0:00:01.043,0:00:04.608
Крис Андерсон ме праша дали би можел да ги сумирам последните 25 години

0:00:04.608,0:00:09.307
од активизам против сиромаштијата во 10 минути за TED.

0:00:09.307,0:00:13.304
Англичанец бара од Ирец да биде концизен.

0:00:13.304,0:00:15.369
(Смеа)

0:00:15.369,0:00:19.942
Јас му реков: „Крис, за тоа е потребно чудо.“

0:00:19.942,0:00:25.097
Тој рече: “Боно, зарем нема твојот месијански комплекс да биде од корист тука?„

0:00:25.097,0:00:27.118
Па, да.

0:00:27.118,0:00:31.115
Потоа си помислив, наместо 25, ќе се навратам уште поназад.

0:00:31.115,0:00:34.850
Ќе почнам пред Христос, пред три милениуми,

0:00:34.850,0:00:39.217
време кога, барем според мене, борбата за правда

0:00:39.217,0:00:43.244
и маршот против нееднаквост и сиромаштија навистина започнале.

0:00:43.244,0:00:44.727
Пред три илјади години,

0:00:44.727,0:00:47.780
со зачеток на цивилизацијата на бреговите од Нил,

0:00:47.780,0:00:51.685
некои робови, еврејски овчари во овој случај,

0:00:51.685,0:00:54.593
претпоставувам мирисајќи на овчи лајна,

0:00:54.593,0:00:59.172
на фараонот кој седел на неговиот престол, му рекле:

0:00:59.172,0:01:04.656
„Ние, Височество, сме еднакви со вас.“

0:01:04.656,0:01:08.037
А фараонот им одговорил: „Ааа, не.

0:01:08.037,0:01:11.305
Вие, ваше проклетство, мора да се зезате со мене.“

0:01:11.305,0:01:15.117
А тие му велат: „Не, не, така пишува овде

0:01:15.117,0:01:17.128
во нашата света книга.“

0:01:17.128,0:01:19.956
Денес во нашиот век, истата земја, истите пирамиди,

0:01:19.956,0:01:22.194
други луѓе ја шират истата идеја

0:01:22.194,0:01:24.185
за еднаквост преку поинаква книга.

0:01:24.185,0:01:27.744
Овој пат таа се вика Фејсбук. (бук=книга)

0:01:27.744,0:01:29.636
Толпи се собрани на плоштадот Тахрир.

0:01:29.636,0:01:32.049
Тие ја претворија социјалната мрежа од виртуелна во реална

0:01:32.049,0:01:35.539
и може да се каже го рестартираа 21от век.

0:01:35.539,0:01:38.022
Не сакам да го потценам хаосот и одвратноста

0:01:38.022,0:01:40.770
непосредно по „Арапската пролет,"

0:01:40.770,0:01:43.545
ниту пак сакам да ја преценам улогата на технологијата,

0:01:43.545,0:01:46.912
но овие случувања покажаа што е возможно

0:01:46.912,0:01:51.271
кога прастариот модел на моќ, пирамидата,

0:01:51.271,0:01:54.083
се превртува наопаку, ставајќи ги луѓето на врвот,

0:01:54.083,0:01:57.883
а фараоните од денешницата на дното, како што и се случи.

0:01:57.883,0:02:00.958
Ова исто така ни покажа дека нешто толку моќно,

0:02:00.958,0:02:04.983
како што е споделувањето информации, може да ја разниша нееднаквоста,

0:02:04.983,0:02:07.946
бидејќи фактите, како и луѓето,

0:02:07.946,0:02:10.296
сакаат да бидат слободни, а кога се ослободени,

0:02:10.296,0:02:11.967
човековата слобода е вообичаено на дофат,

0:02:11.967,0:02:14.639
дури и за најсиромашните.

0:02:14.639,0:02:17.184
Факти кои му се спротивставуваат на цинизмот

0:02:17.184,0:02:20.066
и апатијата кои пак водат до инертност,

0:02:20.066,0:02:21.900
факти кои ни кажуваат што функционира

0:02:21.900,0:02:24.633
и многу поважно, што не функционира, за да можеме да го поправиме;

0:02:24.633,0:02:27.183
факти коишто ако ги чуеме и послушаме можат да ни помогнат

0:02:27.183,0:02:30.717
во постигнување на целта која Нелсон Мендела ја постави

0:02:30.717,0:02:33.242
во 2005,

0:02:33.242,0:02:35.930
кога побара од нас да бидеме таа голема генерација

0:02:35.930,0:02:38.993
која ќе ја надмине најужасната навреда кон човештвото,

0:02:38.993,0:02:40.968
екстремната сиромаштија -

0:02:40.968,0:02:45.067
факти кои стануваат сè посилна движечка сила.

0:02:45.067,0:02:47.655
Така, си реков, заборави на рокот,

0:02:47.655,0:02:52.781
бомбастичните изрази, моите вообичаени трикови.

0:02:52.781,0:02:56.805
Единственото нешто што ќе го пеам денеска се фактите,

0:02:56.805,0:03:02.243
бидејќи вистински ја прифатив бубалицата во мене.

0:03:02.243,0:03:08.531
Така излегувам од рок ѕвездата.

0:03:08.531,0:03:17.691
Влегувам во активистот базиран на докази - фактивист.

0:03:17.691,0:03:22.355
Бидејќи фактите ни кажуваат

0:03:22.355,0:03:25.632
дека долгата и бавна борба,

0:03:25.632,0:03:27.924
човековата долга и бавна борба за еднаквост,

0:03:27.924,0:03:29.687
всушност се вжестува.

0:03:29.687,0:03:31.771
Погледнете што е постигнато до сега.

0:03:31.771,0:03:35.121
Погледнете што ни кажуваат податоците.

0:03:35.121,0:03:38.045
Од 2000та па навака, од почетокот на новиот милениум,

0:03:38.045,0:03:39.939
бројката на болни од СИДА кои примаат

0:03:39.939,0:03:42.670
антиретровирална терапија се зголеми за 8 милиони.

0:03:42.670,0:03:45.907
Маларија: Во осум земји од суб-сахарска Африка,

0:03:45.907,0:03:49.558
смртната стапка е намалена за 75 проценти.

0:03:49.558,0:03:53.238
Кај децата под 5 години, смртната стапка

0:03:53.238,0:03:56.658
е намалена за 2.65 милиони годишно.

0:03:56.658,0:04:03.271
Односно, секојдневно се спасуваат по 7,256 детски животи.

0:04:03.271,0:04:08.521
Уау. Уау. (Аплауз)

0:04:08.521,0:04:10.809
Ајде да застанеме за момент и да размислиме за ова.

0:04:10.809,0:04:14.639
Дали во текот на изминатата недела, прочитавте

0:04:14.639,0:04:18.959
нешто што беше барем приближно толку важно како овој број? Уау.

0:04:18.959,0:04:22.947
Одлични вести. Се нервирам

0:04:22.947,0:04:25.835
бидејќи повеќето луѓе не го знаат овој факт.

0:04:25.835,0:04:28.694
Седум илјади деца на ден. Еве две од нив.

0:04:28.694,0:04:31.372
Ова се Мајкл и Бенедикта,

0:04:31.372,0:04:34.023
и тие се живи, благодарение воглавно

0:04:34.023,0:04:37.908
на Др. Патриша Асамоа - таа е неверојатна -

0:04:37.924,0:04:40.894
и на Меѓународниот Фонд кој сите вие финансиски го поддржувате,

0:04:40.894,0:04:42.430
без разлика дали сте свесни или не.

0:04:42.430,0:04:45.348
А Глобалниот Фонд обезбедува антиретровирални лекови

0:04:45.348,0:04:48.986
кои го спречуваат пренесувањето на ХИВ вирусот од мајките на нивните бебиња.

0:04:48.986,0:04:52.161
Овие неверојатни работи не се случија сами по себе.

0:04:52.161,0:04:54.036
За нив некој се борел, спроведувал кампањи,

0:04:54.036,0:04:55.707
создавал иновации.

0:04:55.707,0:05:00.936
А овие добри вести раѓаат уште повеќе добри вести,

0:05:00.936,0:05:03.816
бидејќи еве ви го историскиот тренд.

0:05:03.816,0:05:06.424
Бројот на луѓе кои живеат во најужасна и

0:05:06.424,0:05:09.011
екстремна сиромаштија е намален

0:05:09.011,0:05:14.101
од 43 проценти од светското население во 1990та

0:05:14.101,0:05:17.005
на 33 проценти до 2000та,

0:05:17.005,0:05:21.776
а потоа на 21 процент до 2010та.

0:05:21.776,0:05:26.039
Еден аплауз за ова. (Аплауз)

0:05:26.039,0:05:29.177
Преполовен. Преполовен.

0:05:29.177,0:05:33.477
Но, стапката е сè уште превисока - сè уште премногу луѓе

0:05:33.477,0:05:35.455
непотребно ги губат своите животи.

0:05:35.455,0:05:36.576
Сè уште има работа.

0:05:36.576,0:05:42.228
Но ова е зачудувачка ствар.

0:05:42.228,0:05:46.708
И ако живееш на помалку од 1.25 долари на ден,

0:05:46.708,0:05:48.856
ако живееш во таква сиромаштија,

0:05:48.856,0:05:50.758
тогаш ова не се само податоци.

0:05:50.758,0:05:52.637
Ова е сè.

0:05:52.637,0:05:58.436
Ако сте родител кој го посакува најдоброто за своите деца - а јас сум -

0:05:58.436,0:06:03.766
тогаш оваа молскавична транзиција е пат од очај кон надеж.

0:06:03.766,0:06:06.635
И погодете што? Ако продолжи овој тренд,

0:06:06.635,0:06:11.172
погледнете на колку ќе се намали бројот на луѓе кои живеат со 1,25 долари на ден

0:06:11.172,0:06:14.804
до 2030та.

0:06:14.804,0:06:18.116
Дали е тоа возможно?

0:06:18.116,0:06:22.504
Ете што ни кажуваат податоците. Ако трендот продолжи вака

0:06:22.504,0:06:27.645
ќе стигнеме до.. уау.. нулата.

0:06:27.645,0:06:29.120
За љубители на бројки, како нас,

0:06:29.120,0:06:32.629
тоа е ерогената зона,

0:06:32.629,0:06:35.820
и може да се каже дека јас сум, до сега,

0:06:35.820,0:06:40.869
сексуално возбуден од податоциве.

0:06:40.869,0:06:46.130
Значи, целосно искоренување на екстремната сиромаштија,

0:06:46.130,0:06:49.730
дефинирана како луѓе кои живеат со помалку од $1,25 на ден,

0:06:49.730,0:06:54.127
коригирана, секако - за инфлацијата од 1990та како основа.

0:06:54.127,0:06:57.144
Ние обожаваме добра основа, зарем не?

0:06:57.144,0:06:58.865
Тоа е неверојатно.

0:06:58.865,0:07:02.765
Некои од вас ќе речат дека овој напредок е само

0:07:02.765,0:07:05.456
во Азија или Латинска Америка или

0:07:05.456,0:07:06.788
во модел земјите како Бразил -

0:07:06.788,0:07:09.680
а кој не сака бразилски модели? -

0:07:09.680,0:07:13.790
но погледнете ја суб-сахарска Африка.

0:07:13.790,0:07:17.465
Има група од 10 земји - некои ги нарекуваат "лавовите" -

0:07:17.465,0:07:20.193
кои во последната деценија успеаја целосно

0:07:20.193,0:07:21.737
да го исплатат државниот долг,

0:07:21.737,0:07:24.478
добија огромна помош, имаат десетоструко зголемување

0:07:24.478,0:07:25.933
на директните странски инвестиции

0:07:25.933,0:07:29.855
кои пак предизвикаа четвороструко зголемување на домашните ресурси т.е. локалните пари -

0:07:29.855,0:07:32.519
кои, кога потрошени мудро т.е. добра политика -

0:07:32.519,0:07:34.789
ја намалија детската смртност за една третина,

0:07:34.789,0:07:36.496
ја дуплираа стапката на образованост

0:07:36.496,0:07:39.600
и ја преполовија екстремната сиромаштија,

0:07:39.600,0:07:44.029
а ако продолжат вака, и овие 10 земји ќе дојдат до нулата.

0:07:44.029,0:07:46.282
Значи гордоста на лавовите

0:07:46.282,0:07:48.998
е доказ за еден успешен концепт.

0:07:48.998,0:07:52.429
Има и други поволности од ова.

0:07:52.429,0:07:55.617
За почеток, не ќе морате да ги слушате

0:07:55.617,0:07:59.969
неподносливите и по малку арогантни Исуси како мене.

0:07:59.969,0:08:05.177
Што велите на тоа? (Аплауз)

0:08:05.177,0:08:09.215
А 2028, 2030? Еве ги кај се.

0:08:09.215,0:08:13.496
Мислам, уште три проштални концерти на Ролинг Стоунс.

0:08:13.496,0:08:18.823
(Смеа) Се надевам.

0:08:18.823,0:08:22.510
Нè прави да изгледаме многу млади.

0:08:22.510,0:08:25.536
Тогаш зошто не скокаме од радост поради ова?

0:08:25.536,0:08:29.247
Па, шансата е реална, но реален е, и ризикот.

0:08:29.247,0:08:33.061
Не можеме да успееме во ова, сè додека не прифатиме

0:08:33.061,0:08:35.536
дека можеме да успееме.

0:08:35.536,0:08:37.789
Погледнете го овој график.

0:08:37.789,0:08:42.607
Се вика инерција. Покажува како ја зезнавме работата.

0:08:42.607,0:08:44.481
А следниот е навистина убав.

0:08:44.481,0:08:48.014
Се вика движечка сила.

0:08:48.014,0:08:52.570
Ни покажува како да го свиткаме лакот на историјата

0:08:52.570,0:08:54.198
надолу кон нулата,

0:08:54.198,0:08:56.597
едноставно правејќи го она што знаеме дека функционира.

0:08:56.597,0:08:58.642
Значи инерција наспроти движечка сила.

0:08:58.642,0:09:01.183
Постои ризик, и секако,

0:09:01.183,0:09:03.555
колку сте поблиску, толку е сè потешко.

0:09:03.555,0:09:05.499
Ги знаеме пречките кои се наоѓаат на патот,

0:09:05.499,0:09:07.524
сега, во овие тешки времиња.

0:09:07.524,0:09:12.665
Всушност, денес во вашиот главен град, некои луѓе кои се загрижени

0:09:12.665,0:09:15.240
за чантата на државата, сакаат да ги укинат

0:09:15.240,0:09:17.645
програмите кои спасуваат животи, како Глобалниот Фонд.

0:09:17.645,0:09:19.458
Но вие можете да сторите нешто околу тоа.

0:09:19.458,0:09:21.442
Можете да им кажете на политичарите

0:09:21.442,0:09:24.348
дека овие укинувања чинат животи.

0:09:24.348,0:09:27.925
Баш сега, во Осло, нафтените компании

0:09:27.925,0:09:30.292
се борат да не излезе во јавност, фактот

0:09:30.292,0:09:31.770
дека им плаќале пари на владите

0:09:31.770,0:09:35.487
за да можат да вадат нафта во неразвиените земји.

0:09:35.487,0:09:37.206
И во врска со ова можете да направите нешто.

0:09:37.206,0:09:39.066
Можете да се приклучите на "One Campaign" движењето

0:09:39.066,0:09:43.419
и на лидерите како Мо Ибрахим, телеком претприемачот.

0:09:43.419,0:09:47.242
Ние се бориме за воведување на закони кои ќе осигураат

0:09:47.242,0:09:49.714
барем малку од богатството под земја

0:09:49.714,0:09:53.285
да заврши во рацете на луѓето кои живеат над него.

0:09:53.285,0:09:57.052
А денеска знаеме дека

0:09:57.052,0:10:00.764
најголемата болест од сите

0:10:00.764,0:10:03.727
не е болест. Тоа е корупцијата.

0:10:03.727,0:10:05.551
Но има вакцина и против тоа.

0:10:05.551,0:10:09.042
Се вика транспарентност, отворен пристап до податоци,

0:10:09.042,0:10:14.053
нешто за што TED заедницата се залага.

0:10:14.053,0:10:17.665
Можете да го наречете, транспарентност на дневна светлина.

0:10:17.665,0:10:20.227
А технологијата навистина помага во ова.

0:10:20.227,0:10:24.978
Сè потешко е да се скриете ако правите лоши работи.

0:10:24.978,0:10:27.960
Дозволете ми да ви кажам за ЈУ-извештајот

0:10:27.960,0:10:31.567
за кој сум многу возбуден. Се работи за 150,000 млади,

0:10:31.567,0:10:33.902
распространети низ Уганда

0:10:33.902,0:10:38.278
вооружени со 2ЏИ телефони и со СМС социјална мрежа

0:10:38.278,0:10:41.344
која ја открива владината корупција,

0:10:41.344,0:10:43.940
ја истражува состојбата во државниот буџет

0:10:43.940,0:10:46.803
и воедно како се трошат нивните пари.

0:10:46.803,0:10:49.478
Ова е возбудливо.

0:10:49.478,0:10:52.841
Видете, откако ќе дојдете до овие алатки,

0:10:52.841,0:10:54.565
невозможно е, а да не ги користите.

0:10:54.565,0:10:57.091
Штом еднаш го стекнете знаењето, не можете да го однезнаете.

0:10:57.091,0:11:00.366
Не можете да ги избришете овие податоци од вашиот мозок,

0:11:00.366,0:11:03.189
но можете да го избришете стереотипот

0:11:03.189,0:11:05.427
за слаби, сиромашни нации кои се

0:11:05.427,0:11:07.499
неспособни да управуваат со своите животи.

0:11:07.499,0:11:09.881
Можете да го избришете тоа, навистина можете,

0:11:09.881,0:11:15.358
бидејќи повеќе не е така. (Аплауз)

0:11:15.358,0:11:18.210
Ова е револуционерно.

0:11:18.210,0:11:22.083
2030? До 2030, роботи,

0:11:22.083,0:11:24.877
не само ќе што нè служат Гинис пиво, но и ќе го пијат.

0:11:24.877,0:11:27.011
Додека да стигнеме до таму,

0:11:27.011,0:11:30.140
ќе мораме да се избориме против коруптивните

0:11:30.140,0:11:34.170
влади кои ни стојат на патот.

0:11:34.170,0:11:37.975
Значи јас сум овде - ние сме овде -

0:11:37.975,0:11:43.483
да се обидеме да ве инфицираме со овој виртуозен, вирус базиран на факти,

0:11:43.483,0:11:45.533
вирус кој го нарекуваме фактивизам.

0:11:45.533,0:11:47.177
Нема да ве убие.

0:11:47.177,0:11:51.270
Туку може да спаси неброени животи.

0:11:51.270,0:11:53.949
Ние во "One Campaign" движењето би сакале

0:11:53.949,0:11:58.986
да бидете заразни, да го ширите, споделувате, да го пренесете.

0:11:58.986,0:12:04.196
Преку тоа, ќе ни се приклучите нам и на безброј други

0:12:04.196,0:12:09.159
во она што јас верувам е најголемата авантура било кога започната -

0:12:09.159,0:12:13.397
постојаната борба за глобална еднаквост.

0:12:13.397,0:12:16.634
Дали сме навистина големата генерација

0:12:16.634,0:12:18.595
како што рече Мендела?

0:12:18.595,0:12:22.575
Можеме ли да одговориме на тој повик со наука

0:12:22.575,0:12:25.234
со разум, со факти

0:12:25.234,0:12:29.272
и, ќе се осмелам да кажам, со емоции?

0:12:29.272,0:12:35.404
Бидејќи како што се гледа и фактивистите имаат чувства.

0:12:35.404,0:12:37.891
Впрочем, мислам на Ваел Гоним.

0:12:37.891,0:12:40.166
Некои од вас го знаат. Тој ја започна една од фејсбук групите

0:12:40.166,0:12:44.269
одговорни за протестот на плоштадот Тахрир во Каиро.

0:12:44.269,0:12:45.819
Беше фрлен во затвор поради тоа,

0:12:45.819,0:12:50.542
но неговите зборови ги имам истетовирано на мојот мозок.

0:12:50.542,0:12:55.029
„Ќе победиме бидејќи ние не се разбираме од политика.

0:12:55.029,0:12:58.154
Ќе победиме бидејќи ние не ги играме нивните валкани игри.

0:12:58.154,0:13:01.442
Ќе победиме бидејќи ние немаме политичка агенда.

0:13:01.442,0:13:03.413
Ќе победиме бидејќи солзите

0:13:03.413,0:13:06.519
кои течат од нашите очи всушност течат од нашите срца.

0:13:06.519,0:13:09.383
Ќе победиме бидејќи имаме соништа

0:13:09.383,0:13:12.893
и спремни сме да застанеме во име на тие соништа.“

0:13:12.893,0:13:15.206
Ваел е во право.

0:13:15.206,0:13:17.068
Ќе победиме

0:13:17.068,0:13:19.300
ако работиме како едно,

0:13:19.300,0:13:21.744
бидејќи моќта на луѓето

0:13:21.744,0:13:25.568
е многу посилна од онаа на власта.

0:13:25.568,0:13:29.018
Ви благодарам.

0:13:29.018,0:13:31.890
(Аплауз)

0:13:31.890,0:13:35.890
Ви благодарам многу. (Аплауз)