznym rozumieniu.

00:06:35.033 --> 00:06:40.447
W końcu zrozumiałem, że to niemożliwe 
z czysto metodycznych przyczyn.

00:06:42.050 --> 00:06:46.250
To długa historia, 
ale w skrócie sedno stanowi to,

00:06:46.250 --> 00:06:51.290
że w rozumieniu czysto fizycznym 
czy też opartym na mózgu,

00:06:51.290 --> 00:06:55.224
historie związane z funkcjonowaniem 
organizmu, jego struktury, dynamiki,

00:06:55.224 --> 00:06:57.646
zachowań jakie tworzy,

00:06:57.646 --> 00:06:59.886
to świetne rozwiązanie 
dla prostych zagadnień,

00:06:59.886 --> 00:07:02.645
związanych z tym, jak się zachowujemy 
czy funkcjonujemy.

00:07:02.645 --> 00:07:06.116
Natomiast gdy mowa 
o subiektywnych doświadczeniach,

00:07:06.116 --> 00:07:09.176
takich jak, dlaczego wszystko 
wydaje się nam wewnętrzne,

00:07:09.176 --> 00:07:13.454
to coś zupełnie nowego 
i prowadzi tylko do kolejnych pytań.

00:07:15.472 --> 00:07:18.852
Myślę, że znajdujemy się 
w martwym punkcie.

00:07:20.774 --> 00:07:26.077
Stworzyliśmy wspaniały łańcuch objaśnień 
i przyzwyczailiśmy się do niego.

00:07:26.077 --> 00:07:30.369
Fizyka objaśnia chemię, chemia - biologię,


00:07:30.369 --> 00:07:34.521
biologia - część psychologii.

00:07:34.521 --> 00:07:38.693
Świadomość nie pasuje do tej wizji.

00:07:38.694 --> 00:07:42.534
Z jednej strony, jesteśmy świadomi.

00:07:42.548 --> 00:07:47.950
Z drugiej, nie wiemy, jak to włączyć
do naukowego postrzegania świata.

00:07:47.950 --> 00:07:52.329
Myślę, że świadomość 
to teraz pewna anomalia,

00:07:52.329 --> 00:07:56.099
którą musimy uwzględnić 
w postrzeganiu świata,

00:07:56.099 --> 00:07:57.972
ale jeszcze nie wiemy jak.

00:07:57.972 --> 00:08:00.674
Stojąc wobec takiej anomalii,

00:08:00.674 --> 00:08:02.990
może będziemy potrzebować
radykalnych pomysłów.

00:08:02.990 --> 00:08:08.900
Pomysłów, które choć z początku 
wydadzą się szalone,

00:08:08.900 --> 00:08:13.732
pozwolą nam zmierzyć się 
ze świadomością na podłożu naukowym.

00:08:13.736 --> 00:08:18.444
Jest już kilka takich pomysłów, 
które można uznać za szalone.

00:08:18.444 --> 00:08:22.722
Mój przyjaciel, Dan Dennett, 
który jest tu dzisiaj, ma taki pomysł.

00:08:22.722 --> 00:08:26.676
Jego zdaniem wcale nie ma 
żadnego problemu ze świadomością.

00:08:26.676 --> 00:08:34.376
Cała idea wewnętrznego subiektywnego filmu
jest formą iluzji, czy też zamętu.

00:08:34.376 --> 00:08:38.114
Tak naprawdę trzeba tylko 
wyjaśnić obiektywne funkcje,

00:08:38.114 --> 00:08:40.067
takie jak zachowania mózgu,

00:08:40.067 --> 00:08:43.647
by wyjaśnić wszystko, co potrzeba.

00:08:43.647 --> 00:08:46.528
Życzę mu powodzenia.

00:08:46.528 --> 00:08:50.721
Takie właśnie radykalne pomysły 
trzeba zgłębiać, jeżeli chcemy stworzyć

00:08:50.721 --> 00:08:54.977
czysto redukcjonistyczną, opartą 
na mózgu, teorię świadomości.

00:08:56.585 --> 00:08:59.439
Dla mnie i dla wielu ludzi ten pogląd

00:08:59.439 --> 00:09:04.084
zaprzecza faktom na temat świadomości 
i jest niezadowalający.

00:09:04.084 --> 00:09:06.770
Pójdziemy w innym kierunku.

00:09:06.770 --> 00:09:13.052
Chciałbym zgłębić dwa szalone pomysły,
które wydają mi się obiecujące.

00:09:15.214 --> 00:09:20.917
Pierwszy mówi, że świadomość 
jest fundamentalna.

00:09:20.917 --> 00:09:22.796
Fizycy czasem uznają

00:09:22.796 --> 00:09:25.796
niektóre elementy wszechświata 
za fundamentalne budulce,

00:09:25.796 --> 00:09:29.937
na przykład przestrzeń, czas i materię.

00:09:29.937 --> 00:09:33.538
Postulują fundamentalne zasady,
które nimi rządzą,

00:09:33.538 --> 00:09:36.938
takie jak prawo grawitacji 
czy mechaniki kwantowej.

00:09:36.938 --> 00:09:43.085
Prawa fizyki nie maja już bardziej 
podstawowych objaśnień.

00:09:43.085 --> 00:09:48.089
Uważane są za podstawowy 
budulec tworzący świat.

00:09:48.936 --> 00:09:53.716
Lista podstawowych praw 
czasem się poszerza.

00:09:53.716 --> 00:09:59.036
W XIX wieku Maxwell odkrył, że nie da się 
wyjaśnić zjawisk elektromagnetycznych

00:09:59.036 --> 00:10:02.211
na podstawie istniejących już zasad

00:10:02.211 --> 00:10:05.211
przestrzeni, czasu, materii 
czy praw Newtona.

00:10:05.211 --> 00:10:10.085
Maxwell wysunął teorię 
oddziaływań elektromagnetycznych

00:10:10.085 --> 00:10:12.230
i ustanowił ładunek elektryczny

00:10:12.230 --> 00:10:16.490
podstawowym elementem
oddziaływania elektromagnetycznego.

00:10:16.490 --> 00:10:21.752
Myślę, że jesteśmy w podobnej sytuacji
jeśli chodzi o świadomość.

00:10:21.752 --> 00:10:23.127
Jeśli nie można wyjaśnić,

00:10:23.127 --> 00:10:25.847
na czym polega świadomość, 
bazując na istniejących już

00:10:25.847 --> 00:10:28.686
teoriach przestrzeni, czasu, 
materii czy ładunku,

00:10:28.686 --> 00:10:32.647
to znaczy, że należy poszerzyć ich listę.

00:10:32.647 --> 00:10:40.329
Naturalne byłoby uznanie świadomości 
za podstawowy budulec natury.

00:10:40.329 --> 00:10:44.275
To nie znaczy, że nie można 
podejść do świadomości naukowo,

00:10:44.275 --> 00:10:47.885
wręcz przeciwnie.

00:10:47.885 --> 00:10:53.358
Wystarczyłoby zbadać podstawowe zasady 
rządzące świadomością,

00:10:53.358 --> 00:11:00.552
takie, które łączą świadomość 
z prawami fizyki.

00:11:00.552 --> 00:11:06.068
Fizycy mawiają, że prawa fizyki 
powinny być na tyle proste,

00:11:06.068 --> 00:11:09.362
by można je było nadrukować na koszulce.

00:11:09.362 --> 00:11:13.081
Myślę, że jesteśmy w podobnej sytuacji, 
jeśli chodzi o świadomość.

00:11:13.081 --> 00:11:15.609
Chcemy ustanowić 
podstawowe zasady na tyle proste,

00:11:15.609 --> 00:11:17.829
by dało się je drukować na koszulkach.

00:11:17.829 --> 00:11:21.219
Jeszcze nie wiemy, co to są za zasady, 
ale to właśnie ich szukamy.

00:11:23.593 --> 00:11:29.320
Drugą ideą jest to, że świadomość 
może być uniwersalna.

00:11:29.323 --> 00:11:33.846
Możliwe, że każdy system 
ma pewien stopień świadomości.

00:11:36.647 --> 00:11:42.260
Ten pogląd nazywa się panpsychizmem,
pan czyli wszystko, psyche czyli umysł.

00:11:42.260 --> 00:11:45.335
W tym założeniu każdy system 
jest świadomy, nie tylko ludzie,

00:11:45.335 --> 00:11:50.503
psy, myszy, muchy, 
ale też mikroby Roba Knighta,

00:11:50.503 --> 00:11:53.503
czy cząsteczki elementarne.

00:11:53.503 --> 00:11:55.860
Nawet foton ma pewien stopień świadomości.

00:11:55.860 --> 00:12:00.608
Nie zakłada się, że fotony 
są inteligentne czy myślą.

00:12:00.608 --> 00:12:03.488
Nie chodzi o to, czy foton zadręcza się:

00:12:03.488 --> 00:12:07.218
"Ooo, wciąż gnam 
z prędkością bliską światłu.

00:12:07.218 --> 00:12:09.217
Ani chwili wytchnienia".

00:12:09.217 --> 00:12:09.996
(Śmiech)

00:12:09.996 --> 00:12:12.196
Nie, nie o to chodzi.

00:12:12.196 --> 00:12:17.932
Ale może fotony maja jakieś 
subiektywne uczucia,

00:12:17.932 --> 00:12:22.009
taki prymitywny prekursor świadomości.

00:12:22.009 --> 00:12:24.062
Może się to wam wydawać zabawne.

00:12:24.062 --> 00:12:27.460
Z resztą, kto by wierzył w takie bzdury?

00:12:27.460 --> 00:12:30.947
Pewne źródło inspiracji 
płynie z pierwszej szalonej idei,

00:12:30.947 --> 00:12:33.358
zakładającej, że świadomość 
jest fundamentalna.

00:12:33.358 --> 00:12:37.863
Jeżeli świadomość jest fundamentalna,
tak jak przestrzeń, czas i materia,

00:12:37.863 --> 00:12:42.169
rzeczą naturalną byłoby uważać ją 
za uniwersalną, na tej samej podstawie.

00:12:42.169 --> 00:12:47.638
Ten pomysł może się nam wydawać 
sprzeczny ze zdrowym rozsądkiem,

00:12:47.638 --> 00:12:54.807
ale ludzie z innych kultur uważają umysł 
za bardziej zgodny z naturą.

00:12:54.807 --> 00:13:00.282
Jeszcze większa doza inspiracji płynie 
z koncepcji zakładającej, że najprostszy

00:13:00.282 --> 00:13:03.780
i najbardziej efektywny sposób 
na ustalenie fundamentalnych zasad

00:13:03.780 --> 00:13:08.397
łączących świadomość z analizą w mózgu, 
to powiązanie świadomości z informacją.

00:13:08.397 --> 00:13:11.737
Kiedy w grę wchodzi analiza informacji, 
zawsze pojawia się świadomość.

00:13:11.737 --> 00:13:14.278
Kompleksowa analiza informacji, 
taka jak u człowieka,

00:13:14.278 --> 00:13:15.839
wymaga kompleksowej świadomości.

00:13:15.839 --> 00:13:19.572
Prosta analiza, 
wymaga prostej świadomości.

00:13:19.573 --> 00:13:24.428
Co ekscytujące, w ostatnich latach 
jeden z neurologów, Giulio Tononi,

00:13:24.428 --> 00:13:26.428
przyjął taką właśnie teorię

00:13:26.428 --> 00:13:29.950
i rozwinął ją rygorystycznie 
przy pomocy teorii matematycznej.

00:13:29.950 --> 00:13:31.120
Wybrana przez niego

00:13:31.120 --> 00:13:35.582
matematyczna jednostka 
miary integracji informacji, phi,

00:13:35.582 --> 00:13:38.778
mierzy ilość informacji 
zintegrowanej w danym systemie.

00:13:38.778 --> 00:13:42.022
Giulio Tononi przypuszcza, że phi 
jest zgodna ze świadomością.

00:13:42.022 --> 00:13:46.640
W ludzkim mózgu ogrom 
informacji do przyswojenia

00:13:46.640 --> 00:13:49.873
równa się wysokiemu poziomowi phi, 
czyli całej masie świadomości.

00:13:49.873 --> 00:13:54.480
U myszy średnia ilość informacji 
do przyswojenia, ale ciągle dość znaczna,

00:13:54.480 --> 00:13:57.067
równa się dość znacznemu 
poziomowi świadomości.

00:13:57.067 --> 00:14:03.784
Jeżeli zejdziemy do poziomu robaków,
mikrobów czy cząsteczek, ilość phi spada.

00:14:03.784 --> 00:14:07.722
Ilość integracji informacji spada, 
ale nie równa się zeru.

00:14:07.722 --> 00:14:10.379
Według teorii Tononiego,

00:14:10.379 --> 00:14:13.379
świadomość nigdy nie będzie równa zeru.

00:14:13.379 --> 00:14:17.230
W związku z tym Tononi przedstawia
fundamentalną zasadę świadomości:

00:14:17.230 --> 00:14:19.952
wysokie phi równa się 
wysokiemu poziomowi świadomości.

00:14:19.952 --> 00:14:23.459
Nie wiem, czy ta teoria jest poprawna, 
ale na pewno jest obecnie

00:14:23.459 --> 00:14:27.048
jedną z przewodnich teorii 
w dziedzinie nauki o świadomości.

00:14:27.048 --> 00:14:31.161
Została też wykorzystana do zintegrowania
różnorodnych danych naukowych

00:14:31.161 --> 00:14:37.143
i jest na tyle prosta, że można 
ją wydrukować na koszulce.

00:14:37.143 --> 00:14:40.885
Kolejne źródło inspiracji płynie 
z założenia, że panpsychizm

00:14:40.885 --> 00:14:45.006
może pomóc nam włączyć 
świadomość do świata fizycznego.

00:14:45.006 --> 00:14:50.843
Fizycy i filozofowie zauważyli, 
że fizyka jest zadziwiająco abstrakcyjna.

00:14:50.843 --> 00:14:54.617
Opisuje strukturę rzeczywistości 
przy użyciu garści równań,

00:14:54.617 --> 00:14:59.002
ale wcale nie wyjaśnia 
rzeczywistości, na której się opiera.

00:14:59.002 --> 00:15:05.440
Jak mawia Stephen Hawking: 
"Co rozpala ogień w równaniach?".

00:15:05.440 --> 00:15:10.419
Według panpsychizmu, można zostawić 
fizyczne równania w spokoju

00:15:10.419 --> 00:15:13.930
albo też uznać, 
że opisują przepływ świadomości.

00:15:13.930 --> 00:15:17.937
Fizyka przecież właśnie na tym polega, 
opisuje przepływ świadomości.

00:15:17.937 --> 00:15:22.264
Według tego poglądu, to świadomość 
podkłada ogień pod równania.

00:15:23.944 --> 00:15:27.333
Według tamtego poglądu, świadomość 
nie wychyla się poza fizyczny świat,

00:15:27.333 --> 00:15:30.773
jako coś dodatkowego, 
ale jest w jego centrum.

00:15:32.793 --> 00:15:39.762
Myślę, że panpsychizm ma szanse 
odmienić nasze relacje z naturą

00:15:39.768 --> 00:15:46.059
i mieć poważne skutki 
na arenie społecznej i etycznej.

00:15:46.059 --> 00:15:48.840
Niektóre z nich mogą być 
sprzeczne ze zdrowym rozsądkiem.

00:15:48.840 --> 00:15:53.387
Dawniej myślałem, że nie należy jeść 
niczego, co jest świadome,

00:15:53.387 --> 00:15:56.124
i dlatego byłem wegetarianinem.

00:15:56.124 --> 00:15:59.219
Jeżeli wyznawca panpsychizmu 
wyznaje taki pogląd,

00:15:59.219 --> 00:16:01.504
to można umrzeć z głodu.

00:16:01.504 --> 00:16:05.221
Takie myślenie zmienia poglądy.

00:16:05.221 --> 00:16:08.847
Natomiast z punktu widzenia 
etycznego i moralnego

00:16:08.847 --> 00:16:14.489
prawdziwe znaczenie ma poziom 
i złożoność świadomości.

00:16:15.953 --> 00:16:18.667
To naturalne, żeby pytać o świadomość

00:16:18.667 --> 00:16:20.746
innych systemów, takich jak komputer.

00:16:20.746 --> 00:16:25.794
Co z Samanthą, sztuczną inteligencją 
w filmie "Ona”?

00:16:25.794 --> 00:16:27.293
Czy jest świadoma?

00:16:27.293 --> 00:16:32.643
Zdecydowanie przetwarza i integruje
skomplikowane informacje,

00:16:32.643 --> 00:16:37.983
więc według panpsychizmu jest świadoma.

00:16:37.983 --> 00:16:42.199
Jeżeli to prawda, 
staniemy przed poważnymi pytaniami

00:16:42.199 --> 00:16:48.835
dotyczącymi etyczności tworzenia 
i wyłączania sztucznej inteligencji.

00:16:48.835 --> 00:16:55.522
Na koniec można zapytać o świadomość 
grupy czy też całej planety.

00:16:55.522 --> 00:16:58.272
Czy Kanada posiada świadomość?

00:16:58.272 --> 00:17:01.905
Schodząc na bardziej lokalny poziom, 
czy zintegrowana grupa,

00:17:01.905 --> 00:17:07.036
jak widzowie konferencji TED, 
może posiadać zbiorową świadomość?

00:17:07.036 --> 00:17:11.505
Taki wewnętrzny film całej grupy TED,

00:17:11.505 --> 00:17:14.594
który jest inny od wewnętrznych 
filmów jej członków.

00:17:14.594 --> 00:17:16.714
Nie znam odpowiedzi na to pytanie,

00:17:16.714 --> 00:17:20.424
ale wydaje mi się, 
że warto potraktować je poważnie.

00:17:20.424 --> 00:17:26.654
Wizja panpsychizmu jest radykalna
i nie wiem czy jest poprawna.

00:17:26.654 --> 00:17:29.976
Jestem bardziej przekonany,
co do pierwszej szalonej idei,

00:17:29.976 --> 00:17:32.688
uznającej świadomość za fundamentalną,

00:17:32.688 --> 00:17:36.222
niż do drugiej, 
uznającej ją za uniwersalną.

00:17:36.222 --> 00:17:39.902
Ten pogląd rodzi liczne pytania 
i wiele wyzwań.

00:17:39.902 --> 00:17:42.683
Na przykład, 
jak małe cząsteczki świadomości

00:17:42.683 --> 00:17:47.444
tworzą skomplikowaną świadomość, 
którą znamy i kochamy.

00:17:47.444 --> 00:17:49.636
Jeżeli uda się nam 
odpowiedzieć na te pytania,

00:17:49.636 --> 00:17:53.668
to będziemy na dobrej drodze 
do stworzenia teorii świadomości.

00:17:53.668 --> 00:17:55.890
Jeżeli jednak się nam nie uda, no cóż…

00:17:55.890 --> 00:17:58.880
To jest właśnie najtrudniejszy 
problem nauki i filozofii.

00:17:58.880 --> 00:18:02.561
Nie oczekujmy, że uda się z dnia na dzień.

00:18:02.561 --> 00:18:05.971
Natomiast myślę, że w końcu uda nam się.

00:18:05.971 --> 00:18:08.744
Znajomość świadomości jest kluczowa 


00:18:08.744 --> 00:18:13.607
do zrozumienia świata i samych siebie.

00:18:13.607 --> 00:18:16.630
Po prostu potrzebna jest nam
ta właściwa szalona idea.

00:18:16.630 --> 00:18:17.838
Dziękuję.

00:18:17.838 --> 00:18:20.003
(Brawa)