1
00:00:07,057 --> 00:00:10,427
Perfumiarze potrafią nauczyć się 
rozróżniać pojedyncze zapachy

2
00:00:10,427 --> 00:00:13,946
w kompozycji zapachowej
składającej się z setek zapachów.

3
00:00:13,946 --> 00:00:16,026
Eksperci od herbaty rozpoznają

4
00:00:16,026 --> 00:00:18,467
nie tylko miejsce pochodzenia herbaty,

5
00:00:18,467 --> 00:00:22,275
ale również porę zbioru oraz to,
czy została posadzona przy śliwie.

6
00:00:22,275 --> 00:00:25,718
Miejskie przedsiębiorstwo
komunikacji w Nowym Jorku

7
00:00:25,718 --> 00:00:29,277
zatrudniało dawniej pracownika, którego
jedynym obowiązkiem było wyczuwanie

8
00:00:29,277 --> 00:00:30,778
wycieków gazu w systemie metra.

9
00:00:30,778 --> 00:00:35,248
Czy każdy może nauczyć się czułości
na zapachy jaką posiadają ci znawcy?

10
00:00:35,248 --> 00:00:38,978
W zasadzie większość z nas
odczuwa zapachy mimowolnie,

11
00:00:38,978 --> 00:00:41,598
czy są to śmieci za restauracją,

12
00:00:41,598 --> 00:00:44,248
szampon, którym umyła włosy
kobieta wychodząca z windy,

13
00:00:44,248 --> 00:00:46,469
czy świeżo upieczony chleb w piekarni.

14
00:00:46,469 --> 00:00:49,180
Nos zawiera kilka milionów
receptorów węchowych,

15
00:00:49,180 --> 00:00:52,478
więc najwyraźniej nie brakuje
nam narzędzi dobrego węchu.

16
00:00:52,478 --> 00:00:56,139
Po prostu nie zawsze zwracamy
na to wystarczającą uwagę.

17
00:00:56,139 --> 00:00:59,068
Szkoda, bo możemy tracić szansę

18
00:00:59,068 --> 00:01:01,698
na stworzenie silnych
emocjonalnych asocjacji.

19
00:01:01,698 --> 00:01:04,140
Zapachy łączą się mocno z emocjami


20
00:01:04,140 --> 00:01:07,901
i mogą obudzić wspomnienia związane
z miejscami, które dawno opuściliśmy

21
00:01:07,901 --> 00:01:09,389
i z ludźmi, których kochaliśmy.

22
00:01:09,389 --> 00:01:13,469
Na szczęście można nauczyć mózg
lepszego odczuwania woni.

23
00:01:13,469 --> 00:01:17,010
Helen Keller potrafiła na przykład
rozpoznać zawód danej osoby

24
00:01:17,010 --> 00:01:20,317
i, jak mówiła, rozróżnić stolarza

25
00:01:20,317 --> 00:01:22,399
od budowniczego konstrukcji stalowych,

26
00:01:22,399 --> 00:01:24,360
artystę od murarza lub aptekarza,

27
00:01:24,360 --> 00:01:26,770
po prostu wciągając powietrze.

28
00:01:26,770 --> 00:01:31,571
Oto jak można sposób odczuwania zapachów.

29
00:01:31,571 --> 00:01:34,630
Po pierwsze, przystaw nos.

30
00:01:34,630 --> 00:01:37,292
Zwierzęta obdarzone doskonałym węchem,

31
00:01:37,292 --> 00:01:39,790
jak psy, które potrafią
wywęszyć materiały wybuchowe,

32
00:01:39,790 --> 00:01:42,189
i świnie, które potrafią
znaleźć pod ziemią trufle,

33
00:01:42,189 --> 00:01:45,890
przykładają nosy wprost w miejsce,
które chcą powąchać.

34
00:01:45,890 --> 00:01:49,501
Ludzkie nosy szukają zapachu w powietrzu,

35
00:01:49,501 --> 00:01:52,452
co anatomicznie stawia nas
w niekorzystnej sytuacji.

36
00:01:52,452 --> 00:01:55,846
Przystaw nos do otaczającego cię świata.

37
00:01:55,846 --> 00:01:56,711
Do ziemi,

38
00:01:56,711 --> 00:01:57,681
powierzchni,

39
00:01:57,681 --> 00:01:58,662
rzeczy,


40
00:01:58,662 --> 00:02:00,203
jedzenia, które trzymasz.

41
00:02:00,203 --> 00:02:01,631
Przybliż się do psa,

42
00:02:01,631 --> 00:02:02,520
partnera,

43
00:02:02,520 --> 00:02:04,392
książki, którą czytasz.

44
00:02:04,392 --> 00:02:06,980
Nos będzie nie tylko
bliżej źródła zapachu,

45
00:02:06,980 --> 00:02:11,072
ale ciepło oddechu sprawi, 
że zapach się wyostrzy.

46
00:02:11,072 --> 00:02:14,022
Po drugie, węsz solidnie.

47
00:02:14,022 --> 00:02:17,322
Odczuwanie zapachu odbywa się
wysoko w pobliżu grzbietu nosa,

48
00:02:17,322 --> 00:02:20,072
w kwadratowej tkance
wielkości znaczka pocztowego,

49
00:02:20,072 --> 00:02:23,072
zwanej nabłonkiem węchowym.

50
00:02:23,072 --> 00:02:26,801
Podczas wąchania cząstki zapachowe
są wsysane do nozdrzy,

51
00:02:26,801 --> 00:02:28,842
aż dotrą do tej tkanki,

52
00:02:28,842 --> 00:02:33,844
gdzie łączą się z receptorami
olfaktorycznymi czyli węchowymi.

53
00:02:33,844 --> 00:02:37,502
Kiedy wdychamy normalnie, 
dociera tam niewiele powietrza.

54
00:02:37,502 --> 00:02:40,093
Ale jedno lub dwa dłuższe
pociągnięcia nosem sprawią,

55
00:02:40,093 --> 00:02:42,944
że do receptorów zapachu
dotrze więcej powietrza.

56
00:02:42,944 --> 00:02:44,963
Po kilku pociągnięciach

57
00:02:44,963 --> 00:02:47,872
receptory, które są najlepsze
w wychwytywaniu nowych zapachów,

58
00:02:47,872 --> 00:02:50,034
wyłączają się na chwilę.

59
00:02:50,034 --> 00:02:53,764
Można dać odpocząć nosowi
i później znowu wąchać.

60
00:02:53,764 --> 00:02:56,793
Na koniec zatrzymaj się na zapachu.

61
00:02:56,793 --> 00:02:59,875
Większość zapachów przechodzi
obok nas prawie niezauważalnie,

62
00:02:59,875 --> 00:03:02,144
ale wystarczy zwrócić
uwagę na to, co się wącha,

63
00:03:02,144 --> 00:03:05,245
a próba opisania, nazwania
czy zlokalizowania źródła zapachu

64
00:03:05,245 --> 00:03:09,393
może poszerzyć znajomość zapachów.

65
00:03:09,393 --> 00:03:12,087
Kiedy cząsteczka zapachu wiąże się
z receptorem zapachu,

66
00:03:12,087 --> 00:03:15,044
wysyła sygnał elektryczny
z neuronów czuciowych

67
00:03:15,044 --> 00:03:17,574
do opuszek węchowych w mózgu.

68
00:03:17,574 --> 00:03:20,675
Sygnał zostaje następnie przekazany
do innych obszarów mózgu,

69
00:03:20,675 --> 00:03:22,995
gdzie łączy się z informacjami
dotyczącymi smaku,

70
00:03:23,025 --> 00:03:23,856
pamięci

71
00:03:23,856 --> 00:03:25,100
lub emocji,

72
00:03:25,100 --> 00:03:27,855
zanim zostanie nam przekazany
w postaci zapachu.

73
00:03:27,855 --> 00:03:32,015
Badanie fMRI pokazuje, że dodatkowy czas
poświęcony na skupianie się na zapachu

74
00:03:32,015 --> 00:03:35,415
zmienia mózg doświadczonych wąchaczy.

75
00:03:35,415 --> 00:03:39,179
Dla nich odczuwanie i wyobrażanie sobie
zapachów staje się bardziej automatyczne

76
00:03:39,279 --> 00:03:41,318
niż dla osób, które nie są specjalistami.

77
00:03:41,318 --> 00:03:44,249
Aby rozpocząć, weź składniki z kuchni:

78
00:03:44,249 --> 00:03:45,198
przyprawy,

79
00:03:45,198 --> 00:03:45,908
wanilię

80
00:03:45,908 --> 00:03:46,690
lub owoce,

81
00:03:46,690 --> 00:03:48,510
ale nigdy nic toksycznego.

82
00:03:48,510 --> 00:03:52,250
Zamknij oczy i poproś kogoś
o podstawienie ci ich pod nos.

83
00:03:52,250 --> 00:03:55,780
Powąchaj i spróbuj je nazwać.

84
00:03:55,780 --> 00:03:59,109
Z czasem zaczniesz doceniać
niuanse w znajomych zapachach

85
00:03:59,109 --> 00:04:03,528
i rozpoznawać te nowe i niespotykane.

86
00:04:03,528 --> 00:04:07,711
Perfumiarz wyćwiczył te etapy na tyle,
żeby stać się artystą zapachu,

87
00:04:07,711 --> 00:04:11,279
ale nawet jeśli nigdy mu nie dorównasz,

88
00:04:11,279 --> 00:04:13,931
imponujący wynik niepozornego działania

89
00:04:13,931 --> 00:04:17,931
zmieni twoje odczucia i doświadczenia.