1
00:00:00,841 --> 00:00:02,593
Tu i teraz

2
00:00:02,593 --> 00:00:06,064
odtwarzasz w głowie film.

3
00:00:06,064 --> 00:00:09,248
Niesamowity, wielościeżkowy film

4
00:00:09,248 --> 00:00:14,507
z przestrzennym obrazem i dźwiękiem, 
pokazujący to, co widzisz i słyszysz.

5
00:00:14,507 --> 00:00:16,972
To nie wszystko.

6
00:00:16,972 --> 00:00:23,232
Ten film to również zapach, smak, dotyk,

7
00:00:23,232 --> 00:00:29,392
odczuwanie ciała, bólu, głodu, orgazmu

8
00:00:29,392 --> 00:00:32,918
oraz emocji: złości czy szczęścia.

9
00:00:34,728 --> 00:00:39,507
To wspomnienia - sceny z dzieciństwa, 
do których możesz wracać.

10
00:00:41,256 --> 00:00:44,903
Film, któremu ciągle towarzyszy narracja

11
00:00:44,903 --> 00:00:48,215
w strumieniu świadomości.

12
00:00:50,415 --> 00:00:54,698
W centrum filmu jesteś ty,

13
00:00:54,698 --> 00:00:57,663
przeżywasz wszystko bezpośrednio.

14
00:00:59,489 --> 00:01:04,439
Ten film to strumień świadomości,

15
00:01:04,439 --> 00:01:09,194
podmiot doświadczenia umysłu i świata.

16
00:01:11,461 --> 00:01:15,735
Świadomość jest jednym z podstawowych 
faktów ludzkiego istnienia.

17
00:01:15,735 --> 00:01:20,987
Każdy z nas jest świadomy, 
każdy odtwarza własny wewnętrzny film:

18
00:01:20,987 --> 00:01:23,886
ty, ty i ty.

19
00:01:23,886 --> 00:01:27,329
Niczego nie znamy bardziej bezpośrednio.

20
00:01:27,329 --> 00:01:31,865
Przynajmniej ja w ten właśnie sposób 
doświadczam swojej świadomości,

21
00:01:31,865 --> 00:01:35,126
nie mogę być pewien, że wy ją macie.

22
00:01:35,126 --> 00:01:38,692
Świadomość nadaje życiu wartość.

23
00:01:38,693 --> 00:01:45,061
Bez niej nic nie miałoby 
znaczenia ani wartości.

24
00:01:45,471 --> 00:01:51,040
Jednocześnie świadomość jest najbardziej 
tajemniczym zjawiskiem we wszechświecie.

25
00:01:51,040 --> 00:01:54,352
Dlaczego jesteśmy świadomi?

26
00:01:54,352 --> 00:01:56,572
Dlaczego doświadczamy wewnętrznych filmów?

27
00:01:56,572 --> 00:02:00,603
Dlaczego nie jesteśmy po prostu robotami,
które bodźce zewnętrzne

28
00:02:00,603 --> 00:02:05,984
zamieniają na reakcje, bez potrzeby 
tworzenia wewnętrznego filmu?

29
00:02:05,984 --> 00:02:10,718
Obecnie nikt nie zna 
odpowiedzi na te pytania.

30
00:02:10,718 --> 00:02:15,227
Wydaje mi się, że aby badać świadomość,

31
00:02:15,227 --> 00:02:19,087
potrzebujemy przełomu w nauce.

32
00:02:19,087 --> 00:02:24,102
Niektórzy twierdzą, że do świadomości 
nie da się podejść naukowo.

33
00:02:24,102 --> 00:02:31,316
Nauka jest z natury obiektywna, 
świadomość - subiektywna,

34
00:02:31,316 --> 00:02:35,453
więc nie ma mowy o nauce o świadomości.

35
00:02:35,453 --> 00:02:38,957
Takie przekonanie panowało 
przez większość XX wieku.

36
00:02:38,957 --> 00:02:42,674
Psycholodzy badali obiektywnie zachowania,

37
00:02:42,674 --> 00:02:46,459
neurolodzy badali obiektywnie mózg

38
00:02:46,459 --> 00:02:50,221
i nikt nawet nie wspominał o świadomości.

39
00:02:50,225 --> 00:02:53,217
Nawet trzydzieści lat temu, 
gdy zaczynał się TED,

40
00:02:53,217 --> 00:02:58,027
nauka niewiele wiedziała 
na temat świadomości.

41
00:02:58,027 --> 00:03:02,764
Jakieś dwadzieścia lat temu 
wszystko zaczęło się zmieniać.

42
00:03:02,764 --> 00:03:08,084
Neurolodzy, jak Francis Crick 
oraz fizycy, jak Roger Penrose,

43
00:03:08,084 --> 00:03:13,379
uznali, że nadszedł czas, by nauka 
zajęła się problemem świadomości.

44
00:03:13,379 --> 00:03:17,507
Od tamtej pory nastąpiła eksplozja, 
rozkwit prac naukowych

45
00:03:17,507 --> 00:03:19,489
dotyczących świadomości.

46
00:03:19,489 --> 00:03:24,263
Świetnych i błyskotliwych prac, 
którym jednak czegoś ciągle brakuje.

47
00:03:27,243 --> 00:03:32,845
Głównym celem prac naukowych dotyczących 
świadomości było poszukiwanie zależności

48
00:03:32,845 --> 00:03:39,291
między obszarami mózgu,
a odpowiadającymi im stanami świadomości.

49
00:03:41,347 --> 00:03:44,220
Doskonałym przykładem była 
prezentacja Nancy Kanwisher,

50
00:03:44,225 --> 00:03:47,266
którą widzieliśmy kilka minut temu.

51
00:03:47,266 --> 00:03:53,028
Dzięki tym badaniom dużo lepiej 
rozumiemy, jakie obszary mózgu

52
00:03:53,028 --> 00:03:56,806
odpowiadają, na przykład, 
za postrzeganie twarzy,

53
00:03:56,806 --> 00:04:02,264
odczuwanie bólu albo szczęścia.

54
00:04:02,264 --> 00:04:08,112
Wciąż jednak badamy współzależności, 
ale nie wyjaśniamy ich.

55
00:04:08,118 --> 00:04:14,234
Znamy obszary mózgu, dzięki którym 
odczuwamy pewne rzeczy świadomie,

56
00:04:14,234 --> 00:04:18,907
ale nie wiemy, dlaczego tak się dzieje.

57
00:04:18,907 --> 00:04:23,578
Twierdzę, że takie prace 
z dziedziny neurobiologii

58
00:04:23,584 --> 00:04:28,357
odpowiadają tylko na pewne pytania 
dotyczące świadomości,

59
00:04:28,357 --> 00:04:32,112
dotyczące funkcji pełnionych 
przez pewne obszary mózgu

60
00:04:32,112 --> 00:04:34,122
oraz ich korelacje.

61
00:04:34,122 --> 00:04:36,817
W pewnym sensie są to łatwe pytania.

62
00:04:36,817 --> 00:04:39,512
Oczywiście nie podważam tu 
pracy neurologów.

63
00:04:39,512 --> 00:04:42,209
Nie ma łatwych zagadnień, 
jeśli chodzi o świadomość,

64
00:04:42,209 --> 00:04:45,510
ale dotychczasowe badania nie zajmują się

65
00:04:45,510 --> 00:04:48,572
prawdziwie zagadkowym tematem,
stanowiącym sedno tej dziedziny:

66
00:04:48,572 --> 00:04:55,219
dlaczego całej działalności mózgu
musi towarzyszyć świadomość?

67
00:04:55,219 --> 00:04:58,875
Dlaczego istnieje ten wewnętrzny, 
subiektywny film?

68
00:04:58,875 --> 00:05:02,259
Jak na razie nic nam o tym nie wiadomo.

69
00:05:02,259 --> 00:05:07,224
Oczywiście można by powiedzieć,
dajmy neurobiologi kilka lat.

70
00:05:07,224 --> 00:05:11,497
Może świadomość okaże się 
jednym z emergentnych fenomenów,

71
00:05:11,504 --> 00:05:16,770
tak jak korki uliczne, huragany czy życie.

72
00:05:16,770 --> 00:05:19,192
Kiedyś ją zrozumiemy.

73
00:05:19,197 --> 00:05:24,036
Jednak wszystkie te klasyczne przypadki 
wiążą się z powstawaniem nowych zachowań.

74
00:05:24,036 --> 00:05:26,501
Jak zachowują się korki uliczne?

75
00:05:26,501 --> 00:05:28,226
Jak funkcjonują huragany?

76
00:05:28,234 --> 00:05:33,568
Jak organizmy żywe rozmnażają się, 
adaptują i trawią?

77
00:05:33,568 --> 00:05:36,382
To wszystko są obiektywne pytania,
dotyczące funkcjonowania.

78
00:05:36,382 --> 00:05:38,964
Można by je odnieść do ludzkiego mózgu,

79
00:05:38,964 --> 00:05:43,921
żeby wyjaśnić jego zachowania i funkcje
jako nowego fenomenu:

80
00:05:43,921 --> 00:05:48,518
jak się poruszamy, mówimy, gramy w szachy.

81
00:05:48,518 --> 00:05:50,489
Wszystkie te pytania dotyczą zachowania.

82
00:05:50,489 --> 00:05:57,048
Pytania na temat zachowania 
w przypadku świadomości są łatwe.

83
00:05:57,048 --> 00:06:00,491
Trudne pytanie pojawia się, 
gdy chcemy wyjaśnić,

84
00:06:00,493 --> 00:06:05,789
dlaczego wszystkim tym zachowaniom 
towarzyszą subiektywne doznania.

85
00:06:05,789 --> 00:06:11,455
W tym przypadku świat nowości 
czy nawet neurobiologii,

86
00:06:11,455 --> 00:06:15,091
nie ma jeszcze za wiele do powiedzenia.

87
00:06:16,981 --> 00:06:21,021
Jestem w głębi serca 
naukowym materialistą.

88
00:06:21,021 --> 00:06:26,952
Chcę, by naukowa 
teoria świadomości działała.

89
00:06:26,952 --> 00:06:30,591
Dlatego długo waliłem głową w mur,

90
00:06:30,591 --> 00:06:35,033
szukając teorii świadomości 
w czysto fizycznym rozumieniu.

91
00:06:35,033 --> 00:06:40,447
W końcu zrozumiałem, że to niemożliwe 
z czysto metodycznych przyczyn.

92
00:06:42,050 --> 00:06:46,250
To długa historia, 
ale w skrócie sedno stanowi to,

93
00:06:46,250 --> 00:06:51,290
że w rozumieniu czysto fizycznym 
czy też opartym na mózgu,

94
00:06:51,290 --> 00:06:55,224
historie związane z funkcjonowaniem 
organizmu, jego struktury, dynamiki,

95
00:06:55,224 --> 00:06:57,646
zachowań jakie tworzy,

96
00:06:57,646 --> 00:06:59,886
to świetne rozwiązanie 
dla prostych zagadnień,

97
00:06:59,886 --> 00:07:02,645
związanych z tym, jak się zachowujemy 
czy funkcjonujemy.

98
00:07:02,645 --> 00:07:06,116
Natomiast gdy mowa 
o subiektywnych doświadczeniach,

99
00:07:06,116 --> 00:07:09,176
takich jak, dlaczego wszystko 
wydaje się nam wewnętrzne,

100
00:07:09,176 --> 00:07:13,454
to coś zupełnie nowego 
i prowadzi tylko do kolejnych pytań.

101
00:07:15,472 --> 00:07:18,852
Myślę, że znajdujemy się 
w martwym punkcie.

102
00:07:20,774 --> 00:07:26,077
Stworzyliśmy wspaniały łańcuch objaśnień 
i przyzwyczailiśmy się do niego.

103
00:07:26,077 --> 00:07:30,369
Fizyka objaśnia chemię, chemia - biologię,


104
00:07:30,369 --> 00:07:34,521
biologia - część psychologii.

105
00:07:34,521 --> 00:07:38,693
Świadomość nie pasuje do tej wizji.

106
00:07:38,694 --> 00:07:42,534
Z jednej strony, jesteśmy świadomi.

107
00:07:42,548 --> 00:07:47,950
Z drugiej, nie wiemy, jak to włączyć
do naukowego postrzegania świata.

108
00:07:47,950 --> 00:07:52,329
Myślę, że świadomość 
to teraz pewna anomalia,

109
00:07:52,329 --> 00:07:56,099
którą musimy uwzględnić 
w postrzeganiu świata,

110
00:07:56,099 --> 00:07:57,972
ale jeszcze nie wiemy jak.

111
00:07:57,972 --> 00:08:00,674
Stojąc wobec takiej anomalii,

112
00:08:00,674 --> 00:08:02,990
może będziemy potrzebować
radykalnych pomysłów.

113
00:08:02,990 --> 00:08:08,900
Pomysłów, które choć z początku 
wydadzą się szalone,

114
00:08:08,900 --> 00:08:13,732
pozwolą nam zmierzyć się 
ze świadomością na podłożu naukowym.

115
00:08:13,736 --> 00:08:18,444
Jest już kilka takich pomysłów, 
które można uznać za szalone.

116
00:08:18,444 --> 00:08:22,722
Mój przyjaciel, Dan Dennett, 
który jest tu dzisiaj, ma taki pomysł.

117
00:08:22,722 --> 00:08:26,676
Jego zdaniem wcale nie ma 
żadnego problemu ze świadomością.

118
00:08:26,676 --> 00:08:34,376
Cała idea wewnętrznego subiektywnego filmu
jest formą iluzji, czy też zamętu.

119
00:08:34,376 --> 00:08:38,114
Tak naprawdę trzeba tylko 
wyjaśnić obiektywne funkcje,

120
00:08:38,114 --> 00:08:40,067
takie jak zachowania mózgu,

121
00:08:40,067 --> 00:08:43,647
by wyjaśnić wszystko, co potrzeba.

122
00:08:43,647 --> 00:08:46,528
Życzę mu powodzenia.

123
00:08:46,528 --> 00:08:50,721
Takie właśnie radykalne pomysły 
trzeba zgłębiać, jeżeli chcemy stworzyć

124
00:08:50,721 --> 00:08:54,977
czysto redukcjonistyczną, opartą 
na mózgu, teorię świadomości.

125
00:08:56,585 --> 00:08:59,439
Dla mnie i dla wielu ludzi ten pogląd

126
00:08:59,439 --> 00:09:04,084
zaprzecza faktom na temat świadomości 
i jest niezadowalający.

127
00:09:04,084 --> 00:09:06,770
Pójdziemy w innym kierunku.

128
00:09:06,770 --> 00:09:13,052
Chciałbym zgłębić dwa szalone pomysły,
które wydają mi się obiecujące.

129
00:09:15,214 --> 00:09:20,917
Pierwszy mówi, że świadomość 
jest fundamentalna.

130
00:09:20,917 --> 00:09:22,796
Fizycy czasem uznają

131
00:09:22,796 --> 00:09:25,796
niektóre elementy wszechświata 
za fundamentalne budulce,

132
00:09:25,796 --> 00:09:29,937
na przykład przestrzeń, czas i materię.

133
00:09:29,937 --> 00:09:33,538
Postulują fundamentalne zasady,
które nimi rządzą,

134
00:09:33,538 --> 00:09:36,938
takie jak prawo grawitacji 
czy mechaniki kwantowej.

135
00:09:36,938 --> 00:09:43,085
Prawa fizyki nie maja już bardziej 
podstawowych objaśnień.

136
00:09:43,085 --> 00:09:48,089
Uważane są za podstawowy 
budulec tworzący świat.

137
00:09:48,936 --> 00:09:53,716
Lista podstawowych praw 
czasem się poszerza.

138
00:09:53,716 --> 00:09:59,036
W XIX wieku Maxwell odkrył, że nie da się 
wyjaśnić zjawisk elektromagnetycznych

139
00:09:59,036 --> 00:10:02,211
na podstawie istniejących już zasad

140
00:10:02,211 --> 00:10:05,211
przestrzeni, czasu, materii 
czy praw Newtona.

141
00:10:05,211 --> 00:10:10,085
Maxwell wysunął teorię 
oddziaływań elektromagnetycznych

142
00:10:10,085 --> 00:10:12,230
i ustanowił ładunek elektryczny

143
00:10:12,230 --> 00:10:16,490
podstawowym elementem
oddziaływania elektromagnetycznego.

144
00:10:16,490 --> 00:10:21,752
Myślę, że jesteśmy w podobnej sytuacji
jeśli chodzi o świadomość.

145
00:10:21,752 --> 00:10:23,127
Jeśli nie można wyjaśnić,

146
00:10:23,127 --> 00:10:25,847
na czym polega świadomość, 
bazując na istniejących już

147
00:10:25,847 --> 00:10:28,686
teoriach przestrzeni, czasu, 
materii czy ładunku,

148
00:10:28,686 --> 00:10:32,647
to znaczy, że należy poszerzyć ich listę.

149
00:10:32,647 --> 00:10:40,329
Naturalne byłoby uznanie świadomości 
za podstawowy budulec natury.

150
00:10:40,329 --> 00:10:44,275
To nie znaczy, że nie można 
podejść do świadomości naukowo,

151
00:10:44,275 --> 00:10:47,885
wręcz przeciwnie.

152
00:10:47,885 --> 00:10:53,358
Wystarczyłoby zbadać podstawowe zasady 
rządzące świadomością,

153
00:10:53,358 --> 00:11:00,552
takie, które łączą świadomość 
z prawami fizyki.

154
00:11:00,552 --> 00:11:06,068
Fizycy mawiają, że prawa fizyki 
powinny być na tyle proste,

155
00:11:06,068 --> 00:11:09,362
by można je było nadrukować na koszulce.

156
00:11:09,362 --> 00:11:13,081
Myślę, że jesteśmy w podobnej sytuacji, 
jeśli chodzi o świadomość.

157
00:11:13,081 --> 00:11:15,609
Chcemy ustanowić 
podstawowe zasady na tyle proste,

158
00:11:15,609 --> 00:11:17,829
by dało się je drukować na koszulkach.

159
00:11:17,829 --> 00:11:21,219
Jeszcze nie wiemy, co to są za zasady, 
ale to właśnie ich szukamy.

160
00:11:23,593 --> 00:11:29,320
Drugą ideą jest to, że świadomość 
może być uniwersalna.

161
00:11:29,323 --> 00:11:33,846
Możliwe, że każdy system 
ma pewien stopień świadomości.

162
00:11:36,647 --> 00:11:42,260
Ten pogląd nazywa się panpsychizmem,
pan czyli wszystko, psyche czyli umysł.

163
00:11:42,260 --> 00:11:45,335
W tym założeniu każdy system 
jest świadomy, nie tylko ludzie,

164
00:11:45,335 --> 00:11:50,503
psy, myszy, muchy, 
ale też mikroby Roba Knighta,

165
00:11:50,503 --> 00:11:53,503
czy cząsteczki elementarne.

166
00:11:53,503 --> 00:11:55,860
Nawet foton ma pewien stopień świadomości.

167
00:11:55,860 --> 00:12:00,608
Nie zakłada się, że fotony 
są inteligentne czy myślą.

168
00:12:00,608 --> 00:12:03,488
Nie chodzi o to, czy foton zadręcza się:

169
00:12:03,488 --> 00:12:07,218
"Ooo, wciąż gnam 
z prędkością bliską światłu.

170
00:12:07,218 --> 00:12:09,217
Ani chwili wytchnienia".

171
00:12:09,217 --> 00:12:09,996
(Śmiech)

172
00:12:09,996 --> 00:12:12,196
Nie, nie o to chodzi.

173
00:12:12,196 --> 00:12:17,932
Ale może fotony maja jakieś 
subiektywne uczucia,

174
00:12:17,932 --> 00:12:22,009
taki prymitywny prekursor świadomości.

175
00:12:22,009 --> 00:12:24,062
Może się to wam wydawać zabawne.

176
00:12:24,062 --> 00:12:27,460
Z resztą, kto by wierzył w takie bzdury?

177
00:12:27,460 --> 00:12:30,947
Pewne źródło inspiracji 
płynie z pierwszej szalonej idei,

178
00:12:30,947 --> 00:12:33,358
zakładającej, że świadomość 
jest fundamentalna.

179
00:12:33,358 --> 00:12:37,863
Jeżeli świadomość jest fundamentalna,
tak jak przestrzeń, czas i materia,

180
00:12:37,863 --> 00:12:42,169
rzeczą naturalną byłoby uważać ją 
za uniwersalną, na tej samej podstawie.

181
00:12:42,169 --> 00:12:47,638
Ten pomysł może się nam wydawać 
sprzeczny ze zdrowym rozsądkiem,

182
00:12:47,638 --> 00:12:54,807
ale ludzie z innych kultur uważają umysł 
za bardziej zgodny z naturą.

183
00:12:54,807 --> 00:13:00,282
Jeszcze większa doza inspiracji płynie 
z koncepcji zakładającej, że najprostszy

184
00:13:00,282 --> 00:13:03,780
i najbardziej efektywny sposób 
na ustalenie fundamentalnych zasad

185
00:13:03,780 --> 00:13:08,397
łączących świadomość z analizą w mózgu, 
to powiązanie świadomości z informacją.

186
00:13:08,397 --> 00:13:11,737
Kiedy w grę wchodzi analiza informacji, 
zawsze pojawia się świadomość.

187
00:13:11,737 --> 00:13:14,278
Kompleksowa analiza informacji, 
taka jak u człowieka,

188
00:13:14,278 --> 00:13:15,839
wymaga kompleksowej świadomości.

189
00:13:15,839 --> 00:13:19,572
Prosta analiza, 
wymaga prostej świadomości.

190
00:13:19,573 --> 00:13:24,428
Co ekscytujące, w ostatnich latach 
jeden z neurologów, Giulio Tononi,

191
00:13:24,428 --> 00:13:26,428
przyjął taką właśnie teorię

192
00:13:26,428 --> 00:13:29,950
i rozwinął ją rygorystycznie 
przy pomocy teorii matematycznej.

193
00:13:29,950 --> 00:13:31,120
Wybrana przez niego

194
00:13:31,120 --> 00:13:35,582
matematyczna jednostka 
miary integracji informacji, phi,

195
00:13:35,582 --> 00:13:38,778
mierzy ilość informacji 
zintegrowanej w danym systemie.

196
00:13:38,778 --> 00:13:42,022
Giulio Tononi przypuszcza, że phi 
jest zgodna ze świadomością.

197
00:13:42,022 --> 00:13:46,640
W ludzkim mózgu ogrom 
informacji do przyswojenia

198
00:13:46,640 --> 00:13:49,873
równa się wysokiemu poziomowi phi, 
czyli całej masie świadomości.

199
00:13:49,873 --> 00:13:54,480
U myszy średnia ilość informacji 
do przyswojenia, ale ciągle dość znaczna,

200
00:13:54,480 --> 00:13:57,067
równa się dość znacznemu 
poziomowi świadomości.

201
00:13:57,067 --> 00:14:03,784
Jeżeli zejdziemy do poziomu robaków,
mikrobów czy cząsteczek, ilość phi spada.

202
00:14:03,784 --> 00:14:07,722
Ilość integracji informacji spada, 
ale nie równa się zeru.

203
00:14:07,722 --> 00:14:10,379
Według teorii Tononiego,

204
00:14:10,379 --> 00:14:13,379
świadomość nigdy nie będzie równa zeru.

205
00:14:13,379 --> 00:14:17,230
W związku z tym Tononi przedstawia
fundamentalną zasadę świadomości:

206
00:14:17,230 --> 00:14:19,952
wysokie phi równa się 
wysokiemu poziomowi świadomości.

207
00:14:19,952 --> 00:14:23,459
Nie wiem, czy ta teoria jest poprawna, 
ale na pewno jest obecnie

208
00:14:23,459 --> 00:14:27,048
jedną z przewodnich teorii 
w dziedzinie nauki o świadomości.

209
00:14:27,048 --> 00:14:31,161
Została też wykorzystana do zintegrowania
różnorodnych danych naukowych

210
00:14:31,161 --> 00:14:37,143
i jest na tyle prosta, że można 
ją wydrukować na koszulce.

211
00:14:37,143 --> 00:14:40,885
Kolejne źródło inspiracji płynie 
z założenia, że panpsychizm

212
00:14:40,885 --> 00:14:45,006
może pomóc nam włączyć 
świadomość do świata fizycznego.

213
00:14:45,006 --> 00:14:50,843
Fizycy i filozofowie zauważyli, 
że fizyka jest zadziwiająco abstrakcyjna.

214
00:14:50,843 --> 00:14:54,617
Opisuje strukturę rzeczywistości 
przy użyciu garści równań,

215
00:14:54,617 --> 00:14:59,002
ale wcale nie wyjaśnia 
rzeczywistości, na której się opiera.

216
00:14:59,002 --> 00:15:05,440
Jak mawia Stephen Hawking: 
"Co rozpala ogień w równaniach?".

217
00:15:05,440 --> 00:15:10,419
Według panpsychizmu, można zostawić 
fizyczne równania w spokoju

218
00:15:10,419 --> 00:15:13,930
albo też uznać, 
że opisują przepływ świadomości.

219
00:15:13,930 --> 00:15:17,937
Fizyka przecież właśnie na tym polega, 
opisuje przepływ świadomości.

220
00:15:17,937 --> 00:15:22,264
Według tego poglądu, to świadomość 
podkłada ogień pod równania.

221
00:15:23,944 --> 00:15:27,333
Według tamtego poglądu, świadomość 
nie wychyla się poza fizyczny świat,

222
00:15:27,333 --> 00:15:30,773
jako coś dodatkowego, 
ale jest w jego centrum.

223
00:15:32,793 --> 00:15:39,762
Myślę, że panpsychizm ma szanse 
odmienić nasze relacje z naturą

224
00:15:39,768 --> 00:15:46,059
i mieć poważne skutki 
na arenie społecznej i etycznej.

225
00:15:46,059 --> 00:15:48,840
Niektóre z nich mogą być 
sprzeczne ze zdrowym rozsądkiem.

226
00:15:48,840 --> 00:15:53,387
Dawniej myślałem, że nie należy jeść 
niczego, co jest świadome,

227
00:15:53,387 --> 00:15:56,124
i dlatego byłem wegetarianinem.

228
00:15:56,124 --> 00:15:59,219
Jeżeli wyznawca panpsychizmu 
wyznaje taki pogląd,

229
00:15:59,219 --> 00:16:01,504
to można umrzeć z głodu.

230
00:16:01,504 --> 00:16:05,221
Takie myślenie zmienia poglądy.

231
00:16:05,221 --> 00:16:08,847
Natomiast z punktu widzenia 
etycznego i moralnego

232
00:16:08,847 --> 00:16:14,489
prawdziwe znaczenie ma poziom 
i złożoność świadomości.

233
00:16:15,953 --> 00:16:18,667
To naturalne, żeby pytać o świadomość

234
00:16:18,667 --> 00:16:20,746
innych systemów, takich jak komputer.

235
00:16:20,746 --> 00:16:25,794
Co z Samanthą, sztuczną inteligencją 
w filmie "Ona”?

236
00:16:25,794 --> 00:16:27,293
Czy jest świadoma?

237
00:16:27,293 --> 00:16:32,643
Zdecydowanie przetwarza i integruje
skomplikowane informacje,

238
00:16:32,643 --> 00:16:37,983
więc według panpsychizmu jest świadoma.

239
00:16:37,983 --> 00:16:42,199
Jeżeli to prawda, 
staniemy przed poważnymi pytaniami

240
00:16:42,199 --> 00:16:48,835
dotyczącymi etyczności tworzenia 
i wyłączania sztucznej inteligencji.

241
00:16:48,835 --> 00:16:55,522
Na koniec można zapytać o świadomość 
grupy czy też całej planety.

242
00:16:55,522 --> 00:16:58,272
Czy Kanada posiada świadomość?

243
00:16:58,272 --> 00:17:01,905
Schodząc na bardziej lokalny poziom, 
czy zintegrowana grupa,

244
00:17:01,905 --> 00:17:07,036
jak widzowie konferencji TED, 
może posiadać zbiorową świadomość?

245
00:17:07,036 --> 00:17:11,505
Taki wewnętrzny film całej grupy TED,

246
00:17:11,505 --> 00:17:14,594
który jest inny od wewnętrznych 
filmów jej członków.

247
00:17:14,594 --> 00:17:16,714
Nie znam odpowiedzi na to pytanie,

248
00:17:16,714 --> 00:17:20,424
ale wydaje mi się, 
że warto potraktować je poważnie.

249
00:17:20,424 --> 00:17:26,654
Wizja panpsychizmu jest radykalna
i nie wiem czy jest poprawna.

250
00:17:26,654 --> 00:17:29,976
Jestem bardziej przekonany,
co do pierwszej szalonej idei,

251
00:17:29,976 --> 00:17:32,688
uznającej świadomość za fundamentalną,

252
00:17:32,688 --> 00:17:36,222
niż do drugiej, 
uznającej ją za uniwersalną.

253
00:17:36,222 --> 00:17:39,902
Ten pogląd rodzi liczne pytania 
i wiele wyzwań.

254
00:17:39,902 --> 00:17:42,683
Na przykład, 
jak małe cząsteczki świadomości

255
00:17:42,683 --> 00:17:47,444
tworzą skomplikowaną świadomość, 
którą znamy i kochamy.

256
00:17:47,444 --> 00:17:49,636
Jeżeli uda się nam 
odpowiedzieć na te pytania,

257
00:17:49,636 --> 00:17:53,668
to będziemy na dobrej drodze 
do stworzenia teorii świadomości.

258
00:17:53,668 --> 00:17:55,890
Jeżeli jednak się nam nie uda, no cóż…

259
00:17:55,890 --> 00:17:58,880
To jest właśnie najtrudniejszy 
problem nauki i filozofii.

260
00:17:58,880 --> 00:18:02,561
Nie oczekujmy, że uda się z dnia na dzień.

261
00:18:02,561 --> 00:18:05,971
Natomiast myślę, że w końcu uda nam się.

262
00:18:05,971 --> 00:18:08,744
Znajomość świadomości jest kluczowa 


263
00:18:08,744 --> 00:18:13,607
do zrozumienia świata i samych siebie.

264
00:18:13,607 --> 00:18:16,630
Po prostu potrzebna jest nam
ta właściwa szalona idea.

265
00:18:16,630 --> 00:18:17,838
Dziękuję.

266
00:18:17,838 --> 00:18:20,003
(Brawa)