1
00:00:00,900 --> 00:00:06,081
На 3.04.2016 г. се случи најголемото 
“протекување“ на податоци во историјата.

2
00:00:06,081 --> 00:00:08,892
Панамските документи разоткрија
богати и моќни луѓе

3
00:00:08,932 --> 00:00:11,382
со тајни сметки со огромни суми
во странски банки.

4
00:00:11,828 --> 00:00:14,338
Што значи ова?

5
00:00:15,312 --> 00:00:18,212
Го поканивме Роберт Палмер од 
Глобал Витнес да објасни.

6
00:00:20,852 --> 00:00:25,804
Оваа недела имаше навала 
на бројни приказни

7
00:00:25,828 --> 00:00:29,124
појавени по истекот на
11 милиони документи

8
00:00:29,148 --> 00:00:33,572
од компанијата Мосак Фосека со седиште 
во Панама.

9
00:00:33,596 --> 00:00:39,378
Објавувањето на документите од Панама 
открива еден мал дел

10
00:00:39,402 --> 00:00:41,640
од тајниот офшор свет.

11
00:00:41,664 --> 00:00:46,972
Имаме увид како клиентите, банкарите
и адвокатите

12
00:00:46,996 --> 00:00:49,024
се обраќаат на компании како Мосак Фонсека

13
00:00:49,048 --> 00:00:51,555
и велат:„Ни треба анонимна компанија,

14
00:00:51,579 --> 00:00:52,971
ќе ни предложите некоја?“

15
00:00:52,995 --> 00:00:54,805
Всушност, може да ги видите мејловите,

16
00:00:54,829 --> 00:00:56,792
размената на пораките

17
00:00:56,816 --> 00:00:59,891
и да видите како фунционира

18
00:00:59,915 --> 00:01:01,316
самата процедура.

19
00:01:01,340 --> 00:01:05,393
Веќе ги гледаме последиците од ова.

20
00:01:05,417 --> 00:01:08,018
Премиерот на Исланд си даде оставка.

21
00:01:08,042 --> 00:01:09,257
Имаме вести

22
00:01:09,281 --> 00:01:14,324
дека сојузникот на бруталниот Сириски 
диктатор Башар Ал-Асад

23
00:01:14,348 --> 00:01:16,903
истотака поседува офшор компании.

24
00:01:16,927 --> 00:01:22,156
Постојат тврдења за трагата на
2 милијарди долари

25
00:01:22,180 --> 00:01:26,083
која води до Владимир Путин,
претседателот на Русија

26
00:01:26,107 --> 00:01:28,568
преку негов другар од детството,

27
00:01:28,592 --> 00:01:30,820
кој случајно е врвен виолончелист.

28
00:01:30,844 --> 00:01:33,444
Има многумина од светот на богатите

29
00:01:33,468 --> 00:01:37,786
и други кои ќе се вознемират од
приказните кои ќе следат

30
00:01:37,810 --> 00:01:40,363
и од документи кои ќе се појават
во јавност.

31
00:01:40,387 --> 00:01:44,573
Ова звучи како заплет на шпиунски трилер

32
00:01:44,597 --> 00:01:46,260
или роман на Џон Гришам.

33
00:01:46,284 --> 00:01:50,300
Нам, обичните луѓе тоа ни изгледа далечно.

34
00:01:50,324 --> 00:01:52,832
Зошто да се грижиме за тоа?

35
00:01:52,856 --> 00:01:57,099
Но, фактот е: ако богатите и моќни луѓе

36
00:01:57,123 --> 00:01:59,777
имаат можност да ги чуваат 
парите во странство

37
00:01:59,801 --> 00:02:02,288
и да не плаќаат даноци за кои се обврзани,

38
00:02:02,312 --> 00:02:06,406
тоа значи дека ќе има помалку пари
за виталните јавни услуги

39
00:02:06,430 --> 00:02:09,783
како здравство, образование, патишта.

40
00:02:09,807 --> 00:02:12,128
Тоа е нешто што нѐ засега сите.

41
00:02:12,152 --> 00:02:14,868
За мојата организација Глобал Витнес

42
00:02:14,892 --> 00:02:18,954
ова беше феноменално разоткривање.

43
00:02:18,978 --> 00:02:23,466
Светските медиуми и
политичките лидери

44
00:02:23,490 --> 00:02:28,145
зборуваат за тоа како поединци можат да ја
користат офшор доверливоста

45
00:02:28,169 --> 00:02:30,564
за да ги сокријат или камуфлираат 
своите имоти-

46
00:02:30,588 --> 00:02:35,372
нешто за кое ние зборувавме и го 
разоткривавме повеќе од една деценија.

47
00:02:35,396 --> 00:02:40,031
Мислам дека многумина се збунети
и збркани,

48
00:02:40,055 --> 00:02:44,520
и не им е јасно како функционира 
овој офшор свет.

49
00:02:44,544 --> 00:02:47,376
Јас ќе го споредам 
со познатата руска кукла (матрешка).

50
00:02:47,400 --> 00:02:50,859
Имате една компанија вметната во друга 
компанија,

51
00:02:50,883 --> 00:02:52,994
која е вметната во трета компанија,

52
00:02:53,018 --> 00:02:57,333
и речиси е невозможно да се разбере

53
00:02:57,333 --> 00:02:59,680
кој стои зад овие структури.

54
00:02:59,704 --> 00:03:02,407
Тешко можат до нив да допрат
законски регулативи

55
00:03:02,421 --> 00:03:05,604
даночниот систем, новинарите или
граѓанското општество

56
00:03:05,628 --> 00:03:07,890
за да сфатат што се случува навистина.

57
00:03:08,128 --> 00:03:11,785
Сметам дека интересен податок
е тоа што

58
00:03:11,860 --> 00:03:15,387
во САД помалку се занимаваат
со овој проблем.

59
00:03:15,387 --> 00:03:19,879
Можеби затоа што некои угледни луѓе во САД

60
00:03:19,879 --> 00:03:22,708
не се откриени во овој скандал.

61
00:03:22,708 --> 00:03:27,328
Не поради тоа што нема богати Американци

62
00:03:27,382 --> 00:03:29,478
кои ги трупаат своите богатства
во странство,

63
00:03:29,478 --> 00:03:31,708
туку поради начинот на кој
функционира офшорот.

64
00:03:32,512 --> 00:03:35,228
Мосак Фонсека има само неколку
американски клиенти.

65
00:03:35,372 --> 00:03:38,577
Мислам дека ако видиме тајни документи 
од Кајманските острови

66
00:03:38,577 --> 00:03:42,293
од Делавер, од Вајоминг или Невада,

67
00:03:42,293 --> 00:03:48,345
ќе видиме многу повеќе случаи и примери
кои водат до американците.

68
00:03:48,345 --> 00:03:54,643
Всушност, во многу држави на САД помалку
информации се потребни,

69
00:03:54,733 --> 00:03:57,360
помалку информации ви требаат за 
да добиете компанија

70
00:03:57,380 --> 00:04:00,860
отколку што ви требаат за членска
карта во библиотека.

71
00:04:01,230 --> 00:04:04,256
Ова во Америка овозможува, вработените
во школските региони,

72
00:04:04,256 --> 00:04:08,616
да вршат грабеж врз учениците


73
00:04:08,616 --> 00:04:13,052
и измамниците да ограбуваат 
ранливи инвеститори.

74
00:04:13,232 --> 00:04:17,256
Ваквото однесување нѐ засега сите.

75
00:04:17,256 --> 00:04:20,037
Ние во Глобал Витнес

76
00:04:20,061 --> 00:04:23,322
сакаме да видиме како изгледа
ова во пракса.

77
00:04:23,346 --> 00:04:25,759
Како всушност функционира ова?

78
00:04:25,783 --> 00:04:26,958
Еве што направивме.

79
00:04:26,982 --> 00:04:33,219
Пративме таен истражувач во 13 
адвокатски фирми на Менхетен.

80
00:04:33,763 --> 00:04:37,537
Тој се претстави како африкански министер

81
00:04:37,561 --> 00:04:41,688
кој сака да префрли сомнителни
средства во САД

82
00:04:41,712 --> 00:04:44,851
за да купи куќа, јахта или авион.

83
00:04:45,288 --> 00:04:50,349
Навистина шокантно беше што сите
освен еден од адвокатите

84
00:04:50,373 --> 00:04:54,966
му предложија на нашиот истражувач

85
00:04:54,990 --> 00:04:56,954
како да ги префрли средствата.

86
00:04:56,978 --> 00:04:58,790
Сите овие беа прелиминарни средби

87
00:04:58,814 --> 00:05:01,086
и ниеден адвокат не нѐ превзеде 
како клиент

88
00:05:01,110 --> 00:05:03,399
и се разбира, никави пари
не беа разменети,

89
00:05:03,423 --> 00:05:06,881
но тоа го покажува проблемот со системот.

90
00:05:06,905 --> 00:05:08,824
Истотака е важно

91
00:05:08,848 --> 00:05:12,214
да не се размислува за ова како за 
поединечен случај.

92
00:05:12,238 --> 00:05:14,451
Не се работи само за еден адвокат

93
00:05:14,475 --> 00:05:18,329
кој разговараше со нашиот таен истражувач
и му даде предлози.

94
00:05:18,353 --> 00:05:21,208
Не се работи само за еден 
висок функционер

95
00:05:21,232 --> 00:05:22,861
кој е фатен во скандал.

96
00:05:22,885 --> 00:05:25,941
Се работи за функционирањето на системот

97
00:05:25,965 --> 00:05:31,908
кој овозможува корупција, даночно
избегнување, сиромаштија и нестабилност.

98
00:05:31,932 --> 00:05:33,747
За да се справиме со ова

99
00:05:33,771 --> 00:05:35,442
треба да ја смениме играта.

100
00:05:35,466 --> 00:05:37,988
треба да ги смениме правилата на игра

101
00:05:38,012 --> 00:05:40,004
за да го оневозможиме ова однесување.

102
00:05:40,028 --> 00:05:42,972
Може да ни звучи безнадежно,

103
00:05:42,996 --> 00:05:44,917
бесмислено за да сториме нешто,

104
00:05:44,941 --> 00:05:46,571
дека никогаш ништо не се сменило

105
00:05:46,595 --> 00:05:49,931
дека секогаш ќе има богати и сиромашни.

106
00:05:49,955 --> 00:05:52,402
Но, јас сум по природа оптимист,

107
00:05:52,426 --> 00:05:55,904
гледам дека почнуваат да се
случуваат промени.

108
00:05:55,928 --> 00:05:57,803
Изминативе години

109
00:05:57,827 --> 00:06:01,495
видовме огромен чекор напред кон 
поголема транспарентност

110
00:06:01,519 --> 00:06:03,553
во однос на сопственоста на компаниите.

111
00:06:03,755 --> 00:06:06,092
Овој проблем беше ставен
на политичка агенда

112
00:06:06,116 --> 00:06:08,610
од страна на британскиот премиер
Дејвид Камерон

113
00:06:08,634 --> 00:06:13,394
на големиот Г8 самит кој се одржа
во 2013 во Северна Ирска.

114
00:06:13,872 --> 00:06:18,222
Оттогаш Европската Унија почнува
да создава

115
00:06:18,246 --> 00:06:20,403
централен регистер на национално ниво

116
00:06:20,427 --> 00:06:23,834
за да се види кој поседува и контролира 
компании ширум Европа.

117
00:06:23,858 --> 00:06:28,537
Една од работите кои се кажаа е дека
САД заостануваат.

118
00:06:28,958 --> 00:06:31,658
Постои двопартиски закон кој е претставен

119
00:06:31,682 --> 00:06:33,585
во Домот и Сенатот,

120
00:06:33,609 --> 00:06:36,766
но не напредува како што очекувавме.

121
00:06:36,790 --> 00:06:39,877
Навистина сакаме да видиме како
“протекувањето“ од Панама

122
00:06:39,901 --> 00:06:43,695
овoј врвен дострел во офшор светот,

123
00:06:43,719 --> 00:06:48,771
ќе се примени како отворање на пат 
кон САД и ширум светот.

124
00:06:48,795 --> 00:06:53,585
За нас во Глобал Витнес, овој е миг 
на промена.

125
00:06:53,950 --> 00:06:57,698
Сакаме обичните луѓе да се разлутат

126
00:06:57,722 --> 00:07:00,975
за начинот на кој богатите го кријат 
својот идентитет

127
00:07:00,999 --> 00:07:02,912
зад тајните компании.

128
00:07:02,936 --> 00:07:06,523
Ни требаат бизнис лидери да
се спротивстават и речат:

129
00:07:06,547 --> 00:07:09,831
„Овој вид на тајност не е добар 
за бизнисот.“

130
00:07:09,855 --> 00:07:14,235
Ни требаат политички лидери за да
го препознаат проблемот

131
00:07:14,259 --> 00:07:19,266
и да се посветат на промена на законите 
и да ја разоткријат оваа тајност.

132
00:07:19,639 --> 00:07:22,918
Заеднички можеме да ја прекинеме тајноста

133
00:07:22,942 --> 00:07:25,999
која во моментов дозволува затајувањето
на даноци,

134
00:07:26,023 --> 00:07:30,554
корупцијата и перењето на пари 
да цветаат.