WEBVTT

00:00:00.954 --> 00:00:08.319
Mówienie o potrawach jest w dobrym stylu.

00:00:08.319 --> 00:00:15.529
O kulinarnych aromatach, kolorze i smaku.

00:00:15.529 --> 00:00:21.183
Jedzenie po przejściu 
przez system trawienny,

00:00:21.183 --> 00:00:24.429
kiedy wychodzi jako stolec,

00:00:24.429 --> 00:00:28.026
nie jest już modnym tematem.

00:00:28.026 --> 00:00:32.685
Jest raczej odrażające.

NOTE Paragraph

00:00:32.685 --> 00:00:37.750
Jestem gościem, który od srania w banie

00:00:37.750 --> 00:00:40.095
przeszedł do prawdziwego srania.

00:00:40.095 --> 00:00:43.801
(Śmiech)

00:00:43.801 --> 00:00:50.466
Moja organizacja, Gram Vikas, co znaczy 
"Wiejska organizacja rozwoju",

00:00:50.466 --> 00:00:53.572
zajmowała się pracą 
nad odnawialnymi źródłami energii.

00:00:53.572 --> 00:00:57.322
Produkowaliśmy głównie biogaz.

00:00:57.322 --> 00:01:01.140
Biogaz dla wiejskich kuchni.

00:01:02.490 --> 00:01:07.527
Produkowaliśmy biogaz w Indiach, 
używając odchodów zwierzęcych.

00:01:08.147 --> 00:01:10.551
W Indiach oznacza to krowie łajno.

00:01:10.551 --> 00:01:14.605
Ale, jako wrażliwa na płeć osoba,

00:01:14.605 --> 00:01:17.533
wolałbym nazywać to gównem.

00:01:17.533 --> 00:01:19.916
Z czasem zdałem sobie sprawę,

00:01:19.916 --> 00:01:23.961
jak ważne są odpowiednie warunki sanitarne

00:01:23.961 --> 00:01:28.006
i właściwe usuwanie odchodów.

00:01:28.006 --> 00:01:32.051
Poruszamy tu problem kanalizacji.

00:01:33.071 --> 00:01:38.583
80% wszystkich schorzeń w Indiach

00:01:38.583 --> 00:01:41.635
i w większości krajów rozwijających się

00:01:41.635 --> 00:01:45.917
spowodowana jest kiepską jakością wody.

00:01:45.917 --> 00:01:49.511
Kiedy sprawdzamy, dlaczego tak jest,

00:01:49.511 --> 00:01:52.062
okazuje się, że powodem jest

00:01:52.062 --> 00:01:56.733
fatalny stosunek do kanalizacji.

NOTE Paragraph

00:01:56.733 --> 00:02:00.344
Ludzkie odchody w surowej postaci

00:02:00.344 --> 00:02:06.400
trafiają z powrotem do wody pitnej, 
wody do kąpieli, prania,

00:02:06.400 --> 00:02:10.526
do nawadniania, wszędzie.

00:02:10.526 --> 00:02:15.874
Jest to przyczyną 80% 
wszystkich zachorowań na wsi.

00:02:17.474 --> 00:02:23.695
W Indiach tylko kobiety noszą wodę.

00:02:23.695 --> 00:02:28.824
Muszą nosić wodę 
na wszystkie potrzeby domowe.

00:02:28.824 --> 00:02:33.098
Żałosny stan rzeczy.

NOTE Paragraph

00:02:34.178 --> 00:02:36.761
Publiczna defekacja jest powszechna.

00:02:36.761 --> 00:02:41.452
70% ludzi w Indiach 
wypróżnia się publicznie.

00:02:41.452 --> 00:02:44.150
Kucają na świeżym powietrzu,

00:02:44.150 --> 00:02:46.178
z wiatrem w żaglach,

00:02:46.178 --> 00:02:50.021
chowają twarze, wystawiają podwozie.

00:02:50.021 --> 00:02:54.889
Siedzą w niezbrukanej chwale.

00:02:54.889 --> 00:02:57.195
70% Indii.

00:02:57.195 --> 00:03:00.428
W światowym podsumowaniu

00:03:00.428 --> 00:03:05.681
60% wszystkich 
nieskanalizowanych odchodów

00:03:05.681 --> 00:03:08.094
pochodzi z Indii.

00:03:08.094 --> 00:03:11.929
Fantastyczne wyróżnienie.

00:03:11.929 --> 00:03:16.081
Chyba my, Hindusi, 
nie bardzo mamy się czym chwalić.

00:03:16.081 --> 00:03:17.500
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:03:17.500 --> 00:03:20.278
Razem z mieszkańcami wsi

00:03:20.278 --> 00:03:25.022
zaczęliśmy rozważać 
rozwiązanie problemu kanalizacji.

00:03:25.022 --> 00:03:30.979
Rozpoczęliśmy projekt MANTRA.

00:03:30.979 --> 00:03:38.256
MANTRA oznacza Ruch Społeczny 
na Rzecz Przemiany Terenów Wiejskich.

00:03:38.256 --> 00:03:44.412
Mówimy tu o przemianie terenów wiejskich.

00:03:45.612 --> 00:03:49.224
Wsie uczestniczące w projekcie

00:03:49.224 --> 00:03:52.087
zawiązują stowarzyszenia prawne,

00:03:52.087 --> 00:03:56.453
których członkami są wszyscy mieszkańcy.

00:03:56.453 --> 00:04:02.336
Wybrani przedstawiciele 
zajmują się realizacją projektu,

00:04:02.336 --> 00:04:07.101
a później także obsługą i konserwacją.

00:04:07.101 --> 00:04:12.862
Gdy wsie decydują się 
na budowę toalet i pryszniców,

00:04:12.862 --> 00:04:15.943
a także użycie wody z chronionych źródeł,

00:04:15.943 --> 00:04:22.862
buduje się nadziemne zbiorniki wody,
i prowadzi wodę rurami do domów,

00:04:22.862 --> 00:04:25.327
używając trzech kranów.

00:04:25.327 --> 00:04:31.629
Po jednym do toalety, prysznica i kuchni,
przez okrągłą dobę.

00:04:32.769 --> 00:04:36.940
Szkoda, że miasta, 
jak Nowe Delhi czy Bombaj,

00:04:36.940 --> 00:04:40.371
nie mają bieżącej wody.

00:04:40.371 --> 00:04:44.174
Ale wioski w programie mają.

NOTE Paragraph

00:04:45.084 --> 00:04:48.568
Istnieje znaczna różnica w jakości.

00:04:49.648 --> 00:04:55.328
W Indiach mamy powszechnie 
akceptowaną teorię,

00:04:55.328 --> 00:04:58.910
szczególnie 
przez biurokrację i decydentów,

00:04:58.910 --> 00:05:03.823
że ubodzy zasługują na marne rozwiązania,

00:05:03.823 --> 00:05:10.058
a nędzarze na żałosne rozwiązania.

00:05:10.058 --> 00:05:16.503
W połączeniu z godną nagrody Nobla teorią,

00:05:16.503 --> 00:05:19.612
że najtańsze jest najbardziej ekonomiczne.

00:05:19.612 --> 00:05:24.571
dostajemy wybuchową mieszankę, 
którą biedni są zmuszani pić.

00:05:26.091 --> 00:05:28.450
Walczymy przeciwko temu.

00:05:28.450 --> 00:05:34.941
Uważamy, że biednych 
upokarzano przez wieki.

00:05:34.941 --> 00:05:37.359
Nawet jeśli chodzi o kanalizację

00:05:37.359 --> 00:05:39.545
nie wolno ich upokarzać.

00:05:39.545 --> 00:05:42.239
Kanalizacja to bardziej kwestia godności,

00:05:42.239 --> 00:05:44.907
niż sposobu wywozu odchodów.

00:05:44.907 --> 00:05:49.236
Przy budowie toalet często słyszymy,

00:05:49.236 --> 00:05:55.442
że te toalety są lepsze niż ich domy.

00:05:55.442 --> 00:05:59.323
Widać tutaj domu z przodu,

00:05:59.323 --> 00:06:02.151
a toalety z tyłu.

NOTE Paragraph

00:06:02.151 --> 00:06:08.799
Wszyscy mieszkańcy wioski, bez wyjątku,

00:06:08.799 --> 00:06:12.598
muszą zgodzić się na udział w projekcie.

00:06:12.598 --> 00:06:18.256
Potem razem zajmują się 
zbieraniem materiału w okolicy.

00:06:18.256 --> 00:06:23.611
Zbierają gruz, piasek, kruszywa,

00:06:23.611 --> 00:06:26.139
otrzymują też zazwyczaj subwencje rządowe

00:06:26.139 --> 00:06:29.417
w celu pokrycia części kosztów

00:06:29.417 --> 00:06:32.926
za cement, stal i sedesy.

00:06:34.026 --> 00:06:38.050
Budują toalety i łazienki.

00:06:38.050 --> 00:06:44.695
Wszyscy ci niewykwalifikowani najemnicy, 
w większości bezrolni,

00:06:44.695 --> 00:06:52.098
mają szansę szkolenia 
na murarzy i hydraulików.

00:06:52.098 --> 00:06:57.175
Jedni są szkoleni, inni zbierają materiał.

00:06:57.175 --> 00:07:02.841
Gdy są gotowi, budują toaletę i prysznic.

00:07:02.841 --> 00:07:09.840
Budują też wieżę ciśnień 
i podwyższony zbiornik wody.

00:07:09.840 --> 00:07:15.171
Używamy systemu z dwoma zbiornikami 
do oczyszczania odpadów.

00:07:15.171 --> 00:07:19.469
Ścieki z toalety 
idą do pierwszego zbiornika,

00:07:19.469 --> 00:07:24.494
a kiedy ten jest pełny, blokuje się 
i reszta idzie do następnego zbiornika.

00:07:24.494 --> 00:07:29.343
Okazało się, że bananowce albo papaja

00:07:29.343 --> 00:07:32.726
posadzone dookoła tych zbiorników

00:07:32.726 --> 00:07:35.987
rosną doskonale, 
bo zasysają składniki odżywcze,

00:07:35.987 --> 00:07:41.478
i otrzymuje się smaczne owoce.

00:07:41.478 --> 00:07:44.180
Jeśli kiedyś odwiedzicie mnie,

00:07:44.180 --> 00:07:49.478
poczęstuję was tymi bananami i papajami.

00:07:49.478 --> 00:07:53.440
Na zdjęciu widać ukończoną toaletę

00:07:53.440 --> 00:07:57.402
i wieże ciśnieniowe.

NOTE Paragraph

00:07:57.402 --> 00:08:01.366
W wiosce, gdzie większość ludzi 
jest analfabetami.

00:08:01.366 --> 00:08:03.508
Zawsze mają bieżącą wodę,

00:08:03.508 --> 00:08:09.114
bo wodę magazynowaną łatwo zanieczyścić.

00:08:09.114 --> 00:08:14.936
Dziecko zabrudzi rękami, coś tam wpadnie.

00:08:14.936 --> 00:08:19.659
Dlatego nie magazynuje się wody. 
Bierze się z kranu.

00:08:21.059 --> 00:08:25.416
Tak wygląda budowa wieży ciśnień.

00:08:25.416 --> 00:08:27.596
A to końcowy produkt.

00:08:27.596 --> 00:08:32.283
Ponieważ wieża musi być wysoka,
poniżej zostaje miejsce

00:08:32.283 --> 00:08:35.159
na dwa albo trzy pomieszczenia,

00:08:35.159 --> 00:08:39.801
których mieszkańcy używają do zebrań.

NOTE Paragraph

00:08:39.801 --> 00:08:46.400
Mamy jasny dowód 
ogromnego wpływu tego programu.

00:08:46.400 --> 00:08:50.428
Przed jego rozpoczęciem

00:08:50.428 --> 00:08:55.033
ponad 80% ludzi cierpiało 
na choroby pochodzące z wody.

00:08:55.033 --> 00:09:02.231
Teraz mamy dowód, 82% spadek zachorowań

00:09:02.231 --> 00:09:06.686
w 1200 wioskach 
biorących udział w programie

00:09:06.686 --> 00:09:11.823
na choroby przenoszone przez wodę. 82%.

00:09:11.823 --> 00:09:16.123
(Oklaski)

00:09:18.073 --> 00:09:23.227
Kobiety spędzały dotąd, szczególnie latem,

00:09:23.227 --> 00:09:31.206
od 6 do 7 godzin dziennie 
na noszenie wody.

00:09:31.206 --> 00:09:34.890
A kiedy chodziły po wodę,

00:09:34.890 --> 00:09:40.259
bo jak wspomniałem, 
tylko kobiety noszą wodę,

00:09:40.259 --> 00:09:46.834
brały ze sobą dziewczynki do pomocy

00:09:46.834 --> 00:09:51.615
albo zostawiały je w domu 
do opieki nad rodzeństwem.

00:09:51.615 --> 00:09:55.856
Mniej niż 9% dziewczynek 
chodziło do szkoły,

00:09:55.856 --> 00:09:58.207
nawet jeśli wioska miała szkołę,

00:09:58.207 --> 00:10:01.179
i około 30% chłopców.

00:10:01.179 --> 00:10:08.148
Teraz to prawie 90% dziewczynek 
i prawie 100% chłopców.

00:10:08.148 --> 00:10:12.795
(Oklaski)

00:10:12.795 --> 00:10:16.027
Najbardziej bezradną grupą w wiosce

00:10:16.027 --> 00:10:20.086
są bezrolni najemnicy.

00:10:20.086 --> 00:10:22.696
Po naszym szkoleniu

00:10:22.696 --> 00:10:26.296
na murarzy, hydraulików i zbrojarzy

00:10:26.296 --> 00:10:34.031
ich zdolność zarobkowa 
wzrosła o 300 - 400%.

NOTE Paragraph

00:10:34.031 --> 00:10:37.765
To jest demokracja w praktyce.

00:10:37.765 --> 00:10:41.591
Mamy obywateli, 
komórkę rządzącą i komitety.

00:10:41.591 --> 00:10:44.461
Ludzie zadają pytania i sami się rządzą.

00:10:44.461 --> 00:10:47.110
Uczą się, jak kierować własnymi sprawami.

00:10:47.110 --> 00:10:50.734
Biorą przyszłość w swoje ręce.

00:10:50.734 --> 00:10:56.731
Demokracja na poziomie obywatelskim.

00:10:58.831 --> 00:11:04.005
Ponad 1200 wiosek zdecydowało się na to.

00:11:05.035 --> 00:11:08.565
Korzysta z tego ponad 400 000 osób,

00:11:08.565 --> 00:11:12.095
a program nadal trwa.

00:11:12.095 --> 00:11:15.625
Mam nadzieję, że będzie ich więcej.

NOTE Paragraph

00:11:17.245 --> 00:11:22.052
Dla Indii i krajów rozwijających się

00:11:22.052 --> 00:11:27.684
wojska i uzbrojenie,

00:11:27.684 --> 00:11:36.083
producenci oprogramowań i statki kosmiczne

00:11:36.083 --> 00:11:39.177
mogą znaczyć mniej

00:11:39.177 --> 00:11:43.861
niż bieżąca woda i toalety.

NOTE Paragraph

00:11:43.861 --> 00:11:46.136
Dziękuję. Bardzo dziękuję

NOTE Paragraph

00:11:46.136 --> 00:11:48.597
(Oklaski)

00:11:49.897 --> 00:11:53.803
Dziękuję