WEBVTT

00:00:01.820 --> 00:00:05.296
Өглөөний мэнд. Сайн байцгаана уу?


00:00:05.336 --> 00:00:08.262
Дажгүй өдөр байгаа биз?

00:00:08.262 --> 00:00:10.730
Та бүхэн намайг балмагдуулж орхилоо.

00:00:10.730 --> 00:00:12.196
Үнэнийг хэлэхэд, би явлаа.


00:00:12.196 --> 00:00:14.972
(Инээлдэв)

00:00:18.012 --> 00:00:22.290
Энэ чуулганы туршид бид гурван сэдвийн
талаар ярилцаж байна.

00:00:22.290 --> 00:00:24.550
Эдгээр нь миний илтгэлтэй ч бас 
холбоотой.

00:00:24.550 --> 00:00:28.060
Эхнийх нь бид бүгдэд байдаг гайхалтай

00:00:28.060 --> 00:00:32.720
бүтээлч чадварын талаар нотолж ярьсан
илтгэлүүд байлаа.

00:00:32.720 --> 00:00:35.830
Зөвхөн хоорондоо цар хүрээ, 
хэмжээгээрээ л ялгаатай байсан.

00:00:35.830 --> 00:00:39.310
Хоёр дахь нь бидний хэний ч
тааварлаж үл мэдэх,

00:00:39.310 --> 00:00:41.554
юу ч болж мэдэх

00:00:41.554 --> 00:00:42.842
ирээдүй.

00:00:42.842 --> 00:00:45.050
Юу болохыг хэн ч мэдэхгүй.

NOTE Paragraph

00:00:45.050 --> 00:00:47.180
Боловсрол миний сонирхлыг татдаг --

00:00:47.180 --> 00:00:50.950
үнэндээ миний олж мэдсэн зүйл бол бүгд л
боловсролд анхаардаг.

00:00:50.950 --> 00:00:53.490
Үгүй гэж үү? Энэ миний сонирхлыг татдаг.

00:00:53.490 --> 00:00:56.000
Хэрвээ та аль нэг үдэшлэгт
очоод өөрийгөө боловсролын

00:00:56.000 --> 00:00:57.870
салбарт ажилладаг гэж 
танилцуулбал --

00:00:57.870 --> 00:01:00.090
яг үнэндээ боловсролын салбарт 
ажилладаг хүн

00:01:00.090 --> 00:01:02.610
үдэшлэгт нэг их очоод байдаггүй л дээ

00:01:02.610 --> 00:01:04.920
(Инээлдэв) Үнэн шүү.

00:01:04.920 --> 00:01:10.740
Таныг урьдаг ч үгүй. (Инээлдэв)

00:01:10.740 --> 00:01:14.000
Тэгээд та ч очьё ч гэж асуудаггүй.
Хачирхалтай юм шүү.

00:01:14.000 --> 00:01:15.930
Гэхдээ та уригдлаа гэж бодьё.

00:01:15.930 --> 00:01:18.020
хэн нэгэн танаас хийдэг 
ажлыг чинь асуулаа

00:01:18.020 --> 00:01:20.230
Боловсролын салбарт ажилладаг гэж
та хариулна.

00:01:20.230 --> 00:01:22.390
Түүний нүүр хүрэнтэж улайхыг
харах болно.

00:01:22.390 --> 00:01:24.525
"Бурхан минь, яагаад би гэж"

00:01:24.525 --> 00:01:25.710
(инээлдэв)

00:01:25.710 --> 00:01:29.846
Үдэшлэг ч ингээд өнгөрлөө дөө 
гэж байгаа мэт.

00:01:29.846 --> 00:01:32.000
Дээрээс нь та түүний боловсролыг асуувал

00:01:32.000 --> 00:01:35.230
тэр таныг ханан дээр өлгөөд
зугтахад бэлэн байх болно.

00:01:35.230 --> 00:01:37.000
Энэ бол эмзэг сэдэв шүү.

00:01:37.000 --> 00:01:40.000
Шашин, мөнгө болон бусад сэдвийн адил.

00:01:40.000 --> 00:01:44.000
Боловсрол миний анхаарлыг ихээр татдаг.
Бүгдэд л адилхан.

00:01:44.000 --> 00:01:46.000
Яагаад гэвэл боловсрол биднийг огт

00:01:46.000 --> 00:01:49.000
тааварлаж мэдэх боломжгүй ирээдүй рүү

00:01:49.000 --> 00:01:52.000
хөтөлдөг болохоор л тэр байх.

00:01:52.000 --> 00:01:55.000
Энэ жил сургуульд орж байгаа хүүхэд

00:01:55.000 --> 00:01:57.280
2065 гэхэд тэтгэвэрт гарна.

00:01:57.280 --> 00:02:00.030
Одоогоос 5 жилийн дараа гэхэд дэлхий
ямар болох талаар

00:02:00.030 --> 00:02:02.680
энэ 4 өдөр илтгэл тавьсан эрхмүүдээс өөр

00:02:02.680 --> 00:02:05.480
хэн ч сайн төсөөлөхгүй л байгаа.

00:02:05.480 --> 00:02:08.160
Хэдий тийм боловч бид тэдэнд заах л
хэрэгтэй болдог.

00:02:08.160 --> 00:02:10.080
Тиймээс миний бодлоор ирээдүйг

00:02:10.080 --> 00:02:12.900
тааварлаж мэдэхгүй байна гэдэг 
нэг бодлыг гайхалтай.

NOTE Paragraph

00:02:12.900 --> 00:02:15.000
Гуравдах зүйл нь бид бүгдээрээ

00:02:15.000 --> 00:02:18.203
хүүхдүүдийн шинийг эрэлхийлэгч

00:02:18.203 --> 00:02:20.338
онцгой

00:02:20.338 --> 00:02:22.473
инновацийн

00:02:22.473 --> 00:02:24.610
ур чадварыг хүлээн зөвшөөрдөг.

00:02:24.610 --> 00:02:27.540
Өчигдөр орой гарсан Сирена,
Марвел дээр гардаг билүү?

00:02:27.540 --> 00:02:29.620
Түүний чадварыг хар л даа.

00:02:29.620 --> 00:02:31.053
Тэр бол гайхалтай.

00:02:31.053 --> 00:02:33.776
Гэхдээ тэр багадаа яриасаг 
хүүхэд байгаагүй,

00:02:33.776 --> 00:02:36.140
тэр тусмаа бага байхдаа.

00:02:36.140 --> 00:02:37.860
Тэр бол өөрийнхөө авьяас чадварыг

00:02:37.860 --> 00:02:39.500
нээж олж чадсан гайхалтай жишээ.

00:02:39.500 --> 00:02:41.630
Миний хэлэхийг хүсч байгаа зүйл бол

00:02:41.630 --> 00:02:43.490
хүүхэд бүр гайхалтай авьяастай төрдөг

00:02:43.490 --> 00:02:45.950
Бид түүнийг хайр найргүй
сүйтгэж үгүй хийдэг.

00:02:45.950 --> 00:02:47.523
Тиймээс би боловсролын тухай,

00:02:47.523 --> 00:02:50.266
мөн бүтээлч сэтгэлгээний талаар
ярихыг хүсэж байна.

00:02:50.266 --> 00:02:54.280
Бүтээлч сэтгэлгээ нь хэл бичгийн хичээлээс
дутахгүй чухал ач холбогдолтой.

00:02:54.280 --> 00:02:58.400
Бид энэ хоёр хичээлд адилхан
ач холбогдол өгч сурмаар байна.

00:02:58.400 --> 00:03:04.980
(Алга ташилт) Баярлалаа.

00:03:04.980 --> 00:03:10.110
Миний илтгэл дууслаа. Маш их баярлалаа.
(Инээлдэв)

00:03:10.110 --> 00:03:13.620
Надад 15 минут үлдэж.

00:03:13.620 --> 00:03:19.530
Би нөгөө тэр газар төрөөд... (Инээлдэв)

NOTE Paragraph

00:03:19.530 --> 00:03:21.526
Би саяхан нэг гайхалтай түүх сонссон юм.

00:03:21.526 --> 00:03:22.892
Түүнийг ярих их дуртай.

00:03:22.892 --> 00:03:24.840
6 настай нэг охин ангийн хойно суугаад

00:03:24.840 --> 00:03:26.840
зургийн хичээлээ хийж байлаа.

00:03:26.840 --> 00:03:29.000
Тэр охиныг хичээлдээ ерөөсөө анхаарлаа

00:03:29.000 --> 00:03:31.760
хандуулахгүй байгааг багш нь анзаарав.

00:03:31.760 --> 00:03:34.470
Багш шалтгааныг мэдэхээр охин дээр очоод

00:03:34.470 --> 00:03:36.870
"Чи юу зурж байгаа юм бэ?" гэж асуув.

00:03:36.870 --> 00:03:39.320
Охин "Би Бурханыг зурж байна" гэлээ.

00:03:39.320 --> 00:03:40.653
Тэгтэл багш нь,

00:03:40.653 --> 00:03:43.036
"Хэн ч Бурханыг ямар
харагддагийг мэдэхгүй шүү дээ"

00:03:43.036 --> 00:03:46.410
Тэгсэн охин "Нэгхэн минут л
хүлээчих, тэгвэл бүгд мэддэг болно" гэлээ.

00:03:46.410 --> 00:03:49.490
(Инээлдэв)

NOTE Paragraph

00:03:56.840 --> 00:03:59.210
Миний хүү 4 настай байв.
Бид Англид байлаа.

00:03:59.210 --> 00:04:01.403
Үнэндээ тэр бүх газар л 
4 настай байсан л даа.

00:04:01.403 --> 00:04:03.256
(Инээлдэв)

00:04:03.256 --> 00:04:05.660
Тодруулахад тэр үргэлж
4 настан шиг сониуч байдаг.

00:04:05.660 --> 00:04:08.000
Тэр нэг удаа зул сарын баярын жүжигт
оролцсон юм.

00:04:08.000 --> 00:04:09.930
Та нар сонсоогүй юу?

00:04:09.930 --> 00:04:12.740
Арай ч дээ, маш дуулиантай юм болсон.

00:04:12.740 --> 00:04:16.500
Ийм юм болсон юм. Мел Гибсон үүнийг
найруулж байлаа.

00:04:16.500 --> 00:04:19.236
Зул сарын баярын жүжиг-2.

00:04:19.236 --> 00:04:21.444
Жэймс Жозефийн дүрд авсанд 
бид бүгд баярлав.

00:04:21.444 --> 00:04:24.000
Хамгийн оргил хэсэг нь байх байлаа.

00:04:24.000 --> 00:04:26.000
"Жэймс Робинсон БОЛ Жосеф"

00:04:26.000 --> 00:04:29.280
гэсэн цамц өмсөөд дэмжиж суулаа. 
(Инээлдэв)

00:04:29.280 --> 00:04:31.260
Түүний хэсэг дээр бараг ярьдаггүй.

00:04:31.260 --> 00:04:33.280
3 хаан орж ирдэг хэсэг байдаг даа.

00:04:33.280 --> 00:04:35.900
Алт, гүгэлийн тос барьсаар орж ирдэг.

00:04:35.900 --> 00:04:37.580
Үнэхээр болсон явдал шүү.

00:04:37.580 --> 00:04:40.000
Тэр гурвыг тайз руу гарахыг
хараад сууж байлаа.

00:04:40.000 --> 00:04:41.370
Тэгээд хүүгээсээ асуув.

00:04:41.370 --> 00:04:43.320
"Чи гараад хэлэх үгээ мэдэж байгаа биз?"

00:04:43.320 --> 00:04:44.530
"Мэднэ ээ, яасан?".

00:04:44.530 --> 00:04:46.110
3 хүү тайз руу гарлаа.

00:04:46.110 --> 00:04:48.700
Толгойгоо цайны алчуураар ороосон 3 хүү

00:04:48.700 --> 00:04:50.520
хайрцгуудаа газар тавьлаа.

00:04:50.520 --> 00:04:52.980
Эхний хүү "Би чамд алт авчирлаа".

00:04:52.980 --> 00:04:55.530
Дараагийн хүү "Би чамд гүгэлийн
тос авчирлаа".

00:04:55.530 --> 00:04:56.832
Гэтэл гурав дах хүү

00:04:56.832 --> 00:04:59.144
"Франк үүнийг чамд өгөөрэй гэсэн"

00:04:59.144 --> 00:05:03.666
(Инээлдэв)

NOTE Paragraph

00:05:10.936 --> 00:05:12.700
Хүүхдүүд юунаас ч айдаггүй.

00:05:12.700 --> 00:05:14.630
Хэрэв тэд мэдэхгүй байгаа л бол

00:05:14.630 --> 00:05:17.260
алтыг авч л орхино.

00:05:17.260 --> 00:05:20.480
Тийм биз дээ? Тэд буруу хэлэхээс айдаггүй.

00:05:20.480 --> 00:05:24.550
Буруу хэлэх гэдэг бүтээлч байна гэсэн үг
бас биш шүү.

00:05:24.550 --> 00:05:26.980
Хэрвээ алдахдаа бэлтгэлтэй биш байвал

00:05:26.980 --> 00:05:30.130
та хэзээ ч жинхэнээрээ байж чадахгүй --

00:05:30.130 --> 00:05:33.106
Хэрэв алдахдаа бэлтгэлгүй бол шүү дээ.

00:05:33.106 --> 00:05:35.162
Дараа нь нас ахиж том хүн болохдоо

00:05:35.162 --> 00:05:37.690
ихэнх хүүхдүүд энэ чадвараа алддаг.

00:05:37.690 --> 00:05:39.890
Тэд алдаа гаргахаасаа айж эхэлдэг.

00:05:39.890 --> 00:05:42.150
Бидний ажилладаг компаниуд ч 
ингэж л шаарддаг.

00:05:42.150 --> 00:05:43.900
Бид алдааг нүд үзүүрлэдэг.

00:05:43.900 --> 00:05:46.340
Боловсролын систем ч алдааг бидний
гаргаж болохгүй

00:05:46.340 --> 00:05:48.870
хамгийн муу зүйлд тооцдог.

00:05:48.870 --> 00:05:51.246
Үүний "ач"-аар бид өөрсдийгөө бүтээлч

00:05:51.246 --> 00:05:53.942
сэтгэлгээгүй болгодог.

00:05:53.942 --> 00:05:56.000
Пикассогийн хэлсэн үг байдаг.

00:05:56.000 --> 00:05:58.580
Бүх хүүхдүүд зураач төрдөг.

00:05:58.580 --> 00:06:02.320
Асуудал нь хүүхдүүд өсч торнихдоо
зураачаараа үлдэж чадах уу гэдэгт л байна.

00:06:02.320 --> 00:06:04.040
Би үүнийг зөв гэж боддог.

00:06:04.040 --> 00:06:06.913
Бид өсч том болох явцдаа
бүтээлч байдлаа гээдэг.

00:06:06.913 --> 00:06:09.396
Үнэндээ бидний
боловсрол үүнийг устгадаг.

00:06:09.396 --> 00:06:11.340
Яагаад ийм зүйл болдог вэ?

NOTE Paragraph

00:06:11.340 --> 00:06:13.243
Одоогоос 5 жилийн өмнө би

00:06:13.243 --> 00:06:15.146
Стратфорд-Авонд амьдардаг байлаа.

00:06:15.146 --> 00:06:17.530
Үнэндээ бид Стратфордоос 
Лос Анжелест нүүж ирсэн.

00:06:17.530 --> 00:06:19.213
Тэгэхээр ямар том өөрчлөлт гарсныг

00:06:19.213 --> 00:06:20.566
төсөөлж байгаа байлгүй.

00:06:20.566 --> 00:06:21.590
(Инээлдэв)

00:06:21.590 --> 00:06:24.264
Яг үнэндээ, бид Снитерфилд гэдэг газар
амьдардаг байлаа.

00:06:24.264 --> 00:06:25.700
Стратфордтой хил залгаа.

00:06:25.700 --> 00:06:27.410
Шейкспирийн аавын төрсөн нутаг.

00:06:27.410 --> 00:06:30.590
Танд юу бодогдов?

00:06:30.590 --> 00:06:33.000
Та Шекспирийг аавтай байсныг 
мэдээгүй биз дээ?

00:06:33.000 --> 00:06:34.340
Мэдэж байсан уу?

00:06:34.340 --> 00:06:36.910
Бүр түүний хүүхэд насыг төсөөлж ч
байгаагүй биз дээ.

00:06:36.910 --> 00:06:39.490
7 настай Шейкспир. Надад л лав
төсөөлөгдөхгүй байна.

00:06:39.490 --> 00:06:41.106
Мэдээж тэр 7 настайдаа

00:06:41.106 --> 00:06:43.162
хэн нэгэн багшийн англи хэлний хичээл дээр

00:06:43.162 --> 00:06:46.468
сууж байсан л байж таараа. (Инээлдэв)

00:06:50.688 --> 00:06:55.458
Ямар хэцүү байх бол?

00:06:55.458 --> 00:06:59.778
(Инээлдэв)

00:06:59.778 --> 00:07:05.630
"Хичээлээ сайн хийгээрэй"

00:07:05.630 --> 00:07:08.000
"За унтдаа миний хүү"

00:07:08.000 --> 00:07:10.000
Аав нь Шекспирт "Яг одоо орондоо ор,

00:07:10.000 --> 00:07:13.530
харандаагаа тавь, ингэж ярихаа боль"

00:07:13.530 --> 00:07:17.686
(Инээлдэв)

00:07:17.686 --> 00:07:21.932
Төсөөлөхөд амаргүй байгаа биз.

NOTE Paragraph

00:07:24.222 --> 00:07:27.580
За юутай ч бид Стратфордоос Лос Анжелест
нүүж ирлээ.

00:07:27.580 --> 00:07:31.580
Уг нь би нүүж ирсэн тухайгаа л
ярих гэсэн юм л даа.

00:07:31.580 --> 00:07:33.840
Гэтэл миний хүү ирэхийг хүссэнгүй.

00:07:33.840 --> 00:07:36.150
Тэр одоо 21-тэй, охин дүү нь 16-тай.

00:07:36.150 --> 00:07:39.080
Тэр дуртай Лос Анжелестээ ирэхийг
хүссэнгүй.

00:07:39.080 --> 00:07:41.086
Учир нь тэр Англид 
найз охинтой болчихсон.

00:07:41.086 --> 00:07:44.672
"Энэ насных нь хайр", Сара.

00:07:44.672 --> 00:07:47.440
Үерхээд сар орчим болсон.

00:07:47.440 --> 00:07:49.840
Танд гэж хэлэхэд тэд үерхээд 4 жил
болж байна.

00:07:49.840 --> 00:07:52.180
Гэхдээ л 16 насанд 1 сар гэдэг
урт хугацаа шүү.

00:07:52.180 --> 00:07:53.900
Тэр онгоцондоо маш ууртай суусан.

00:07:53.900 --> 00:07:56.170
"Би дахиж хэзээ ч Сара шиг охинтой
учрахгүй"

00:07:56.170 --> 00:07:58.920
Юу гээч, үнэндээ түүнд нь
бид их баярласан.

00:07:58.920 --> 00:08:07.603
Яагаад гэвэл -- (Инээлдэв)

00:08:07.603 --> 00:08:10.656
-- тэр охин биднийг Английг 
орхих болсон гол шалтгаан байсан юм.

00:08:10.656 --> 00:08:16.160
(Инээлдэв)

NOTE Paragraph

00:08:16.160 --> 00:08:18.290
Америкт ирэхэд биднийг нэг зүйл
цочирдуулсан.

00:08:18.290 --> 00:08:20.120
Дэлхийн хаана ч очсон адил зүйл л дээ.

00:08:20.120 --> 00:08:23.350
Энэ дэлхийн хаана ч боловсролын систем
адилхан бүтэцтэй байдаг.

00:08:23.350 --> 00:08:24.990
Бүх хүнд, хаашаа ч очсон ялгаагүй.

00:08:24.990 --> 00:08:26.940
Үгүй гэж бодож болох юм. Гэхдээ л тийм.

00:08:26.940 --> 00:08:29.000
Тоо болон хэлний хичээл хамгийн чухал.

00:08:29.000 --> 00:08:31.310
Тэгээд хүмүүнлэг... урлагийн
хичээл хамгийн доор

00:08:31.310 --> 00:08:33.000
Дэлхийн хаана ч адилхан

00:08:33.000 --> 00:08:36.000
Тэгээд бүтэцдээ урлагийг агуулсан

00:08:36.000 --> 00:08:38.000
бүх системийн хувьд ч мөн адил.

00:08:38.000 --> 00:08:39.930
Сургуульд урлаг, хөгжим 2-ыг жүжиг бүжиг

00:08:39.930 --> 00:08:41.956
2-оос илүүд үзэх тал бий.

00:08:41.956 --> 00:08:45.062
Дэлхий дээр тооны хичээл заадгийн адилаар

00:08:45.062 --> 00:08:47.318
бүжиг заадаг сургууль байхгүй.

00:08:47.318 --> 00:08:49.644
Яагаад? Яагаад байж болохгүй гэж?

00:08:49.644 --> 00:08:51.540
Миний бодлоор энэ нь илүү чухал.

00:08:51.540 --> 00:08:53.320
Тооны хичээл чухал, бүжиг ч адилхан.

00:08:53.320 --> 00:08:55.820
Хэрэв зөвшөөрбөл хүүхдүүд цаг үргэлж
бүжиглэж байдаг.

00:08:55.820 --> 00:08:58.093
Бид бүгдээрээ биетэй биз дээ.

00:08:58.093 --> 00:09:00.666
Би ямар нэг юмнаас хоцорчихоогүй биз?

00:09:00.666 --> 00:09:02.110
(Инээлдэв)

00:09:02.110 --> 00:09:04.274
Үнэндээ бид хүүхдүүдийнхээ бэлхүүснээс

00:09:04.274 --> 00:09:06.410
дээшхийг л эхлээд хөгжүүлж эхэлдэг.

00:09:06.410 --> 00:09:08.940
Дараа нь толгой тархийг нь анхаардаг.

00:09:08.940 --> 00:09:11.030
Тэгэхдээ зөвхөн нэг талыг нь л.

NOTE Paragraph

00:09:11.030 --> 00:09:12.740
Хэрэв та харь гаригийн зочин манай

00:09:12.740 --> 00:09:14.300
боловсролын системийг харсан бол

00:09:14.300 --> 00:09:17.260
юуны тулд олон нийтийн сургалтыг заадаг
юм бэ гэж асуух байсан.

00:09:17.260 --> 00:09:19.000
Энэ сургалтын үр дүнг харах юм бол

00:09:19.000 --> 00:09:21.000
үүгээр хэн амжилтад хүрдэг вэ,

00:09:21.000 --> 00:09:23.000
заасан бүхнийг ёсчлон биелүүлдэг,

00:09:23.000 --> 00:09:24.250
нэмэлт оноо авдаг вэ,

00:09:24.250 --> 00:09:25.830
хэн ялагч нь вэ?

00:09:25.830 --> 00:09:28.446
Эцэст нь олон нийтийн сургалт гэдэг зүйл

00:09:28.446 --> 00:09:32.852
дэлхий даяар зөвхөн их сургуулийн
профессоруудыг л бэлддэг.

00:09:32.852 --> 00:09:34.000
Үгүй гэж үү?

00:09:34.000 --> 00:09:36.200
Эдгээр хүмүүс нь хамгийн шилдэгт 
тооцогддог.

00:09:36.200 --> 00:09:38.220
Би ч тэдний нэг л байсан л даа.

00:09:38.220 --> 00:09:41.400
(Инээлдэв)

00:09:41.400 --> 00:09:44.000
Би профессоруудад дуртай.
Гэхдээ л бид тэднийг,

00:09:44.000 --> 00:09:48.000
бүх хүн төрөлхтний амжилтын дээд нь хэмээн
тамгалах хэрэггүй.

00:09:48.000 --> 00:09:50.000
Тэд бол амьдралын нэг л хэсэг шүү дээ.

00:09:50.000 --> 00:09:52.000
Амьдралын нэгэн хэлбэр. Гэхдээ тэдэнд

00:09:52.000 --> 00:09:54.420
бусдаас ялгаатай сонирхол татах зүйл бий.

00:09:54.420 --> 00:09:57.480
Тэдний нэг зүйл анхаарлыг минь 
татдаг байлаа.

00:09:57.480 --> 00:10:00.000
Тэд тархин дотроо амьдардаг.

00:10:00.000 --> 00:10:03.430
Тархин дотроо, тархины
нэг талдаа амьдардаг.

00:10:03.430 --> 00:10:06.000
Тэдний бие салангид, шууд утгаараа шүү.

00:10:06.000 --> 00:10:08.000
Тэд өөрийнхөө биеийг харахдаа,

00:10:08.000 --> 00:10:10.765
энэ бол миний тархийг зөөх эрхтэн
гэж боддог.

00:10:10.765 --> 00:10:16.160
(Инээлдэв)

00:10:16.160 --> 00:10:17.736
Үгүй гэж үү?

00:10:17.736 --> 00:10:23.420
Тэгснээр тэд уулзалтуудад
очих боломжтой болдог.

00:10:24.910 --> 00:10:27.400
Хэрвээ та өөрийн биеийг жинхэнэ утгаар нь

00:10:27.400 --> 00:10:29.880
ашиглахыг хүсч л байгаа бол хуралд оролцож

00:10:29.880 --> 00:10:32.440
бусад ахмадуудын хамтаар сүүлийн

00:10:32.440 --> 00:10:34.626
орой хажуугийн диско клубт орох л хэрэгтэй

00:10:34.626 --> 00:10:36.692
(Инээлдэв)

00:10:36.692 --> 00:10:38.294
Тэнд маш олон нас биед хүрсэн

00:10:38.294 --> 00:10:39.556
эрэгтэй, эмэгтэйчүүд

00:10:39.556 --> 00:10:41.199
биеэ ямар ч хяналтгүйгээр,

00:10:41.199 --> 00:10:46.058
их сонин хөдөлгөж байхыг олж харна.

00:10:46.058 --> 00:10:48.442
Тэгээд хөгжмийн аяа дуусгаж байж

00:10:48.442 --> 00:10:50.076
гэртээ харина.

NOTE Paragraph

00:10:51.146 --> 00:10:53.790
Боловсролын систем академик чадварыг
илүүд үздэг.

00:10:53.790 --> 00:10:56.000
Тэр нь ч шалтгаантай.

00:10:56.000 --> 00:10:58.560
19-р зуунаас өмнө үнэндээ дэлхийн
хаана ч

00:10:58.560 --> 00:11:01.050
боловсролын систем гэж байсангүй.

00:11:01.050 --> 00:11:03.590
Аж үйлдвэрийн хувьсгалтай хамт

00:11:03.590 --> 00:11:05.800
боловсролын систем бий болсон.

00:11:05.800 --> 00:11:09.440
Тиймээс систем 2 үндсэн үзэл
санаанд тулгуурладаг.

00:11:09.440 --> 00:11:12.330
Эхнийх нь, хамгийн ашигтай сэдэв 
чухалд тооцогдоно.

00:11:12.340 --> 00:11:15.200
Таны хүүхэд насандаа их хийдэг байсан

00:11:15.200 --> 00:11:16.960
таны дуртай зүйл

00:11:16.960 --> 00:11:19.270
ажилд ороход тань тус болохгүй.

00:11:19.270 --> 00:11:20.390
Тийм биш гэж үү?

00:11:20.390 --> 00:11:21.443
Хөгжим битгий тогло,

00:11:21.443 --> 00:11:22.856
хөгжимчин болохгүйгээс хойш,

00:11:22.866 --> 00:11:24.770
Зураач болохгүй л бол зураг битгий зур.

00:11:24.770 --> 00:11:26.573
Нөхөрсөг зөвлөгөө:

00:11:26.573 --> 00:11:28.286
Маш том алдаа гаргаж байна.

00:11:28.286 --> 00:11:30.000
Дэлхий маш хурдан өөрчлөгдөж байна.

00:11:30.000 --> 00:11:32.480
2-рт бидний оюун ухааныг харах бодлыг

00:11:32.480 --> 00:11:34.340
дарангуйлагч академик чадвар,

00:11:34.340 --> 00:11:37.000
учир их дээр сургуулиуд энэ төсөөлөл дээр
бий болсон.

00:11:37.000 --> 00:11:39.070
Энэ өнцгөөр харж чадах аваас дэлхий дээр

00:11:39.070 --> 00:11:41.280
байгаа бүх боловсролын системийн туйлын

00:11:41.280 --> 00:11:43.510
зорилго нь их дээд сургуульд орох.

00:11:43.510 --> 00:11:46.000
Үүний гайгаар маш олон авьяас чадвартай

00:11:46.000 --> 00:11:48.000
хүмүүс өөрсдийгөө үнэлэхээ больдог.

00:11:48.000 --> 00:11:50.000
Учир нь тэдний сургуульдаа сайн чаддаг

00:11:50.000 --> 00:11:51.840
байсан зүйлс бүхэн үнэ цэнэгүй болдог,

00:11:51.840 --> 00:11:53.350
эсвэл гутаагдахад хүрдэг.

00:11:53.350 --> 00:11:56.000
Бид ийм байдлыг хүлээн зөвшөөрч болохгүй.

NOTE Paragraph

00:11:56.000 --> 00:11:58.472
ЮНЕСКО-гийн судалгаагаар дараагийн 30 жилд

00:11:58.472 --> 00:12:01.000
хүн төрөлхтний түүхэнд хамгийн олон хүн

00:12:01.000 --> 00:12:03.300
их дээд сургууль төгсөх болно.

00:12:03.300 --> 00:12:05.600
Бидний ярилцсан технологи, ажлын үр дүн

00:12:05.600 --> 00:12:07.420
улс төрийн газар зүй болон

00:12:07.420 --> 00:12:09.370
хүн амын өсөлт зэрэг сэдвүүдэд

00:12:09.370 --> 00:12:12.000
хүмүүс улам их ач холбогдол өгөх болно.

00:12:12.000 --> 00:12:15.243
Сайн анзаарвал, боловсролын зэрэг тийм ч 
чухал биш болж байна.

00:12:15.243 --> 00:12:16.666
Тийм биш гэж үү?

00:12:16.666 --> 00:12:19.792
Намайг оюутан байхад, боловсролтой
хүн л ажилд орно гэдэг байлаа.

00:12:19.792 --> 00:12:22.440
Ажилгүй хүн суралцах дургүй байсан гэж
ойлгогддог байв.

00:12:22.440 --> 00:12:24.960
Би сургуульд явах дуртай байгаагүй.
Үнэнээ л хэлье.

00:12:24.960 --> 00:12:26.560
(Инээлдэв)

00:12:26.560 --> 00:12:28.250
Тэгвэл боловсрол эзэмшсэн хүүхдүүд

00:12:28.250 --> 00:12:30.540
видео тоглоом тоглох төлөвлөгөөтэй
харьдаг болж.

00:12:30.580 --> 00:12:32.870
Учир нь өмнө нь бакалавр шаарддаг
байсан ажлууд

00:12:32.870 --> 00:12:34.780
магистр шаарддаг болж,

00:12:34.780 --> 00:12:37.000
тэгээд дараа нь доктор.

00:12:37.000 --> 00:12:39.000
Энэ бол академик хөөрөгдлийн үр дүн.

00:12:39.000 --> 00:12:41.310
Боловсролын систем нүдний урд
өөрчлөгдөж байна.

00:12:41.310 --> 00:12:43.080
Бид оюун ухааныг үнэлдэг үнэлгээгээ

00:12:43.080 --> 00:12:44.420
өөрчлөх шаардлагтай болжээ.

NOTE Paragraph

00:12:44.420 --> 00:12:46.280
Бид оюун ухааны талаар 3 зүйлийг мэднэ.

00:12:46.280 --> 00:12:47.423
Нэг. Олон талт байдал.

00:12:47.423 --> 00:12:49.916
Бид дэлхий олон талаас нь харж,
туршиж таньж мэддэг.

00:12:49.916 --> 00:12:53.370
Бид харж сэтгэдэг, сонсож сэтгэдэг,
хүрэлцэж сэтгэдэг.

00:12:53.380 --> 00:12:56.200
Бид хийсвэрээр сэтгэдэг, хөдөлж сэтгэдэг.

00:12:56.200 --> 00:12:59.000
Хоёрдугаарт, оюун ухаан бол динамик.

00:12:59.000 --> 00:13:01.700
Өчигдрийн маш олон илтгэл дээр гарсанчлан

00:13:01.700 --> 00:13:04.220
хүний тархины үйл ажиллагааг харах аваас

00:13:04.220 --> 00:13:07.000
оюун ухаан гэдэг нь гайхамшигтай 
идэвхитэй зүйл.

00:13:07.000 --> 00:13:10.000
Хүний тархи олон хэсгүүдэд хуваагддаггүй.

00:13:10.000 --> 00:13:13.000
Үнэндээ, миний тодорхойлж байгаагаар
үнэ цэнэ бүхий

00:13:13.000 --> 00:13:15.000
анхдагч санааг олох үйл явц болох

00:13:15.000 --> 00:13:18.000
бүтээлч сэтгэлгээ нь ямар нэг зарчимлаг

00:13:18.000 --> 00:13:21.980
хатуу ойлголтуудыг харьцуулснаар
бий болдоггүй.

NOTE Paragraph

00:13:21.980 --> 00:13:23.920
Хүний тархины хоёр хэсгийг 
хооронд нь

00:13:23.920 --> 00:13:25.763
холбож байдаг мөчирлөсөн эсүүд байдаг.

00:13:25.763 --> 00:13:27.196
Түүнийг корпус каллозум гэдэг.

00:13:27.196 --> 00:13:29.340
Энэ эс эмэгтэйчүүдэд илүү зузаан байдаг.

00:13:29.340 --> 00:13:31.350
Өчигдрийн Хелений ярианаас ч бодоход


00:13:31.350 --> 00:13:33.130
мададгүй бүсгүйчүүд олон ажил зэрэг

00:13:33.130 --> 00:13:35.080
сайн хийж чаддагийн шалтгаан нь тэр байх

00:13:35.080 --> 00:13:36.000
Үгүй гэж үү?

00:13:36.000 --> 00:13:38.280
Маш олон судалгаа үүнийг баталдаг.

00:13:38.280 --> 00:13:40.540
Өөрийнхөө амьдрал дээрх жишээг хэлье.

00:13:40.540 --> 00:13:43.523
Манай эхнэр гэртээ хоолоо хийж байлаа.

00:13:43.523 --> 00:13:45.838
Азаар дандаа хийгээд байдаггүй л дээ.

00:13:45.838 --> 00:13:47.633
(Инээлдэв)

00:13:47.633 --> 00:13:49.130
Түүнд сайн чаддаг зүйл байгаа--

00:13:49.130 --> 00:13:51.600
Тэр хоол хийж байхдаа, хүмүүстэй утсаар
ярина.

00:13:51.600 --> 00:13:53.510
Бараг зэрэг шахуу хүүхдүүдтэйгээ ярина

00:13:53.510 --> 00:13:55.260
Ханан дээрээ зураг зурна.

00:13:55.260 --> 00:13:58.000
Тэгээд энэ тал зүрхний хагалгаа ч хийнэ.

00:13:58.000 --> 00:13:59.560
Хэрвээ би хоол хийвэл

00:13:59.560 --> 00:14:01.530
хаалгаа хаагаад, хүүхдүүдээ гаргана.

00:14:01.530 --> 00:14:03.476
Утас өлгөөтэй, хэрвээ эхнэр орж ирвэл

00:14:03.476 --> 00:14:04.672
би бухимдаж эхлэнэ.

00:14:04.672 --> 00:14:06.814
"Терри, гуйя, би энд өндөг шарж байна.

00:14:06.814 --> 00:14:08.109
Надад битгий саад бол!"

00:14:08.109 --> 00:14:18.064
(Инээлдэв)

00:14:18.064 --> 00:14:19.860
Та нар хуучны нэг үгийг мэднэ дээ.

00:14:19.860 --> 00:14:22.140
Ойд нэг мод уналаа. Түүнийг хэн ч 
сонсоогүй бол

00:14:22.140 --> 00:14:23.816
үнэндээ мод унасан гэж үү?

00:14:23.816 --> 00:14:25.822
Хөгшин туулайн бөөрний мод мэднэ биз дээ?

00:14:25.822 --> 00:14:28.000
Би саяхан нэг мундаг үгтэй цамц харлаа.


00:14:28.000 --> 00:14:30.300
"Ойд залуу дотроо өөртөө зориулж үг хэллээ

00:14:30.300 --> 00:14:32.320
Түүнийг бүсгүй сонссонгүй.

00:14:32.320 --> 00:14:40.000
Түүний буруу биш биз дээ?" (Инээлдэв)

NOTE Paragraph

00:14:40.000 --> 00:14:42.450
Оюун ухааны талаарх гуравдах зүйл бол

00:14:42.450 --> 00:14:44.053
ялгах чадвар.

00:14:44.053 --> 00:14:45.706
Би өөрийнхөө авьяас чадварыг нээж

00:14:45.706 --> 00:14:47.674
илрүүлсэн хүмүүстэй хийсэн ярилцлагуудыг

00:14:47.674 --> 00:14:49.712
багтаасан "Эпифани" гэдэг
ном бичиж байгаа.

00:14:49.712 --> 00:14:50.642
Маш сонирхолтой.

00:14:50.642 --> 00:14:53.002
Нэгэн гайхалтай эмэгтэйн яриа хамгийн

00:14:53.002 --> 00:14:54.313
сонирхолтой байсан.

00:14:54.313 --> 00:14:56.666
Та нар түүний талаар дуулсан уу?

00:14:56.666 --> 00:14:58.000
Түүнийг Жилиан Линн гэдэг.

00:14:58.000 --> 00:15:00.330
Зарим нь дуулсан л байх. 
Их алдартай бүжигчин.

00:15:00.330 --> 00:15:02.000
Бараг бүгд л түүнийг мэддэг.

00:15:02.000 --> 00:15:04.530
"Муурнууд", "Дуурийн хий үзэгдэл"-д
тоглож байсан.

00:15:04.530 --> 00:15:08.000
Тэр алдартай. Би Английн хааны баллетын
удирдах зөвлөлд байлаа л даа...

00:15:08.000 --> 00:15:10.000
...та бүхний харж байгаачлан.

00:15:10.000 --> 00:15:12.000
За тэр ч яахав. Нэг удаа би өдрийн

00:15:12.000 --> 00:15:14.000
хоолон дээр түүнээс "Чи яаж яваад бүжигчин

00:15:14.000 --> 00:15:16.000
болчихвоо" гэж асуусан юм.

00:15:16.000 --> 00:15:17.666
Тэр сурлагадаа маш муу хүүхэд байж.

00:15:17.666 --> 00:15:19.332
Багш нар нь түүний эцэг эхэд

00:15:19.332 --> 00:15:21.340
"Танай хүүхэд огтхон ч 
суралцах авьяасгүй"

00:15:21.340 --> 00:15:23.700
"Тэр төвлөрч чаддаггүй. 
Ердөө ч тайван суудаггүй"

00:15:23.700 --> 00:15:24.830
гэж хүртэл бичиж байв.

00:15:24.830 --> 00:15:27.226
Одоо үүнийг "Хэт хөдөлгөөнтөх эмгэг"
гэж оношлоно.

00:15:27.226 --> 00:15:29.042
Гэтэл 1930 он гээд бодоод үз дээ.

00:15:29.042 --> 00:15:31.020
Энэ эмгэгийг нээж ч амжаагүй байсан юм.

00:15:31.020 --> 00:15:33.680
Байх боломжгүй эмгэг байлаа л даа.

00:15:33.680 --> 00:15:37.740
(Инээлдэв)

00:15:37.740 --> 00:15:42.080
Оношлох боломжтой гэдгийг ч 
мэддэггүй байсан юм чинь.

NOTE Paragraph

00:15:42.080 --> 00:15:44.286
Юутай ч түүнийг

00:15:44.286 --> 00:15:47.022
эмчид үзүүлэв.

00:15:47.022 --> 00:15:49.760
Тэр ээжийн хамт царс модон ханатай өрөөнд,

00:15:49.760 --> 00:15:52.300
булангийн сандал дээр 20 минут суух зуур

00:15:52.300 --> 00:15:54.660
эмч ээжтэй нь түүний сургууль дээр юу

00:15:54.660 --> 00:15:57.160
болдог, тэр бусдыг хэрхэн бухимдуулдаг

00:15:57.160 --> 00:15:59.820
гэрийн даалгавраа дандаа оройтож хийдэг,

00:15:59.820 --> 00:16:04.070
мөн өөр бусад зүйлсийг ч 
орхилгүй ярилцлаа.

00:16:04.070 --> 00:16:06.000
Эмч энэ бүгдийн дараагаар

00:16:06.000 --> 00:16:08.000
"Жилиан, би чиний талаар бүгдийг дууллаа"

00:16:08.000 --> 00:16:11.780
"Хоёулаа тусдаа уулзаж болох уу"
гэж асуув.

00:16:11.780 --> 00:16:14.070
"Эндээ хүлээж байгаарай. Бид удахгүй" гэж

00:16:14.070 --> 00:16:15.930
хэлээд ээжийг нь түр үлдээжээ.

00:16:15.930 --> 00:16:18.100
Эмч өрөөндөө ороод ширээн дээр байсан

00:16:18.100 --> 00:16:20.440
радиог асаав. Тэгээд өрөөнөөс гарч ирээд

00:16:20.440 --> 00:16:23.790
ээжид хандан
"Та охиноо нэг хар даа" гэж хэлэв

00:16:23.790 --> 00:16:26.150
Тэр өрөөнд байхдаа охин нь

00:16:26.150 --> 00:16:30.000
хөгжмийн аянд тохируулан бүжиж байв.

00:16:30.000 --> 00:16:32.270
Тэд охиныг хэдэн минутын туршид
хамт ажиглангаа,

00:16:32.270 --> 00:16:33.770
эмч ээжид хандан,

00:16:33.770 --> 00:16:38.010
"Хатагтай Линн, Жилиан өвчтөй биш, харин
бүжигчин хүн байна.

00:16:38.010 --> 00:16:40.140
Түүнийг бүжгийн сургуульд
оруул" гэж хэлэв.

NOTE Paragraph

00:16:40.140 --> 00:16:42.010
"Тэгээд юу болсон?" гэж намайг асуухад,

00:16:42.010 --> 00:16:43.533
"Ээж эмчийн
хэлснийг биелүүлсэн"

00:16:43.533 --> 00:16:44.906
Ямар гайхалтай байсан гээч,

00:16:44.906 --> 00:16:46.500
Намайг явж ороход надтай адилхан

00:16:46.500 --> 00:16:48.220
хүмүүс өрөөгөөр дүүрэн байсан.

00:16:48.220 --> 00:16:50.110
Зүгээр зогсож чаддаггүй,

00:16:50.110 --> 00:16:51.746
хөдөлж байж сэтгэдэг хүмүүс.

00:16:51.746 --> 00:16:53.602
хөдөлж байж сэтгэдэг.

00:16:53.602 --> 00:16:55.590
Тэд баллет, бас товшуур бүжиг бүжиглэдэг.

00:16:55.590 --> 00:16:57.820
Тэд жааз, модерн бүжиг бүжиглэдэг.

00:16:57.820 --> 00:16:59.940
Түүнийг хааны баллетын сургуульд
шалгуулсан.

00:16:59.940 --> 00:17:01.850
Тэрээр гайхалтай соло бүжигчин болсон.

00:17:01.850 --> 00:17:03.813
Түүний карьер Хааны баллетэд цэцэглэсэн.

00:17:03.813 --> 00:17:05.950
Тэр Хааны баллетээс гарч

00:17:05.950 --> 00:17:07.783
"Жилиан Линний 
бүжгийн компани" нэртэй

00:17:07.783 --> 00:17:09.316
хувийн компаниа байгуулж

00:17:09.316 --> 00:17:10.434
Эндрью Вебертэй учран,

00:17:10.434 --> 00:17:12.212
Тэр түүхэн дэх хамгийн хариуцлагатай

00:17:12.212 --> 00:17:14.040
хөгжмийн жүжгүүдийг тайзнаа амилуулж,

00:17:14.040 --> 00:17:16.686
сая сая үзэгчдэд баяр баясал авчирсан
тэрбумтан болсон.

00:17:16.686 --> 00:17:18.694
Гэтэл магадгүй түүнд эмчилгээ хийж,

00:17:18.694 --> 00:17:21.144
хөдлөхийг нь зогсоож болох л байсан.

NOTE Paragraph

00:17:21.144 --> 00:17:22.569
Тэгэхээр, миний бодлоор ...

00:17:22.569 --> 00:17:28.464
(Алга ташив)

00:17:28.464 --> 00:17:30.370
Миний хэлэхийг хүсэж буй зүйл бол,

00:17:30.370 --> 00:17:32.170
өмнөх өдөр Эл Горийн хэлсэн үг,

00:17:32.170 --> 00:17:33.746
Рэчел Карсоны илтгэсэн

00:17:33.746 --> 00:17:37.232
экологи ба хувьсгал.

00:17:37.232 --> 00:17:39.000
Ирээдүйн цор ганц итгэл найдвар бол

00:17:39.000 --> 00:17:40.263
хүний экологид

00:17:40.263 --> 00:17:42.166
цоо шинэ ойлголтыг бий болгох,

00:17:42.166 --> 00:17:44.510
хүний чадамж асар баялаг болох ойлголтыг

00:17:44.510 --> 00:17:48.000
дахин шинэчлэх явдал юм.

00:17:48.000 --> 00:17:49.660
Бидний боловсролын систем

00:17:49.660 --> 00:17:50.830
бидний оюун ухаанд

00:17:50.830 --> 00:17:52.976
дэлхийн уурхайн баялгийг ухаж гаргах л

00:17:52.976 --> 00:17:55.332
ухааныг суулгаж байна.

00:17:55.332 --> 00:17:57.430
Тэгвэл ирээдүйд энэ бидэнд тус болохгүй.

00:17:57.430 --> 00:17:59.590
Бид үр хүүхдүүдээ сурган хүмүүжүүлж буй

00:17:59.590 --> 00:18:02.000
боловсролын системээ эргэн харах цаг болж.

00:18:02.000 --> 00:18:04.750
Йонас Салкийн хэлсэн
нэгэн мэргэн үг байдаг.

00:18:04.750 --> 00:18:08.680
"Хэрэв дэлхий дээрх бүх шавьж устах аваас,

00:18:08.680 --> 00:18:13.200
50 жилийн дараа гэхэд дэлхий дээр амьдрал
устах болно.

00:18:13.200 --> 00:18:16.560
Харин бүх хүн төрөлхтөн устах аваас
50 жилийн дараа

00:18:16.560 --> 00:18:19.900
дэлхий дээр амьдрал цэцэглэх болно"

00:18:19.900 --> 00:18:21.900
Тэр зөв хэлсэн.

NOTE Paragraph

00:18:21.900 --> 00:18:25.910
TED хүний баялаг төсөөллийг
хөгжүүлж байна.

00:18:25.910 --> 00:18:29.200
Бид энэ бэлгийг маш ухаалгаар хэрэглэж,

00:18:29.200 --> 00:18:30.826
өмнө ярилцсан

00:18:30.826 --> 00:18:32.100
зарим нөхцөл байдалд

00:18:32.100 --> 00:18:33.374
хүрэхгүй байхыг

00:18:33.374 --> 00:18:34.650
хичээх хэрэгтэй.

00:18:34.650 --> 00:18:36.526
Ингэх цорын ганц зам бол

00:18:36.526 --> 00:18:38.622
бид бүтээлч чадварыг хөгжүүлж,

00:18:38.622 --> 00:18:40.708
итгэл найдвар болсон үр хойч үеэ

00:18:40.708 --> 00:18:41.964
бэлдэх явдал юм.

00:18:41.964 --> 00:18:43.409
Тэдэнд өөрсдийн ирээдүйгээ

00:18:43.409 --> 00:18:44.454
итгэл дүүрэн угтахад

00:18:44.454 --> 00:18:46.650
хэрэг болох зүйлсийг л заах хэрэгтэй.

00:18:46.650 --> 00:18:49.450
Эцэст нь хэлэхэд, бид ирээдүйг харж 
чадахгүй байж болно.

00:18:49.450 --> 00:18:50.753
Тэд харах болно.

00:18:50.753 --> 00:18:53.446
Тэднийг харж чадахад л тусалцгаая.

00:18:53.446 --> 00:18:56.000
Баярлалаа.