1
00:00:01,721 --> 00:00:04,181
Imam jedno priznanje.

2
00:00:04,181 --> 00:00:07,420
Ovisan sam o avanturama

3
00:00:07,420 --> 00:00:09,859
i kao dječak

4
00:00:09,859 --> 00:00:12,367
radije bih kroz prozor gledao

5
00:00:12,367 --> 00:00:15,101
ptice, drveće i nebo

6
00:00:15,101 --> 00:00:17,237
nego dvodimenzionalnu tablu

7
00:00:17,237 --> 00:00:21,208
umrljanu kredom gdje je vrijeme nepomično

8
00:00:21,208 --> 00:00:23,953
ili ga uopšte nema.

9
00:00:23,953 --> 00:00:25,763
Moji nastavnici su mislili da sa mnom

10
00:00:25,763 --> 00:00:29,150
nešto nije u redu jer nisam pazio na času.

11
00:00:29,150 --> 00:00:31,170
Nisu otkrili konkretan razlog

12
00:00:31,170 --> 00:00:35,832
osim da sam malo disleksičan jer sam
ljevoruk.

13
00:00:35,832 --> 00:00:39,807
Ali nisu testirali moju radoznalost.

14
00:00:39,807 --> 00:00:42,388
Za mene, radoznalost

15
00:00:42,388 --> 00:00:44,361
se odnosi na našu povezanost

16
00:00:44,361 --> 00:00:46,876
sa svijetom i svemirom.

17
00:00:46,876 --> 00:00:49,496
Na želju da vidimo šta
je iza koraljne kolonije

18
00:00:49,496 --> 00:00:51,195
ili iza onog drveta

19
00:00:51,195 --> 00:00:53,254
i da naučimo više ne samo o
našem okruženju

20
00:00:53,254 --> 00:00:55,324
nego i on nama samima.

21
00:00:55,324 --> 00:00:57,854
San mojih snova

22
00:00:57,854 --> 00:01:01,128
je da istražujem Marsove okeane

23
00:01:01,128 --> 00:01:03,974
ali dok ne stignemo dotle

24
00:01:03,974 --> 00:01:07,440
mislim da okeani ovdje još uvijek

25
00:01:07,440 --> 00:01:08,879
čuvaju poprilično tajni.

26
00:01:08,879 --> 00:01:10,243
Zapravo,

27
00:01:10,243 --> 00:01:13,798
ako shvatite našu planetu kao oazu
u svemiru

28
00:01:13,798 --> 00:01:17,429
i secirate je, vidjećete da

29
00:01:17,429 --> 00:01:20,824
okean zauzima preko 3,4 milijardi


30
00:01:20,824 --> 00:01:23,311
kubnih kilometara zapremine, od koje

31
00:01:23,311 --> 00:01:27,821
smo istražili manje od 5 posto.

32
00:01:27,821 --> 00:01:30,080
Kad vidim to, pomislim da

33
00:01:30,080 --> 00:01:33,446
postoje sredstva kojima se može
otići dublje i dalje:

34
00:01:33,446 --> 00:01:38,659
podmornice, vozila na daljinsko
upravljanje pa i ronjenje s bocom.

35
00:01:38,659 --> 00:01:41,267
Ali ako želimo da istražimo
zadnju granicu

36
00:01:41,267 --> 00:01:44,754
na ovoj planeti, moramo da
živimo tu.

37
00:01:44,754 --> 00:01:47,352
Moramo da sagradimo brvnaru

38
00:01:47,352 --> 00:01:50,412
na dnu mora.

39
00:01:50,412 --> 00:01:53,378
U mojoj duši je ležala
velika radoznalost

40
00:01:53,378 --> 00:01:56,145
kada sam otišao da posjetim
TED govornika,

41
00:01:56,145 --> 00:01:57,580
dr Sylviu Earle.

42
00:01:57,580 --> 00:01:59,064
Možda ste čuli za nju.

43
00:01:59,064 --> 00:02:02,840
Prije 2 godine radila je

44
00:02:02,840 --> 00:02:05,684
u posljednjoj podvodnoj
laboratiji

45
00:02:05,684 --> 00:02:07,667
kako bi je pokušala spasiti

46
00:02:07,667 --> 00:02:09,355
kako bi se zauzela za to

47
00:02:09,355 --> 00:02:11,145
da ne odustanemo od nje

48
00:02:11,145 --> 00:02:13,546
i vratimo je na kopno.

49
00:02:13,546 --> 00:02:15,458
Imali smo samo desetak


50
00:02:15,458 --> 00:02:17,888
naučnih laboratorija na dnu mora.

51
00:02:17,888 --> 00:02:19,800
Ostala je samo još jedna na svijetu:

52
00:02:19,800 --> 00:02:21,021
udaljena je od kopna
14 km

53
00:02:21,021 --> 00:02:23,355
na dubini od 20 metara.

54
00:02:23,355 --> 00:02:25,010
Zove se vodolija.

55
00:02:25,010 --> 00:02:27,382
Vodolija je u neku ruku

56
00:02:27,382 --> 00:02:29,631
dinosaurus,

57
00:02:29,631 --> 00:02:31,971
drevni robot zakovan za dno mora.

58
00:02:31,971 --> 00:02:35,391
Ona je Levijatan.

59
00:02:35,391 --> 00:02:37,546
Drukčije rečeno, ona je naslijeđe.

60
00:02:37,546 --> 00:02:40,430
Poslije te posjete shvatio sam
da nisam imao puno vremena

61
00:02:40,430 --> 00:02:42,681
ako sam htio da iskusim

62
00:02:42,681 --> 00:02:47,708
kako je biti akvanaut.

63
00:02:47,708 --> 00:02:50,194
Kada smo se zaputili
prema njemu

64
00:02:50,194 --> 00:02:52,940
posle velike muke i
dugogodišnje pripreme

65
00:02:52,940 --> 00:02:57,909
ovo stanište koje nas je zvalo

66
00:02:57,909 --> 00:03:00,925
bilo je poput novog doma.

67
00:03:00,925 --> 00:03:03,120
Poenta odlaska dole

68
00:03:03,120 --> 00:03:06,967
i života u ovom staništu nije bila
da ostanemo unutra,

69
00:03:06,967 --> 00:03:09,566
da živimo u nečemu što
je veličine autobusa.

70
00:03:09,566 --> 00:03:12,772
Poenta je bila luksuzu vremena
odvojenog

71
00:03:12,772 --> 00:03:15,821
kako bismo lutali napolju, istraživali,

72
00:03:15,821 --> 00:03:19,704
naučili nešto više o zadnjoj okeanskoj
granici.

73
00:03:19,704 --> 00:03:22,011
Posjetila nas je megafauna.

74
00:03:22,011 --> 00:03:25,551
Ovaj morski golub je česti
prizor u okeanima.

75
00:03:25,551 --> 00:03:28,183
A razlog zašto je ovo
važno,

76
00:03:28,183 --> 00:03:29,758
zašto je ova slika ovdje

77
00:03:29,758 --> 00:03:33,223
je zato što je ova životinja
dovela i svoje prijatelje

78
00:03:33,223 --> 00:03:36,370
i umjesto da se ponašaju
kao tipične morske životinje

79
00:03:36,370 --> 00:03:37,760
bile su radoznale o nama,

80
00:03:37,760 --> 00:03:41,749
strancima koji su se useljavali
u njihovo susjedstvo

81
00:03:41,749 --> 00:03:44,268
i radili nešto sa planktonima.

82
00:03:44,268 --> 00:03:46,970
Proučavali smo razne životinje i stvorenja

83
00:03:46,970 --> 00:03:49,457
i oni su se sve više približavali,

84
00:03:49,457 --> 00:03:51,239
i zbog luksuza vremena

85
00:03:51,239 --> 00:03:53,590
ove životinje, ovi stanovnici
koraljnih grebena

86
00:03:53,590 --> 00:03:55,624
počeli su da se navikavaju na nas

87
00:03:55,624 --> 00:03:58,681
i ova morska stvorenja koja
inače samo prođu, sada su zastala.

88
00:03:58,681 --> 00:04:01,184
Ova životinja je kružila oko nas

89
00:04:01,184 --> 00:04:05,335
31 dan u toku naše misije.

90
00:04:05,335 --> 00:04:07,675
Misija 31 nije bila puno vezana za

91
00:04:07,675 --> 00:04:09,587
rušenje rekorda

92
00:04:09,587 --> 00:04:14,021
nego za povezanost između
ljudi i okeana.

93
00:04:14,021 --> 00:04:16,175
Luksuz vremena nam je omogućio

94
00:04:16,175 --> 00:04:20,134
da proučavamo životinje
poput ajkula i kirnja

95
00:04:20,134 --> 00:04:22,384
u jatima kakva nismo dosad vidjeli.

96
00:04:22,384 --> 00:04:26,970
Isto kao da smo vidjeli
pse i mačke kako se slažu.

97
00:04:26,970 --> 00:04:28,745
Čak i mogućnost
da komuniciramo sa

98
00:04:28,745 --> 00:04:29,872
mnogo većim životinjama

99
00:04:29,872 --> 00:04:32,634
kao što je ova ugrožena
golijat kirnja

100
00:04:32,634 --> 00:04:35,896
koja samo nastanjuje
Floridu Keys.

101
00:04:35,896 --> 00:04:38,205
Naravno, kao i svaki susjed

102
00:04:38,205 --> 00:04:40,725
ako se umore na kraju,

103
00:04:40,725 --> 00:04:42,345
ova kirnja bi lajala na nas

104
00:04:42,345 --> 00:04:44,141
i taj lavež je tako snažan

105
00:04:44,141 --> 00:04:46,800
da parališe svoj plijen
prije nego ga usisa u sebe

106
00:04:46,800 --> 00:04:48,769
u djeliću sekunde.

107
00:04:48,769 --> 00:04:50,286
Nama samo govori da se vratimo

108
00:04:50,286 --> 00:04:54,918
u stanište i ostavimo ih na miru.

109
00:04:54,918 --> 00:04:58,149
Ovo nije bilo samo jedna avantura.

110
00:04:58,149 --> 00:04:59,978
Postajala je i ozbiljna instanca.

111
00:04:59,978 --> 00:05:03,279
Puno smo se bavili naukom tamo
i zahvaljujući luksuzu vremena

112
00:05:03,279 --> 00:05:05,845
uspjeli smo da 3 godine nauke
pređemo

113
00:05:05,845 --> 00:05:08,306
za 31 dan.

114
00:05:08,306 --> 00:05:10,522
U ovom konkretnom slučaju
koristili smo PAM

115
00:05:10,522 --> 00:05:12,243
ili, da vidim ako mogu da to sročim,

116
00:05:12,243 --> 00:05:16,262
fluorometar impulsno-amplitudne
modulacije.

117
00:05:16,262 --> 00:05:19,465
I naši naučnici sa univerziteta
FIU, MIT

118
00:05:19,465 --> 00:05:21,520
i Sjevernoistočnog
univerziteta

119
00:05:21,520 --> 00:05:24,493
mogli su da izmjere šta
rade koraljni grebeni

120
00:05:24,493 --> 00:05:26,181
kada mi nismo tu.

121
00:05:26,181 --> 00:05:28,734
Fluorometar impulsno-amplitudne
modulacije ili PAM

122
00:05:28,734 --> 00:05:31,240
mjeri fluorescentnost koralja

123
00:05:31,240 --> 00:05:33,717
jer ona ima veze sa
zagađenošću vode

124
00:05:33,717 --> 00:05:37,103
kao i problemima uzrokovanim
promjenom klime.

125
00:05:37,103 --> 00:05:40,601
Koristili smo raznolike savremene
alate

126
00:05:40,601 --> 00:05:42,930
poput ove sonde, ili kako je ja zovem,

127
00:05:42,930 --> 00:05:49,084
proktolog za sunđere. Ova sonda

128
00:05:49,084 --> 00:05:51,887
testira stopu metabolizma

129
00:05:51,887 --> 00:05:54,987
burastog sunđera, u ovom
konkretnom slučaju,

130
00:05:54,987 --> 00:05:56,818
ili crvenog drveta okeana.

131
00:05:56,818 --> 00:05:58,610
Ovo nam daje odličnu
perspektivu

132
00:05:58,610 --> 00:06:00,928
onoga što se dešava pod vodom

133
00:06:00,928 --> 00:06:03,863
u odnosu na probleme
uzrokovane promjenom klime

134
00:06:03,863 --> 00:06:05,651
i utjecaje dinamike ovoga

135
00:06:05,651 --> 00:06:08,261
na nas na kopnu.

136
00:06:08,261 --> 00:06:10,743
Promatrali smo
ponašanje između predatora i plijena.

137
00:06:10,743 --> 00:06:12,671
To je bilo jako zanimljivo

138
00:06:12,671 --> 00:06:15,168
jer kako smo uzimali neke od
predatora

139
00:06:15,168 --> 00:06:17,339
na ovim grebenima širom svijeta

140
00:06:17,339 --> 00:06:20,904
plijen, tj. sitne ribe, ponašale
bi se sasvim drugačije.

141
00:06:20,904 --> 00:06:22,558
Uočili smo da

142
00:06:22,558 --> 00:06:25,741
ne samo da prestaju da
se brinu za greben

143
00:06:25,741 --> 00:06:27,665
ulećući unutra i grabeći
nešto algi

144
00:06:27,665 --> 00:06:29,184
i potom se vraćale kući,

145
00:06:29,184 --> 00:06:31,163
nego su se i rasprostirale
nestajale

146
00:06:31,163 --> 00:06:33,278
sa mjesta gdje su ti grebeni.

147
00:06:33,278 --> 00:06:35,606
Unutar 31 dana

148
00:06:35,606 --> 00:06:38,295
uspjeli smo da napišemo 10
naučnih radova

149
00:06:38,295 --> 00:06:41,426
na svaku od navedenih tema.

150
00:06:41,426 --> 00:06:46,132
Ali poenta avanture nije bila
samo učenje,

151
00:06:46,132 --> 00:06:48,525
nego i mogućnost da se znanje
podijeli sa svijetom

152
00:06:48,525 --> 00:06:52,507
i zahvaljujući inžinjerima
sa MIT-a,

153
00:06:52,507 --> 00:06:55,840
mogli smo da iskoristimo
kameru Edgertronic

154
00:06:55,840 --> 00:06:58,901
da napravimo usporene snimke


155
00:06:58,901 --> 00:07:01,673
i do 20.000 okvirova po sekundi

156
00:07:01,673 --> 00:07:03,052
u maloj kutiji

157
00:07:03,052 --> 00:07:04,693
vrijednoj 3.000 dolara.

158
00:07:04,693 --> 00:07:06,937
Dostupna je svakom od nas.

159
00:07:06,937 --> 00:07:09,655
Ta kamera nam daje uvid

160
00:07:09,655 --> 00:07:12,280
u ono što životinje obično rade

161
00:07:12,280 --> 00:07:14,526
ali mi ne možemo da vidmo
jer jer prebrzo.

162
00:07:14,526 --> 00:07:16,836
Da vam pokažem brzo snimak

163
00:07:16,836 --> 00:07:18,906
onoga šta ta kamera radi.

164
00:07:18,906 --> 00:07:21,741
Možete vidjeti svilenkast mjehur
kako izlazi

165
00:07:21,741 --> 00:07:23,920
iz naših tvrdiš šljemova.

166
00:07:23,920 --> 00:07:26,252
Daje nam uvid

167
00:07:26,252 --> 00:07:28,613
u životinje pored kojih smo sjedjeli

168
00:07:28,613 --> 00:07:30,571
31 dan, ali

169
00:07:30,571 --> 00:07:33,280
na koje inače nismo obraćali pažnju,

170
00:07:33,280 --> 00:07:35,160
kao što je rak samac.

171
00:07:35,160 --> 00:07:38,175
Korištenje savremene tehnologije

172
00:07:38,175 --> 00:07:40,300
koja nije namijenjena za okeane

173
00:07:40,300 --> 00:07:42,444
nije uvijek lako.

174
00:07:42,444 --> 00:07:44,992
Morali smo nekada da okrenemo kameru
naopako,

175
00:07:44,992 --> 00:07:47,552
povežemo je kablom za laboratoriju

176
00:07:47,552 --> 00:07:50,073
i aktiviramo je

177
00:07:50,073 --> 00:07:52,247
iz same laboratorije.

178
00:07:52,247 --> 00:07:54,441
Ovo nam pruža

179
00:07:54,441 --> 00:07:57,275
mogućnost da
u naučnom i inženjerskom

180
00:07:57,275 --> 00:08:00,482
smislu analiziramo

181
00:08:00,482 --> 00:08:02,906
neka zapanjujuća ponašanja

182
00:08:02,906 --> 00:08:04,901
koja su nevidljiva ljudskom oku

183
00:08:04,901 --> 00:08:07,950
kao što je pokušaj ove
škamp bogomoljke

184
00:08:07,950 --> 00:08:09,718
da uhvati svoj plijen

185
00:08:09,718 --> 00:08:15,217
u roku od 0,3 sekunde.

186
00:08:15,217 --> 00:08:18,312
Taj udarac je jačine metka
kalibra .22 i

187
00:08:18,312 --> 00:08:19,657
ako ste ikad okom probali

188
00:08:19,657 --> 00:08:23,675
uhvatiti metak u letu, to je nemoguće.

189
00:08:23,675 --> 00:08:24,978
Ali sada možemo da vidimo

190
00:08:24,978 --> 00:08:27,648
poput ovih
božićnih crva

191
00:08:27,648 --> 00:08:30,809
kako se uvlače i zatvaraju

192
00:08:30,809 --> 00:08:33,845
na način nedostupan ljudskom oku

193
00:08:33,845 --> 00:08:35,219
ili u ovom slučaju

194
00:08:35,219 --> 00:08:42,280
vidite ribu kako
baca zrnca pijeska.

195
00:08:42,280 --> 00:08:44,670
Ovo je pravi glavočić repaš

196
00:08:44,670 --> 00:08:47,186
i ako ga pogledate u
stvarnom vremenu,

197
00:08:47,186 --> 00:08:50,191
uopšte se ne vidi
kretanje njegovih peraja

198
00:08:50,191 --> 00:08:53,362
jer je tako brzo.

199
00:08:53,362 --> 00:08:55,634
Jedna od najvrednijih
darova koje smo imali

200
00:08:55,634 --> 00:08:57,974
pod vodoom bio je WiFi

201
00:08:57,974 --> 00:09:00,190
i tokom 31 dana mogli smo se povezati

202
00:09:00,190 --> 00:09:02,903
sa svijetom u pravom vremenu
sa dna mora

203
00:09:02,903 --> 00:09:04,735
kako bismo podijelili ova
iskustva.

204
00:09:04,735 --> 00:09:06,160
Ondje doslovno

205
00:09:06,160 --> 00:09:07,306
skajpam u učionici

206
00:09:07,306 --> 00:09:09,324
sa jednim od 6 kontinenata

207
00:09:09,324 --> 00:09:12,280
i nekih 70.000 studenata
sa kojima smo se čuli

208
00:09:12,280 --> 00:09:15,070
svaki dan.

209
00:09:15,070 --> 00:09:17,333
Zapravo, pokazujem vam sliku
golijat kirnje

210
00:09:17,333 --> 00:09:19,977
kako leži na dnu i koju

211
00:09:19,977 --> 00:09:22,508
sam uslikao smartfonom.

212
00:09:22,508 --> 00:09:27,532
To nikada prije nismo vidjeli.

213
00:09:27,532 --> 00:09:29,349
Sanjam o danu kada ćemo imati

214
00:09:29,349 --> 00:09:31,844
gradove pod vodom

215
00:09:31,844 --> 00:09:34,409
i možda ako uspijemo da prevaziđemo
granice

216
00:09:34,409 --> 00:09:36,343
avantura i znanja

217
00:09:36,343 --> 00:09:39,584
i podijelimo naše znanje sa drugima

218
00:09:39,584 --> 00:09:42,731
možemo da riješimo
razne probleme.

219
00:09:42,731 --> 00:09:44,189
Moj djed je govorio

220
00:09:44,189 --> 00:09:47,142
"Ljudi štite ono što vole".

221
00:09:47,142 --> 00:09:49,741
Moj otac: " Kako da ljudi zaštite

222
00:09:49,741 --> 00:09:54,665
ono što ne razumiju?"

223
00:09:54,665 --> 00:09:58,706
Razmišljao sam o ovome čitav život.

224
00:09:58,706 --> 00:10:02,014
Ništa nije nemoguće.

225
00:10:02,014 --> 00:10:05,197
Moramo da sanjamo, budemo kreativni

226
00:10:05,197 --> 00:10:07,570
i moramo da budemo avanturisti

227
00:10:07,570 --> 00:10:11,221
kako bismo stvorili čuda u najcrnjim
vremenima.

228
00:10:11,221 --> 00:10:13,858
Ticalo se to klimatskih promjena

229
00:10:13,858 --> 00:10:16,355
ili iskorjenja siromaštva

230
00:10:16,355 --> 00:10:18,338
ili vraćanja budućim generacijama
onoga

231
00:10:18,338 --> 00:10:20,596
što smo uzimali zdravo za gotovo

232
00:10:20,596 --> 00:10:22,610
sve je to jedna avantura.

233
00:10:22,610 --> 00:10:25,298
I ko zna, možda će i postojati
podvodni gradovi

234
00:10:25,298 --> 00:10:26,380
i možda će neko od vas

235
00:10:26,380 --> 00:10:28,988
biti budući akvanaut.

236
00:10:28,988 --> 00:10:30,866
Hvala puno.