WEBVTT

00:00:06.879 --> 00:00:10.030
لە زۆر ڕووەوە،
یادگەمان کەسایەتیمان دادەڕێژن.

00:00:10.030 --> 00:00:12.059
یارمەتیدەرن بۆ ئەوەی 
ڕابردوومان لەبیر بێت،

00:00:12.059 --> 00:00:13.989
فێری شارەزایی زیاتر ببین و بیان پارێزین،

00:00:13.989 --> 00:00:16.273
هەروەها پلان بۆ داهاتوو دابنێین.

00:00:16.273 --> 00:00:19.916
هەروەها سەبارەت بە کۆمپیوتەرەکان 
کە وەک پاشکۆی ئێمە ڕۆڵ دەبینن،

00:00:19.916 --> 00:00:22.126
یادگەکەیان هەمان ڕۆڵ دەبینێت،

00:00:22.126 --> 00:00:23.711
جا گەر فیلمێکی دوو کاتژمێری بێت،

00:00:23.711 --> 00:00:25.283
یان فایلێکی دوو وشەیی بێت،

00:00:25.283 --> 00:00:27.833
یاخود ڕێنماییەکانی کردنەوەی
هەردووکیان بێت،

00:00:27.833 --> 00:00:33.372
هەموو شتێک لە یادگەی کۆمپیوتەردا شێوازی 
بنەڕەتی یەکەیی هەیە کە پێی دەڵێن بیتس،

00:00:33.372 --> 00:00:35.846
یان سیستەمی ژمارەیی دووانی.

00:00:35.846 --> 00:00:38.387
هەر یەک لەمانە پارێزراون لە 
خانەکانی یادگەدا

00:00:38.387 --> 00:00:42.185
کە دەتوانێت بگۆڕدرێت بۆ دوو
بەهای پەسند کراو،

00:00:42.185 --> 00:00:44.057
سفر و یەک.

00:00:44.057 --> 00:00:47.177
فایل و پڕۆگرامەکان لە ملیۆنان لەم جۆرە
بیتانە پێک دێن،

00:00:47.177 --> 00:00:50.428
هەمووی کۆکراونەتەوە لە 
یەکەی جێبەجێکردنی ناوەندیدا،

00:00:50.428 --> 00:00:51.746
یان CPU،

00:00:51.746 --> 00:00:54.096
کە وەک میشکی کۆمپیوتەر کار دەکات.

00:00:54.096 --> 00:00:58.671
لە کاتێکدا ژمارەی بیتەکان پێویستییان
بەوەیە کە بەخێرایی گەشەیان پێبدرێت،

00:00:58.671 --> 00:01:01.532
دیزاینەرەکانی کۆمپیوتەر ڕووبەڕووی 
ئاریشەی بەردەوام دەبنەوە

00:01:01.532 --> 00:01:05.295
لە نێوان قەبارە، تێچوو و خێراییەکەیدا.

00:01:05.295 --> 00:01:10.126
وەکو ئێمە، کۆمپیوتەرەکان خاوەنی یادگەی
کورت خایەنن بۆ کردارە خێراکان،

00:01:10.126 --> 00:01:13.407
هەروەها خاوەنی یادگەیی 
درێژخایەنن بۆ پاراستنی هەمیشەیی.

00:01:13.407 --> 00:01:15.277
کاتێک پڕۆگرامێک دەکەیتەوە،

00:01:15.277 --> 00:01:18.950
سیستەمی وەگەڕخەرەکەت بەشێک تەرخان
دەکات لە ناو یادگەی ماوە درێژەدا

00:01:18.950 --> 00:01:20.845
بۆ ئەنجامدانی کارەکانی پرۆگرامەکە.

00:01:20.845 --> 00:01:24.392
بۆ نموونە، کاتێک پەنجە لەسەر 
دوگمەیەک دادەگریت لە جێکەوتەی ووشەیەکدا،

00:01:24.392 --> 00:01:29.536
CPU پەیوەندی بە بەشەکانەوە دەکات
بۆ وەرگرتنی بیتەکانی زانیارییەکە.

00:01:29.536 --> 00:01:33.861
هەروەها گۆڕانکارییان تێدا دەکات،
یان یەکەیی نوێیان لی بەرهەم دەهێنێت.

00:01:33.861 --> 00:01:38.258
ئەو ماوەیەی ئەمەی تێدا ئەنجام دەدرێت بە 
ماوەی ناچالاک بوونی یادگە ناودەبرێت.

00:01:38.258 --> 00:01:43.801
بەهۆی ئەوەی دەبێت ڕێنامییەکانی پڕۆگرامەکە
بە خێرایی و بەردەوامی جێبەجێ بکرێن

00:01:43.801 --> 00:01:48.563
بۆیە هەموو بەشەکانی یادگەی کورت خایەن بە
ئاسانی دەتوانرێت پەیوەندییان پێوە بکردرێت،

00:01:48.563 --> 00:01:51.714
لەبەرئەوە پێی دەڵێن RAM.

00:01:51.714 --> 00:01:55.900
باوترین جۆری ڕام بریتییە لە
ڕامی جوڵاو، یان دی ڕام.

00:01:55.900 --> 00:02:00.989
کەواتە هەر خانەیەکی یادگە لە ترانزستەر و
کۆکەرەوەی تەوژمی کارەبا پێک دێت

00:02:00.989 --> 00:02:02.987
کە ووزە ئەلیکترۆنییەکان بە کۆگا دەکات،

00:02:02.987 --> 00:02:07.555
سفر واتە هیچ ووزەیەک نییە و
یەک واتا ووزە هەیە.

00:02:07.555 --> 00:02:09.167
بەم جۆرە یادگەیە دەوترێت جوڵاو

00:02:09.167 --> 00:02:13.380
لەبەر ئەوەی ووزەیەکی کەم هەڵدەگرێت
پێش ئەوەی ووزەکە نەمێنێت،

00:02:13.380 --> 00:02:16.759
بۆیە پێویستی بە ووزە وەرگرتنێکی کاتی
هەیە بۆ گەڕاندنەوەی زانیارییەکان.

00:02:16.759 --> 00:02:20.006
هەرچەندە ئەمە دوا کەوتنێکی کەمە
لە ١٠٠ نانۆ چرکەدا

00:02:20.006 --> 00:02:22.651
بەڵام هێشتا بۆ CPUو تازەکان زۆرە،

00:02:22.651 --> 00:02:26.563
بۆیە خەزێنەیەکی بچوکی شارەوەی ناوکی هەیە

00:02:26.563 --> 00:02:28.513
کە لە ڕامی نەگۆڕ درووست کراوە.

00:02:28.513 --> 00:02:31.722
کە لە پێکەوە بەستنی شەش 
ترانزستەر درووست دەکرێت

00:02:31.722 --> 00:02:33.624
هەروەها پێویستی بە نوێ بوونەوە نییە.

00:02:33.624 --> 00:02:36.779
ئێس ڕام خێراترین جۆری یادگەیە
بۆ سیستەمی کۆمپیتەر،

00:02:36.779 --> 00:02:38.680
لەگەڵ ئەوەشدا لە نرخدا گرانترینییانە،

00:02:38.680 --> 00:02:42.414
هەروەها سێ هێندەی DRAM شوێن داگیر دەکات.

00:02:42.414 --> 00:02:46.597
بەڵام RAM و کۆگاکە تەنها دەتوانن داتاکە
هەڵبگرن تا ئەو کاتەی ووزەیان تێدایە.

00:02:46.597 --> 00:02:49.625
بۆ ئەوەی داتاکە بمێنێتەوە 
کاتێک کە ئامێرەکە کوژایەوە،

00:02:49.625 --> 00:02:53.005
ئەوا پێویستە بگوازرێتەوە 
بۆ ناو کۆگای درێژخایەن،

00:02:53.005 --> 00:02:55.291
کە سێ جۆری هەیە.

00:02:55.291 --> 00:02:57.739
لە کۆگای موگناتیسیدا، کە هەرزانترینییانە،

00:02:57.739 --> 00:03:03.560
زانیارییەکان هەڵدەگیرێن بە شێوەی موگناتیسی
لەسەر دیسکێکی بە موگناتیس ڕوپۆش کراو.

00:03:03.560 --> 00:03:07.203
بەهۆی ئەوەی دیسکەکە دەبێت بسووڕێتەوە
بۆ ئەوەی بتواندرێت زانیارییەکانی

00:03:07.203 --> 00:03:08.621
سەر دیسکەکە بخوێندرێتەوە،

00:03:08.621 --> 00:03:14.510
ماوەی شارەوەیی بۆ ئەم درایڤانە ١٠٠،٠٠٠
جار هێواش ترە بە بەرواورد بە DRAM.

00:03:14.510 --> 00:03:18.626
لەلایەیکی ترەوە، کۆگای بینراوی
وەک دی ڤی دی و Blu-ray

00:03:18.626 --> 00:03:20.621
بەهەمان شێوە دیسکی سوڕاو بەکار دەهێنن،

00:03:20.621 --> 00:03:22.813
بەڵام لەگەڵ ڕووپۆشیکی باریک.

00:03:22.813 --> 00:03:28.029
بیتەکان بە شێوەی خاڵە ڕەش و سپی کۆد کراون 
و ڕەنگ کراون بۆ ئەوەی بخوێندرێنەوە

00:03:28.505 --> 00:03:31.151
لە کاتێکدا کۆگای بینراو 
هەرزان و جوڵاون،

00:03:31.151 --> 00:03:34.878
بەڵام گواستنەوەی داتاکان هێواشترە
بە بەراورد بە کۆگای موگناتیسی

00:03:34.878 --> 00:03:37.236
هەروەها تواناشی کەمترە.

00:03:37.236 --> 00:03:42.871
نوێترین و خێراترین جۆری یادگەی درێژ خایەن
بریتین لە ڕەقە دراڤەکان،

00:03:42.871 --> 00:03:44.025
وەکو فلاش.

00:03:44.025 --> 00:03:45.957
خاوەنی هچ بەشێکی جووڵاو نین،

00:03:45.957 --> 00:03:48.627
لە بری ئەوە، دەروازەیەکی درێژی
ترانزستەری هەیە

00:03:48.627 --> 00:03:53.134
کە بیتەکان بە کۆگا دەکات بەهۆی ڕاکێشانیان
یان گواستنەوەیان بە هۆی ووزەی ئەلیکترۆنی

00:03:53.134 --> 00:03:56.453
لە نێو پێکهاتە ناوخۆییە تایبەتییەکەیاندا 
دیزاین کراوە.

00:03:56.453 --> 00:03:59.739
کەواتە تا چەند ئەو ملیۆنان بیتانە ڕاستین؟

00:03:59.739 --> 00:04:03.463
دێینە سەر باسی میمۆری کۆمپیوتەر
وەک پارچەیەکی جێگیر و هەمیشەیی،

00:04:03.463 --> 00:04:06.363
بەڵام لە ڕاستیدا بەخێرایی دادەبەزێت.

00:04:06.363 --> 00:04:09.000
ئەو گەرمییەی کە بەرهەم دێت بە هۆی
ئامێرەکە و ژینگەکەی

00:04:09.000 --> 00:04:11.739
دەبێتە هۆی زیان گەیاندن بە هاردەکان،

00:04:11.739 --> 00:04:13.991
ڕەنگەکەش لە بەشی میدیای بینراودا 
کەم بکاتەوە،

00:04:13.991 --> 00:04:17.115
هەروەها دەبێتە هۆکاری کەمبوونەوەی
ووزە لە دەروازە گۆڕاوەکاندا.

00:04:17.115 --> 00:04:20.081
ڕەقە درایڤەکان چەند کێشەیەکی تریشیان هەیە.

00:04:20.081 --> 00:04:24.095
چەند جارێک ئاگاداری ترانزستەرەکانی 
دەروازەی گۆڕاو دەکاتەوە بەمەش لاواز دەبن،

00:04:24.095 --> 00:04:26.705
لە کۆتاییدا لە کار دەکەون.

00:04:26.705 --> 00:04:29.215
زانیارییەکان لەسەر زۆربەیی کۆگاکانی ئێستا

00:04:29.215 --> 00:04:31.958
بۆ ماوەی کەمتر لە ١٠ ساڵ پارێزراون

00:04:31.958 --> 00:04:36.333
زاناکان ئێستا کار لەسەر بەرەو پێشبردنیان
دەکەن

00:04:36.333 --> 00:04:38.649
تاکو بیان گەیەنن بە ئاستی کوانتم

00:04:38.649 --> 00:04:40.998
ئەمەش بە هیوای ئەوەی یادگەکان
خێراتر کار بکەن،

00:04:40.998 --> 00:04:42.063
و بچووکتر بن

00:04:42.063 --> 00:04:43.609
هەروەها بەهێزتر بن.

00:04:43.609 --> 00:04:49.045
لە ئێستادا، مانەوەی هەتاهەتایی بۆ 
مرۆڤەکان و کۆمپیوتەرەکان شتێکی ئەستەمە.