1 00:00:00,114 --> 00:00:04,507 Rozumienie etnicznych i religijnych podobieństw i różnic 2 00:00:04,538 --> 00:00:08,256 w państwie, albo w regionie, który był kiedyś Jugosławią może być całkiem mylące. 3 00:00:08,271 --> 00:00:11,318 Ale w tym filmiku chcę się na tym skupić. 4 00:00:11,318 --> 00:00:14,528 Jest to kluczowe do zrozumienia przyczyn I wojny światowej 5 00:00:14,528 --> 00:00:19,205 i oczywiście zrozumienia rozpadu Jugosławi, co było okropnym wydarzeniem 6 00:00:19,226 --> 00:00:24,528 podczas upadku komunizmu pod koniec lat 80tych i na początku lat 90tych. 7 00:00:24,528 --> 00:00:26,704 WIięc przede wszystkim dobrze jest zrozumieć 8 00:00:26,704 --> 00:00:30,443 skąd pochodzi słowo Jugosławia. 9 00:00:30,443 --> 00:00:33,867 Dosłownie odnosi się ono do południowych państw słowiańskich. 10 00:00:33,867 --> 00:00:35,971 "Jugo" odnosi się do południa 11 00:00:35,971 --> 00:00:38,635 a "sławia" do krajów słowiańskich. 12 00:00:38,635 --> 00:00:41,278 Kiedy ludzie mówią o językach słowiańskich, to mówią o 13 00:00:41,278 --> 00:00:43,612 językach używanych w tym regionie, ale również 14 00:00:43,612 --> 00:00:48,781 w większości Europy wschodniej i obecnej Rosji. 15 00:00:48,781 --> 00:00:54,302 Na niebiesko mamy zaznaczony obszar 16 00:00:54,302 --> 00:00:58,984 gdzie posługiwano się serbsko-chorwackim. 17 00:00:58,984 --> 00:01:05,305 Jest to dominujący język w tym regionie. 18 00:01:05,305 --> 00:01:08,156 I jest wiele dialektów, niektórzy ludzie mówią 19 00:01:08,156 --> 00:01:12,308 "to jest chorwacki, to czarnogórski albo serbski" albo cokolwiek. 20 00:01:12,308 --> 00:01:15,311 Ale większość językoznawców twierdzi, że są one bardzo bliskie. 21 00:01:15,311 --> 00:01:17,823 I możemy je skategoryzować jako jeden język, 22 00:01:17,823 --> 00:01:20,823 jako serbsko-chorwacki. 23 00:01:20,823 --> 00:01:22,977 I widzicie, że obecnie używa się go w dzisiejszej 24 00:01:22,977 --> 00:01:28,156 Chorwacji, Bośni i Hercegowinie, Serbii i Czarnogórze. 25 00:01:28,156 --> 00:01:33,648 To jest właśnie ta wspólna rzecz, która łączy cały ten region. 26 00:01:33,648 --> 00:01:37,489 Język słoweński jest również językiem słowiańskim 27 00:01:37,489 --> 00:01:40,757 jest blisko związany z serbsko-chorwackim. 28 00:01:40,757 --> 00:01:43,225 W Macedodii również używa się jezyka słowiańskiego. 29 00:01:43,225 --> 00:01:46,313 Jest bliższy bułgarskiemu, ale ma pewne związki z 30 00:01:46,313 --> 00:01:48,896 serbsko-chorwackim. 31 00:01:48,896 --> 00:01:52,429 Więc mamy to językowe połączenie w tym obszarze. 32 00:01:52,429 --> 00:01:57,822 To co dzieli ten obszar to religia i historia. 33 00:01:57,822 --> 00:02:00,419 Więc ten obszar, jeśli cofniemy się setki lat, 34 00:02:00,419 --> 00:02:03,561 był kontrolowany przez różne imperia. 35 00:02:03,561 --> 00:02:06,089 Imperium Austro-Węgierskie, Imperium Osmańskie. 36 00:02:06,089 --> 00:02:09,397 Jeśli chodzi o Imperium Austro-Węgierskie to mówimy o 37 00:02:09,397 --> 00:02:10,564 Imperium Rzymskiego Kościoła Katolickiego. 38 00:02:10,564 --> 00:02:12,219 Kiedy mówimy o Imperium Osmańskim 39 00:02:12,219 --> 00:02:13,477 to mamy do czynienia z Imperium Muzułmańskim. 40 00:02:13,477 --> 00:02:17,895 I miały one w posiadaniu różne części tego obszaru przez setki lat. 41 00:02:17,895 --> 00:02:22,293 Więc mamy tutaj miks religii 42 00:02:22,293 --> 00:02:27,762 i to często powiązane jest z poczuciem etniczności. 43 00:02:27,762 --> 00:02:32,308 Więc mamy tutaj pewnego rodzaju religijny rozpad 44 00:02:32,308 --> 00:02:36,219 byłej Jugosławii. 45 00:02:36,219 --> 00:02:39,490 Więc na różowo zaznaczyłem obszary 46 00:02:39,490 --> 00:02:41,478 gdzie dominował Kościół Rzymsko-katolicki. 47 00:02:41,478 --> 00:02:43,154 I mowię dominował bo tak naprawdę 48 00:02:43,154 --> 00:02:44,971 to wszystko jest ze sobą pomieszane. 49 00:02:44,971 --> 00:02:47,821 Więc Słowenia, Chorwacja - katolicy. 50 00:02:47,821 --> 00:02:53,645 Jeśli spojrzymy na Serbię i Czarnogórę to jest tam Cerkiew prawosławna. 51 00:02:53,645 --> 00:03:00,489 W Kosowie mamy muzułmańską większość, tutaj. 52 00:03:00,489 --> 00:03:05,021 I Kosowo, przed rozpadem było 53 00:03:05,021 --> 00:03:10,355 częścią Serbii i Czarnogóry, pomimo tego, że miało inną religię 54 00:03:10,355 --> 00:03:14,287 A w Bośni i Hercegowinie mamy prawdziwy miks. 55 00:03:14,287 --> 00:03:19,156 Połowa populacji, i to zmieniało się przez wieki, 56 00:03:19,156 --> 00:03:23,229 wyznaje Islam. 57 00:03:23,229 --> 00:03:25,419 I to tutaj wszystko zaczyna byc mylące. 58 00:03:25,419 --> 00:03:30,888 Jeśli ludzie mówią o Bośniaku, to mówią 59 00:03:30,888 --> 00:03:35,800 o bośniackim Muzułmaninie. 60 00:03:35,800 --> 00:03:40,574 Ale Bośnia i Hercegowina ma również znaczące frakcje 61 00:03:40,574 --> 00:03:44,368 Serbów, którzy należą do Cerkwi prawosławnej, i to dlatego 62 00:03:44,368 --> 00:03:46,966 mamy tutaj również brązowy kolor, jest to jedna trzecia populacji 63 00:03:46,966 --> 00:03:50,117 i tutaj znajduje się także całkiem spora populacja wyznania katolickiego 64 00:03:50,117 --> 00:03:53,300 albo możemy powiedzieć bośniackich Chorwatów. 65 00:03:53,300 --> 00:03:55,899 Więc to może być bardzo mylące, nawet jeśli słyszycie 66 00:03:55,899 --> 00:03:58,236 jej historię, albo słyszycie to w wiadomościach. 67 00:03:58,236 --> 00:04:01,232 Pamiętam, że jak słyszałem o tym w latach 90tych to było to bardzo mylące. 68 00:04:01,232 --> 00:04:04,368 Jeśli ktoś mówi o bośniackim Muzułmaninie, albo o Bośniaku 69 00:04:04,368 --> 00:04:07,839 to jest to Muzułmanin mieszkający w Bośni, właśnie do tego 70 00:04:07,839 --> 00:04:10,172 się odnoszą. Jeśli mówią 71 00:04:10,172 --> 00:04:19,171 bośniacki Chorwat, to będzie to etnicznie Chorwat, który 72 00:04:19,171 --> 00:04:24,235 mieszka w Bośni. I zazwyczaj jest katolikiem. 73 00:04:24,235 --> 00:04:30,103 I jeśli mamy bośniackiego Serba, to jest to ktoś 74 00:04:30,103 --> 00:04:34,833 kto etnicznie identyfikuje się jako Serb, 75 00:04:34,833 --> 00:04:39,235 który żyje w Bośni i Hercegowinie, ale prawdopodobnie należy 76 00:04:39,235 --> 00:04:42,173 do Cerkwi prawosławnej. 77 00:04:42,173 --> 00:04:44,242 Więc możecie sobie wyobrazić, że mamy te silne językowe 78 00:04:44,242 --> 00:04:50,830 i nawet etniczne więzi, ale w pewnym momencie z powodu religii 79 00:04:50,830 --> 00:04:53,983 i zmian w dialekcie, mamy również znaczącą 80 00:04:53,983 --> 00:04:56,634 ilość różnic, zwłaszcza jeśli spawy przybierają nieprzyjemny obrót. 81 00:04:56,634 --> 00:04:59,120 tak jak w przypadku upadku komunizmu. 82 00:04:59,120 --> 00:05:01,366 Więc mam nadzieję, że to jest podstawą podobieństw 83 00:05:01,366 --> 00:05:03,166 i różnic w tym obszarze. 84 00:05:03,166 --> 00:05:06,298 I pomoże nam to w zrozumieniu tego co doprowadziło nas do I wojny światowej 85 00:05:06,298 --> 00:05:08,431 albo co ją wywołało, jak również te okropieństwa 86 00:05:08,431 --> 00:05:11,785 które widzieliśmy na początku lat 90tych. 87 00:05:11,785 --> 00:05:14,901 I aby skończyć z odrobiną kontekstu 88 00:05:14,901 --> 00:05:19,633 to nie był zjednoczony kraj przed I wojną światową. 89 00:05:19,633 --> 00:05:22,705 Wojna przyspieszyła to pragnienie aby zjednoczyć ten kraj. 90 00:05:22,705 --> 00:05:28,914 Te grupy etniczne, językowe były rozdzielone 91 00:05:28,914 --> 00:05:31,923 pomiędzy Imperium Austro-Węgierskie i Osmańskie, 92 00:05:31,923 --> 00:05:34,699 Tuż przed I wojną światową mieliśmy upadek 93 00:05:34,699 --> 00:05:38,919 Imperium Osmańskiego, które zezwoliło ludziom 94 00:05:38,919 --> 00:05:43,700 na utworzenie zjednoczonego państwa. 95 00:05:43,700 --> 00:05:46,042 I wojna światowa była katalizatorem, który zezwolił 96 00:05:46,042 --> 00:05:49,496 Jugosławii na zjednoczenie się. 97 00:05:49,496 --> 00:05:53,767 I było ona zjednoczona w różnych postaciach aż do upadku komunizmu. 98 00:05:53,767 --> 00:05:57,507 I mimo że było to państwo socjalistyczne, komunistyczne 99 00:05:57,507 --> 00:06:01,588 podczas Zimnej Wojny, to zawsze miało dziwną 100 00:06:01,588 --> 00:06:04,435 i daleką relację ze Związkiem Radzieckim. 101 00:06:04,435 --> 00:06:07,699 Ale po upadku komunizmu, który trzymał ją razem, 102 00:06:07,699 --> 00:06:10,366 zwłaszcza te różnice religijne 103 00:06:10,366 --> 00:06:14,976 i te etniczne i religijne różnice doprowadziły do jej rozpadu.