WEBVTT

00:00:07.057 --> 00:00:10.427
Perfumiarze potrafią nauczyć się 
rozróżniać pojedyncze zapachy

00:00:10.427 --> 00:00:13.946
w kompozycji zapachowej
składającej się z setek zapachów.

00:00:13.946 --> 00:00:16.026
Eksperci od herbaty rozpoznają

00:00:16.026 --> 00:00:18.467
nie tylko miejsce pochodzenia herbaty,

00:00:18.467 --> 00:00:22.275
ale również porę zbioru oraz to,
czy została posadzona przy śliwie.

00:00:22.275 --> 00:00:25.718
Miejskie przedsiębiorstwo
komunikacji w Nowym Jorku

00:00:25.718 --> 00:00:29.277
zatrudniało dawniej pracownika, którego
jedynym obowiązkiem było wyczuwanie

00:00:29.277 --> 00:00:30.778
wycieków gazu w systemie metra.

00:00:30.778 --> 00:00:35.248
Czy każdy może nauczyć się czułości
na zapachy jaką posiadają ci znawcy?

00:00:35.248 --> 00:00:38.978
W zasadzie większość z nas
odczuwa zapachy mimowolnie,

00:00:38.978 --> 00:00:41.598
czy są to śmieci za restauracją,

00:00:41.598 --> 00:00:44.248
szampon, którym umyła włosy
kobieta wychodząca z windy,

00:00:44.248 --> 00:00:46.469
czy świeżo upieczony chleb w piekarni.

00:00:46.469 --> 00:00:49.180
Nos zawiera kilka milionów
receptorów węchowych,

00:00:49.180 --> 00:00:52.478
więc najwyraźniej nie brakuje
nam narzędzi dobrego węchu.

00:00:52.478 --> 00:00:56.139
Po prostu nie zawsze zwracamy
na to wystarczającą uwagę.

00:00:56.139 --> 00:00:59.068
Szkoda, bo możemy tracić szansę

00:00:59.068 --> 00:01:01.698
na stworzenie silnych
emocjonalnych asocjacji.

00:01:01.698 --> 00:01:04.140
Zapachy łączą się mocno z emocjami


00:01:04.140 --> 00:01:07.901
i mogą obudzić wspomnienia związane
z miejscami, które dawno opuściliśmy

00:01:07.901 --> 00:01:09.389
i z ludźmi, których kochaliśmy.

00:01:09.389 --> 00:01:13.469
Na szczęście można nauczyć mózg
lepszego odczuwania woni.

00:01:13.469 --> 00:01:17.010
Helen Keller potrafiła na przykład
rozpoznać zawód danej osoby

00:01:17.010 --> 00:01:20.317
i, jak mówiła, rozróżnić stolarza

00:01:20.317 --> 00:01:22.399
od budowniczego konstrukcji stalowych,

00:01:22.399 --> 00:01:24.360
artystę od murarza lub aptekarza,

00:01:24.360 --> 00:01:26.770
po prostu wciągając powietrze.

00:01:26.770 --> 00:01:31.571
Oto jak można sposób odczuwania zapachów.

00:01:31.571 --> 00:01:34.630
Po pierwsze, przystaw nos.

00:01:34.630 --> 00:01:37.292
Zwierzęta obdarzone doskonałym węchem,

00:01:37.292 --> 00:01:39.790
jak psy, które potrafią
wywęszyć materiały wybuchowe,

00:01:39.790 --> 00:01:42.189
i świnie, które potrafią
znaleźć pod ziemią trufle,

00:01:42.189 --> 00:01:45.890
przykładają nosy wprost w miejsce,
które chcą powąchać.

00:01:45.890 --> 00:01:49.501
Ludzkie nosy szukają zapachu w powietrzu,

00:01:49.501 --> 00:01:52.452
co anatomicznie stawia nas
w niekorzystnej sytuacji.

00:01:52.452 --> 00:01:55.846
Przystaw nos do otaczającego cię świata.

00:01:55.846 --> 00:01:56.711
Do ziemi,

00:01:56.711 --> 00:01:57.681
powierzchni,

00:01:57.681 --> 00:01:58.662
rzeczy,


00:01:58.662 --> 00:02:00.203
jedzenia, które trzymasz.

00:02:00.203 --> 00:02:01.631
Przybliż się do psa,

00:02:01.631 --> 00:02:02.520
partnera,

00:02:02.520 --> 00:02:04.392
książki, którą czytasz.

00:02:04.392 --> 00:02:06.980
Nos będzie nie tylko
bliżej źródła zapachu,

00:02:06.980 --> 00:02:11.072
ale ciepło oddechu sprawi, 
że zapach się wyostrzy.

00:02:11.072 --> 00:02:14.022
Po drugie, węsz solidnie.

00:02:14.022 --> 00:02:17.322
Odczuwanie zapachu odbywa się
wysoko w pobliżu grzbietu nosa,

00:02:17.322 --> 00:02:20.072
w kwadratowej tkance
wielkości znaczka pocztowego,

00:02:20.072 --> 00:02:23.072
zwanej nabłonkiem węchowym.

00:02:23.072 --> 00:02:26.801
Podczas wąchania cząstki zapachowe
są wsysane do nozdrzy,

00:02:26.801 --> 00:02:28.842
aż dotrą do tej tkanki,

00:02:28.842 --> 00:02:33.844
gdzie łączą się z receptorami
olfaktorycznymi czyli węchowymi.

00:02:33.844 --> 00:02:37.502
Kiedy wdychamy normalnie, 
dociera tam niewiele powietrza.

00:02:37.502 --> 00:02:40.093
Ale jedno lub dwa dłuższe
pociągnięcia nosem sprawią,

00:02:40.093 --> 00:02:42.944
że do receptorów zapachu
dotrze więcej powietrza.

00:02:42.944 --> 00:02:44.963
Po kilku pociągnięciach

00:02:44.963 --> 00:02:47.872
receptory, które są najlepsze
w wychwytywaniu nowych zapachów,

00:02:47.872 --> 00:02:50.034
wyłączają się na chwilę.

00:02:50.034 --> 00:02:53.764
Można dać odpocząć nosowi
i później znowu wąchać.

00:02:53.764 --> 00:02:56.793
Na koniec zatrzymaj się na zapachu.

00:02:56.793 --> 00:02:59.875
Większość zapachów przechodzi
obok nas prawie niezauważalnie,

00:02:59.875 --> 00:03:02.144
ale wystarczy zwrócić
uwagę na to, co się wącha,

00:03:02.144 --> 00:03:05.245
a próba opisania, nazwania
czy zlokalizowania źródła zapachu

00:03:05.245 --> 00:03:09.393
może poszerzyć znajomość zapachów.

00:03:09.393 --> 00:03:12.087
Kiedy cząsteczka zapachu wiąże się
z receptorem zapachu,

00:03:12.087 --> 00:03:15.044
wysyła sygnał elektryczny
z neuronów czuciowych

00:03:15.044 --> 00:03:17.574
do opuszek węchowych w mózgu.

00:03:17.574 --> 00:03:20.675
Sygnał zostaje następnie przekazany
do innych obszarów mózgu,

00:03:20.675 --> 00:03:22.995
gdzie łączy się z informacjami
dotyczącymi smaku,

00:03:23.025 --> 00:03:23.856
pamięci

00:03:23.856 --> 00:03:25.100
lub emocji,

00:03:25.100 --> 00:03:27.855
zanim zostanie nam przekazany
w postaci zapachu.

00:03:27.855 --> 00:03:32.015
Badanie fMRI pokazuje, że dodatkowy czas
poświęcony na skupianie się na zapachu

00:03:32.015 --> 00:03:35.415
zmienia mózg doświadczonych wąchaczy.

00:03:35.415 --> 00:03:39.179
Dla nich odczuwanie i wyobrażanie sobie
zapachów staje się bardziej automatyczne

00:03:39.279 --> 00:03:41.318
niż dla osób, które nie są specjalistami.

00:03:41.318 --> 00:03:44.249
Aby rozpocząć, weź składniki z kuchni:

00:03:44.249 --> 00:03:45.198
przyprawy,

00:03:45.198 --> 00:03:45.908
wanilię

00:03:45.908 --> 00:03:46.690
lub owoce,

00:03:46.690 --> 00:03:48.510
ale nigdy nic toksycznego.

00:03:48.510 --> 00:03:52.250
Zamknij oczy i poproś kogoś
o podstawienie ci ich pod nos.

00:03:52.250 --> 00:03:55.780
Powąchaj i spróbuj je nazwać.

00:03:55.780 --> 00:03:59.109
Z czasem zaczniesz doceniać
niuanse w znajomych zapachach

00:03:59.109 --> 00:04:03.528
i rozpoznawać te nowe i niespotykane.

00:04:03.528 --> 00:04:07.711
Perfumiarz wyćwiczył te etapy na tyle,
żeby stać się artystą zapachu,

00:04:07.711 --> 00:04:11.279
ale nawet jeśli nigdy mu nie dorównasz,

00:04:11.279 --> 00:04:13.931
imponujący wynik niepozornego działania

00:04:13.931 --> 00:04:17.931
zmieni twoje odczucia i doświadczenia.