1
00:00:06,811 --> 00:00:11,637
“Venedik” dediğimde kendinizi
gondolcu serenat yaparken,

2
00:00:11,637 --> 00:00:13,869
Büyük Kanal’da süzülürken mi
hayal ediyorsunuz?

3
00:00:13,869 --> 00:00:17,633
Gondolun, Venedik İtalya’nın
sembolü olduğuna şüphe yok

4
00:00:17,633 --> 00:00:23,297
ama bu muz şekilli ilginç siyah tekne
nasıl bu özel görünümünü aldı?

5
00:00:23,297 --> 00:00:26,850
Venedik gondolunun temelleri
tarihte kayboldu

6
00:00:26,850 --> 00:00:33,446
ama 1500'lerde, 10.000 civarı gondol
şehrin kanallarında mevki sahibi kişileri,

7
00:00:33,446 --> 00:00:35,439
tüccarları ve yükleri taşıyordu.

8
00:00:35,439 --> 00:00:38,977
Aslında Venedik, çeşit çeşit el yapımı
gondollarla doluydu; pratik sallar

9
00:00:38,977 --> 00:00:44,837
ve Doçe'nin gösterişli, altın kaplamalı
saltanat kayığı dahil her şeyle.

10
00:00:44,837 --> 00:00:48,098
Modern zamanların
taksi sistemi gibi gondollar,

11
00:00:48,098 --> 00:00:51,935
şehrin gondol iskelesinin
turlarını yapan kayıkçılara kiralanmıştı.

12
00:00:51,935 --> 00:00:56,104
Yolcular, Büyük Kanal’ın bir tarafından
diğerine gitmenin yanı sıra

13
00:00:56,104 --> 00:00:58,734
şehrin başka yerlerine gitmek
için de ücret öderlerdi.

14
00:00:58,734 --> 00:01:01,598
Ama gondolcuların çok geçmeden
kötü ünleri olmaya başladı.

15
00:01:01,598 --> 00:01:05,857
Tarihi belgeler, kayıkçıların karıştığı
küfretmek, kumar oynamak,

16
00:01:05,857 --> 00:01:09,363
yolcuları gasp etmek ve hatta
ara sıra olan şiddet olayları gibi

17
00:01:09,363 --> 00:01:11,767
sayısız suçtan bahsediyor.

18
00:01:11,767 --> 00:01:14,632
Kanal yolculuğunun tahmin edilemeyen
durumunu azaltmak için

19
00:01:14,632 --> 00:01:18,528
gondolları karşılayabilen Venedik
sakinleri kendilerine gondol aldı,

20
00:01:18,528 --> 00:01:22,415
tıpkı günümüzde bir ünlünün özel
arabasının ve şoförünün olabildiği gibi.

21
00:01:22,415 --> 00:01:27,117
Bu zengin Venedik sakinleri kendilerini
şehirde getirip götürüp gondola bakacak

22
00:01:27,117 --> 00:01:28,894
iki gondolcuyu işe alırlardı.

23
00:01:28,894 --> 00:01:32,638
Gondollar çok geçmeden mevki sembolü
hâline geldi, tıpkı pahalı arabalar gibi

24
00:01:32,638 --> 00:01:36,212
ısmarlama parçalarıyla, oymalı
ve altın kaplamalı süslemeleriyle

25
00:01:36,212 --> 00:01:39,339
ve ipek ile kadife gibi
mevsimlik kumaşlarıyla.

26
00:01:39,339 --> 00:01:42,842
Buna rağmen, günümüzdeki
gondolların çoğunluğu siyahtır

27
00:01:42,842 --> 00:01:46,258
çünkü 1562’de, Venedik otoriteleri
günahkâr ve müsrif görüntüye

28
00:01:46,258 --> 00:01:49,773
engel olmak için resmi gondollar
dışında bütün gondolların

29
00:01:49,773 --> 00:01:53,725
siyaha boyanması kararını verdi.

30
00:01:53,725 --> 00:01:57,711
Görünüşe göre Venedik otoriteleri araçları
isteğe göre değiştirmeye inanmıyordu.

31
00:01:57,711 --> 00:02:00,347
Ama yine de bazı zengin Venedikliler

32
00:02:00,347 --> 00:02:03,368
süslü gondollarını korumak için
ceza ödemeyi tercih ettiler,

33
00:02:03,368 --> 00:02:05,643
görünüşü sürdürmek için
ödenebilecek bir bedel.

34
00:02:05,643 --> 00:02:09,205
Gondolların farklı görüntüsü
birçok yüzyıl içinde gelişti.

35
00:02:09,205 --> 00:02:14,227
Her gondol “squero” denilen
aile kayık iskelesinde yapılırdı.

36
00:02:14,227 --> 00:02:18,165
Çocuklar, babalarından ve dedelerinden bu
ağaç parçalarını seçip kurutmayı öğrendi:

37
00:02:18,165 --> 00:02:26,337
kayın, kiraz, karaağaç, köknar, karaçam,
ıhlamur, maun, meşe ve ceviz.

38
00:02:26,337 --> 00:02:29,209
Gondol yapanlar, işe belki de
kuşaklar önce

39
00:02:29,209 --> 00:02:33,700
atölye zemininde işlenmiş ahşaptan
bir kalıp ile başlarlardı.

40
00:02:33,700 --> 00:02:37,497
Bu temel şekile, ön ve kıç
tarafını eklediler

41
00:02:37,497 --> 00:02:41,157
ve sonradan dar ve sığ kanallarda
süzülmek için tasarlanmış botun

42
00:02:41,157 --> 00:02:45,280
iskeletini oluşturan, boylamasına olan
tahta döşemeleri ve kaburgaları yaptılar.

43
00:02:45,280 --> 00:02:47,948
Bir gondolun düz bir hatı
ya da kenarı yoktur.

44
00:02:47,948 --> 00:02:52,266
Tanıdık görünüşü, alev alev yanan
sazlıklardan yapılma meşale ile

45
00:02:52,266 --> 00:02:57,995
tahtayı eğmeyi kapsayan etkileyici bir
ateş ve su aşamasıyla başarılıyordu.

46
00:02:57,995 --> 00:03:04,387
Yine de gondolu yapmakla geçen 500 saatin
çoğunluğu son aşamalara gidiyordu:

47
00:03:04,611 --> 00:03:10,161
Yüzeyi hazırlama ve su geçirmez
vernik katlarını uygulamak.

48
00:03:10,161 --> 00:03:16,311
Vernik aile tarifiydi, risotto
ya da ev yapımı sos kadar sıkı korunurdu.

49
00:03:16,327 --> 00:03:20,568
Ama ahşap işleri bittiğinde bile
gondol hâlâ hazır olmuyordu.

50
00:03:20,568 --> 00:03:23,752
Uzmanlaşmış sanatkârlar, iş arkadaşlarına

51
00:03:23,752 --> 00:03:26,635
çelikten ve pirinçten yapılmış
döşeme ve süslemelerle

52
00:03:26,635 --> 00:03:29,883
ayrıntıyla kaplanmış yolcu
bölmelerini tedarik ediyordu.

53
00:03:29,883 --> 00:03:33,554
Kürek yapanlar, gondol yapanlara
önemli partnerler oldular.

54
00:03:33,554 --> 00:03:38,534
Venedik kürek yatağı, ya da fòrcola,
basit bir tahtadan çatal olarak başladı

55
00:03:38,534 --> 00:03:41,979
ama gondolcunun küreği bir sürü
pozisyona yönlendirmesini sağlayan

56
00:03:41,979 --> 00:03:44,411
yüksek duyarlılıkla yapılmış
bir araca dönüştü.

57
00:03:44,411 --> 00:03:46,070
1800’lerin son yıllarında

58
00:03:46,070 --> 00:03:50,406
gondol yapanlar, tek bir gondolcunun
oluşturduğu gücü dengelemek için

59
00:03:50,406 --> 00:03:54,368
gondolun sol tarafını sağ tarafına göre
daha geniş yapmaya başladılar.

60
00:03:54,368 --> 00:03:59,153
Bu düzeltme, kürekçilerin küreği
sudan kaldırmadan

61
00:03:59,153 --> 00:04:01,638
sadece sağ taraftan
yönlendirmesini sağlıyordu.

62
00:04:01,638 --> 00:04:04,659
Bu düzeltmeler, gondol yolculuğunu
geliştirmesine rağmen

63
00:04:04,659 --> 00:04:07,879
motorlu botlara
ayak uydurmasına yetmiyordu.

64
00:04:07,879 --> 00:04:12,314
Günümüzde, sadece 400 civarı gondol
Venedik kanallarında süzülüyor

65
00:04:12,314 --> 00:04:16,602
ve her yıl daha az özgün
gondollar elle yapılıyor.

66
00:04:16,602 --> 00:04:20,094
Ama ara sokaklarda, sokak tabelaları
bir zamanlar sakin bir süratte,

67
00:04:20,094 --> 00:04:22,672
en huzurlu şehirde süzülerek
hayatını sürdüren

68
00:04:22,672 --> 00:04:25,512
gondol yapımı sanatının hatıralarını
zihinlere kazımak için

69
00:04:25,512 --> 00:04:28,203
eski kayık iskelelerinin, kürek yapanların

70
00:04:28,203 --> 00:04:33,751
ve gondol iskelelerinin yerini belirten
Venedik dilinde kelimeler içeriyor.