Tôi muốn thú nhận một điều.
Tôi ghiền phiêu lưu.
và khi còn bé,
tôi thích nhìn ra ngoài cửa sổ
nhìn lũ chim trên cây và trên bầu trời.
hơn là nhìn bảng đen phấn trắng
vẻn vẹn hai chiều
và bất động
thậm chí đôi lúc
như là đã chết.
Thầy cô giáo nghĩ rằng
tôi có vấn đề vì
không bao giờ chú ý nghe giảng.
Họ chẳng tìm ra
điều gì khác thường ở tôi
ngoài chứng chứng khó đọc viết
bởi tôi thuận tay trái.
Nhưng họ đã không
tìm ra sự tò mò.
Sự tò mò, với tôi
là mối liên hệ giữa chúng ta
với thế giới và vũ trụ.
Quan sát xem có gì trong
rạn san hô đó,
hoặc trên cái cây đó,
và tìm hiểu thêm về
không chỉ môi trường
mà còn cả chính bản thân mình.
Hiện tại, ước mơ vĩ đại nhất trong đời tôi
là được đi khám phá đại dương ở sao Hỏa,
nhưng cho đến khi có thể đặt chân lên đó,
tôi nghĩ đại dương này vẫn còn chứa đựng
khá nhiều bí mật.
Thật ra thì,
nếu coi hành tinh này như
một ốc đảo trong không gian
và gói ghém nó vào một ô vuông
đại dương sẽ chiếm dung tích
hơn 3.4 tỷ ki lô mét khối
trong đó,
ta chỉ mới khám phá
chưa tới năm phần trăm.
Tôi quan sát và thấy, ồ,
có những công cụ hỗ trợ
lặn xuống sâu hơn, lâu hơn và sâu hơn:
tàu ngầm, các ROV, và cả đồ lặn.
Nhưng nếu muốn thăm dò
đến giới hạn sâu nhất,
chúng ta phải sống dưới đó,
phải xây một cái chòi sắt,
tận sâu đáy biển.
Và sự tò mò ngày một
lớn thêm trong tôi
khi đến thăm một buổi TED
của tiến sỹ Sylvia Earle.
Có lẽ các bạn biết bà ấy.
Hai năm trước, bà ấy đã nhận
phòng thí nghiệm cuối cùng dưới biển
cố gắng cứu nó,
ra sức thỉnh cầu
chúng ta không phá hủy
và đưa nó trở về mặt đất.
Chúng ta chỉ có khoảng
chừng một chục
phòng thí nghiệm dưới đáy biển.
Chỉ còn một cái trên thế giới:
Hơn 14km ngoài khơi, và sâu gần 20m,
được gọi là Aquarius.
Aquarius, về khía cạnh nào đó,
là một con khủng long,
một con rô bốt cổ đại
bị xích dưới đáy biển,
quái vật Leviathan này đây.
Nói cách khác, nó là một di sản.
Sau chuyến thăm đó, tôi nhận ra
thời gian của tôi quá ngắn ngủi
nếu muốn trải nghiệm
cảm giác của một nhà thám hiểm
dưới đại dương.
Khi chúng tôi bơi tới nơi này
sau hàng tháng trời bị tra tấn
và hai năm chuẩn bị,
khối sắt này đã mở rộng vòng tay
chào đón chúng tôi
như một ngôi nhà mới vậy.
Ý nghĩa việc lặn xuống
và sống trong ngôi nhà này không chỉ là,
sống bên trong nó.
Không phải chuyện sinh tồn trong
không gian chật hẹp
mà là khoảng thời gian quý báu
để ra ngoài lang thang và khám phá,
để hiểu nhiều hơn về biên giới
chiều sâu của biển cả.
Các loài động vật biển khổng lồ
hay đến chơi nhà chúng tôi.
Con cá đuối đốm này là quan cảnh
khá quen thuộc trong đại dương.
Tại sao nó lại quan trọng thế,
sao tấm hình này được đưa lên,
bởi vì sinh vật đặc biệt này
thường mang theo bạn bè,
và thay vì làm một sinh vật biển
như vốn dĩ,
chúng trở nên tò mò về chúng tôi,
những người lạ mặt cứ
qua lại trong "khu phố" của chúng,
làm quái gì đó với mấy loài phù du.
Trong quá trình nghiên cứu
các loài sinh vật sống,
chúng lại càng thân thiết
với chúng tôi hơn.
Trong khoảng thời gian quý báu đó,
những động vật này,
cư dân của rạn san hô
bắt đầu quen với chúng tôi
và các sinh vật biển
thường di chuyển cũng dừng lại.
Con vật đặc biệt này bơi vòng quanh
trong suốt 31 ngày nhiệm vụ của chúng tôi.
Vậy nên, nhiệm vụ 31 ngày
không hẳn là để phá vỡ kỷ lục.
Mà là để kết nối
con người và đại dương.
Nhờ nó, chúng tôi có thể
nghiên cứu các loài động vật
như cá mập và cá mú
sống hòa thuận một cách
không tưởng.
Giống như nhìn thấy chó và mèo
chung sống hòa bình với nhau vậy.
Thậm chí có thể kết thân với
những loài to hơn ta gấp nhiều lần.
Như với con cá mú khổng lồ
sắp tuyệt chủng
chỉ sống ở quần đảo Florida này.
Tất nhiên, giống như
những người hàng xóm,
sau vài chập, nếu thấy mệt mỏi,
nó sẽ táp lại,
cú táp này uy lực đến nỗi
khiến con mồi chết lặng
trước khi nó hít hơi vào
chỉ trong một giây.
Còn ta cần hiểu là
cần quay trở lại
ngôi nhà sắt
và để chúng yên.
Giờ thì, đây không chỉ là thám hiểm.
Có một ghi chú quan trọng.
Nghiên cứu nhiều rồi nhưng
phải cám ơn khoảng thời gian này
đã giúp chúng tôi làm những công trình
phải mất hơn 3 năm
chỉ trong 31 ngày.
Trong trường hợp đặc biệt này,
chúng tôi sử dụng PAM,
hoặc chính xác hơn là,
một máy điều chế biên độ xung.
(Pulse Amplitude Modulated Fluorometer)
Các nhà khoa học của chúng tôi
từ FIU, MIT, và vùng Đông Bắc
có thể quan sát hoạt động của
quần thể quanh rặng san hô
khi chúng tôi vắng mặt.
Thiết bị điều biến biên độ xung, PAM
đo mức độ phát huỳnh quang của san hô
khi phản ứng với các
chất ô nhiễm trong nước
cũng như những vấn đề liên quan
đến thay đổi khí hậu.
Chúng tôi sử dụng nhiều loại
công cụ tiên tiến nhất
như cái máy dò này,
à, tôi thích gọi nó là
Bác sỹ nội soi Bọt biển,
nó có thể tự kiểm tra
tỉ lệ trao đổi chất
trong trường hợp này là một ống bọt biển
hay còn gọi là gỗ đỏ của đại dương.
Và cho số liệu đo chính xác hơn
về mọi hoạt động dưới biển
đối với những vấn đề
về thay đổi khí hậu
và những vận động này
ảnh hưởng tới chúng ta trên mặt đất.
Cuối cùng, chúng tôi quan sát hành vi
của kẻ săn mồi và con mồi.
Một điều rất thú vị,
bởi vì khi chúng tôi lôi kéo
một vài loài săn mồi
trong quần thể san hô này
đi khắp thế giới
con mồi, hay là cá mồi, có biểu hiện
rất khác thường.
Chúng tôi nhận ra rằng
chúng không chỉ dừng chăm sóc
đám san hô
mà lao vút đi, mang theo một đám tảo
trở về nhà.
Chúng bắt đầu tản ra và biến mất
khỏi những bãi san hô đặc biệt đó.
Chỉ trong vòng 31 ngày,
chúng tôi đã tạo ra
hơn 10 tài liệu khoa học
trên từng chủ đề một.
Nhưng ý nghĩa của cuộc thám hiểm
không chỉ để nghiên cứu
mà còn là chia sẻ
những kiến thức đó với thế giới.
Nhờ hai kỹ sư ở MIT,
chúng tôi có thể sử dụng
máy ảnh nguyên mẫu gọi là Edgertronic
để quay được những đoạn phim quay chậm
tới tận 20000 hình một giây
trong một chiếc hộp nhỏ xíu
có giá 3000 đô la.
Chúng tôi được trang bị
mỗi người một cái.
Chiếc máy ảnh đặc biệt này cho phép
nhìn cận cảnh hoạt động
của các sinh vật thông thường
mà mắt thường
không thể nhìn kịp.
Cho phép tôi trình chiếu
một đoạn phim ngắn
về khả năng của chiếc máy ảnh này.
Các bạn có thể thấy
bong bóng nước thoát ra
từ mũ phòng hộ của chúng tôi.
Cho chúng tôi cái nhìn cận cảnh
về những loài động vật
mà chúng tôi kề bên suốt 31 ngày
mà thường chẳng bao giờ để ý đến,
ví dụ như con ốc mượn hồn này.
Tuy nhiên, sử dụng những
công nghệ hàng đầu
vốn không dành cho đại dương
không phải lúc nào cũng dễ dàng.
Chúng tôi thỉnh thoảng phải
đặt ngược máy quay xuống,
điều khiển nó từ phòng thí nghiệm
và để một người cắm chốt
trong phòng thí nghiệm
Nhưng cái chúng đem lại
là cái nhìn xa hơn để
định hướng và phân tích
về khía cạnh khoa học và công nghệ,
những hình ảnh tuyệt vời nhất
mà mắt thường không thể nhìn thấy
chẳng hạn như con tôm Manta này
đột nhiên phóng lên bắt con mồi
trong chưa đầy 0.3 giây.
Cú đớp này mạnh bằng viên đạn nòng 22 li
việc nhìn thấy đường bay của viên đạn
bằng mắt thường là hoàn toàn không thể.
Nhưng giờ, ta đang được chứng kiến
những con trùng biển
giống cây giáng sinh này
hút vào và tỏa ra
trên phương thức mà
mắt thường không bắt kịp,
hoặc trong trường hợp này,
một con cá phun ra một nhúm cát.
Đây là chuyển động vẫy vây
của một chú cá bống
và việc nhìn bằng mắt thường
gần như là không thể
bởi vì quá nhanh.
Một trong những món quà quý giá nhất
chúng tôi nhận được
dưới biển, là Wifi,
trong suốt 31 ngày,
chúng tôi có thể
kết nối với thế giới thực
từ sâu dưới đáy biển
và chia sẻ tất cả
những trải nghiệm này.
Ngay đằng kia,
tôi đang Skype trong lớp học
với một trong sáu lục địa
và chia sẻ với vài
trong số 70000 học sinh
mỗi ngày về từng trải nghiệm này.
Thực tế là, tôi đang
khoe bức ảnh tôi chụp
bằng chiếc smartphone ở dưới nước
một con cái mú khổng lồ
nằm lăn dưới đáy biển.
Chúng tôi chưa bao giờ nhìn thấy nó.
Và tôi mơ đến ngày ta có được
một thành phố dưới đại dương
và có lẽ, chỉ có lẽ thôi,
nếu thúc đẩy ranh giới
giữa thám hiểm và tri thức
và chia sẻ những kiến thức đó với
những người khác ngoài kia,
chúng ta có thể giải quyết
tất thảy mọi vấn đề.
Ông ngoại tôi từng nói:
"Con người bảo vệ những gì họ yêu quý."
Còn cha tôi thì: "Làm sao có thể bảo vệ
những gì chúng ta không hiểu?"
Và tôi nghĩ về điều này
suốt cuộc đời mình.
Không gì là không thể.
Chúng ta cần phải biết mơ ước,
cần phải sáng tạo
và chúng ta đều cần
một chuyến thám hiểm
để tạo ra kỳ tích
vào những lúc đen tối nhất.
Có thể là về thay đổi khí hậu
hay xóa đói giảm nghèo
hay trả lại cho thế hệ tương lai
những gì chúng ta đã chiếm đoạt -
Đó là về mặt mạo hiểm.
Ai mà biết được, có lẽ
sẽ có một thành phố dưới biển
và các bạn đây sẽ trở thành
một nhà thám hiểm đại dương.
Xin cảm ơn!
(Vỗ tay)