WEBVTT

00:00:00.900 --> 00:00:06.081
На 3.04.2016 г. се случи најголемото 
“протекување“ на податоци во историјата.

00:00:06.081 --> 00:00:08.892
Панамските документи разоткрија
богати и моќни луѓе

00:00:08.932 --> 00:00:11.382
со тајни сметки со огромни суми
во странски банки.

00:00:11.828 --> 00:00:14.338
Што значи ова?

00:00:15.312 --> 00:00:18.212
Го поканивме Роберт Палмер од 
Глобал Витнес да објасни.

NOTE Paragraph

00:00:20.852 --> 00:00:25.804
Оваа недела имаше навала 
на бројни приказни

00:00:25.828 --> 00:00:29.124
појавени по истекот на
11 милиони документи

00:00:29.148 --> 00:00:33.572
од компанијата Мосак Фосека со седиште 
во Панама.

00:00:33.596 --> 00:00:39.378
Објавувањето на документите од Панама 
открива еден мал дел

00:00:39.402 --> 00:00:41.640
од тајниот офшор свет.

00:00:41.664 --> 00:00:46.972
Имаме увид како клиентите, банкарите
и адвокатите

00:00:46.996 --> 00:00:49.024
се обраќаат на компании како Мосак Фонсека

00:00:49.048 --> 00:00:51.555
и велат:„Ни треба анонимна компанија,

00:00:51.579 --> 00:00:52.971
ќе ни предложите некоја?“

00:00:52.995 --> 00:00:54.805
Всушност, може да ги видите мејловите,

00:00:54.829 --> 00:00:56.792
размената на пораките

00:00:56.816 --> 00:00:59.891
и да видите како фунционира

00:00:59.915 --> 00:01:01.316
самата процедура.

NOTE Paragraph

00:01:01.340 --> 00:01:05.393
Веќе ги гледаме последиците од ова.

00:01:05.417 --> 00:01:08.018
Премиерот на Исланд си даде оставка.

00:01:08.042 --> 00:01:09.257
Имаме вести

00:01:09.281 --> 00:01:14.324
дека сојузникот на бруталниот Сириски 
диктатор Башар Ал-Асад

00:01:14.348 --> 00:01:16.903
истотака поседува офшор компании.

00:01:16.927 --> 00:01:22.156
Постојат тврдења за трагата на
2 милијарди долари

00:01:22.180 --> 00:01:26.083
која води до Владимир Путин,
претседателот на Русија

00:01:26.107 --> 00:01:28.568
преку негов другар од детството,

00:01:28.592 --> 00:01:30.820
кој случајно е врвен виолончелист.

00:01:30.844 --> 00:01:33.444
Има многумина од светот на богатите

00:01:33.468 --> 00:01:37.786
и други кои ќе се вознемират од
приказните кои ќе следат

00:01:37.810 --> 00:01:40.363
и од документи кои ќе се појават
во јавност.

NOTE Paragraph

00:01:40.387 --> 00:01:44.573
Ова звучи како заплет на шпиунски трилер

00:01:44.597 --> 00:01:46.260
или роман на Џон Гришам.

00:01:46.284 --> 00:01:50.300
Нам, обичните луѓе тоа ни изгледа далечно.

00:01:50.324 --> 00:01:52.832
Зошто да се грижиме за тоа?

00:01:52.856 --> 00:01:57.099
Но, фактот е: ако богатите и моќни луѓе

00:01:57.123 --> 00:01:59.777
имаат можност да ги чуваат 
парите во странство

00:01:59.801 --> 00:02:02.288
и да не плаќаат даноци за кои се обврзани,

00:02:02.312 --> 00:02:06.406
тоа значи дека ќе има помалку пари
за виталните јавни услуги

00:02:06.430 --> 00:02:09.783
како здравство, образование, патишта.

00:02:09.807 --> 00:02:12.128
Тоа е нешто што нѐ засега сите.

NOTE Paragraph

00:02:12.152 --> 00:02:14.868
За мојата организација Глобал Витнес

00:02:14.892 --> 00:02:18.954
ова беше феноменално разоткривање.

00:02:18.978 --> 00:02:23.466
Светските медиуми и
политичките лидери

00:02:23.490 --> 00:02:28.145
зборуваат за тоа како поединци можат да ја
користат офшор доверливоста

00:02:28.169 --> 00:02:30.564
за да ги сокријат или камуфлираат 
своите имоти-

00:02:30.588 --> 00:02:35.372
нешто за кое ние зборувавме и го 
разоткривавме повеќе од една деценија.

NOTE Paragraph

00:02:35.396 --> 00:02:40.031
Мислам дека многумина се збунети
и збркани,

00:02:40.055 --> 00:02:44.520
и не им е јасно како функционира 
овој офшор свет.

00:02:44.544 --> 00:02:47.376
Јас ќе го споредам 
со познатата руска кукла (матрешка).

00:02:47.400 --> 00:02:50.859
Имате една компанија вметната во друга 
компанија,

00:02:50.883 --> 00:02:52.994
која е вметната во трета компанија,

00:02:53.018 --> 00:02:57.333
и речиси е невозможно да се разбере

00:02:57.333 --> 00:02:59.680
кој стои зад овие структури.

00:02:59.704 --> 00:03:02.407
Тешко можат до нив да допрат
законски регулативи

00:03:02.421 --> 00:03:05.604
даночниот систем, новинарите или
граѓанското општество

00:03:05.628 --> 00:03:07.890
за да сфатат што се случува навистина.

NOTE Paragraph

00:03:08.128 --> 00:03:11.785
Сметам дека интересен податок
е тоа што

00:03:11.860 --> 00:03:15.387
во САД помалку се занимаваат
со овој проблем.

00:03:15.387 --> 00:03:19.879
Можеби затоа што некои угледни луѓе во САД

00:03:19.879 --> 00:03:22.708
не се откриени во овој скандал.

00:03:22.708 --> 00:03:27.328
Не поради тоа што нема богати Американци

00:03:27.382 --> 00:03:29.478
кои ги трупаат своите богатства
во странство,

00:03:29.478 --> 00:03:31.708
туку поради начинот на кој
функционира офшорот.

00:03:32.512 --> 00:03:35.228
Мосак Фонсека има само неколку
американски клиенти.

00:03:35.372 --> 00:03:38.577
Мислам дека ако видиме тајни документи 
од Кајманските острови

00:03:38.577 --> 00:03:42.293
од Делавер, од Вајоминг или Невада,

NOTE Paragraph

00:03:42.293 --> 00:03:48.345
ќе видиме многу повеќе случаи и примери
кои водат до американците.

00:03:48.345 --> 00:03:54.643
Всушност, во многу држави на САД помалку
информации се потребни,

00:03:54.733 --> 00:03:57.360
помалку информации ви требаат за 
да добиете компанија

00:03:57.380 --> 00:04:00.860
отколку што ви требаат за членска
карта во библиотека.

00:04:01.230 --> 00:04:04.256
Ова во Америка овозможува, вработените
во школските региони,

00:04:04.256 --> 00:04:08.616
да вршат грабеж врз учениците


00:04:08.616 --> 00:04:13.052
и измамниците да ограбуваат 
ранливи инвеститори.

00:04:13.232 --> 00:04:17.256
Ваквото однесување нѐ засега сите.

NOTE Paragraph

00:04:17.256 --> 00:04:20.037
Ние во Глобал Витнес

00:04:20.061 --> 00:04:23.322
сакаме да видиме како изгледа
ова во пракса.

00:04:23.346 --> 00:04:25.759
Како всушност функционира ова?

00:04:25.783 --> 00:04:26.958
Еве што направивме.

00:04:26.982 --> 00:04:33.219
Пративме таен истражувач во 13 
адвокатски фирми на Менхетен.

00:04:33.763 --> 00:04:37.537
Тој се претстави како африкански министер

00:04:37.561 --> 00:04:41.688
кој сака да префрли сомнителни
средства во САД

00:04:41.712 --> 00:04:44.851
за да купи куќа, јахта или авион.

00:04:45.288 --> 00:04:50.349
Навистина шокантно беше што сите
освен еден од адвокатите

00:04:50.373 --> 00:04:54.966
му предложија на нашиот истражувач

00:04:54.990 --> 00:04:56.954
како да ги префрли средствата.

00:04:56.978 --> 00:04:58.790
Сите овие беа прелиминарни средби

00:04:58.814 --> 00:05:01.086
и ниеден адвокат не нѐ превзеде 
како клиент

00:05:01.110 --> 00:05:03.399
и се разбира, никави пари
не беа разменети,

00:05:03.423 --> 00:05:06.881
но тоа го покажува проблемот со системот.

NOTE Paragraph

00:05:06.905 --> 00:05:08.824
Истотака е важно

00:05:08.848 --> 00:05:12.214
да не се размислува за ова како за 
поединечен случај.

00:05:12.238 --> 00:05:14.451
Не се работи само за еден адвокат

00:05:14.475 --> 00:05:18.329
кој разговараше со нашиот таен истражувач
и му даде предлози.

00:05:18.353 --> 00:05:21.208
Не се работи само за еден 
висок функционер

00:05:21.232 --> 00:05:22.861
кој е фатен во скандал.

00:05:22.885 --> 00:05:25.941
Се работи за функционирањето на системот

00:05:25.965 --> 00:05:31.908
кој овозможува корупција, даночно
избегнување, сиромаштија и нестабилност.

00:05:31.932 --> 00:05:33.747
За да се справиме со ова

00:05:33.771 --> 00:05:35.442
треба да ја смениме играта.

00:05:35.466 --> 00:05:37.988
треба да ги смениме правилата на игра

00:05:38.012 --> 00:05:40.004
за да го оневозможиме ова однесување.

NOTE Paragraph

00:05:40.028 --> 00:05:42.972
Може да ни звучи безнадежно,

00:05:42.996 --> 00:05:44.917
бесмислено за да сториме нешто,

00:05:44.941 --> 00:05:46.571
дека никогаш ништо не се сменило

00:05:46.595 --> 00:05:49.931
дека секогаш ќе има богати и сиромашни.

00:05:49.955 --> 00:05:52.402
Но, јас сум по природа оптимист,

00:05:52.426 --> 00:05:55.904
гледам дека почнуваат да се
случуваат промени.

NOTE Paragraph

00:05:55.928 --> 00:05:57.803
Изминативе години

00:05:57.827 --> 00:06:01.495
видовме огромен чекор напред кон 
поголема транспарентност

00:06:01.519 --> 00:06:03.553
во однос на сопственоста на компаниите.

00:06:03.755 --> 00:06:06.092
Овој проблем беше ставен
на политичка агенда

00:06:06.116 --> 00:06:08.610
од страна на британскиот премиер
Дејвид Камерон

00:06:08.634 --> 00:06:13.394
на големиот Г8 самит кој се одржа
во 2013 во Северна Ирска.

00:06:13.872 --> 00:06:18.222
Оттогаш Европската Унија почнува
да создава

00:06:18.246 --> 00:06:20.403
централен регистер на национално ниво

00:06:20.427 --> 00:06:23.834
за да се види кој поседува и контролира 
компании ширум Европа.

NOTE Paragraph

00:06:23.858 --> 00:06:28.537
Една од работите кои се кажаа е дека
САД заостануваат.

00:06:28.958 --> 00:06:31.658
Постои двопартиски закон кој е претставен

00:06:31.682 --> 00:06:33.585
во Домот и Сенатот,

00:06:33.609 --> 00:06:36.766
но не напредува како што очекувавме.

00:06:36.790 --> 00:06:39.877
Навистина сакаме да видиме како
“протекувањето“ од Панама

00:06:39.901 --> 00:06:43.695
овoј врвен дострел во офшор светот,

00:06:43.719 --> 00:06:48.771
ќе се примени како отворање на пат 
кон САД и ширум светот.

NOTE Paragraph

00:06:48.795 --> 00:06:53.585
За нас во Глобал Витнес, овој е миг 
на промена.

00:06:53.950 --> 00:06:57.698
Сакаме обичните луѓе да се разлутат

00:06:57.722 --> 00:07:00.975
за начинот на кој богатите го кријат 
својот идентитет

00:07:00.999 --> 00:07:02.912
зад тајните компании.

00:07:02.936 --> 00:07:06.523
Ни требаат бизнис лидери да
се спротивстават и речат:

00:07:06.547 --> 00:07:09.831
„Овој вид на тајност не е добар 
за бизнисот.“

00:07:09.855 --> 00:07:14.235
Ни требаат политички лидери за да
го препознаат проблемот

00:07:14.259 --> 00:07:19.266
и да се посветат на промена на законите 
и да ја разоткријат оваа тајност.

NOTE Paragraph

00:07:19.639 --> 00:07:22.918
Заеднички можеме да ја прекинеме тајноста

00:07:22.942 --> 00:07:25.999
која во моментов дозволува затајувањето
на даноци,

00:07:26.023 --> 00:07:30.554
корупцијата и перењето на пари 
да цветаат.