0:00:00.841,0:00:02.593
Tu i teraz

0:00:02.593,0:00:06.064
odtwarzasz w głowie film.

0:00:06.064,0:00:09.248
Niesamowity, wielościeżkowy film

0:00:09.248,0:00:14.507
z przestrzennym obrazem i dźwiękiem, [br]pokazujący to, co widzisz i słyszysz.

0:00:14.507,0:00:16.972
To nie wszystko.

0:00:16.972,0:00:23.232
Ten film to również zapach, smak, dotyk,

0:00:23.232,0:00:29.392
odczuwanie ciała, bólu, głodu, orgazmu

0:00:29.392,0:00:32.918
oraz emocji: złości czy szczęścia.

0:00:34.728,0:00:39.507
To wspomnienia - sceny z dzieciństwa, [br]do których możesz wracać.

0:00:41.256,0:00:44.903
Film, któremu ciągle towarzyszy narracja

0:00:44.903,0:00:48.215
w strumieniu świadomości.

0:00:50.415,0:00:54.698
W centrum filmu jesteś ty,

0:00:54.698,0:00:57.663
przeżywasz wszystko bezpośrednio.

0:00:59.489,0:01:04.439
Ten film to strumień świadomości,

0:01:04.439,0:01:09.194
podmiot doświadczenia umysłu i świata.

0:01:11.461,0:01:15.735
Świadomość jest jednym z podstawowych [br]faktów ludzkiego istnienia.

0:01:15.735,0:01:20.987
Każdy z nas jest świadomy, [br]każdy odtwarza własny wewnętrzny film:

0:01:20.987,0:01:23.886
ty, ty i ty.

0:01:23.886,0:01:27.329
Niczego nie znamy bardziej bezpośrednio.

0:01:27.329,0:01:31.865
Przynajmniej ja w ten właśnie sposób [br]doświadczam swojej świadomości,

0:01:31.865,0:01:35.126
nie mogę być pewien, że wy ją macie.

0:01:35.126,0:01:38.692
Świadomość nadaje życiu wartość.

0:01:38.693,0:01:45.061
Bez niej nic nie miałoby [br]znaczenia ani wartości.

0:01:45.471,0:01:51.040
Jednocześnie świadomość jest najbardziej [br]tajemniczym zjawiskiem we wszechświecie.

0:01:51.040,0:01:54.352
Dlaczego jesteśmy świadomi?

0:01:54.352,0:01:56.572
Dlaczego doświadczamy wewnętrznych filmów?

0:01:56.572,0:02:00.603
Dlaczego nie jesteśmy po prostu robotami,[br]które bodźce zewnętrzne

0:02:00.603,0:02:05.984
zamieniają na reakcje, bez potrzeby [br]tworzenia wewnętrznego filmu?

0:02:05.984,0:02:10.718
Obecnie nikt nie zna [br]odpowiedzi na te pytania.

0:02:10.718,0:02:15.227
Wydaje mi się, że aby badać świadomość,

0:02:15.227,0:02:19.087
potrzebujemy przełomu w nauce.

0:02:19.087,0:02:24.102
Niektórzy twierdzą, że do świadomości [br]nie da się podejść naukowo.

0:02:24.102,0:02:31.316
Nauka jest z natury obiektywna, [br]świadomość - subiektywna,

0:02:31.316,0:02:35.453
więc nie ma mowy o nauce o świadomości.

0:02:35.453,0:02:38.957
Takie przekonanie panowało [br]przez większość XX wieku.

0:02:38.957,0:02:42.674
Psycholodzy badali obiektywnie zachowania,

0:02:42.674,0:02:46.459
neurolodzy badali obiektywnie mózg

0:02:46.459,0:02:50.221
i nikt nawet nie wspominał o świadomości.

0:02:50.225,0:02:53.217
Nawet trzydzieści lat temu, [br]gdy zaczynał się TED,

0:02:53.217,0:02:58.027
nauka niewiele wiedziała [br]na temat świadomości.

0:02:58.027,0:03:02.764
Jakieś dwadzieścia lat temu [br]wszystko zaczęło się zmieniać.

0:03:02.764,0:03:08.084
Neurolodzy, jak Francis Crick [br]oraz fizycy, jak Roger Penrose,

0:03:08.084,0:03:13.379
uznali, że nadszedł czas, by nauka [br]zajęła się problemem świadomości.

0:03:13.379,0:03:17.507
Od tamtej pory nastąpiła eksplozja, [br]rozkwit prac naukowych

0:03:17.507,0:03:19.489
dotyczących świadomości.

0:03:19.489,0:03:24.263
Świetnych i błyskotliwych prac, [br]którym jednak czegoś ciągle brakuje.

0:03:27.243,0:03:32.845
Głównym celem prac naukowych dotyczących [br]świadomości było poszukiwanie zależności

0:03:32.845,0:03:39.291
między obszarami mózgu,[br]a odpowiadającymi im stanami świadomości.

0:03:41.347,0:03:44.220
Doskonałym przykładem była [br]prezentacja Nancy Kanwisher,

0:03:44.225,0:03:47.266
którą widzieliśmy kilka minut temu.

0:03:47.266,0:03:53.028
Dzięki tym badaniom dużo lepiej [br]rozumiemy, jakie obszary mózgu

0:03:53.028,0:03:56.806
odpowiadają, na przykład, [br]za postrzeganie twarzy,

0:03:56.806,0:04:02.264
odczuwanie bólu albo szczęścia.

0:04:02.264,0:04:08.112
Wciąż jednak badamy współzależności, [br]ale nie wyjaśniamy ich.

0:04:08.118,0:04:14.234
Znamy obszary mózgu, dzięki którym [br]odczuwamy pewne rzeczy świadomie,

0:04:14.234,0:04:18.907
ale nie wiemy, dlaczego tak się dzieje.

0:04:18.907,0:04:23.578
Twierdzę, że takie prace [br]z dziedziny neurobiologii

0:04:23.584,0:04:28.357
odpowiadają tylko na pewne pytania [br]dotyczące świadomości,

0:04:28.357,0:04:32.112
dotyczące funkcji pełnionych [br]przez pewne obszary mózgu

0:04:32.112,0:04:34.122
oraz ich korelacje.

0:04:34.122,0:04:36.817
W pewnym sensie są to łatwe pytania.

0:04:36.817,0:04:39.512
Oczywiście nie podważam tu [br]pracy neurologów.

0:04:39.512,0:04:42.209
Nie ma łatwych zagadnień, [br]jeśli chodzi o świadomość,

0:04:42.209,0:04:45.510
ale dotychczasowe badania nie zajmują się

0:04:45.510,0:04:48.572
prawdziwie zagadkowym tematem,[br]stanowiącym sedno tej dziedziny:

0:04:48.572,0:04:55.219
dlaczego całej działalności mózgu[br]musi towarzyszyć świadomość?

0:04:55.219,0:04:58.875
Dlaczego istnieje ten wewnętrzny, [br]subiektywny film?

0:04:58.875,0:05:02.259
Jak na razie nic nam o tym nie wiadomo.

0:05:02.259,0:05:07.224
Oczywiście można by powiedzieć,[br]dajmy neurobiologi kilka lat.

0:05:07.224,0:05:11.497
Może świadomość okaże się [br]jednym z emergentnych fenomenów,

0:05:11.504,0:05:16.770
tak jak korki uliczne, huragany czy życie.

0:05:16.770,0:05:19.192
Kiedyś ją zrozumiemy.

0:05:19.197,0:05:24.036
Jednak wszystkie te klasyczne przypadki [br]wiążą się z powstawaniem nowych zachowań.

0:05:24.036,0:05:26.501
Jak zachowują się korki uliczne?

0:05:26.501,0:05:28.226
Jak funkcjonują huragany?

0:05:28.234,0:05:33.568
Jak organizmy żywe rozmnażają się, [br]adaptują i trawią?

0:05:33.568,0:05:36.382
To wszystko są obiektywne pytania,[br]dotyczące funkcjonowania.

0:05:36.382,0:05:38.964
Można by je odnieść do ludzkiego mózgu,

0:05:38.964,0:05:43.921
żeby wyjaśnić jego zachowania i funkcje[br]jako nowego fenomenu:

0:05:43.921,0:05:48.518
jak się poruszamy, mówimy, gramy w szachy.

0:05:48.518,0:05:50.489
Wszystkie te pytania dotyczą zachowania.

0:05:50.489,0:05:57.048
Pytania na temat zachowania [br]w przypadku świadomości są łatwe.

0:05:57.048,0:06:00.491
Trudne pytanie pojawia się, [br]gdy chcemy wyjaśnić,

0:06:00.493,0:06:05.789
dlaczego wszystkim tym zachowaniom [br]towarzyszą subiektywne doznania.

0:06:05.789,0:06:11.455
W tym przypadku świat nowości [br]czy nawet neurobiologii,

0:06:11.455,0:06:15.091
nie ma jeszcze za wiele do powiedzenia.

0:06:16.981,0:06:21.021
Jestem w głębi serca [br]naukowym materialistą.

0:06:21.021,0:06:26.952
Chcę, by naukowa [br]teoria świadomości działała.

0:06:26.952,0:06:30.591
Dlatego długo waliłem głową w mur,

0:06:30.591,0:06:35.033
szukając teorii świadomości [br]w czysto fizycznym rozumieniu.

0:06:35.033,0:06:40.447
W końcu zrozumiałem, że to niemożliwe [br]z czysto metodycznych przyczyn.

0:06:42.050,0:06:46.250
To długa historia, [br]ale w skrócie sedno stanowi to,

0:06:46.250,0:06:51.290
że w rozumieniu czysto fizycznym [br]czy też opartym na mózgu,

0:06:51.290,0:06:55.224
historie związane z funkcjonowaniem [br]organizmu, jego struktury, dynamiki,

0:06:55.224,0:06:57.646
zachowań jakie tworzy,

0:06:57.646,0:06:59.886
to świetne rozwiązanie [br]dla prostych zagadnień,

0:06:59.886,0:07:02.645
związanych z tym, jak się zachowujemy [br]czy funkcjonujemy.

0:07:02.645,0:07:06.116
Natomiast gdy mowa [br]o subiektywnych doświadczeniach,

0:07:06.116,0:07:09.176
takich jak, dlaczego wszystko [br]wydaje się nam wewnętrzne,

0:07:09.176,0:07:13.454
to coś zupełnie nowego [br]i prowadzi tylko do kolejnych pytań.

0:07:15.472,0:07:18.852
Myślę, że znajdujemy się [br]w martwym punkcie.

0:07:20.774,0:07:26.077
Stworzyliśmy wspaniały łańcuch objaśnień [br]i przyzwyczailiśmy się do niego.

0:07:26.077,0:07:30.369
Fizyka objaśnia chemię, chemia - biologię,[br]

0:07:30.369,0:07:34.521
biologia - część psychologii.

0:07:34.521,0:07:38.693
Świadomość nie pasuje do tej wizji.

0:07:38.694,0:07:42.534
Z jednej strony, jesteśmy świadomi.

0:07:42.548,0:07:47.950
Z drugiej, nie wiemy, jak to włączyć[br]do naukowego postrzegania świata.

0:07:47.950,0:07:52.329
Myślę, że świadomość [br]to teraz pewna anomalia,

0:07:52.329,0:07:56.099
którą musimy uwzględnić [br]w postrzeganiu świata,

0:07:56.099,0:07:57.972
ale jeszcze nie wiemy jak.

0:07:57.972,0:08:00.674
Stojąc wobec takiej anomalii,

0:08:00.674,0:08:02.990
może będziemy potrzebować[br]radykalnych pomysłów.

0:08:02.990,0:08:08.900
Pomysłów, które choć z początku [br]wydadzą się szalone,

0:08:08.900,0:08:13.732
pozwolą nam zmierzyć się [br]ze świadomością na podłożu naukowym.

0:08:13.736,0:08:18.444
Jest już kilka takich pomysłów, [br]które można uznać za szalone.

0:08:18.444,0:08:22.722
Mój przyjaciel, Dan Dennett, [br]który jest tu dzisiaj, ma taki pomysł.

0:08:22.722,0:08:26.676
Jego zdaniem wcale nie ma [br]żadnego problemu ze świadomością.

0:08:26.676,0:08:34.376
Cała idea wewnętrznego subiektywnego filmu[br]jest formą iluzji, czy też zamętu.

0:08:34.376,0:08:38.114
Tak naprawdę trzeba tylko [br]wyjaśnić obiektywne funkcje,

0:08:38.114,0:08:40.067
takie jak zachowania mózgu,

0:08:40.067,0:08:43.647
by wyjaśnić wszystko, co potrzeba.

0:08:43.647,0:08:46.528
Życzę mu powodzenia.

0:08:46.528,0:08:50.721
Takie właśnie radykalne pomysły [br]trzeba zgłębiać, jeżeli chcemy stworzyć

0:08:50.721,0:08:54.977
czysto redukcjonistyczną, opartą [br]na mózgu, teorię świadomości.

0:08:56.585,0:08:59.439
Dla mnie i dla wielu ludzi ten pogląd

0:08:59.439,0:09:04.084
zaprzecza faktom na temat świadomości [br]i jest niezadowalający.

0:09:04.084,0:09:06.770
Pójdziemy w innym kierunku.

0:09:06.770,0:09:13.052
Chciałbym zgłębić dwa szalone pomysły,[br]które wydają mi się obiecujące.

0:09:15.214,0:09:20.917
Pierwszy mówi, że świadomość [br]jest fundamentalna.

0:09:20.917,0:09:22.796
Fizycy czasem uznają

0:09:22.796,0:09:25.796
niektóre elementy wszechświata [br]za fundamentalne budulce,

0:09:25.796,0:09:29.937
na przykład przestrzeń, czas i materię.

0:09:29.937,0:09:33.538
Postulują fundamentalne zasady,[br]które nimi rządzą,

0:09:33.538,0:09:36.938
takie jak prawo grawitacji [br]czy mechaniki kwantowej.

0:09:36.938,0:09:43.085
Prawa fizyki nie maja już bardziej [br]podstawowych objaśnień.

0:09:43.085,0:09:48.089
Uważane są za podstawowy [br]budulec tworzący świat.

0:09:48.936,0:09:53.716
Lista podstawowych praw [br]czasem się poszerza.

0:09:53.716,0:09:59.036
W XIX wieku Maxwell odkrył, że nie da się [br]wyjaśnić zjawisk elektromagnetycznych

0:09:59.036,0:10:02.211
na podstawie istniejących już zasad

0:10:02.211,0:10:05.211
przestrzeni, czasu, materii [br]czy praw Newtona.

0:10:05.211,0:10:10.085
Maxwell wysunął teorię [br]oddziaływań elektromagnetycznych

0:10:10.085,0:10:12.230
i ustanowił ładunek elektryczny

0:10:12.230,0:10:16.490
podstawowym elementem[br]oddziaływania elektromagnetycznego.

0:10:16.490,0:10:21.752
Myślę, że jesteśmy w podobnej sytuacji[br]jeśli chodzi o świadomość.

0:10:21.752,0:10:23.127
Jeśli nie można wyjaśnić,

0:10:23.127,0:10:25.847
na czym polega świadomość, [br]bazując na istniejących już

0:10:25.847,0:10:28.686
teoriach przestrzeni, czasu, [br]materii czy ładunku,

0:10:28.686,0:10:32.647
to znaczy, że należy poszerzyć ich listę.

0:10:32.647,0:10:40.329
Naturalne byłoby uznanie świadomości [br]za podstawowy budulec natury.

0:10:40.329,0:10:44.275
To nie znaczy, że nie można [br]podejść do świadomości naukowo,

0:10:44.275,0:10:47.885
wręcz przeciwnie.

0:10:47.885,0:10:53.358
Wystarczyłoby zbadać podstawowe zasady [br]rządzące świadomością,

0:10:53.358,0:11:00.552
takie, które łączą świadomość [br]z prawami fizyki.

0:11:00.552,0:11:06.068
Fizycy mawiają, że prawa fizyki [br]powinny być na tyle proste,

0:11:06.068,0:11:09.362
by można je było nadrukować na koszulce.

0:11:09.362,0:11:13.081
Myślę, że jesteśmy w podobnej sytuacji, [br]jeśli chodzi o świadomość.

0:11:13.081,0:11:15.609
Chcemy ustanowić [br]podstawowe zasady na tyle proste,

0:11:15.609,0:11:17.829
by dało się je drukować na koszulkach.

0:11:17.829,0:11:21.219
Jeszcze nie wiemy, co to są za zasady, [br]ale to właśnie ich szukamy.

0:11:23.593,0:11:29.320
Drugą ideą jest to, że świadomość [br]może być uniwersalna.

0:11:29.323,0:11:33.846
Możliwe, że każdy system [br]ma pewien stopień świadomości.

0:11:36.647,0:11:42.260
Ten pogląd nazywa się panpsychizmem,[br]pan czyli wszystko, psyche czyli umysł.

0:11:42.260,0:11:45.335
W tym założeniu każdy system [br]jest świadomy, nie tylko ludzie,

0:11:45.335,0:11:50.503
psy, myszy, muchy, [br]ale też mikroby Roba Knighta,

0:11:50.503,0:11:53.503
czy cząsteczki elementarne.

0:11:53.503,0:11:55.860
Nawet foton ma pewien stopień świadomości.

0:11:55.860,0:12:00.608
Nie zakłada się, że fotony [br]są inteligentne czy myślą.

0:12:00.608,0:12:03.488
Nie chodzi o to, czy foton zadręcza się:

0:12:03.488,0:12:07.218
"Ooo, wciąż gnam [br]z prędkością bliską światłu.

0:12:07.218,0:12:09.217
Ani chwili wytchnienia".

0:12:09.217,0:12:09.996
(Śmiech)

0:12:09.996,0:12:12.196
Nie, nie o to chodzi.

0:12:12.196,0:12:17.932
Ale może fotony maja jakieś [br]subiektywne uczucia,

0:12:17.932,0:12:22.009
taki prymitywny prekursor świadomości.

0:12:22.009,0:12:24.062
Może się to wam wydawać zabawne.

0:12:24.062,0:12:27.460
Z resztą, kto by wierzył w takie bzdury?

0:12:27.460,0:12:30.947
Pewne źródło inspiracji [br]płynie z pierwszej szalonej idei,

0:12:30.947,0:12:33.358
zakładającej, że świadomość [br]jest fundamentalna.

0:12:33.358,0:12:37.863
Jeżeli świadomość jest fundamentalna,[br]tak jak przestrzeń, czas i materia,

0:12:37.863,0:12:42.169
rzeczą naturalną byłoby uważać ją [br]za uniwersalną, na tej samej podstawie.

0:12:42.169,0:12:47.638
Ten pomysł może się nam wydawać [br]sprzeczny ze zdrowym rozsądkiem,

0:12:47.638,0:12:54.807
ale ludzie z innych kultur uważają umysł [br]za bardziej zgodny z naturą.

0:12:54.807,0:13:00.282
Jeszcze większa doza inspiracji płynie [br]z koncepcji zakładającej, że najprostszy

0:13:00.282,0:13:03.780
i najbardziej efektywny sposób [br]na ustalenie fundamentalnych zasad

0:13:03.780,0:13:08.397
łączących świadomość z analizą w mózgu, [br]to powiązanie świadomości z informacją.

0:13:08.397,0:13:11.737
Kiedy w grę wchodzi analiza informacji, [br]zawsze pojawia się świadomość.

0:13:11.737,0:13:14.278
Kompleksowa analiza informacji, [br]taka jak u człowieka,

0:13:14.278,0:13:15.839
wymaga kompleksowej świadomości.

0:13:15.839,0:13:19.572
Prosta analiza, [br]wymaga prostej świadomości.

0:13:19.573,0:13:24.428
Co ekscytujące, w ostatnich latach [br]jeden z neurologów, Giulio Tononi,

0:13:24.428,0:13:26.428
przyjął taką właśnie teorię

0:13:26.428,0:13:29.950
i rozwinął ją rygorystycznie [br]przy pomocy teorii matematycznej.

0:13:29.950,0:13:31.120
Wybrana przez niego

0:13:31.120,0:13:35.582
matematyczna jednostka [br]miary integracji informacji, phi,

0:13:35.582,0:13:38.778
mierzy ilość informacji [br]zintegrowanej w danym systemie.

0:13:38.778,0:13:42.022
Giulio Tononi przypuszcza, że phi [br]jest zgodna ze świadomością.

0:13:42.022,0:13:46.640
W ludzkim mózgu ogrom [br]informacji do przyswojenia

0:13:46.640,0:13:49.873
równa się wysokiemu poziomowi phi, [br]czyli całej masie świadomości.

0:13:49.873,0:13:54.480
U myszy średnia ilość informacji [br]do przyswojenia, ale ciągle dość znaczna,

0:13:54.480,0:13:57.067
równa się dość znacznemu [br]poziomowi świadomości.

0:13:57.067,0:14:03.784
Jeżeli zejdziemy do poziomu robaków,[br]mikrobów czy cząsteczek, ilość phi spada.

0:14:03.784,0:14:07.722
Ilość integracji informacji spada, [br]ale nie równa się zeru.

0:14:07.722,0:14:10.379
Według teorii Tononiego,

0:14:10.379,0:14:13.379
świadomość nigdy nie będzie równa zeru.

0:14:13.379,0:14:17.230
W związku z tym Tononi przedstawia[br]fundamentalną zasadę świadomości:

0:14:17.230,0:14:19.952
wysokie phi równa się [br]wysokiemu poziomowi świadomości.

0:14:19.952,0:14:23.459
Nie wiem, czy ta teoria jest poprawna, [br]ale na pewno jest obecnie

0:14:23.459,0:14:27.048
jedną z przewodnich teorii [br]w dziedzinie nauki o świadomości.

0:14:27.048,0:14:31.161
Została też wykorzystana do zintegrowania[br]różnorodnych danych naukowych

0:14:31.161,0:14:37.143
i jest na tyle prosta, że można [br]ją wydrukować na koszulce.

0:14:37.143,0:14:40.885
Kolejne źródło inspiracji płynie [br]z założenia, że panpsychizm

0:14:40.885,0:14:45.006
może pomóc nam włączyć [br]świadomość do świata fizycznego.

0:14:45.006,0:14:50.843
Fizycy i filozofowie zauważyli, [br]że fizyka jest zadziwiająco abstrakcyjna.

0:14:50.843,0:14:54.617
Opisuje strukturę rzeczywistości [br]przy użyciu garści równań,

0:14:54.617,0:14:59.002
ale wcale nie wyjaśnia [br]rzeczywistości, na której się opiera.

0:14:59.002,0:15:05.440
Jak mawia Stephen Hawking: [br]"Co rozpala ogień w równaniach?".

0:15:05.440,0:15:10.419
Według panpsychizmu, można zostawić [br]fizyczne równania w spokoju

0:15:10.419,0:15:13.930
albo też uznać, [br]że opisują przepływ świadomości.

0:15:13.930,0:15:17.937
Fizyka przecież właśnie na tym polega, [br]opisuje przepływ świadomości.

0:15:17.937,0:15:22.264
Według tego poglądu, to świadomość [br]podkłada ogień pod równania.

0:15:23.944,0:15:27.333
Według tamtego poglądu, świadomość [br]nie wychyla się poza fizyczny świat,

0:15:27.333,0:15:30.773
jako coś dodatkowego, [br]ale jest w jego centrum.

0:15:32.793,0:15:39.762
Myślę, że panpsychizm ma szanse [br]odmienić nasze relacje z naturą

0:15:39.768,0:15:46.059
i mieć poważne skutki [br]na arenie społecznej i etycznej.

0:15:46.059,0:15:48.840
Niektóre z nich mogą być [br]sprzeczne ze zdrowym rozsądkiem.

0:15:48.840,0:15:53.387
Dawniej myślałem, że nie należy jeść [br]niczego, co jest świadome,

0:15:53.387,0:15:56.124
i dlatego byłem wegetarianinem.

0:15:56.124,0:15:59.219
Jeżeli wyznawca panpsychizmu [br]wyznaje taki pogląd,

0:15:59.219,0:16:01.504
to można umrzeć z głodu.

0:16:01.504,0:16:05.221
Takie myślenie zmienia poglądy.

0:16:05.221,0:16:08.847
Natomiast z punktu widzenia [br]etycznego i moralnego

0:16:08.847,0:16:14.489
prawdziwe znaczenie ma poziom [br]i złożoność świadomości.

0:16:15.953,0:16:18.667
To naturalne, żeby pytać o świadomość

0:16:18.667,0:16:20.746
innych systemów, takich jak komputer.

0:16:20.746,0:16:25.794
Co z Samanthą, sztuczną inteligencją [br]w filmie "Ona”?

0:16:25.794,0:16:27.293
Czy jest świadoma?

0:16:27.293,0:16:32.643
Zdecydowanie przetwarza i integruje[br]skomplikowane informacje,

0:16:32.643,0:16:37.983
więc według panpsychizmu jest świadoma.

0:16:37.983,0:16:42.199
Jeżeli to prawda, [br]staniemy przed poważnymi pytaniami

0:16:42.199,0:16:48.835
dotyczącymi etyczności tworzenia [br]i wyłączania sztucznej inteligencji.

0:16:48.835,0:16:55.522
Na koniec można zapytać o świadomość [br]grupy czy też całej planety.

0:16:55.522,0:16:58.272
Czy Kanada posiada świadomość?

0:16:58.272,0:17:01.905
Schodząc na bardziej lokalny poziom, [br]czy zintegrowana grupa,

0:17:01.905,0:17:07.036
jak widzowie konferencji TED, [br]może posiadać zbiorową świadomość?

0:17:07.036,0:17:11.505
Taki wewnętrzny film całej grupy TED,

0:17:11.505,0:17:14.594
który jest inny od wewnętrznych [br]filmów jej członków.

0:17:14.594,0:17:16.714
Nie znam odpowiedzi na to pytanie,

0:17:16.714,0:17:20.424
ale wydaje mi się, [br]że warto potraktować je poważnie.

0:17:20.424,0:17:26.654
Wizja panpsychizmu jest radykalna[br]i nie wiem czy jest poprawna.

0:17:26.654,0:17:29.976
Jestem bardziej przekonany,[br]co do pierwszej szalonej idei,

0:17:29.976,0:17:32.688
uznającej świadomość za fundamentalną,

0:17:32.688,0:17:36.222
niż do drugiej, [br]uznającej ją za uniwersalną.

0:17:36.222,0:17:39.902
Ten pogląd rodzi liczne pytania [br]i wiele wyzwań.

0:17:39.902,0:17:42.683
Na przykład, [br]jak małe cząsteczki świadomości

0:17:42.683,0:17:47.444
tworzą skomplikowaną świadomość, [br]którą znamy i kochamy.

0:17:47.444,0:17:49.636
Jeżeli uda się nam [br]odpowiedzieć na te pytania,

0:17:49.636,0:17:53.668
to będziemy na dobrej drodze [br]do stworzenia teorii świadomości.

0:17:53.668,0:17:55.890
Jeżeli jednak się nam nie uda, no cóż…

0:17:55.890,0:17:58.880
To jest właśnie najtrudniejszy [br]problem nauki i filozofii.

0:17:58.880,0:18:02.561
Nie oczekujmy, że uda się z dnia na dzień.

0:18:02.561,0:18:05.971
Natomiast myślę, że w końcu uda nam się.

0:18:05.971,0:18:08.744
Znajomość świadomości jest kluczowa [br]

0:18:08.744,0:18:13.607
do zrozumienia świata i samych siebie.

0:18:13.607,0:18:16.630
Po prostu potrzebna jest nam[br]ta właściwa szalona idea.

0:18:16.630,0:18:17.838
Dziękuję.

0:18:17.838,0:18:20.003
(Brawa)