1
00:00:15,390 --> 00:00:17,195
Er is een klassieke mythe

2
00:00:17,205 --> 00:00:21,795
die zegt dat als iedereen in China 
tegelijkertijd omhoog springt,

3
00:00:21,802 --> 00:00:24,121
de Aarde uit haar as zal worden geschud.

4
00:00:24,121 --> 00:00:27,116
Ik heb de berekeningen 
gedaan en ik kan jullie verzekeren

5
00:00:27,126 --> 00:00:29,300
dat de aardas volkomen veilig is.

6
00:00:29,322 --> 00:00:32,710
Maar voor iemand die in de jaren 80
in Groot-Brittannië is opgegroeid,

7
00:00:32,710 --> 00:00:36,607
komen dan de woorden ‘Michael Fish’
en ‘hurricane’ spontaan voor de geest.

8
00:00:36,632 --> 00:00:42,205
Maar zelfs één enkele persoon 
die in de lucht springt,

9
00:00:42,263 --> 00:00:45,385
kan, bij wijze van spreken, 
de Aarde doen bewegen.

10
00:00:45,445 --> 00:00:48,442
Het probleem is dat het 
slechts in beperkte mate zo is.

11
00:00:48,455 --> 00:00:52,837
Veronderstel dat we 
een meting konden doen,

12
00:00:52,856 --> 00:00:56,177
niet over springende wetenschappers 
die de Aarde doen schudden,

13
00:00:56,195 --> 00:00:58,360
maar een meting zo nauwkeurig

14
00:00:58,361 --> 00:01:02,407
dat ze ons iets over de verandering en 
de vorm van de ruimte zelf kon vertellen.

15
00:01:02,408 --> 00:01:07,348
Een verandering door een exploderende 
ster halverwege de Melkweg.

16
00:01:07,349 --> 00:01:09,747
Dat klinkt echt als science fiction,

17
00:01:09,748 --> 00:01:12,990
maar in feite bestaat 
een dergelijke machine al:

18
00:01:12,991 --> 00:01:17,359
de laserinterferometer,
een van de meest geavanceerde

19
00:01:17,359 --> 00:01:20,640
wetenschappelijke instrumenten 
ooit gebouwd.

20
00:01:20,920 --> 00:01:23,087
In een paar jaar tijd gaat hij voor ons

21
00:01:23,102 --> 00:01:27,364
een geheel nieuwe manier bieden 
om te kijken naar het universum:

22
00:01:27,364 --> 00:01:30,765
de gravitatiegolfsterrenkunde.

23
00:01:31,260 --> 00:01:37,023
Gravitatiegolven zijn 
niet hetzelfde als licht.

24
00:01:37,084 --> 00:01:42,558
Ze zijn geen deel van het licht- 
of elektromagnetisch spectrum,

25
00:01:42,579 --> 00:01:45,855
dat gaat van radiogolven 
tot gammastraling.

26
00:01:45,872 --> 00:01:48,344
We kennen al veel
verschillende soorten licht

27
00:01:48,395 --> 00:01:50,587
en in de afgelopen 60 jaar of zo

28
00:01:50,590 --> 00:01:53,669
zijn we erg goed geworden 
in het onderzoeken van het heelal

29
00:01:53,691 --> 00:01:55,783
met al die verschillende soorten licht.

30
00:01:55,784 --> 00:01:59,551
Of het nu de bouw van een gigantische 
radiotelescoop op het aardoppervlak is

31
00:01:59,551 --> 00:02:02,007
of een gammastraalobservatorium 
in de ruimte,

32
00:02:02,054 --> 00:02:04,917
we hebben deze verschillende vensters 
op de kosmos gebruikt

33
00:02:04,917 --> 00:02:09,352
om ons een aantal verbazingwekkende dingen
te vertellen over hoe het universum werkt.

34
00:02:09,372 --> 00:02:11,872
We hebben de geboorte 
en de dood van sterren gezien.

35
00:02:11,883 --> 00:02:14,341
We hebben de harten 
van sterrenstelsels onderzocht.

36
00:02:14,349 --> 00:02:17,768
We beginnen nu zelfs
planeten als de Aarde te vinden

37
00:02:17,768 --> 00:02:20,218
in een baan rond andere sterren.

38
00:02:20,768 --> 00:02:24,942
Maar het gravitatiegolfspectrum 
zal helemaal anders zijn.

39
00:02:24,943 --> 00:02:27,367
Het zal ons een venster geven 
op het heelal,

40
00:02:27,367 --> 00:02:32,050
en enkele van de meest gewelddadige en
energetische gebeurtenissen in de kosmos:

41
00:02:32,050 --> 00:02:38,159
exploderende sterren, botsende zwarte 
gaten, misschien zelfs de Big Bang.

42
00:02:38,695 --> 00:02:40,179
Wat zullen we nu leren

43
00:02:40,194 --> 00:02:43,408
van dat gravitatiegolfvenster 
op het universum?

44
00:02:43,430 --> 00:02:47,594
Wellicht het meest opwindend 
zijn de dingen die we nog niet kennen,

45
00:02:47,594 --> 00:02:49,477
de zogenaamde onbekende onbekenden,

46
00:02:49,525 --> 00:02:52,852
de dingen waarvan we niet eens weten 
dat we ze nog niet weten.

47
00:02:52,859 --> 00:02:56,201
Het zal een paar jaar duren, 
maar we zijn er bijna.

48
00:02:56,207 --> 00:02:59,035
Voordat we gaan praten 
over gravitatiegolven,

49
00:02:59,056 --> 00:03:01,473
gaan we eens nadenken 
over de zwaartekracht.

50
00:03:01,539 --> 00:03:05,361
Er is nog een mythe waarvan ik zeker weet
dat iedereen erover heeft gehoord:

51
00:03:05,361 --> 00:03:08,561
die over de appel 
op Isaac Newtons hoofd.

52
00:03:08,606 --> 00:03:12,645
Ik ben niet eens zeker 
of er fruit bij te pas kwam,

53
00:03:12,708 --> 00:03:18,567
maar vanwaar ook zijn inspiratie, 
Newton kwam met een zeer slim idee.

54
00:03:18,569 --> 00:03:22,577
Hij kwam erachter dat hij
dezelfde fysica kon gebruiken

55
00:03:22,578 --> 00:03:25,757
voor het beschrijven van zowel
een appel die van een boom valt

56
00:03:25,758 --> 00:03:28,487
als de Maan in een baan om de Aarde.

57
00:03:28,746 --> 00:03:31,845
Dit noemde hij zijn universele wet
van de zwaartekracht.

58
00:03:31,859 --> 00:03:37,048
Ze zegt dat alles in de kosmos
al het andere aantrekt.

59
00:03:37,049 --> 00:03:40,659
Het is een mooie theorie 
en ze is ook heel praktisch bruikbaar.

60
00:03:40,669 --> 00:03:44,357
Ze laat ons allerlei nuttige dingen 
doen in onze moderne wereld

61
00:03:44,357 --> 00:03:46,549
en dat al meer dan 300 jaar.

62
00:03:46,550 --> 00:03:50,149
We kunnen vliegtuigen halverwege 
rond de wereld laten vliegen

63
00:03:50,149 --> 00:03:52,619
en een raket naar de Maan en terug.

64
00:03:52,620 --> 00:03:58,861
Maar er is een probleem met die wet, 
een filosofisch probleem.

65
00:03:58,900 --> 00:04:03,591
Op een zeer fundamenteel niveau 
is ze niet echt zinvol,

66
00:04:03,616 --> 00:04:08,174
omdat Newton zegt dat er een kracht werkt
tussen de Aarde en de Maan.

67
00:04:08,178 --> 00:04:12,212
Nou ja, hoe weet de Maan dat het 
de bedoeling is om om de Aarde cirkelen?

68
00:04:12,212 --> 00:04:14,999
Hoe geraakt de kracht 
van de Aarde naar de Maan?

69
00:04:15,638 --> 00:04:20,313
Dit was een probleem waar niemand minder 
dan Albert Einstein zich over verbaasde

70
00:04:20,351 --> 00:04:22,458
in de vroege jaren van de 20e eeuw.

71
00:04:22,459 --> 00:04:26,218
Einstein kwam met 
een echt opmerkelijk antwoord.

72
00:04:26,819 --> 00:04:31,759
Nu was Albert Einstein waarschijnlijk 
de eerste wetenschapper die beroemd werd.

73
00:04:31,760 --> 00:04:34,387
Hoewel hij stierf in 1955,

74
00:04:34,420 --> 00:04:40,601
verkoos de redactie van Time magazine hem 
in 1999 tot persoon van de 20e eeuw.

75
00:04:40,602 --> 00:04:43,926
Hoewel ik moet zeggen dat 
bij een publieke stemming op de website

76
00:04:43,950 --> 00:04:45,628
Elvis Presley het haalde.

77
00:04:45,645 --> 00:04:46,873
(Gelach)

78
00:04:46,890 --> 00:04:50,409
Nu ben ik net als iedereen een grote 
fan van de muziek van de King,

79
00:04:50,430 --> 00:04:53,037
maar hier ga ik 
toch akkoord met de uitgever.

80
00:04:53,038 --> 00:04:57,893
Ik heb zelfs mijn eigenste action figure 
van Einstein op de universiteit.

81
00:04:57,915 --> 00:04:59,267
(Gelach)

82
00:04:59,289 --> 00:05:03,109
Waarom werd Einstein nu 
de persoon van de 20e eeuw?

83
00:05:03,158 --> 00:05:08,087
Hij liet ons de zwaartekracht 
met andere ogen bekijken.

84
00:05:08,088 --> 00:05:11,188
Voor Einstein is de zwaartekracht 
niet zozeer een kracht

85
00:05:11,189 --> 00:05:14,799
tussen de Aarde en de Maan 
of tussen appels en bomen,

86
00:05:14,800 --> 00:05:19,984
maar een buigen van ruimte en tijd zelf.

87
00:05:19,989 --> 00:05:21,621
Een goede metafoor ziet

88
00:05:21,625 --> 00:05:25,227
de Aarde liggend 
op een uitgerekt rubberen vlies,

89
00:05:25,234 --> 00:05:27,287
als een trampoline.

90
00:05:27,288 --> 00:05:30,138
De massa van de Aarde, 
de zeer grote massa van de Aarde,

91
00:05:30,139 --> 00:05:33,167
zal dat vlies diep laten doorbuigen.

92
00:05:33,194 --> 00:05:35,143
Dan hoeft de Maan

93
00:05:35,145 --> 00:05:39,333
geen kracht van de Aarde meer te voelen.

94
00:05:39,348 --> 00:05:43,118
De Maan volgt alleen maar 
de natuurlijke rondingen en bochten

95
00:05:43,119 --> 00:05:46,011
van ruimte en tijd rond de Aarde.

96
00:05:46,012 --> 00:05:47,754
In feite zei Einstein ook

97
00:05:47,755 --> 00:05:51,799
dat we ruimte en tijd niet meer 
moeten zien als afzonderlijke dingen,

98
00:05:51,800 --> 00:05:56,277
dus hoor je mensen praten 
over de structuur van ruimtetijd.

99
00:05:56,296 --> 00:06:02,303
Einstein zei dat de zwaartekracht 
een buiging is van de ruimtetijd.

100
00:06:02,321 --> 00:06:05,672
De natuurkundige John Wheeler
formuleerde het treffend:

101
00:06:05,704 --> 00:06:09,528
"De ruimtetijd vertelt 
materie hoe te bewegen

102
00:06:09,528 --> 00:06:13,658
en materie vertelt 
de ruimtetijd hoe te buigen."

103
00:06:13,658 --> 00:06:16,824
Dat klinkt allemaal 
heel gewichtig en fundamenteel

104
00:06:16,853 --> 00:06:18,467
over de aard van het universum,

105
00:06:18,468 --> 00:06:22,778
maar het heeft heel 
wat praktische toepassingen.

106
00:06:22,779 --> 00:06:25,847
Hier beneden 
in de zwakke zwaartekracht van de Aarde,

107
00:06:25,848 --> 00:06:29,407
doet de theorie van Einstein 
een zeer opmerkelijke voorspelling,

108
00:06:29,408 --> 00:06:31,947
die je waarschijnlijk 
nog nooit eerder is opgevallen.

109
00:06:31,948 --> 00:06:33,697
Wist je bijvoorbeeld

110
00:06:33,697 --> 00:06:37,587
dat klokken trager lopen 
op het oppervlak van de Aarde

111
00:06:37,588 --> 00:06:39,887
dan hoog boven de Aarde,

112
00:06:39,888 --> 00:06:42,120
omdat het gravitatieveld er sterker is.

113
00:06:42,125 --> 00:06:44,208
Misschien ken je scène in de film

114
00:06:44,213 --> 00:06:46,384
'Mission Impossible Ghost Protocol',

115
00:06:46,406 --> 00:06:49,430
als Tom Cruise de Burj Khalifa,

116
00:06:49,434 --> 00:06:52,616
het hoogste gebouw ter wereld, beklimt.

117
00:06:52,643 --> 00:06:55,648
Maar zelfs toen hij 
op 800 meter boven de grond zat,

118
00:06:55,662 --> 00:06:57,562
ging Toms horloge -- ik weet zeker

119
00:06:57,562 --> 00:07:00,011
dat hij het te druk had 
om het op te merken --

120
00:07:00,011 --> 00:07:02,698
een paar miljardsten 
van een seconde sneller

121
00:07:02,698 --> 00:07:05,296
dan het beneden op de begane grond 
zou hebben gedaan.

122
00:07:05,296 --> 00:07:08,667
Wat maken nu een paar miljardsten 
seconden uit tussen vrienden?

123
00:07:08,667 --> 00:07:11,048
Genoeg om een verschil te maken

124
00:07:11,048 --> 00:07:13,290
voor het Global Positioning System.

125
00:07:13,325 --> 00:07:18,320
De gegevens van de gps-satellieten 
moeten worden gecorrigeerd

126
00:07:18,347 --> 00:07:20,077
omdat de tijd sneller loopt

127
00:07:20,077 --> 00:07:22,470
op de hoogte 
waar de satellieten ronddraaien.

128
00:07:22,470 --> 00:07:25,160
En dat is maar liefst 
40 microseconden per dag.

129
00:07:25,689 --> 00:07:29,425
De radiosignalen en microgolfsignalen 
van de satellieten

130
00:07:29,426 --> 00:07:33,268
leggen ongeveer 10 kilometer af 
in 40 microseconden.

131
00:07:33,269 --> 00:07:37,087
Denk maar aan hoe slecht je gps zou zijn,

132
00:07:37,088 --> 00:07:39,126
als hij een fout van 10 kilometer had.

133
00:07:39,136 --> 00:07:41,956
We zouden allemaal verdomd snel verdwalen.

134
00:07:41,992 --> 00:07:44,642
Dus heeft Einsteins theorie 
van de zwaartekracht,

135
00:07:44,642 --> 00:07:47,092
zijn algemene relativiteitstheorie,

136
00:07:47,092 --> 00:07:50,717
praktische gevolgen 
voor ons dagelijks leven.

137
00:07:50,763 --> 00:07:54,808
Maar pas diep in de ruimte 
krijg je de maximale effecten te zien.

138
00:07:54,809 --> 00:07:57,938
Als de zwaartekracht 
over buigen van ruimtetijd gaat,

139
00:07:57,949 --> 00:08:00,473
kunnen we een soort 
gedachte-experiment doen.

140
00:08:00,473 --> 00:08:03,295
We kunnen ons voorstellen 
dat als je genoeg materie

141
00:08:03,295 --> 00:08:05,345
in een zeer kleine ruimte kon brengen,

142
00:08:05,345 --> 00:08:08,207
de ruimtetijd uiteindelijk 
zo veel zou buigen

143
00:08:08,232 --> 00:08:12,252
dat zelfs licht niet kon ontsnappen 
aan de klauwen van de zwaartekracht.

144
00:08:12,309 --> 00:08:14,931
Dan heb je een zwart gat gemaakt.

145
00:08:14,946 --> 00:08:18,527
Aan zwarte gaten werd al gedacht 
rond de tijd van Einstein.

146
00:08:18,557 --> 00:08:22,728
In 1916, net nadat Einstein 
zijn theorie publiceerde,

147
00:08:22,759 --> 00:08:26,414
is er een prachtige paper geschreven 
door een jonge wetenschapper,

148
00:08:26,431 --> 00:08:29,308
toen aan het front 
in de Eerste Wereldoorlog.

149
00:08:29,309 --> 00:08:30,799
Hij heette Karl Schwarzschild.

150
00:08:30,801 --> 00:08:34,006
Het legde de theorie 
van een zwart gat uit.

151
00:08:34,038 --> 00:08:38,510
Zwarte gaten klinken alsof ze thuishoren 
in het rijk van de science fiction.

152
00:08:38,530 --> 00:08:41,749
Maar we denken 
dat zwarte gaten werkelijk bestaan

153
00:08:41,750 --> 00:08:45,079
en dat voor licht 
het ontsnappen uit een zwart gat

154
00:08:45,080 --> 00:08:47,733
echt een Mission Impossible zou zijn.

155
00:08:47,763 --> 00:08:51,230
We vinden zwarte gaten
in de restanten van ontplofte sterren.

156
00:08:51,258 --> 00:08:54,128
We lijken ze zelfs 
in superzware vorm te vinden

157
00:08:54,129 --> 00:08:57,887
in het hart van vrijwel elk
melkwegstelsel in het universum.

158
00:08:58,080 --> 00:09:00,221
Als je een zwart gat 
zou kunnen verplaatsen

159
00:09:00,221 --> 00:09:02,141
met bijna de snelheid van het licht,

160
00:09:02,141 --> 00:09:04,859
zou dat de ruimtetijd 
nogal door elkaar schudden.

161
00:09:04,871 --> 00:09:07,041
Zoals het laten vallen 
van een kanonskogel

162
00:09:07,041 --> 00:09:08,760
op het rubber van een trampoline.

163
00:09:08,760 --> 00:09:12,184
Het zou rimpelingen veroorzaken 
die zich uitspreiden.

164
00:09:12,184 --> 00:09:14,919
Die rimpelingen noemen we 
gravitatiegolven.

165
00:09:15,360 --> 00:09:17,740
Gravitatiegolven 
zouden worden geproduceerd

166
00:09:17,740 --> 00:09:19,297
door zaken als zwarte gaten

167
00:09:19,297 --> 00:09:22,052
of door hun iets minder 
extreme zwaartekrachtneven,

168
00:09:22,055 --> 00:09:23,698
de neutronensterren.

169
00:09:23,705 --> 00:09:26,277
En als je er twee
tegen elkaar kon laten botsen

170
00:09:26,282 --> 00:09:27,655
dicht bij de lichtsnelheid,

171
00:09:27,656 --> 00:09:30,134
zou dat echt wat golven veroorzaken.

172
00:09:30,152 --> 00:09:32,103
Dat is wat we zoeken

173
00:09:32,104 --> 00:09:36,485
op dit nieuwe gebied 
van gravitatiegolfsterrenkunde.

174
00:09:37,526 --> 00:09:38,963
Was het maar zo eenvoudig.

175
00:09:38,973 --> 00:09:41,830
Dat is het plan, 
maar het uitvoeren is een harde dobber.

176
00:09:41,830 --> 00:09:43,726
Hoewel de gravitatiegolven

177
00:09:43,738 --> 00:09:47,174
de ruimtetijd kolossaal opschudden 
waar de zwarte gaten zijn,

178
00:09:47,196 --> 00:09:50,633
en net als rimpelingen in een vijver
zich verspreiden door het heelal,

179
00:09:50,649 --> 00:09:52,662
worden ze zwakker en zwakker.

180
00:09:52,667 --> 00:09:54,874
Tegen de tijd dat ze 
bij de Aarde aankomen,

181
00:09:54,875 --> 00:09:57,602
bedraagt de ruimtetijdvervorming ongeveer

182
00:09:57,610 --> 00:10:02,027
een miljoenste van een miljoenste 
van een miljoenste van een meter.

183
00:10:02,057 --> 00:10:03,982
Dat is vrij moeilijk om meten.

184
00:10:03,997 --> 00:10:05,538
Hoe doe je dat?

185
00:10:05,539 --> 00:10:08,848
Het doet misschien denken
aan een goochelshow in Las Vegas,

186
00:10:08,862 --> 00:10:11,981
maar het gebeurt allemaal 
met spiegels en lasers.

187
00:10:12,753 --> 00:10:17,154
Je richt een laserstraal op een spiegel,

188
00:10:17,163 --> 00:10:20,946
die ze splitst in twee bundels 
die loodrecht op elkaar staan,

189
00:10:20,948 --> 00:10:23,727
weerkaatsen op een spiegel, 
dan recombineren,

190
00:10:23,748 --> 00:10:25,904
en dan moet je kijken wat je kreeg.

191
00:10:25,918 --> 00:10:29,520
Als de twee bundels precies 
dezelfde afstand hebben afgelegd,

192
00:10:29,539 --> 00:10:34,200
lopen ze precies in de pas met elkaar.

193
00:10:34,201 --> 00:10:37,229
Het zijn lichtgolven, net als 
al die andere vormen van licht,

194
00:10:37,230 --> 00:10:39,269
zodat de golftreinen samenvallen.

195
00:10:39,287 --> 00:10:41,570
Maar als ze een andere afstand 
hebben afgelegd,

196
00:10:41,573 --> 00:10:45,275
lopen ze uit de pas met elkaar, 
en zullen ze met elkaar interfereren -

197
00:10:45,298 --> 00:10:47,618
We noemen dit verschijnsel interferentie,

198
00:10:47,657 --> 00:10:52,619
en daarom worden deze dingen
laserinterferometers genoemd.

199
00:10:52,620 --> 00:10:56,868
Een laserinterferometer 
is een cool hebbeding

200
00:10:56,889 --> 00:11:00,018
als je een gravitatiegolf wil detecteren.

201
00:11:00,019 --> 00:11:03,178
Maar vergeet niet 
dat het ongelooflijk zwakke signalen zijn,

202
00:11:03,179 --> 00:11:07,719
dus is het een enorme technische uitdaging
om er een te bouwen.

203
00:11:07,720 --> 00:11:10,849
Einstein zei dat 
als een gravitatiegolf passeert,

204
00:11:10,850 --> 00:11:15,550
ze de ruimtetijd in onze omgeving
zal uitzetten en krimpen,

205
00:11:15,557 --> 00:11:17,778
maar in ongelooflijk kleine mate.

206
00:11:17,779 --> 00:11:21,783
Daarom proberen we de laserstraal 
en haar interferentiepatroon te gebruiken

207
00:11:21,800 --> 00:11:25,339
om ons te vertellen 
wanneer er een gravitatiegolf voorbijkwam.

208
00:11:25,340 --> 00:11:29,099
Maar je moet het experiment 
echt opschalen en groot maken.

209
00:11:29,100 --> 00:11:31,949
Daarom hebben we LIGO.

210
00:11:31,950 --> 00:11:36,910
LIGO staat voor Laser Interferometer 
Gravitational-Wave Observatory.

211
00:11:36,910 --> 00:11:41,196
Het is het meest ambitieuze 
en verfijnde wetenschappelijke project

212
00:11:41,196 --> 00:11:44,954
ooit ondernomen door
de National Science Foundation in de VS.

213
00:11:44,986 --> 00:11:46,983
In feite zijn er twee LIGO's.

214
00:11:47,000 --> 00:11:52,081
Er is er een in Louisiana 
en nog een in de staat Washington.

215
00:11:52,082 --> 00:11:54,274
Samen met twee andere interferometers,

216
00:11:54,275 --> 00:11:58,719
GEO in Duitsland en Virgo in Italië,

217
00:11:58,720 --> 00:12:02,399
is dit ons detectiesysteem
voor gravitatiegolven.

218
00:12:02,400 --> 00:12:05,026
Ze liggen op nogal afgelegen locaties,

219
00:12:05,041 --> 00:12:08,443
en ik denk dat de lokale bevolking 
niet echt weet waar ze voor dienen.

220
00:12:08,455 --> 00:12:11,731
Een van mijn collega’s bij LIGO 
vloog eens over de Livingstonsite.

221
00:12:11,747 --> 00:12:16,209
Een medepassagier keek naar beneden 
naar de detector en zei:

222
00:12:16,220 --> 00:12:18,099
“Ik heb een theorie wat dat is.

223
00:12:18,130 --> 00:12:21,234
Het is eigenlijk een geheime 
tijdmachine van de regering.”

224
00:12:21,263 --> 00:12:23,568
Hij wist niet goed hoe te reageren

225
00:12:23,569 --> 00:12:26,749
en zei: “Oké dan, maar waarom de L-vorm?”

226
00:12:26,750 --> 00:12:29,497
En ze zei: “Ah ja, 
ze moeten toch ook weer terugkomen.”

227
00:12:29,498 --> 00:12:30,527
(Gelach)

228
00:12:30,530 --> 00:12:34,073
Tijdreizen is echt science fiction,

229
00:12:34,073 --> 00:12:36,770
maar we hopen van harte 
dat gravitatiegolven

230
00:12:36,770 --> 00:12:39,323
binnenkort een wetenschappelijk 
feit zullen zijn.

231
00:12:39,344 --> 00:12:40,703
Het is nog moeilijk.

232
00:12:40,704 --> 00:12:42,577
Al die zeer kleine effecten

233
00:12:42,577 --> 00:12:45,141
kunnen worden overspoeld 
door de lokale gevolgen

234
00:12:45,141 --> 00:12:47,681
van de verstoringen 
door het schudden van de grond.

235
00:12:47,681 --> 00:12:49,969
Niet door wat er in het universum gebeurt,

236
00:12:49,976 --> 00:12:53,610
maar vanwege veel alledaagsere 
fenomenen hier op Aarde.

237
00:12:53,615 --> 00:12:55,881
Dus monteer je je spiegels

238
00:12:55,894 --> 00:12:58,153
op zeer complexe ophangsystemen

239
00:12:58,153 --> 00:13:02,109
die tegen de grenzen zitten 
van de materiaaltechnologie.

240
00:13:02,126 --> 00:13:04,948
Zelfs schudden van de lucht 
in de laserstraal

241
00:13:04,958 --> 00:13:06,336
kan ons signaal overstemmen,

242
00:13:06,341 --> 00:13:08,610
dus sturen we de lasers heen en weer

243
00:13:08,625 --> 00:13:12,349
in het ultrahoogste vacuümsysteem
op Aarde,

244
00:13:12,350 --> 00:13:17,349
slechts één biljoenste van de druk 
van de lucht die we hier inademen.

245
00:13:17,350 --> 00:13:20,644
Breng dat bij elkaar en geef 
een paar honderd miljoen dollar uit,

246
00:13:20,674 --> 00:13:23,389
en hoop dat je wat 
gravitatiegolven gaat vinden,

247
00:13:23,409 --> 00:13:26,089
maar er zijn veel wetenschappers nodig 
om het te doen.

248
00:13:26,090 --> 00:13:29,729
In Glasgow maken we deel uit van 
de LIGO wetenschappelijke samenwerking.

249
00:13:29,730 --> 00:13:32,859
Meer dan 900 wetenschappers 
en ingenieurs over de hele wereld

250
00:13:32,860 --> 00:13:34,935
zoeken naar gravitatiegolven.

251
00:13:34,935 --> 00:13:37,955
We hebben ze nog niet gevonden,
[inmiddels wel! - vert.]

252
00:13:37,955 --> 00:13:41,439
maar meerdere detectoren zijn noodzakelijk

253
00:13:41,440 --> 00:13:46,703
omdat je een signaal moet detecteren 
in beide LIGO detectoren,

254
00:13:46,704 --> 00:13:49,569
om je te overtuigen 
dat je echt iets hebt.

255
00:13:49,570 --> 00:13:53,608
En als je het ook in Virgo 
en GEO ziet, des te beter.

256
00:13:53,616 --> 00:13:58,833
Binnenkort hebben we een wereldwijd 
netwerk van geavanceerde detectoren

257
00:13:58,855 --> 00:14:02,256
omdat de LIGO’s niet gevoelig 
genoeg zijn om de klus te klaren.

258
00:14:02,275 --> 00:14:04,439
Maar ze krijgen zwaardere spiegels,

259
00:14:04,451 --> 00:14:07,576
krachtiger lasers, betere veersystemen,

260
00:14:07,601 --> 00:14:10,796
en we verwachten dat we in 2016

261
00:14:10,822 --> 00:14:14,797
een netwerk gaan hebben van geavanceerde 
zwaartekrachtgolfinterferometers

262
00:14:14,798 --> 00:14:16,869
om te zoeken naar gravitatiegolven.

263
00:14:17,275 --> 00:14:20,132
Hoe lang zullen we moeten wachten 
om een signaal te krijgen?

264
00:14:20,145 --> 00:14:22,860
We weten het niet echt, 
maar op basis van wat wij weten,

265
00:14:22,919 --> 00:14:25,884
denken we niet dat het meer zal zijn 
dan een paar maanden.

266
00:14:25,884 --> 00:14:27,750
Op een conferentie van vorig jaar

267
00:14:27,765 --> 00:14:31,150
probeerde een groep van ons 
in Polen een datum op te geven

268
00:14:31,159 --> 00:14:33,340
voor wanneer we ze verwachten te zien.

269
00:14:33,340 --> 00:14:35,221
Met gekruiste vingers

270
00:14:35,235 --> 00:14:38,046
voorspelden we 
de datum van 1 januari 2017.

271
00:14:38,046 --> 00:14:41,038
Ik wees erop dat er waarschijnlijk 
niet erg veel mensen

272
00:14:41,038 --> 00:14:43,337
die dag in Glasgow 
aan het werk zouden zijn.

273
00:14:43,341 --> 00:14:44,200
(Gelach)

274
00:14:44,200 --> 00:14:46,883
Maar gravitatiegolven komen.


275
00:14:46,883 --> 00:14:49,948
Er gaat een nieuw venster 
op het heelal open

276
00:14:49,948 --> 00:14:52,838
en het is een zeer spannende tijd 
om astrofysicus te zijn.

277
00:14:52,838 --> 00:14:53,938
Veel dank.

278
00:14:53,938 --> 00:14:56,938
(Applaus)

279
00:14:56,938 --> 00:15:04,028
[Op 11 januari 2016: eerste melding 
van een gravitatiegolf - vert. ]