1 00:00:00,114 --> 00:00:04,507 Të kuptosh ngjajshmëritë dhe dallimet etnike dhe fetare 2 00:00:04,538 --> 00:00:08,256 në shtetin apo regjionin që dikurë quhej Jugosllavi mund të jetë mjaft konfuze. 3 00:00:08,271 --> 00:00:11,318 Por, ajo që dua të bëjë në këtë video është të mundohem të jap një lloj hyrjeje . 4 00:00:11,318 --> 00:00:14,528 Është në të vërtetë qelësi për të kuptuar disa nga shkaktarët e Luftës së Parë Botërore 5 00:00:14,528 --> 00:00:19,205 dhe natyrisht, të kuptojmë shpërbërjen e Jugosllavisë, që ishte mjaftë e shëmtuar 6 00:00:19,226 --> 00:00:24,528 gjatë rënies së komunizmit në fund të 80-ve dhe në fillim të 90-ve. 7 00:00:24,528 --> 00:00:26,704 Para së gjithash, është një ide e mirë ta kuptojmë 8 00:00:26,704 --> 00:00:30,443 prej nga rrjedh fjala Jugosllavi. 9 00:00:30,443 --> 00:00:33,867 Në të vërtetë iu referohet shteteve Sllave të Jugut 10 00:00:33,867 --> 00:00:35,971 Pra "Jugo" nënkupton Jugun 11 00:00:35,971 --> 00:00:38,635 dhe "slavia" flet për shtetet sllave. 12 00:00:38,635 --> 00:00:41,278 Kur njerëzit flasin për gjuhët sllave, ata flasin për 13 00:00:41,278 --> 00:00:43,612 gjuhët që fliten në këtë regjion, por gjithashtu 14 00:00:43,612 --> 00:00:48,781 edhe në pjesën më të madhe të Evropës Lindore dhe Rusinë. 15 00:00:48,781 --> 00:00:54,302 Tani, këtu me të kaltër kemi hijëzuar vendet ku 16 00:00:54,302 --> 00:00:58,984 flitet gjuha serbo-kroate. 17 00:00:58,984 --> 00:01:05,305 që është gjuha që dominon në këtë regjion. 18 00:01:05,305 --> 00:01:08,156 Dhe, ekzistojnë disa dialekte, disa njerëz do të thonin 19 00:01:08,156 --> 00:01:12,308 " kjo është kroatishte, malazeze, apo serbishte" apo qfardo qoftë. 20 00:01:12,308 --> 00:01:15,311 Por, shumica e gjuhëtarëve thonë që ato janë mjaft të përafërta njëra me tjetrën. 21 00:01:15,311 --> 00:01:17,823 Dhe ju mund ti kategorizoni ato disi si një gjuhë e vetme, 22 00:01:17,823 --> 00:01:20,823 si serbo-kroatishte. 23 00:01:20,823 --> 00:01:22,977 Dhe ju e shihni që ajo flitet tani në kohën moderne në 24 00:01:22,977 --> 00:01:28,156 Kroaci, Bosnie e Hercegovinë, Serbi dhe Mal të Zi. 25 00:01:28,156 --> 00:01:33,648 Kjo këtu është ngjajshmëria, ajo që e mbanë të lidhur këtë regjion. 26 00:01:33,648 --> 00:01:37,489 Tani në krye të kësajë, gjuha sllovene poashtu është sllave 27 00:01:37,489 --> 00:01:40,757 është ngusht e lidhur me serbo-kroatishten. 28 00:01:40,757 --> 00:01:43,225 Në Maqedoni poashtu flitet një gjuhë sllave. 29 00:01:43,225 --> 00:01:46,313 që është e përafërt me bullgarishten, por i ka ca lidhje të ngushta, 30 00:01:46,313 --> 00:01:48,896 nuk është krejtësisht e ndryshme nga serbo-kroatishtja. 31 00:01:48,896 --> 00:01:52,429 Pra ju keni këtë lidhje gjuhësore përgjatë kësaj zone. 32 00:01:52,429 --> 00:01:57,822 Tani, ajo që e ndanë këtë zonë në të vërtetë është religjioni dhe historia. 33 00:01:57,822 --> 00:02:00,419 Pra, kjo zonë, nëse kthehemi qindra vite pas, 34 00:02:00,419 --> 00:02:03,561 ishte nën kontrollin e peranorive të ndryshme. 35 00:02:03,561 --> 00:02:06,089 Perandoria Austro-Hungareze, Perandoria Osmane. 36 00:02:06,089 --> 00:02:09,397 Me Perandorinë Austro-Hungareze ju nënkuptoni 37 00:02:09,397 --> 00:02:10,564 një Perandori Romano Katolike. 38 00:02:10,564 --> 00:02:12,219 Kur ju flisni për Osmanët, 39 00:02:12,219 --> 00:02:13,477 ju keni të bëni me Perandori Muslimane. 40 00:02:13,477 --> 00:02:17,895 Dhe ata zotëruan pjesë të ndryshme të këtij territori për qindra vite me rradhë. 41 00:02:17,895 --> 00:02:22,293 Dhe ajo që mbetet pas është një përzierje e vërtetë e religjioneve, 42 00:02:22,293 --> 00:02:27,762 dhe kjo shpesh lidhet me atë që njerëzit e perceptojnë si përkatësi etnike. 43 00:02:27,762 --> 00:02:32,308 Dhe kjo që unë kam këtu është një lloj ndarje fetare 44 00:02:32,308 --> 00:02:36,219 e ish Jugosllavisës. 45 00:02:36,219 --> 00:02:39,490 Pra, me ngjyrë të purpurt këtu, kemi zonat që janë të 46 00:02:39,490 --> 00:02:41,478 banuara kryesisht me të krishterë romak. 47 00:02:41,478 --> 00:02:43,154 Dhe unë po them kryesisht sepse me të vërtetë janë 48 00:02:43,154 --> 00:02:44,971 të gjitha të përziera. 49 00:02:44,971 --> 00:02:47,821 Pra, Sllovenia, Kroacia, kryesisht të krishterë romak. 50 00:02:47,821 --> 00:02:53,645 Nëse e shikoni Serbinë, dhe Malin e Zi, kryesishtë ortodoksë lindorë. 51 00:02:53,645 --> 00:03:00,489 Në Kosovë, kemi një shumicë të fortë muslimane, mu aty. 52 00:03:00,489 --> 00:03:05,021 Dhe Kosova, para shpërbërjes ishte disi pjesë e 53 00:03:05,021 --> 00:03:10,355 Serbisë dhe Malit të Zi, pavarësisht kësaj ngjyre krejt të ndryshme religjioze. 54 00:03:10,355 --> 00:03:14,287 Dhe pastaj Bosnja dhe Hercegovina është vendi ku me të vërtetë gjërat përzihen. 55 00:03:14,287 --> 00:03:19,156 Afërsisht gjysma e popullsisë, dhe ka lëvizur gjatë shekujve, 56 00:03:19,156 --> 00:03:23,229 por feja që dominon atje është Islami. 57 00:03:23,229 --> 00:03:25,419 Dhe, në përgjithësi kjo është pika ku krijohet konfuzion. 58 00:03:25,419 --> 00:03:30,888 Kur njerëzit flasin pë boshnjak, ata flasin për 59 00:03:30,888 --> 00:03:35,800 një musliman boshnjak. 60 00:03:35,800 --> 00:03:40,574 Por, Bosnia dhe Hercegovina ka poashtu fraksione të konsiderueshme të 61 00:03:40,574 --> 00:03:44,368 serbve, që janë ortodoks lindorë, dhe për këtë arsye 62 00:03:44,368 --> 00:03:46,966 po e vë të kaftën edhe këtu, është pothuaj një e treta e popullsisë 63 00:03:46,966 --> 00:03:50,117 dhe poashtu ka një popullsi të konsiderueshmetë krishterëve romak 64 00:03:50,117 --> 00:03:53,300 ose ne mund të themi boshnjak-kroatë. 65 00:03:53,300 --> 00:03:55,899 Pra, sa për ta sqaruar këtu - mund të jetë mjaft e ngatërruar, madje edhe kur dëgjoni 66 00:03:55,899 --> 00:03:58,236 një tregim për të, ose kur e dëgjoni në lajme - më kujtohet në 67 00:03:58,236 --> 00:04:01,232 vitet e 90-ta, kur dëgjoja lajmet dhe ngatërrohesha fare. 68 00:04:01,232 --> 00:04:04,368 Nëse dikush flet për një boshnjak musliman, apo një boshnjak, 69 00:04:04,368 --> 00:04:07,839 fjala është për një musliman që jeton në Bosnjë, këtë e mendojnë ata 70 00:04:07,839 --> 00:04:10,172 kur i referohen atyre. Nëse ata thonë 71 00:04:10,172 --> 00:04:19,171 boshnjak-kroat, ky do të jetë një kroat etnik, i cili 72 00:04:19,171 --> 00:04:24,235 jeton në Bosnjë. Dhe ata zakonisht janë të krishterë romak. 73 00:04:24,235 --> 00:04:30,103 Dhe nëse keni një serb boshnjak, ky është dikush që 74 00:04:30,103 --> 00:04:34,833 etnikisht e identifikon veten si serb, 75 00:04:34,833 --> 00:04:39,235 i cili jeton në Bosnjë dhe Hercegovinë, por që me siguri 76 00:04:39,235 --> 00:04:42,173 është ortodoks lindorë. 77 00:04:42,173 --> 00:04:44,242 Pra, ju mund ta imagjinoni, ju keni këto gjuhë të fuqishme 78 00:04:44,242 --> 00:04:50,830 madje edhe lidhjet etnike, por në njëfar pike, për shkak të religjionit, 79 00:04:50,830 --> 00:04:53,983 dhe ndryshimeve në dialekt, ekziston edhe një numër i 80 00:04:53,983 --> 00:04:56,634 konsiderueshëm i dallimeve këtu, sidomos kur gjërat shkuan keq, 81 00:04:56,634 --> 00:04:59,120 siq ishte rënia e komunizmit. 82 00:04:59,120 --> 00:05:01,366 Pra, të shpresojmë që kjo bazë të paraqes ngjajshmërit 83 00:05:01,366 --> 00:05:03,166 dhe dallimet këtu. 84 00:05:03,166 --> 00:05:06,298 Dhe do të na ndihmojë të kuptojmë çka na futi në Luftën e Parë Botërore, 85 00:05:06,298 --> 00:05:08,431 apo çka e shkaktoi Luftën e Parë Botërore, dhe gjithashtu disa 86 00:05:08,431 --> 00:05:11,785 shëmti që janë parë në fillim të 90-ve. 87 00:05:11,785 --> 00:05:14,901 Dhe për ta përmbledhur, me vetëm pakëz kontest, 88 00:05:14,901 --> 00:05:19,633 ky nuk ishte një shtet i unifikuar deri në Luftën e Parë Botërore, 89 00:05:19,633 --> 00:05:22,705 në njëfar mase kjo u përshpejtua nga dëshira për të krijuar këtë shtet të unifikuar. 90 00:05:22,705 --> 00:05:28,914 Ky grupim etnik, ky grupim gjuhësorë, ishte i prirur për tu 91 00:05:28,914 --> 00:05:31,923 shkëputur nga Perandoria Austro-Hungareze, nga Perandoria Osmane, 92 00:05:31,923 --> 00:05:34,699 duke hyrë në Luftën e Parë Botërore kemi një rënie të 93 00:05:34,699 --> 00:05:38,919 Perandorisë Osmane e cila filloi ti lejojë këta njerëz 94 00:05:38,919 --> 00:05:43,700 të kenë më shumë energji për realizimin e dëshirës së tyre për krijimin e shtetit të unifikuar. 95 00:05:43,700 --> 00:05:46,042 Lufta e Parë Botërore ishte në thelb katalizatori që lejoi 96 00:05:46,042 --> 00:05:49,496 unifikimin e shtetit të Jugosllavisë. 97 00:05:49,496 --> 00:05:53,767 Dhe, në forma të ndryshme, qëndroi i unifikuar deri në rënien e komunizmit. 98 00:05:53,767 --> 00:05:57,507 Dhe, edhe pse ishte një shtet socialist, një shtet komunist, 99 00:05:57,507 --> 00:06:01,588 gjatë Luftës së Ftohtë, në të vërtetë gjithmonë ka pasur një 100 00:06:01,588 --> 00:06:04,435 lidhje të çuditshme dhe të largët me Bashkimin Sovjetik 101 00:06:04,435 --> 00:06:07,699 Por, pas rënies së komunizmit, gjë që e mbante disi të bashkuar, 102 00:06:07,699 --> 00:06:10,366 sidomos këto dallime fetare, 103 00:06:10,366 --> 00:06:14,976 dhe këto dallime etnike dhe religjioze e shpërbënë atë.