1
00:00:00,954 --> 00:00:08,319
Mówienie o potrawach jest w dobrym stylu.

2
00:00:08,319 --> 00:00:15,529
O kulinarnych aromatach, kolorze i smaku.

3
00:00:15,529 --> 00:00:21,183
Jedzenie po przejściu 
przez system trawienny,

4
00:00:21,183 --> 00:00:24,429
kiedy wychodzi jako stolec,

5
00:00:24,429 --> 00:00:28,026
nie jest już modnym tematem.

6
00:00:28,026 --> 00:00:32,685
Jest raczej odrażające.

7
00:00:32,685 --> 00:00:37,750
Jestem gościem, który od srania w banie

8
00:00:37,750 --> 00:00:40,095
przeszedł do prawdziwego srania.

9
00:00:40,095 --> 00:00:43,801
(Śmiech)

10
00:00:43,801 --> 00:00:50,466
Moja organizacja, Gram Vikas, co znaczy 
"Wiejska organizacja rozwoju",

11
00:00:50,466 --> 00:00:53,572
zajmowała się pracą 
nad odnawialnymi źródłami energii.

12
00:00:53,572 --> 00:00:57,322
Produkowaliśmy głównie biogaz.

13
00:00:57,322 --> 00:01:01,140
Biogaz dla wiejskich kuchni.

14
00:01:02,490 --> 00:01:07,527
Produkowaliśmy biogaz w Indiach, 
używając odchodów zwierzęcych.

15
00:01:08,147 --> 00:01:10,551
W Indiach oznacza to krowie łajno.

16
00:01:10,551 --> 00:01:14,605
Ale, jako wrażliwa na płeć osoba,

17
00:01:14,605 --> 00:01:17,533
wolałbym nazywać to gównem.

18
00:01:17,533 --> 00:01:19,916
Z czasem zdałem sobie sprawę,

19
00:01:19,916 --> 00:01:23,961
jak ważne są odpowiednie warunki sanitarne

20
00:01:23,961 --> 00:01:28,006
i właściwe usuwanie odchodów.

21
00:01:28,006 --> 00:01:32,051
Poruszamy tu problem kanalizacji.

22
00:01:33,071 --> 00:01:38,583
80% wszystkich schorzeń w Indiach

23
00:01:38,583 --> 00:01:41,635
i w większości krajów rozwijających się

24
00:01:41,635 --> 00:01:45,917
spowodowana jest kiepską jakością wody.

25
00:01:45,917 --> 00:01:49,511
Kiedy sprawdzamy, dlaczego tak jest,

26
00:01:49,511 --> 00:01:52,062
okazuje się, że powodem jest

27
00:01:52,062 --> 00:01:56,733
fatalny stosunek do kanalizacji.

28
00:01:56,733 --> 00:02:00,344
Ludzkie odchody w surowej postaci

29
00:02:00,344 --> 00:02:06,400
trafiają z powrotem do wody pitnej, 
wody do kąpieli, prania,

30
00:02:06,400 --> 00:02:10,526
do nawadniania, wszędzie.

31
00:02:10,526 --> 00:02:15,874
Jest to przyczyną 80% 
wszystkich zachorowań na wsi.

32
00:02:17,474 --> 00:02:23,695
W Indiach tylko kobiety noszą wodę.

33
00:02:23,695 --> 00:02:28,824
Muszą nosić wodę 
na wszystkie potrzeby domowe.

34
00:02:28,824 --> 00:02:33,098
Żałosny stan rzeczy.

35
00:02:34,178 --> 00:02:36,761
Publiczna defekacja jest powszechna.

36
00:02:36,761 --> 00:02:41,452
70% ludzi w Indiach 
wypróżnia się publicznie.

37
00:02:41,452 --> 00:02:44,150
Kucają na świeżym powietrzu,

38
00:02:44,150 --> 00:02:46,178
z wiatrem w żaglach,

39
00:02:46,178 --> 00:02:50,021
chowają twarze, wystawiają podwozie.

40
00:02:50,021 --> 00:02:54,889
Siedzą w niezbrukanej chwale.

41
00:02:54,889 --> 00:02:57,195
70% Indii.

42
00:02:57,195 --> 00:03:00,428
W światowym podsumowaniu

43
00:03:00,428 --> 00:03:05,681
60% wszystkich 
nieskanalizowanych odchodów

44
00:03:05,681 --> 00:03:08,094
pochodzi z Indii.

45
00:03:08,094 --> 00:03:11,929
Fantastyczne wyróżnienie.

46
00:03:11,929 --> 00:03:16,081
Chyba my, Hindusi, 
nie bardzo mamy się czym chwalić.

47
00:03:16,081 --> 00:03:17,500
(Śmiech)

48
00:03:17,500 --> 00:03:20,278
Razem z mieszkańcami wsi

49
00:03:20,278 --> 00:03:25,022
zaczęliśmy rozważać 
rozwiązanie problemu kanalizacji.

50
00:03:25,022 --> 00:03:30,979
Rozpoczęliśmy projekt MANTRA.

51
00:03:30,979 --> 00:03:38,256
MANTRA oznacza Ruch Społeczny 
na Rzecz Przemiany Terenów Wiejskich.

52
00:03:38,256 --> 00:03:44,412
Mówimy tu o przemianie terenów wiejskich.

53
00:03:45,612 --> 00:03:49,224
Wsie uczestniczące w projekcie

54
00:03:49,224 --> 00:03:52,087
zawiązują stowarzyszenia prawne,

55
00:03:52,087 --> 00:03:56,453
których członkami są wszyscy mieszkańcy.

56
00:03:56,453 --> 00:04:02,336
Wybrani przedstawiciele 
zajmują się realizacją projektu,

57
00:04:02,336 --> 00:04:07,101
a później także obsługą i konserwacją.

58
00:04:07,101 --> 00:04:12,862
Gdy wsie decydują się 
na budowę toalet i pryszniców,

59
00:04:12,862 --> 00:04:15,943
a także użycie wody z chronionych źródeł,

60
00:04:15,943 --> 00:04:22,862
buduje się nadziemne zbiorniki wody,
i prowadzi wodę rurami do domów,

61
00:04:22,862 --> 00:04:25,327
używając trzech kranów.

62
00:04:25,327 --> 00:04:31,629
Po jednym do toalety, prysznica i kuchni,
przez okrągłą dobę.

63
00:04:32,769 --> 00:04:36,940
Szkoda, że miasta, 
jak Nowe Delhi czy Bombaj,

64
00:04:36,940 --> 00:04:40,371
nie mają bieżącej wody.

65
00:04:40,371 --> 00:04:44,174
Ale wioski w programie mają.

66
00:04:45,084 --> 00:04:48,568
Istnieje znaczna różnica w jakości.

67
00:04:49,648 --> 00:04:55,328
W Indiach mamy powszechnie 
akceptowaną teorię,

68
00:04:55,328 --> 00:04:58,910
szczególnie 
przez biurokrację i decydentów,

69
00:04:58,910 --> 00:05:03,823
że ubodzy zasługują na marne rozwiązania,

70
00:05:03,823 --> 00:05:10,058
a nędzarze na żałosne rozwiązania.

71
00:05:10,058 --> 00:05:16,503
W połączeniu z godną nagrody Nobla teorią,

72
00:05:16,503 --> 00:05:19,612
że najtańsze jest najbardziej ekonomiczne.

73
00:05:19,612 --> 00:05:24,571
dostajemy wybuchową mieszankę, 
którą biedni są zmuszani pić.

74
00:05:26,091 --> 00:05:28,450
Walczymy przeciwko temu.

75
00:05:28,450 --> 00:05:34,941
Uważamy, że biednych 
upokarzano przez wieki.

76
00:05:34,941 --> 00:05:37,359
Nawet jeśli chodzi o kanalizację

77
00:05:37,359 --> 00:05:39,545
nie wolno ich upokarzać.

78
00:05:39,545 --> 00:05:42,239
Kanalizacja to bardziej kwestia godności,

79
00:05:42,239 --> 00:05:44,907
niż sposobu wywozu odchodów.

80
00:05:44,907 --> 00:05:49,236
Przy budowie toalet często słyszymy,

81
00:05:49,236 --> 00:05:55,442
że te toalety są lepsze niż ich domy.

82
00:05:55,442 --> 00:05:59,323
Widać tutaj domu z przodu,

83
00:05:59,323 --> 00:06:02,151
a toalety z tyłu.

84
00:06:02,151 --> 00:06:08,799
Wszyscy mieszkańcy wioski, bez wyjątku,

85
00:06:08,799 --> 00:06:12,598
muszą zgodzić się na udział w projekcie.

86
00:06:12,598 --> 00:06:18,256
Potem razem zajmują się 
zbieraniem materiału w okolicy.

87
00:06:18,256 --> 00:06:23,611
Zbierają gruz, piasek, kruszywa,

88
00:06:23,611 --> 00:06:26,139
otrzymują też zazwyczaj subwencje rządowe

89
00:06:26,139 --> 00:06:29,417
w celu pokrycia części kosztów

90
00:06:29,417 --> 00:06:32,926
za cement, stal i sedesy.

91
00:06:34,026 --> 00:06:38,050
Budują toalety i łazienki.

92
00:06:38,050 --> 00:06:44,695
Wszyscy ci niewykwalifikowani najemnicy, 
w większości bezrolni,

93
00:06:44,695 --> 00:06:52,098
mają szansę szkolenia 
na murarzy i hydraulików.

94
00:06:52,098 --> 00:06:57,175
Jedni są szkoleni, inni zbierają materiał.

95
00:06:57,175 --> 00:07:02,841
Gdy są gotowi, budują toaletę i prysznic.

96
00:07:02,841 --> 00:07:09,840
Budują też wieżę ciśnień 
i podwyższony zbiornik wody.

97
00:07:09,840 --> 00:07:15,171
Używamy systemu z dwoma zbiornikami 
do oczyszczania odpadów.

98
00:07:15,171 --> 00:07:19,469
Ścieki z toalety 
idą do pierwszego zbiornika,

99
00:07:19,469 --> 00:07:24,494
a kiedy ten jest pełny, blokuje się 
i reszta idzie do następnego zbiornika.

100
00:07:24,494 --> 00:07:29,343
Okazało się, że bananowce albo papaja

101
00:07:29,343 --> 00:07:32,726
posadzone dookoła tych zbiorników

102
00:07:32,726 --> 00:07:35,987
rosną doskonale, 
bo zasysają składniki odżywcze,

103
00:07:35,987 --> 00:07:41,478
i otrzymuje się smaczne owoce.

104
00:07:41,478 --> 00:07:44,180
Jeśli kiedyś odwiedzicie mnie,

105
00:07:44,180 --> 00:07:49,478
poczęstuję was tymi bananami i papajami.

106
00:07:49,478 --> 00:07:53,440
Na zdjęciu widać ukończoną toaletę

107
00:07:53,440 --> 00:07:57,402
i wieże ciśnieniowe.

108
00:07:57,402 --> 00:08:01,366
W wiosce, gdzie większość ludzi 
jest analfabetami.

109
00:08:01,366 --> 00:08:03,508
Zawsze mają bieżącą wodę,

110
00:08:03,508 --> 00:08:09,114
bo wodę magazynowaną łatwo zanieczyścić.

111
00:08:09,114 --> 00:08:14,936
Dziecko zabrudzi rękami, coś tam wpadnie.

112
00:08:14,936 --> 00:08:19,659
Dlatego nie magazynuje się wody. 
Bierze się z kranu.

113
00:08:21,059 --> 00:08:25,416
Tak wygląda budowa wieży ciśnień.

114
00:08:25,416 --> 00:08:27,596
A to końcowy produkt.

115
00:08:27,596 --> 00:08:32,283
Ponieważ wieża musi być wysoka,
poniżej zostaje miejsce

116
00:08:32,283 --> 00:08:35,159
na dwa albo trzy pomieszczenia,

117
00:08:35,159 --> 00:08:39,801
których mieszkańcy używają do zebrań.

118
00:08:39,801 --> 00:08:46,400
Mamy jasny dowód 
ogromnego wpływu tego programu.

119
00:08:46,400 --> 00:08:50,428
Przed jego rozpoczęciem

120
00:08:50,428 --> 00:08:55,033
ponad 80% ludzi cierpiało 
na choroby pochodzące z wody.

121
00:08:55,033 --> 00:09:02,231
Teraz mamy dowód, 82% spadek zachorowań

122
00:09:02,231 --> 00:09:06,686
w 1200 wioskach 
biorących udział w programie

123
00:09:06,686 --> 00:09:11,823
na choroby przenoszone przez wodę. 82%.

124
00:09:11,823 --> 00:09:16,123
(Oklaski)

125
00:09:18,073 --> 00:09:23,227
Kobiety spędzały dotąd, szczególnie latem,

126
00:09:23,227 --> 00:09:31,206
od 6 do 7 godzin dziennie 
na noszenie wody.

127
00:09:31,206 --> 00:09:34,890
A kiedy chodziły po wodę,

128
00:09:34,890 --> 00:09:40,259
bo jak wspomniałem, 
tylko kobiety noszą wodę,

129
00:09:40,259 --> 00:09:46,834
brały ze sobą dziewczynki do pomocy

130
00:09:46,834 --> 00:09:51,615
albo zostawiały je w domu 
do opieki nad rodzeństwem.

131
00:09:51,615 --> 00:09:55,856
Mniej niż 9% dziewczynek 
chodziło do szkoły,

132
00:09:55,856 --> 00:09:58,207
nawet jeśli wioska miała szkołę,

133
00:09:58,207 --> 00:10:01,179
i około 30% chłopców.

134
00:10:01,179 --> 00:10:08,148
Teraz to prawie 90% dziewczynek 
i prawie 100% chłopców.

135
00:10:08,148 --> 00:10:12,795
(Oklaski)

136
00:10:12,795 --> 00:10:16,027
Najbardziej bezradną grupą w wiosce

137
00:10:16,027 --> 00:10:20,086
są bezrolni najemnicy.

138
00:10:20,086 --> 00:10:22,696
Po naszym szkoleniu

139
00:10:22,696 --> 00:10:26,296
na murarzy, hydraulików i zbrojarzy

140
00:10:26,296 --> 00:10:34,031
ich zdolność zarobkowa 
wzrosła o 300 - 400%.

141
00:10:34,031 --> 00:10:37,765
To jest demokracja w praktyce.

142
00:10:37,765 --> 00:10:41,591
Mamy obywateli, 
komórkę rządzącą i komitety.

143
00:10:41,591 --> 00:10:44,461
Ludzie zadają pytania i sami się rządzą.

144
00:10:44,461 --> 00:10:47,110
Uczą się, jak kierować własnymi sprawami.

145
00:10:47,110 --> 00:10:50,734
Biorą przyszłość w swoje ręce.

146
00:10:50,734 --> 00:10:56,731
Demokracja na poziomie obywatelskim.

147
00:10:58,831 --> 00:11:04,005
Ponad 1200 wiosek zdecydowało się na to.

148
00:11:05,035 --> 00:11:08,565
Korzysta z tego ponad 400 000 osób,

149
00:11:08,565 --> 00:11:12,095
a program nadal trwa.

150
00:11:12,095 --> 00:11:15,625
Mam nadzieję, że będzie ich więcej.

151
00:11:17,245 --> 00:11:22,052
Dla Indii i krajów rozwijających się

152
00:11:22,052 --> 00:11:27,684
wojska i uzbrojenie,

153
00:11:27,684 --> 00:11:36,083
producenci oprogramowań i statki kosmiczne

154
00:11:36,083 --> 00:11:39,177
mogą znaczyć mniej

155
00:11:39,177 --> 00:11:43,861
niż bieżąca woda i toalety.

156
00:11:43,861 --> 00:11:46,136
Dziękuję. Bardzo dziękuję

157
00:11:46,136 --> 00:11:48,597
(Oklaski)

158
00:11:49,897 --> 00:11:53,803
Dziękuję