WEBVTT

00:00:15.390 --> 00:00:17.195
Er is een klassieke mythe

00:00:17.205 --> 00:00:21.795
die zegt dat als iedereen in China 
tegelijkertijd omhoog springt,

00:00:21.802 --> 00:00:24.121
de Aarde uit haar as zal worden geschud.

00:00:24.121 --> 00:00:27.116
Ik heb de berekeningen 
gedaan en ik kan jullie verzekeren

00:00:27.126 --> 00:00:29.300
dat de aardas volkomen veilig is.

00:00:29.322 --> 00:00:32.710
Maar voor iemand die in de jaren 80
in Groot-Brittannië is opgegroeid,

00:00:32.710 --> 00:00:36.607
komen dan de woorden ‘Michael Fish’
en ‘hurricane’ spontaan voor de geest.

00:00:36.632 --> 00:00:42.205
Maar zelfs één enkele persoon 
die in de lucht springt,

00:00:42.263 --> 00:00:45.385
kan, bij wijze van spreken, 
de Aarde doen bewegen.

00:00:45.445 --> 00:00:48.442
Het probleem is dat het 
slechts in beperkte mate zo is.

00:00:48.455 --> 00:00:52.837
Veronderstel dat we 
een meting konden doen,

00:00:52.856 --> 00:00:56.177
niet over springende wetenschappers 
die de Aarde doen schudden,

00:00:56.195 --> 00:00:58.360
maar een meting zo nauwkeurig

00:00:58.361 --> 00:01:02.407
dat ze ons iets over de verandering en 
de vorm van de ruimte zelf kon vertellen.

00:01:02.408 --> 00:01:07.348
Een verandering door een exploderende 
ster halverwege de Melkweg.

00:01:07.349 --> 00:01:09.747
Dat klinkt echt als science fiction,

00:01:09.748 --> 00:01:12.990
maar in feite bestaat 
een dergelijke machine al:

00:01:12.991 --> 00:01:17.359
de laserinterferometer,
een van de meest geavanceerde

00:01:17.359 --> 00:01:20.640
wetenschappelijke instrumenten 
ooit gebouwd.

00:01:20.920 --> 00:01:23.087
In een paar jaar tijd gaat hij voor ons

00:01:23.102 --> 00:01:27.364
een geheel nieuwe manier bieden 
om te kijken naar het universum:

00:01:27.364 --> 00:01:30.765
de gravitatiegolfsterrenkunde.

00:01:31.260 --> 00:01:37.023
Gravitatiegolven zijn 
niet hetzelfde als licht.

00:01:37.084 --> 00:01:42.558
Ze zijn geen deel van het licht- 
of elektromagnetisch spectrum,

00:01:42.579 --> 00:01:45.855
dat gaat van radiogolven 
tot gammastraling.

00:01:45.872 --> 00:01:48.344
We kennen al veel
verschillende soorten licht

00:01:48.395 --> 00:01:50.587
en in de afgelopen 60 jaar of zo

00:01:50.590 --> 00:01:53.669
zijn we erg goed geworden 
in het onderzoeken van het heelal

00:01:53.691 --> 00:01:55.783
met al die verschillende soorten licht.

00:01:55.784 --> 00:01:59.551
Of het nu de bouw van een gigantische 
radiotelescoop op het aardoppervlak is

00:01:59.551 --> 00:02:02.007
of een gammastraalobservatorium 
in de ruimte,

00:02:02.054 --> 00:02:04.917
we hebben deze verschillende vensters 
op de kosmos gebruikt

00:02:04.917 --> 00:02:09.352
om ons een aantal verbazingwekkende dingen
te vertellen over hoe het universum werkt.

00:02:09.372 --> 00:02:11.872
We hebben de geboorte 
en de dood van sterren gezien.

00:02:11.883 --> 00:02:14.341
We hebben de harten 
van sterrenstelsels onderzocht.

00:02:14.349 --> 00:02:17.768
We beginnen nu zelfs
planeten als de Aarde te vinden

00:02:17.768 --> 00:02:20.218
in een baan rond andere sterren.

00:02:20.768 --> 00:02:24.942
Maar het gravitatiegolfspectrum 
zal helemaal anders zijn.

00:02:24.943 --> 00:02:27.367
Het zal ons een venster geven 
op het heelal,

00:02:27.367 --> 00:02:32.050
en enkele van de meest gewelddadige en
energetische gebeurtenissen in de kosmos:

00:02:32.050 --> 00:02:38.159
exploderende sterren, botsende zwarte 
gaten, misschien zelfs de Big Bang.

00:02:38.695 --> 00:02:40.179
Wat zullen we nu leren

00:02:40.194 --> 00:02:43.408
van dat gravitatiegolfvenster 
op het universum?

00:02:43.430 --> 00:02:47.594
Wellicht het meest opwindend 
zijn de dingen die we nog niet kennen,

00:02:47.594 --> 00:02:49.477
de zogenaamde onbekende onbekenden,

00:02:49.525 --> 00:02:52.852
de dingen waarvan we niet eens weten 
dat we ze nog niet weten.

00:02:52.859 --> 00:02:56.201
Het zal een paar jaar duren, 
maar we zijn er bijna.

00:02:56.207 --> 00:02:59.035
Voordat we gaan praten 
over gravitatiegolven,

00:02:59.056 --> 00:03:01.473
gaan we eens nadenken 
over de zwaartekracht.

00:03:01.539 --> 00:03:05.361
Er is nog een mythe waarvan ik zeker weet
dat iedereen erover heeft gehoord:

00:03:05.361 --> 00:03:08.561
die over de appel 
op Isaac Newtons hoofd.

00:03:08.606 --> 00:03:12.645
Ik ben niet eens zeker 
of er fruit bij te pas kwam,

00:03:12.708 --> 00:03:18.567
maar vanwaar ook zijn inspiratie, 
Newton kwam met een zeer slim idee.

00:03:18.569 --> 00:03:22.577
Hij kwam erachter dat hij
dezelfde fysica kon gebruiken

00:03:22.578 --> 00:03:25.757
voor het beschrijven van zowel
een appel die van een boom valt

00:03:25.758 --> 00:03:28.487
als de Maan in een baan om de Aarde.

00:03:28.746 --> 00:03:31.845
Dit noemde hij zijn universele wet
van de zwaartekracht.

00:03:31.859 --> 00:03:37.048
Ze zegt dat alles in de kosmos
al het andere aantrekt.

00:03:37.049 --> 00:03:40.659
Het is een mooie theorie 
en ze is ook heel praktisch bruikbaar.

00:03:40.669 --> 00:03:44.357
Ze laat ons allerlei nuttige dingen 
doen in onze moderne wereld

00:03:44.357 --> 00:03:46.549
en dat al meer dan 300 jaar.

00:03:46.550 --> 00:03:50.149
We kunnen vliegtuigen halverwege 
rond de wereld laten vliegen

00:03:50.149 --> 00:03:52.619
en een raket naar de Maan en terug.

00:03:52.620 --> 00:03:58.861
Maar er is een probleem met die wet, 
een filosofisch probleem.

00:03:58.900 --> 00:04:03.591
Op een zeer fundamenteel niveau 
is ze niet echt zinvol,

00:04:03.616 --> 00:04:08.174
omdat Newton zegt dat er een kracht werkt
tussen de Aarde en de Maan.

00:04:08.178 --> 00:04:12.212
Nou ja, hoe weet de Maan dat het 
de bedoeling is om om de Aarde cirkelen?

00:04:12.212 --> 00:04:14.999
Hoe geraakt de kracht 
van de Aarde naar de Maan?

00:04:15.638 --> 00:04:20.313
Dit was een probleem waar niemand minder 
dan Albert Einstein zich over verbaasde

00:04:20.351 --> 00:04:22.458
in de vroege jaren van de 20e eeuw.

00:04:22.459 --> 00:04:26.218
Einstein kwam met 
een echt opmerkelijk antwoord.

00:04:26.819 --> 00:04:31.759
Nu was Albert Einstein waarschijnlijk 
de eerste wetenschapper die beroemd werd.

00:04:31.760 --> 00:04:34.387
Hoewel hij stierf in 1955,

00:04:34.420 --> 00:04:40.601
verkoos de redactie van Time magazine hem 
in 1999 tot persoon van de 20e eeuw.

00:04:40.602 --> 00:04:43.926
Hoewel ik moet zeggen dat 
bij een publieke stemming op de website

00:04:43.950 --> 00:04:45.628
Elvis Presley het haalde.

00:04:45.645 --> 00:04:46.873
(Gelach)

00:04:46.890 --> 00:04:50.409
Nu ben ik net als iedereen een grote 
fan van de muziek van de King,

00:04:50.430 --> 00:04:53.037
maar hier ga ik 
toch akkoord met de uitgever.

00:04:53.038 --> 00:04:57.893
Ik heb zelfs mijn eigenste action figure 
van Einstein op de universiteit.

00:04:57.915 --> 00:04:59.267
(Gelach)

00:04:59.289 --> 00:05:03.109
Waarom werd Einstein nu 
de persoon van de 20e eeuw?

00:05:03.158 --> 00:05:08.087
Hij liet ons de zwaartekracht 
met andere ogen bekijken.

00:05:08.088 --> 00:05:11.188
Voor Einstein is de zwaartekracht 
niet zozeer een kracht

00:05:11.189 --> 00:05:14.799
tussen de Aarde en de Maan 
of tussen appels en bomen,

00:05:14.800 --> 00:05:19.984
maar een buigen van ruimte en tijd zelf.

00:05:19.989 --> 00:05:21.621
Een goede metafoor ziet

00:05:21.625 --> 00:05:25.227
de Aarde liggend 
op een uitgerekt rubberen vlies,

00:05:25.234 --> 00:05:27.287
als een trampoline.

00:05:27.288 --> 00:05:30.138
De massa van de Aarde, 
de zeer grote massa van de Aarde,

00:05:30.139 --> 00:05:33.167
zal dat vlies diep laten doorbuigen.

00:05:33.194 --> 00:05:35.143
Dan hoeft de Maan

00:05:35.145 --> 00:05:39.333
geen kracht van de Aarde meer te voelen.

00:05:39.348 --> 00:05:43.118
De Maan volgt alleen maar 
de natuurlijke rondingen en bochten

00:05:43.119 --> 00:05:46.011
van ruimte en tijd rond de Aarde.

00:05:46.012 --> 00:05:47.754
In feite zei Einstein ook

00:05:47.755 --> 00:05:51.799
dat we ruimte en tijd niet meer 
moeten zien als afzonderlijke dingen,

00:05:51.800 --> 00:05:56.277
dus hoor je mensen praten 
over de structuur van ruimtetijd.

00:05:56.296 --> 00:06:02.303
Einstein zei dat de zwaartekracht 
een buiging is van de ruimtetijd.

00:06:02.321 --> 00:06:05.672
De natuurkundige John Wheeler
formuleerde het treffend:

00:06:05.704 --> 00:06:09.528
"De ruimtetijd vertelt 
materie hoe te bewegen

00:06:09.528 --> 00:06:13.658
en materie vertelt 
de ruimtetijd hoe te buigen."

00:06:13.658 --> 00:06:16.824
Dat klinkt allemaal 
heel gewichtig en fundamenteel

00:06:16.853 --> 00:06:18.467
over de aard van het universum,

00:06:18.468 --> 00:06:22.778
maar het heeft heel 
wat praktische toepassingen.

00:06:22.779 --> 00:06:25.847
Hier beneden 
in de zwakke zwaartekracht van de Aarde,

00:06:25.848 --> 00:06:29.407
doet de theorie van Einstein 
een zeer opmerkelijke voorspelling,

00:06:29.408 --> 00:06:31.947
die je waarschijnlijk 
nog nooit eerder is opgevallen.

00:06:31.948 --> 00:06:33.697
Wist je bijvoorbeeld

00:06:33.697 --> 00:06:37.587
dat klokken trager lopen 
op het oppervlak van de Aarde

00:06:37.588 --> 00:06:39.887
dan hoog boven de Aarde,

00:06:39.888 --> 00:06:42.120
omdat het gravitatieveld er sterker is.

00:06:42.125 --> 00:06:44.208
Misschien ken je scène in de film

00:06:44.213 --> 00:06:46.384
'Mission Impossible Ghost Protocol',

00:06:46.406 --> 00:06:49.430
als Tom Cruise de Burj Khalifa,

00:06:49.434 --> 00:06:52.616
het hoogste gebouw ter wereld, beklimt.

00:06:52.643 --> 00:06:55.648
Maar zelfs toen hij 
op 800 meter boven de grond zat,

00:06:55.662 --> 00:06:57.562
ging Toms horloge -- ik weet zeker

00:06:57.562 --> 00:07:00.011
dat hij het te druk had 
om het op te merken --

00:07:00.011 --> 00:07:02.698
een paar miljardsten 
van een seconde sneller

00:07:02.698 --> 00:07:05.296
dan het beneden op de begane grond 
zou hebben gedaan.

00:07:05.296 --> 00:07:08.667
Wat maken nu een paar miljardsten 
seconden uit tussen vrienden?

00:07:08.667 --> 00:07:11.048
Genoeg om een verschil te maken

00:07:11.048 --> 00:07:13.290
voor het Global Positioning System.

00:07:13.325 --> 00:07:18.320
De gegevens van de gps-satellieten 
moeten worden gecorrigeerd

00:07:18.347 --> 00:07:20.077
omdat de tijd sneller loopt

00:07:20.077 --> 00:07:22.470
op de hoogte 
waar de satellieten ronddraaien.

00:07:22.470 --> 00:07:25.160
En dat is maar liefst 
40 microseconden per dag.

00:07:25.689 --> 00:07:29.425
De radiosignalen en microgolfsignalen 
van de satellieten

00:07:29.426 --> 00:07:33.268
leggen ongeveer 10 kilometer af 
in 40 microseconden.

00:07:33.269 --> 00:07:37.087
Denk maar aan hoe slecht je gps zou zijn,

00:07:37.088 --> 00:07:39.126
als hij een fout van 10 kilometer had.

00:07:39.136 --> 00:07:41.956
We zouden allemaal verdomd snel verdwalen.

00:07:41.992 --> 00:07:44.642
Dus heeft Einsteins theorie 
van de zwaartekracht,

00:07:44.642 --> 00:07:47.092
zijn algemene relativiteitstheorie,

00:07:47.092 --> 00:07:50.717
praktische gevolgen 
voor ons dagelijks leven.

00:07:50.763 --> 00:07:54.808
Maar pas diep in de ruimte 
krijg je de maximale effecten te zien.

00:07:54.809 --> 00:07:57.938
Als de zwaartekracht 
over buigen van ruimtetijd gaat,

00:07:57.949 --> 00:08:00.473
kunnen we een soort 
gedachte-experiment doen.

00:08:00.473 --> 00:08:03.295
We kunnen ons voorstellen 
dat als je genoeg materie

00:08:03.295 --> 00:08:05.345
in een zeer kleine ruimte kon brengen,

00:08:05.345 --> 00:08:08.207
de ruimtetijd uiteindelijk 
zo veel zou buigen

00:08:08.232 --> 00:08:12.252
dat zelfs licht niet kon ontsnappen 
aan de klauwen van de zwaartekracht.

00:08:12.309 --> 00:08:14.931
Dan heb je een zwart gat gemaakt.

00:08:14.946 --> 00:08:18.527
Aan zwarte gaten werd al gedacht 
rond de tijd van Einstein.

00:08:18.557 --> 00:08:22.728
In 1916, net nadat Einstein 
zijn theorie publiceerde,

00:08:22.759 --> 00:08:26.414
is er een prachtige paper geschreven 
door een jonge wetenschapper,

00:08:26.431 --> 00:08:29.308
toen aan het front 
in de Eerste Wereldoorlog.

00:08:29.309 --> 00:08:30.799
Hij heette Karl Schwarzschild.

00:08:30.801 --> 00:08:34.006
Het legde de theorie 
van een zwart gat uit.

00:08:34.038 --> 00:08:38.510
Zwarte gaten klinken alsof ze thuishoren 
in het rijk van de science fiction.

00:08:38.530 --> 00:08:41.749
Maar we denken 
dat zwarte gaten werkelijk bestaan

00:08:41.750 --> 00:08:45.079
en dat voor licht 
het ontsnappen uit een zwart gat

00:08:45.080 --> 00:08:47.733
echt een Mission Impossible zou zijn.

00:08:47.763 --> 00:08:51.230
We vinden zwarte gaten
in de restanten van ontplofte sterren.

00:08:51.258 --> 00:08:54.128
We lijken ze zelfs 
in superzware vorm te vinden

00:08:54.129 --> 00:08:57.887
in het hart van vrijwel elk
melkwegstelsel in het universum.

00:08:58.080 --> 00:09:00.221
Als je een zwart gat 
zou kunnen verplaatsen

00:09:00.221 --> 00:09:02.141
met bijna de snelheid van het licht,

00:09:02.141 --> 00:09:04.859
zou dat de ruimtetijd 
nogal door elkaar schudden.

00:09:04.871 --> 00:09:07.041
Zoals het laten vallen 
van een kanonskogel

00:09:07.041 --> 00:09:08.760
op het rubber van een trampoline.

00:09:08.760 --> 00:09:12.184
Het zou rimpelingen veroorzaken 
die zich uitspreiden.

00:09:12.184 --> 00:09:14.919
Die rimpelingen noemen we 
gravitatiegolven.

00:09:15.360 --> 00:09:17.740
Gravitatiegolven 
zouden worden geproduceerd

00:09:17.740 --> 00:09:19.297
door zaken als zwarte gaten

00:09:19.297 --> 00:09:22.052
of door hun iets minder 
extreme zwaartekrachtneven,

00:09:22.055 --> 00:09:23.698
de neutronensterren.

00:09:23.705 --> 00:09:26.277
En als je er twee
tegen elkaar kon laten botsen

00:09:26.282 --> 00:09:27.655
dicht bij de lichtsnelheid,

00:09:27.656 --> 00:09:30.134
zou dat echt wat golven veroorzaken.

00:09:30.152 --> 00:09:32.103
Dat is wat we zoeken

00:09:32.104 --> 00:09:36.485
op dit nieuwe gebied 
van gravitatiegolfsterrenkunde.

00:09:37.526 --> 00:09:38.963
Was het maar zo eenvoudig.

00:09:38.973 --> 00:09:41.830
Dat is het plan, 
maar het uitvoeren is een harde dobber.

00:09:41.830 --> 00:09:43.726
Hoewel de gravitatiegolven

00:09:43.738 --> 00:09:47.174
de ruimtetijd kolossaal opschudden 
waar de zwarte gaten zijn,

00:09:47.196 --> 00:09:50.633
en net als rimpelingen in een vijver
zich verspreiden door het heelal,

00:09:50.649 --> 00:09:52.662
worden ze zwakker en zwakker.

00:09:52.667 --> 00:09:54.874
Tegen de tijd dat ze 
bij de Aarde aankomen,

00:09:54.875 --> 00:09:57.602
bedraagt de ruimtetijdvervorming ongeveer

00:09:57.610 --> 00:10:02.027
een miljoenste van een miljoenste 
van een miljoenste van een meter.

00:10:02.057 --> 00:10:03.982
Dat is vrij moeilijk om meten.

00:10:03.997 --> 00:10:05.538
Hoe doe je dat?

00:10:05.539 --> 00:10:08.848
Het doet misschien denken
aan een goochelshow in Las Vegas,

00:10:08.862 --> 00:10:11.981
maar het gebeurt allemaal 
met spiegels en lasers.

00:10:12.753 --> 00:10:17.154
Je richt een laserstraal op een spiegel,

00:10:17.163 --> 00:10:20.946
die ze splitst in twee bundels 
die loodrecht op elkaar staan,

00:10:20.948 --> 00:10:23.727
weerkaatsen op een spiegel, 
dan recombineren,

00:10:23.748 --> 00:10:25.904
en dan moet je kijken wat je kreeg.

00:10:25.918 --> 00:10:29.520
Als de twee bundels precies 
dezelfde afstand hebben afgelegd,

00:10:29.539 --> 00:10:34.200
lopen ze precies in de pas met elkaar.

00:10:34.201 --> 00:10:37.229
Het zijn lichtgolven, net als 
al die andere vormen van licht,

00:10:37.230 --> 00:10:39.269
zodat de golftreinen samenvallen.

00:10:39.287 --> 00:10:41.570
Maar als ze een andere afstand 
hebben afgelegd,

00:10:41.573 --> 00:10:45.275
lopen ze uit de pas met elkaar, 
en zullen ze met elkaar interfereren -

00:10:45.298 --> 00:10:47.618
We noemen dit verschijnsel interferentie,

00:10:47.657 --> 00:10:52.619
en daarom worden deze dingen
laserinterferometers genoemd.

00:10:52.620 --> 00:10:56.868
Een laserinterferometer 
is een cool hebbeding

00:10:56.889 --> 00:11:00.018
als je een gravitatiegolf wil detecteren.

00:11:00.019 --> 00:11:03.178
Maar vergeet niet 
dat het ongelooflijk zwakke signalen zijn,

00:11:03.179 --> 00:11:07.719
dus is het een enorme technische uitdaging
om er een te bouwen.

00:11:07.720 --> 00:11:10.849
Einstein zei dat 
als een gravitatiegolf passeert,

00:11:10.850 --> 00:11:15.550
ze de ruimtetijd in onze omgeving
zal uitzetten en krimpen,

00:11:15.557 --> 00:11:17.778
maar in ongelooflijk kleine mate.

00:11:17.779 --> 00:11:21.783
Daarom proberen we de laserstraal 
en haar interferentiepatroon te gebruiken

00:11:21.800 --> 00:11:25.339
om ons te vertellen 
wanneer er een gravitatiegolf voorbijkwam.

00:11:25.340 --> 00:11:29.099
Maar je moet het experiment 
echt opschalen en groot maken.

00:11:29.100 --> 00:11:31.949
Daarom hebben we LIGO.

00:11:31.950 --> 00:11:36.910
LIGO staat voor Laser Interferometer 
Gravitational-Wave Observatory.

00:11:36.910 --> 00:11:41.196
Het is het meest ambitieuze 
en verfijnde wetenschappelijke project

00:11:41.196 --> 00:11:44.954
ooit ondernomen door
de National Science Foundation in de VS.

00:11:44.986 --> 00:11:46.983
In feite zijn er twee LIGO's.

00:11:47.000 --> 00:11:52.081
Er is er een in Louisiana 
en nog een in de staat Washington.

00:11:52.082 --> 00:11:54.274
Samen met twee andere interferometers,

00:11:54.275 --> 00:11:58.719
GEO in Duitsland en Virgo in Italië,

00:11:58.720 --> 00:12:02.399
is dit ons detectiesysteem
voor gravitatiegolven.

00:12:02.400 --> 00:12:05.026
Ze liggen op nogal afgelegen locaties,

00:12:05.041 --> 00:12:08.443
en ik denk dat de lokale bevolking 
niet echt weet waar ze voor dienen.

00:12:08.455 --> 00:12:11.731
Een van mijn collega’s bij LIGO 
vloog eens over de Livingstonsite.

00:12:11.747 --> 00:12:16.209
Een medepassagier keek naar beneden 
naar de detector en zei:

00:12:16.220 --> 00:12:18.099
“Ik heb een theorie wat dat is.

00:12:18.130 --> 00:12:21.234
Het is eigenlijk een geheime 
tijdmachine van de regering.”

00:12:21.263 --> 00:12:23.568
Hij wist niet goed hoe te reageren

00:12:23.569 --> 00:12:26.749
en zei: “Oké dan, maar waarom de L-vorm?”

00:12:26.750 --> 00:12:29.497
En ze zei: “Ah ja, 
ze moeten toch ook weer terugkomen.”

00:12:29.498 --> 00:12:30.527
(Gelach)

00:12:30.530 --> 00:12:34.073
Tijdreizen is echt science fiction,

00:12:34.073 --> 00:12:36.770
maar we hopen van harte 
dat gravitatiegolven

00:12:36.770 --> 00:12:39.323
binnenkort een wetenschappelijk 
feit zullen zijn.

00:12:39.344 --> 00:12:40.703
Het is nog moeilijk.

00:12:40.704 --> 00:12:42.577
Al die zeer kleine effecten

00:12:42.577 --> 00:12:45.141
kunnen worden overspoeld 
door de lokale gevolgen

00:12:45.141 --> 00:12:47.681
van de verstoringen 
door het schudden van de grond.

00:12:47.681 --> 00:12:49.969
Niet door wat er in het universum gebeurt,

00:12:49.976 --> 00:12:53.610
maar vanwege veel alledaagsere 
fenomenen hier op Aarde.

00:12:53.615 --> 00:12:55.881
Dus monteer je je spiegels

00:12:55.894 --> 00:12:58.153
op zeer complexe ophangsystemen

00:12:58.153 --> 00:13:02.109
die tegen de grenzen zitten 
van de materiaaltechnologie.

00:13:02.126 --> 00:13:04.948
Zelfs schudden van de lucht 
in de laserstraal

00:13:04.958 --> 00:13:06.336
kan ons signaal overstemmen,

00:13:06.341 --> 00:13:08.610
dus sturen we de lasers heen en weer

00:13:08.625 --> 00:13:12.349
in het ultrahoogste vacuümsysteem
op Aarde,

00:13:12.350 --> 00:13:17.349
slechts één biljoenste van de druk 
van de lucht die we hier inademen.

00:13:17.350 --> 00:13:20.644
Breng dat bij elkaar en geef 
een paar honderd miljoen dollar uit,

00:13:20.674 --> 00:13:23.389
en hoop dat je wat 
gravitatiegolven gaat vinden,

00:13:23.409 --> 00:13:26.089
maar er zijn veel wetenschappers nodig 
om het te doen.

00:13:26.090 --> 00:13:29.729
In Glasgow maken we deel uit van 
de LIGO wetenschappelijke samenwerking.

00:13:29.730 --> 00:13:32.859
Meer dan 900 wetenschappers 
en ingenieurs over de hele wereld

00:13:32.860 --> 00:13:34.935
zoeken naar gravitatiegolven.

00:13:34.935 --> 00:13:37.955
We hebben ze nog niet gevonden,
[inmiddels wel! - vert.]

00:13:37.955 --> 00:13:41.439
maar meerdere detectoren zijn noodzakelijk

00:13:41.440 --> 00:13:46.703
omdat je een signaal moet detecteren 
in beide LIGO detectoren,

00:13:46.704 --> 00:13:49.569
om je te overtuigen 
dat je echt iets hebt.

00:13:49.570 --> 00:13:53.608
En als je het ook in Virgo 
en GEO ziet, des te beter.

00:13:53.616 --> 00:13:58.833
Binnenkort hebben we een wereldwijd 
netwerk van geavanceerde detectoren

00:13:58.855 --> 00:14:02.256
omdat de LIGO’s niet gevoelig 
genoeg zijn om de klus te klaren.

00:14:02.275 --> 00:14:04.439
Maar ze krijgen zwaardere spiegels,

00:14:04.451 --> 00:14:07.576
krachtiger lasers, betere veersystemen,

00:14:07.601 --> 00:14:10.796
en we verwachten dat we in 2016

00:14:10.822 --> 00:14:14.797
een netwerk gaan hebben van geavanceerde 
zwaartekrachtgolfinterferometers

00:14:14.798 --> 00:14:16.869
om te zoeken naar gravitatiegolven.

00:14:17.275 --> 00:14:20.132
Hoe lang zullen we moeten wachten 
om een signaal te krijgen?

00:14:20.145 --> 00:14:22.860
We weten het niet echt, 
maar op basis van wat wij weten,

00:14:22.919 --> 00:14:25.884
denken we niet dat het meer zal zijn 
dan een paar maanden.

00:14:25.884 --> 00:14:27.750
Op een conferentie van vorig jaar

00:14:27.765 --> 00:14:31.150
probeerde een groep van ons 
in Polen een datum op te geven

00:14:31.159 --> 00:14:33.340
voor wanneer we ze verwachten te zien.

00:14:33.340 --> 00:14:35.221
Met gekruiste vingers

00:14:35.235 --> 00:14:38.046
voorspelden we 
de datum van 1 januari 2017.

00:14:38.046 --> 00:14:41.038
Ik wees erop dat er waarschijnlijk 
niet erg veel mensen

00:14:41.038 --> 00:14:43.337
die dag in Glasgow 
aan het werk zouden zijn.

00:14:43.341 --> 00:14:44.200
(Gelach)

00:14:44.200 --> 00:14:46.883
Maar gravitatiegolven komen.


00:14:46.883 --> 00:14:49.948
Er gaat een nieuw venster 
op het heelal open

00:14:49.948 --> 00:14:52.838
en het is een zeer spannende tijd 
om astrofysicus te zijn.

00:14:52.838 --> 00:14:53.938
Veel dank.

00:14:53.938 --> 00:14:56.938
(Applaus)

00:14:56.938 --> 00:15:04.028
[Op 11 januari 2016: eerste melding 
van een gravitatiegolf - vert. ]