WEBVTT

00:00:01.820 --> 00:00:05.296
Өглөөний мэнд. Сайн байцгаана уу?


00:00:05.336 --> 00:00:08.262
Дажгүй өдөр байгаа биз?

00:00:08.262 --> 00:00:10.730
Та бүхэн намайг балмагдуулж орхилоо.

00:00:10.730 --> 00:00:12.196
Үнэнийг хэлэхэд, би явлаа.


00:00:12.196 --> 00:00:14.972
(Инээлдэв)

00:00:18.012 --> 00:00:22.290
Энэ чуулганы туршид бид гурван сэдвийн
талаар ярилцаж байна.

00:00:22.290 --> 00:00:24.550
Эдгээр нь миний илтгэлтэй ч бас 
холбоотой.

00:00:24.550 --> 00:00:28.060
Эхнийх нь бид бүгдэд байдаг гайхалтай

00:00:28.060 --> 00:00:32.720
бүтээлч чадварын талаар нотолж ярьсан
илтгэлүүд байлаа.

00:00:32.720 --> 00:00:35.830
Зөвхөн хоорондоо цар хүрээ, 
хэмжээгээрээ л ялгаатай байсан.

00:00:35.830 --> 00:00:39.310
Хоёр дахь нь бидний хэний ч
тааварлаж үл мэдэх,

00:00:39.310 --> 00:00:41.554
юу ч болж мэдэх

00:00:41.554 --> 00:00:42.842
ирээдүй.

00:00:42.842 --> 00:00:45.050
Юу болохыг хэн ч мэдэхгүй.

NOTE Paragraph

00:00:45.050 --> 00:00:47.180
Боловсрол миний сонирхлыг татдаг --

00:00:47.180 --> 00:00:50.950
үнэндээ миний олж мэдсэн зүйл бол бүгд л
боловсролд анхаардаг.

00:00:50.950 --> 00:00:53.490
Үгүй гэж үү? Энэ миний сонирхлыг татдаг.

00:00:53.490 --> 00:00:56.000
Хэрвээ та аль нэг үдэшлэгт
очоод өөрийгөө боловсролын

00:00:56.000 --> 00:00:57.870
салбарт ажилладаг гэж 
танилцуулбал --

00:00:57.870 --> 00:01:00.000
яг үнэндээ боловсролын салбарт 
ажилладаг хүн

00:01:00.000 --> 00:01:02.610
үдэшлэгт нэг их очоод байдаггүй л дээ

00:01:02.610 --> 00:01:04.920
(Инээлдэв) Үнэн шүү.

00:01:04.920 --> 00:01:10.740
Таныг урьдаг ч үгүй.

00:01:10.740 --> 00:01:14.000
Тэгээд та ч очьё ч гэж асуудаггүй.
Хачирхалтай юм шүү.

00:01:14.000 --> 00:01:15.930
Гэхдээ та уригдлаа гэж бодьё.

00:01:15.930 --> 00:01:18.020
хэн нэгэн танаас хийдэг ажлыг чинь асуулаа

00:01:18.020 --> 00:01:20.230
Боловсролын салбарт ажилладаг гэж
та хариулна.

00:01:20.230 --> 00:01:22.390
Түүний нүүр хүрэнтэж улайхыг
харах болно.

00:01:22.390 --> 00:01:24.525
"Бурхан минь, яагаад би гэж"

00:01:24.525 --> 00:01:25.710
(инээлдэв)

00:01:25.710 --> 00:01:29.846
Үдэшлэг ч ингээд өнгөрлөө дөө 
гэж байгаа мэт.

00:01:29.846 --> 00:01:32.000
Дээрээс нь та түүний боловсролыг асуувал

00:01:32.000 --> 00:01:35.230
тэр таныг ханан дээр өлгөөд
зугтахад бэлэн байх болно.

00:01:35.230 --> 00:01:37.000
Энэ бол эмзэг сэдэв шүү.

00:01:37.000 --> 00:01:40.000
Шашин, мөнгө болон бусад сэдвийн адил.

00:01:40.000 --> 00:01:44.000
Боловсрол миний анхаарлыг ихээр татдаг.
Бүгдэд л адилхан.

00:01:44.000 --> 00:01:46.000
Яагаад гэвэл боловсрол биднийг огт

00:01:46.000 --> 00:01:49.000
тааварлаж мэдэх боломжгүй ирээдүй рүү

00:01:49.000 --> 00:01:52.000
хөтөлдөг болохоор л тэр байх.

00:01:52.000 --> 00:01:55.000
Энэ жил сургуульд орж байгаа хүүхэд

00:01:55.000 --> 00:01:57.280
2065 гэхэд тэтгэвэрт гарна.

00:01:57.280 --> 00:02:00.030
Одоогоос 5 жилийн дараа гэхэд дэлхий
ямар болох талаар

00:02:00.030 --> 00:02:02.680
энэ 4 өдөр илтгэл тавьсан эрхмүүдээс өөр

00:02:02.680 --> 00:02:05.480
хэн ч сайн төсөөлөхгүй л байгаа.

00:02:05.480 --> 00:02:08.160
Хэдий тийм боловч бид тэдэнд заах л
хэрэгтэй болдог.

00:02:08.160 --> 00:02:10.570
Тиймээс миний бодлоор ирээдүйг

00:02:10.570 --> 00:02:12.900
тааварлаж мэдэхгүй байна гэдэг 
нэг бодлыг гайхалтай.

NOTE Paragraph

00:02:12.900 --> 00:02:15.000
Гуравдах зүйл нь бид бүгдээрээ

00:02:15.000 --> 00:02:18.203
хүүхдүүдийн шинийг эрэлхийлэгч

00:02:18.203 --> 00:02:20.338
онцгой

00:02:20.338 --> 00:02:22.473
инновацийн

00:02:22.473 --> 00:02:24.610
ур чадварыг хүлээн зөвшөөрдөг.

00:02:24.610 --> 00:02:27.540
Өчигдөр орой гарсан Сирена,
Марвел дээр гардаг билүү?

00:02:27.540 --> 00:02:29.620
Түүний чадварыг хар л даа.

00:02:29.620 --> 00:02:31.053
Тэр бол гайхалтай.

00:02:31.053 --> 00:02:33.776
Гэхдээ тэр багадаа яриасаг 
хүүхэд байгаагүй,

00:02:33.776 --> 00:02:36.140
тэр тусмаа бага байхдаа.

00:02:36.140 --> 00:02:37.860
Тэр бол өөрийнхөө авьяас чадварыг

00:02:37.860 --> 00:02:39.500
нээж олж чадсан гайхалтай жишээ.

00:02:39.500 --> 00:02:41.630
Миний хэлэхийг хүсч байгаа зүйл бол

00:02:41.630 --> 00:02:43.490
хүүхэд бүр гайхалтай авьяастай төрдөг

00:02:43.490 --> 00:02:45.950
Бид түүнийг хайр найргүй
сүйтгэж үгүй хийдэг.

00:02:45.950 --> 00:02:47.523
Тиймээс би боловсролын тухай,

00:02:47.523 --> 00:02:50.266
мөн бүтээлч сэтгэлгээний талаар
ярихыг хүсэж байна.

00:02:50.266 --> 00:02:54.000
Бүтээлч сэтгэлгээ нь хэл бичгийн хичээлээс
дутахгүй чухал ач холбогдолтой.

00:02:54.000 --> 00:02:58.000
Бид энэ хоёр хичээлд адилхан
ач холбогдол өгч сурмаар байна.

00:02:58.000 --> 00:03:04.980
(Алга ташив) Баярлалаа.

00:03:04.980 --> 00:03:10.110
Миний илтгэл дууслаа. Маш их баярлалаа.
(Инээлдэв)

00:03:10.110 --> 00:03:13.620
Надад 15 минут үлдэж.

00:03:13.620 --> 00:03:19.790
Би нөгөө тэр газар төрөөд... (Инээлдэв)

NOTE Paragraph

00:03:19.790 --> 00:03:21.526
Би саяхан нэг гайхалтай түүх сонссон юм.

00:03:21.526 --> 00:03:22.892
Түүнийг ярих их дуртай.

00:03:22.892 --> 00:03:24.840
6 настай нэг охин ангийн хойно суугаад

00:03:24.840 --> 00:03:26.840
зургийн хичээлээ хийж байлаа.

00:03:26.840 --> 00:03:29.000
Тэр охиныг хичээлдээ ерөөсөө анхаарлаа

00:03:29.000 --> 00:03:31.760
хандуулахгүй байгааг багш нь анзаарав.

00:03:31.760 --> 00:03:34.470
Багш шалтгааныг мэдэхээр охин дээр очоод

00:03:34.470 --> 00:03:36.870
"Чи юу зурж байгаа юм бэ?" гэж асуув.

00:03:36.870 --> 00:03:39.320
Охин "Би Бурханыг зурж байна" гэлээ.

00:03:39.320 --> 00:03:40.653
Тэгтэл багш нь,

00:03:40.653 --> 00:03:43.036
"Хэн ч Бурханыг ямар
харагддагийг мэдэхгүй шүү дээ"

00:03:43.036 --> 00:03:45.990
Тэгсэн охин "Нэгхэн минут л
хүлээчих, тэгвэл бүгд мэддэг болно" гэлээ.

00:03:45.990 --> 00:03:49.490
(Инээлдэв)

NOTE Paragraph

00:03:56.840 --> 00:03:59.210
Миний хүү 4 настай байв.
Бид Англид байлаа.

00:03:59.210 --> 00:04:01.403
Үнэндээ тэр бүх газар л 
4 настай байсан л даа.

00:04:01.403 --> 00:04:03.256
(Инээлдэв)

00:04:03.256 --> 00:04:05.660
Тодруулахад тэр үргэлж
4 настан шиг сониуч байдаг.

00:04:05.660 --> 00:04:08.000
Тэр нэг удаа зул сарын баярын жүжигт
оролцсон юм.

00:04:08.000 --> 00:04:09.930
Та нар сонсоогүй юу?

00:04:09.930 --> 00:04:12.740
Арай ч дээ, маш дуулиантай юм болсон.

00:04:12.740 --> 00:04:16.500
Ийм юм болсон юм. Мел Гибсон үүнийг
найруулж байлаа.

00:04:16.500 --> 00:04:19.236
Зул сарын баярын жүжиг-2.

00:04:19.236 --> 00:04:21.444
Жэймс Жозефийн дүрд авсанд 
бид бүгд баярлав.

00:04:21.444 --> 00:04:24.000
Хамгийн оргил хэсэг нь байх байлаа.

00:04:24.000 --> 00:04:26.000
"Жэймс Робинсон БОЛ Жосеф"

00:04:26.000 --> 00:04:29.280
гэсэн цамц өмсөөд дэмжиж суулаа. 
(Инээлдэв)

00:04:29.280 --> 00:04:31.260
Уг түүний хэсэг дээр бараг ярьдаггүй.

00:04:31.260 --> 00:04:33.280
3 хаан орж ирэх хэсэг байдаг даа.

00:04:33.280 --> 00:04:35.900
Алт, гүгэлийн тос барьсаар орж ирдэг.

00:04:35.900 --> 00:04:37.580
Үнэхээр болсон явдал шүү.

00:04:37.580 --> 00:04:40.000
Тэр гурвыг тайз руу гарахыг
хараад сууж байлаа.

00:04:40.000 --> 00:04:41.370
Тэгээд хүүгээсээ асуув.

00:04:41.370 --> 00:04:43.320
"Чи гараад хэлэх үгээ мэдэж байгаа биз?"

00:04:43.320 --> 00:04:44.530
"Мэднэ ээ, яасан?".

00:04:44.530 --> 00:04:46.110
3 хүү тайз руу гарлаа.

00:04:46.110 --> 00:04:48.700
Толгойгоо цайны алчуураар ороосон 3 хүү

00:04:48.700 --> 00:04:50.520
хайрцгуудаа газар тавьлаа.

00:04:50.520 --> 00:04:52.980
Эхний хүү "Би чамд алт авчирлаа".

00:04:52.980 --> 00:04:55.530
Дараагийн хүү "Би чамд гүгэлийн
тос авчирлаа".

00:04:55.530 --> 00:04:56.832
Гэтэл гурав дах хүү

00:04:56.832 --> 00:04:59.144
"Франк үүнийг чамд өгөөрэй гэсэн"

00:04:59.144 --> 00:05:00.826
(Инээлдэв)

NOTE Paragraph

00:05:10.936 --> 00:05:12.700
Хүүхдүүд юунаас ч айдаггүй.

00:05:12.700 --> 00:05:14.630
Хэрэв тэд мэдэхгүй байгаа л бол

00:05:14.630 --> 00:05:17.260
алтыг авч л орхино.

00:05:17.260 --> 00:05:20.480
Тийм биз дээ? Тэд буруу хэлэхээс айдаггүй.

00:05:20.480 --> 00:05:24.550
Буруу хэлэх гэдэг бүтээлч байна гэсэн үг
бас биш шүү.

00:05:24.550 --> 00:05:26.980
Хэрвээ алдахдаа бэлтгэлтэй биш байвал

00:05:26.980 --> 00:05:30.130
та хэзээ ч жинхэнээрээ байж чадахгүй --

00:05:30.130 --> 00:05:33.106
Хэрэв алдахдаа бэлтгэлгүй бол шүү дээ.

00:05:33.106 --> 00:05:35.162
Дараа нь нас ахиж том хүн болохдоо

00:05:35.162 --> 00:05:37.690
ихэнх хүүхдүүд энэ чадвараа алддаг.

00:05:37.690 --> 00:05:39.890
Тэд алдаа гаргахаасаа айж эхэлдэг.

00:05:39.890 --> 00:05:42.240
Бидний ажилладаг компаниуд ч 
ингэж л шаарддаг.

00:05:42.240 --> 00:05:43.730
Бид алдааг нүд үзүүрлэдэг.

00:05:43.730 --> 00:05:46.340
Боловсролын систем ч алдааг бидний
гаргаж болохгүй

00:05:46.340 --> 00:05:48.870
хамгийн муу зүйлд тооцдог.

00:05:48.870 --> 00:05:51.246
Үүний "ач"-аар бид өөрсдийгөө бүтээлч

00:05:51.246 --> 00:05:53.942
сэтгэлгээгүй болгодог.

00:05:53.942 --> 00:05:56.000
Пикассогийн хэлсэн үг байдаг.

00:05:56.000 --> 00:05:58.580
Бүх хүүхдүүд зураач төрдөг.

00:05:58.580 --> 00:06:02.320
Асуудал нь хүүхдүүд өсч торнихдоо
зураачаараа үлдэж чадах уу гэдэгт л байна.

00:06:02.320 --> 00:06:04.040
Би үүнийг зөв гэж боддог.

00:06:04.040 --> 00:06:06.913
Бид өсч том болох явцдаа
бүтээлч байдлаа гээдэг.

00:06:06.913 --> 00:06:09.396
Үнэндээ бидний
боловсрол үүнийг устгадаг.

00:06:09.396 --> 00:06:11.340
Яагаад ийм зүйл болдог вэ?

NOTE Paragraph

00:06:11.340 --> 00:06:13.243
Одоогоос 5 жилийн өмнө би

00:06:13.243 --> 00:06:15.146
Стратфорд-Авонд амьдардаг байлаа.

00:06:15.146 --> 00:06:17.700
Үнэндээ бид Стратфордоос 
Лос Анжелест нүүж ирсэн.

00:06:17.700 --> 00:06:19.133
Тэгэхээр ямар том өөрчлөлт гарсныг

00:06:19.133 --> 00:06:20.566
төсөөлж байгаа байлгүй.

00:06:20.566 --> 00:06:21.590
(Инээлдэв)

00:06:21.590 --> 00:06:24.264
Яг үнэндээ, бид Снитерфилд гэдэг газар
амьдардаг байлаа.

00:06:24.264 --> 00:06:25.700
Стратфордтой хил залгаа.

00:06:25.700 --> 00:06:27.410
Шейкспирийн аавын төрсөн нутаг.

00:06:27.410 --> 00:06:30.590
Танд юу бодогдов?

00:06:30.590 --> 00:06:33.000
Та Шекспирийг аавтай байсныг 
мэдээгүй биз дээ?

00:06:33.000 --> 00:06:34.340
Мэдэж байсан уу?

00:06:34.340 --> 00:06:36.910
Бүр түүний хүүхэд насыг төсөөлж ч
байгаагүй биз дээ.

00:06:36.910 --> 00:06:39.490
7 настай Шейкспир. Надад л лав
төсөөлөгдөхгүй байна.

00:06:39.490 --> 00:06:41.106
Мэдээж тэр 7 настайдаа

00:06:41.106 --> 00:06:43.042
хэн нэгэн багшийн англи хэлний хичээл дээр

00:06:43.042 --> 00:06:46.468
сууж байсан л байж таараа.

00:06:50.688 --> 00:06:55.458
Ямар хэцүү нөхөр байсан бол?

00:06:55.458 --> 00:07:00.228
(Инээлдэв)

00:07:00.228 --> 00:07:05.000
Аав нь оронд нь оруулахдаа
"Миний хүү хичээлээ сайн хийгээрэй"

00:07:05.000 --> 00:07:08.000
"За унтдаа миний хүү"

00:07:08.000 --> 00:07:10.000
Алдарт Уйллиам Шекспирт
"Харандаагаа тавь,

00:07:10.000 --> 00:07:18.000
Шекспир чи буруу яриад байна.
Чиний яриаг ойлгохгүй байна."

00:07:18.000 --> 00:07:23.000
(Инээлдэв)

NOTE Paragraph

00:07:23.000 --> 00:07:26.000
За юутай ч бид Стратфордоос Лос Анжелест
нүүж ирлээ.

00:07:26.000 --> 00:07:30.000
Уг нь би нүүж ирсэн тухайгаа л
ярих гэсэн юм л даа.

00:07:30.000 --> 00:07:33.000
Гэтэл миний хүү ирэхийг хүссэнгүй.

00:07:33.000 --> 00:07:36.000
Би 2 хүүхэдтэй. Тэр одоо 21-тэй, бага
охин дүү нь 16-тай.

00:07:36.000 --> 00:07:38.000
Тэр дуртай Лос Анжелестээ ирэхийг хүссэнгүй.

00:07:38.000 --> 00:07:43.000
Учир нь тэр Англид найз охинтой болчихсон
байв. Түүний "энэ насны хайр", Сара.

00:07:43.000 --> 00:07:45.000
Түүнтэй танилцаад 1 сар орчим болсон.

00:07:45.000 --> 00:07:48.000
Танд гэж хэлэхэд тэд үерхээд 4 жил
болж байна.

00:07:48.000 --> 00:07:52.000
Гэхдээ л 16 насанд 1 сар гэдэг
урт хугацаа шүү.

00:07:52.000 --> 00:07:54.000
Тэр онгоцондоо маш ууртай суусан.

00:07:54.000 --> 00:07:56.000
"Би дахиж хэзээ ч Сара шиг охинтой
учрахгүй"

00:07:56.000 --> 00:07:58.000
Юу гээч, үнэндээ түүнд нь бид их баярласан.

00:07:58.000 --> 00:08:10.000
Яагаад гэвэл тэр охин биднийг Английг 
орхих болсон гол шалтгаан байсан юм.

00:08:10.000 --> 00:08:13.000
(Инээлдэв)

NOTE Paragraph

00:08:13.000 --> 00:08:16.000
Америкт ирэхэд биднийг нэг зүйл
цочирдуулсан.

00:08:16.000 --> 00:08:18.000
Дэлхийн хаана ч очсон адил зүйл л дээ.

00:08:18.000 --> 00:08:22.000
Энэ дэлхийн хаана ч боловсролын систем
адилхан бүтэцтэй байдаг.

00:08:22.000 --> 00:08:24.000
Бүх хүнд адил. Хаашаа ч очсон ялгаагүй.

00:08:24.000 --> 00:08:26.000
Арай ч дээ өөр байх гэж бодож болох юм.
Гэтэл үгүй.

00:08:26.000 --> 00:08:29.000
Тоо болон хэлний хичээл хамгийн чухал.

00:08:29.000 --> 00:08:31.000
Тэгээд хүмүүнлэг... урлагийн
хичээл хамгийн доор

00:08:31.000 --> 00:08:33.000
Дэлхийн хаана ч адилхан

00:08:33.000 --> 00:08:36.000
Тэгээд бүтэцдээ урлагийг агуулсан

00:08:36.000 --> 00:08:38.000
бүх системийн хувьд ч мөн адил.

00:08:38.000 --> 00:08:40.000
Сургуульд урлаг, хөгжим 2-ыг жүжиг бүжиг

00:08:40.000 --> 00:08:43.000
2-оос илүүд үзэх тал бий. Дэлхий дээр
өдөр бүр

00:08:43.000 --> 00:08:45.000
тооний хичээл заадаг шиг бүжиг заадаг

00:08:45.000 --> 00:08:48.000
сургууль байхгүй. Яагаад тэр вэ?
Яагаад байж болохгүй гэж?

00:08:48.000 --> 00:08:50.000
Миний бодлоор энэ нь илүү чухал.

00:08:50.000 --> 00:08:53.000
Бид тооны хичээлийг чухал гэж боддог.
Бүжиг ч адилхан.

00:08:53.000 --> 00:08:56.000
Хэрэв бид зөвшөөрбөл хүүхдүүд цаг үргэлж
бүжиглэхийг хүсдэг. Бид ч адил.

00:08:56.000 --> 00:08:59.000
Бид бүгдээрээ биетэй биз дээ. Би ямар
уулзалтаас хожигдоогүй биз?

00:08:59.000 --> 00:09:03.000
(Инээлдэв) Үнэнийг хэлэхэд, хүүхдүүд өсч
том болоход тэдний бэлхүүсийг улам

00:09:03.000 --> 00:09:05.000
өргөн болгох боловсролыг бид өгдөг.

00:09:05.000 --> 00:09:08.000
Мөн тэдний толгойд нь өндөр анхаардаг.

00:09:08.000 --> 00:09:10.000
Ерөнхийдөө нэг талыг л барьдаг гэх үү дээ.

NOTE Paragraph

00:09:10.000 --> 00:09:14.000
Хэрэв та харь гаригийн зочид байгаад манай
боловсролын системийг харсан бол

00:09:14.000 --> 00:09:17.000
Энэ олон нийтийн сургалтыг ямар заадаг
юм бэ гэж асуух байсан.

00:09:17.000 --> 00:09:19.000
Энэ сургалтын үр дүнг хараад,

00:09:19.000 --> 00:09:21.000
үүгээр амжилтад хүрсэн хүмүүсийг хараад,

00:09:21.000 --> 00:09:23.000
заасан бүхнийг ёсчлон биелүүлж,

00:09:23.000 --> 00:09:26.000
том том оноо авч, эцэст нь амжилтад хүрлээ

00:09:26.000 --> 00:09:29.000
гэхийг хараад, эцэст нь олон нийтийн
сургалт гэдэг зүйл

00:09:29.000 --> 00:09:30.000
дэлхий даяар зөвхөн

00:09:30.000 --> 00:09:34.000
профессор хүн л бэлддэг болохыг харж болно.
Үгүй гэж үү?

00:09:34.000 --> 00:09:36.000
Эдгээр хүмүүс нь хамгийн шилдэгт 
тооцогддог.

00:09:37.000 --> 00:09:40.000
Би ч тэдний нэг л байсан л даа. (Инээлдэв)

00:09:40.000 --> 00:09:44.000
Би их сургуулийн профессоруудад талтай.
Гэхдээ л бид тэднийг,

00:09:44.000 --> 00:09:48.000
бүх хүн төрөлхтний амжилтын дээд нь хэмээн
тамгалах хэрэггүй.

00:09:48.000 --> 00:09:50.000
Тэд бол амьдралын нэг л хэсэг шүү дээ.

00:09:50.000 --> 00:09:52.000
Амьдралын нэгэн хэлбэр. Гэхдээ тэдэнд

00:09:52.000 --> 00:09:54.000
бусдаас ялгаатай сонирхол татах 
нэг зүйл зүйл бий.

00:09:54.000 --> 00:09:57.000
Тэдэнтэй ажиллаж байхад нэг зүйл 
анхаарлыг минь татдаг байлаа.

00:09:57.000 --> 00:10:00.000
Тэд тархин дотроо амьдардаг. Бүгдээрээ ч
тийм биш л дээ. Ерөнхийдөө.

00:10:00.000 --> 00:10:02.000
Тархин дотроо, хазайсан хэлбэртэйгээр
амьдардаг.

00:10:02.000 --> 00:10:06.000
Тэдний бие салангид, шууд утгаараа шүү.

00:10:06.000 --> 00:10:08.000
Тэд өөрийнхөө биеийг харахдаа, энэ бол

00:10:08.000 --> 00:10:17.000
миний тархийг зөөж эрхтэн гэж боддог.
Үгүй гэж үү?

00:10:17.000 --> 00:10:24.000
(Инээлдэв) Тэгснээр тэд уулзалтуудад
очих боломжтой болдог.

00:10:24.000 --> 00:10:27.000
Хэрвээ та өөрийн биеийг жинхэнэ утгаар нь

00:10:27.000 --> 00:10:30.000
ашиглахыг хүсч л байгаа бол хуралд оролцож

00:10:30.000 --> 00:10:32.000
байгаа бусад ахмадуудын хамтаар сүүлийн

00:10:32.000 --> 00:10:35.000
орой хажуугийн диско клубт орох л хэрэгтэй

00:10:35.000 --> 00:10:39.000
(Инээлдэв) Тэнд маш олон насанд хүрсэн
эрэгтэй, эмэгтэйчүүд

00:10:39.000 --> 00:10:43.000
хөгжмийн аяа дуусгаж гэртээ харих хүртлээ
өөрийн биеийг

00:10:43.000 --> 00:10:47.000
ямар ч хараа хяналтгүйгээр, их сонин
хөдөлгөж байхыг олж харна.

NOTE Paragraph

00:10:47.000 --> 00:10:53.000
Боловсролын систем академик чадварыг
илүүд үздэг.

00:10:53.000 --> 00:10:56.000
Тэр нь ч шалтгаантай.

00:10:56.000 --> 00:10:58.000
19-р зуунаас өмнө үнэндээ дэлхийн
хаана ч

00:10:58.000 --> 00:11:00.000
боловсролын систем гэж байсангүй.

00:11:00.000 --> 00:11:03.000
Аж үйлдвэрийн хувьсгалтай хамт

00:11:03.000 --> 00:11:04.000
боловсролын систем бий болсон.

00:11:04.000 --> 00:11:07.000
Тиймээс систем 2 үндсэн үзэл
санаанд тулгуурладаг.

00:11:07.000 --> 00:11:11.000
Эхнийх нь, хамгийн ашигтай сэдэв хамгийн

00:11:11.000 --> 00:11:13.000
чухалд тооцогдоно. Тиймээс таны хүүхэд

00:11:13.000 --> 00:11:15.000
насандаа дуртай байсан зүйл бүхэн таныг

00:11:15.000 --> 00:11:17.000
ажилд ороход тань огтхон тус болохгүй.

00:11:17.000 --> 00:11:20.000
Тийм биш гэж үү?

00:11:20.000 --> 00:11:22.000
Хэрэв хөгжимчин болохгүй л бол битгий
хөгжим тогло.

00:11:22.000 --> 00:11:24.000
Зураач болохгүй л бол зураг битгий зур.

00:11:25.000 --> 00:11:29.000
Миний л төлөө зөвлөгөө. Гэтэл маш том
алдаа гаргаж байна. Дэлхий маш хурдан

00:11:29.000 --> 00:11:30.000
өөрчлөгдөж байна.

00:11:30.000 --> 00:11:33.000
2-рт бидний оюун ухааныг харах бодлыг

00:11:33.000 --> 00:11:34.000
дарангуйлагч академик чадвар,

00:11:34.000 --> 00:11:37.000
учир их дээр сургуулиуд энэ төсөөлөл дээр
бий болсон.

00:11:37.000 --> 00:11:39.000
Энэ өнцгөөр харж чадах аваас дэлхий дээр

00:11:39.000 --> 00:11:41.000
байгаа бүх боловсролын системийн туйлын

00:11:41.000 --> 00:11:43.000
сунжирсан зорилго нь их дээд сургуульд орох.

00:11:43.000 --> 00:11:46.000
Үүний харгайгаар маш олон авъяас чадвартай

00:11:46.000 --> 00:11:48.000
хүмүүс өөрсдийгөө үнэлэхээ больдог.

00:11:48.000 --> 00:11:50.000
Учир нь тэдний сургуульдаа сайн чаддаг

00:11:50.000 --> 00:11:54.000
байсан зүйлс бүхэн үнэ цэнэгүй болдог,
эсвэл гутаагддаг.

00:11:54.000 --> 00:11:56.000
Бид ийм байдлыг хүлээн зөвшөөрч болшгүй.

NOTE Paragraph

00:11:56.000 --> 00:11:58.000
ЮНЕСКО-гийн судалгаагаар дараагийн 30 жилд

00:11:58.000 --> 00:12:01.000
хүн төрөлхтний түүхэнд байгаагүйгээр хамгийн

00:12:01.000 --> 00:12:03.000
олон хүн их дээд сургууль төгсөх болно.

00:12:03.000 --> 00:12:05.000
Илүү олон хүмүүс, бидний энэ өдрүүдэд

00:12:05.000 --> 00:12:07.000
ярилцсантай адил технологи, ажлын үр дүнтэй

00:12:07.000 --> 00:12:10.000
байдал, дэлхийн газар зүйн политик болон

00:12:10.000 --> 00:12:12.000
хүн амын өсөлтөд ач холбогдол өгч эхэлнэ.

00:12:12.000 --> 00:12:15.000
Гэнэт анзаарвал, боловсролын зэрэг тийм ч 
чухал биш болж байна. Үгүй гэж үү?

00:12:15.000 --> 00:12:19.000
Намайг оюутан байхад, та боловсролтой
байж л ажилтай болно гэдэг байлаа.

00:12:19.000 --> 00:12:22.000
Хэрвээ та ажилгүй бол сургуульд
дургүй л байж гэж ойлгодог байсан.

00:12:22.000 --> 00:12:25.000
Үнэнээ би сургуульд явах
дуртай байгаагүй л дээ. (Инээлдэв)

00:12:25.000 --> 00:12:30.000
Тэгвэл одоогийн боловсролтой залуучууд
гартаа харихдаа видео тоглоом тоглох

00:12:30.000 --> 00:12:31.000
төлөвлөгөөтэй харьдаг,

00:12:31.000 --> 00:12:34.000
учир өмнөх бакалавр шаарддаг байсан ажлууд
магистр шаарддаг болж,

00:12:34.000 --> 00:12:37.000
тэгээд дараа нь доктор.

00:12:37.000 --> 00:12:39.000
Энэ бол хийсвэр академик хөөрөгдлийн
үр дүн.

00:12:39.000 --> 00:12:41.000
Боловсролын систем нүдний урд
өөрчлөгдөж байна.

00:12:41.000 --> 00:12:43.000
Бид оюун ухааныг үнэлдэг өөрсдийн үнэлгээгээ

00:12:43.000 --> 00:12:44.000
өөрчлөх шаардлагтай болжээ.

NOTE Paragraph

00:12:44.000 --> 00:12:46.000
Бид оюун ухааны талаар 3 зүйлийг мэднэ.

00:12:46.000 --> 00:12:49.000
Нэг. Олон талт байдал. Бид дэлхий олон
талаас нь харж, туршиж

00:12:49.000 --> 00:12:51.000
таньж мэддэг. Бид харж сэтгэдэг,

00:12:51.000 --> 00:12:54.000
сонсож сэтгэдэг, хүрэлцэж сэтгэдэг.

00:12:54.000 --> 00:12:57.000
Бид хийсвэрээр сэтгэдэг, хөдөлж сэтгэдэг.

00:12:57.000 --> 00:12:59.000
Хоёрдугаарт, оюун ухаан бол динамик.

00:12:59.000 --> 00:13:02.000
Өчигдрийн маш олон илтгэл дээр гарсанчлан

00:13:02.000 --> 00:13:05.000
хүний тархины үйл ажиллагааг харах аваас

00:13:05.000 --> 00:13:07.000
оюун ухаан гэдэг нь гайхамшигтай идэвхитэй.

00:13:07.000 --> 00:13:10.000
Хүний тархи олон хэсгүүдэд хуваагддаггүй.

00:13:10.000 --> 00:13:13.000
Үнэндээ, миний тодорхойлж байгаагаар
үнэ цэнэ бүхий

00:13:13.000 --> 00:13:15.000
анхдагч санааг олох үйл явц болох

00:13:15.000 --> 00:13:18.000
бүтээлч сэтгэлгээ нь ямар нэг зарчимлаг

00:13:18.000 --> 00:13:21.000
хатуу ойлголтуудыг харьцуулснаар
бий болдоггүй.

NOTE Paragraph

00:13:21.000 --> 00:13:23.000
Хүний тархины хоёр хэсгийг 
хооронд нь холбож

00:13:23.000 --> 00:13:26.000
байдаг мөчирлөсөн эсүүд байдаг. Түүнийг
корпус каллозум гэдэг.

00:13:26.000 --> 00:13:28.000
Энэ эс эмэгтэйчүүдэд илүү зузаан байдаг.

00:13:28.000 --> 00:13:30.000
Өчигдрийн Хелений ярианаас ч бодоход


00:13:30.000 --> 00:13:34.000
мададгүй бүсгүйчүүд олон ажил зэрэг сайн
хийж чаддагийн шалтгаан нь тэр байх

00:13:34.000 --> 00:13:36.000
Тийм биз дээ, үгүй гэж үү?

00:13:36.000 --> 00:13:39.000
Маш олон судалгаа үүнийг баталдаг. Гэхдээ
би өөрийнхөө амьдрал

00:13:39.000 --> 00:13:41.000
дээр байдаг жишээг хэлье. 
Манай эхнэр гэртээ

00:13:41.000 --> 00:13:45.000
хоолоо хийж байлаа. Гэхдээ азаар дандаа
хийгээд байдаггүй л дээ. (Инээлдэв)

00:13:45.000 --> 00:13:48.000
Гэхдээ юу гээч, тэр олон зүйлд сайн л даа --

00:13:48.000 --> 00:13:50.000
Тэр хоол хийж байхдаа, хүмүүстэй утсаар
ярина.

00:13:50.000 --> 00:13:52.000
Бараг зэрэг шахуу хүүхдүүдтэйгээ

00:13:52.000 --> 00:13:55.000
ярина. Ханан дээрээ зураг зурна.

00:13:55.000 --> 00:13:58.000
Тэгээд энэ тал зүрхний хагалгаа ч хийнэ.

00:13:58.000 --> 00:14:01.000
Хэрвээ би хоол хийсэн бол хаалгаа хаагаад,
хүүхдүүдээ гаргана.

00:14:01.000 --> 00:14:04.000
Утас өлгөөтэй, хэрвээ эхнэр орж ирвэл би
бухимдаж эхлэнэ.

00:14:04.000 --> 00:14:17.000
"Терри, гуйя, би энд өндөг шарж байна. 
Надад битгий саад болж үз!" (Инээлдэв)

00:14:17.000 --> 00:14:19.000
Та нар хуучны нэг үгийг мэднэ дээ.

00:14:19.000 --> 00:14:22.000
Ойд нэг мод уналаа. Түүнийг хэн ч 
сонсоогүй бол үнэндээ мод

00:14:22.000 --> 00:14:25.000
унасан гэж үү? Хөгшин туулайн бөөрний 
модийг мэднэ биз дээ?

00:14:25.000 --> 00:14:28.000
Би саяхан нэг мундаг үгтэй цамц харлаа.
"Ойд залуу дотроо өөртөө

00:14:28.000 --> 00:14:31.000
зориулж үг хэллээ. 
Түүнийг бүсгүй сонссонгүй.


00:14:31.000 --> 00:14:40.000
Түүний буруу биш биз дээ?" (Инээлдэв)

NOTE Paragraph

00:14:40.000 --> 00:14:42.000
Оюун ухааны талаарх гуравдах зүйл бол

00:14:43.000 --> 00:14:45.000
ялгах чадвар. Би өөрийнхөө авьяас чадварыг

00:14:45.000 --> 00:14:47.000
чадварыг нээж илрүүлсэн хүмүүстэй хийсэн

00:14:47.000 --> 00:14:49.000
ярилцлагуудыг багтаасан "Эпифани" гэдэг

00:14:49.000 --> 00:14:51.000
шинэ ном бичиж байгаа. Маш сонирхолтой.

00:14:51.000 --> 00:14:54.000
Нэгэн гайхалтай эмэгтэйтэй хийсэн яриа

00:14:54.000 --> 00:14:56.000
хамгийн сонирхолтой нь. Та нар түүний

00:14:56.000 --> 00:14:58.000
талаар дуулсан уу?
Түүнийг Жилиан Линн гэдэг.

00:14:58.000 --> 00:15:00.000
Зарим нь дуулсан л байх. Тэр нэртэй

00:15:00.000 --> 00:15:02.000
бүжигчин. Бараг бүгд л түүнийг мэддэг.

00:15:02.000 --> 00:15:04.000
"Муурнууд", "Дуурийн хий үзэгдэл"-д
тоглож байсан.

00:15:04.000 --> 00:15:08.000
Тэр алдартай. Би Английн хааны баллетын
удирдах зөвлөлд байлаа л даа...

00:15:08.000 --> 00:15:10.000
Ойлгомжтой байгаа биз дээ.

00:15:10.000 --> 00:15:12.000
За тэр ч яахав. Нэг удаа би өдрийн

00:15:12.000 --> 00:15:14.000
хоолон дээр түүнээс "Чи яаж яваад бүжигчин

00:15:14.000 --> 00:15:16.000
болчихвоо" гэж асуусан юм. Тэр маш сурлагатай

00:15:16.000 --> 00:15:19.000
хүүхэд байж. Багш нар нь түүний эцэг эхэд

00:15:19.000 --> 00:15:21.000
"Танай хүүхэд огтхон ч суралцах авьяасгүй"

00:15:21.000 --> 00:15:23.000
"Тэр төвлөрч чаддаггүй. Ердөө ч тайван суудаггүй"

00:15:23.000 --> 00:15:25.000
гэж хүртэл бичиж байв. Үүнийг

00:15:25.000 --> 00:15:29.000
"Хэт хөдөлгөөнтөх эмгэг" гэж оношлож болох
л доо. Гэтэл 1930 он гээд бодоод үз дээ.

00:15:29.000 --> 00:15:32.000
Тэр үед энэ эмгэгийг нээж амжаагүй байсан юм.

00:15:32.000 --> 00:15:35.000
Тиймээс оношлох боломжгүй байлаа. (Инээлдэв)

00:15:35.000 --> 00:15:39.000
Хүмүүс тийм өвчтэй гэж мэдсэнгүй.

NOTE Paragraph

00:15:39.000 --> 00:15:43.000
Юутай түүнийг эмчид үзүүлэв. Тэр ээжийн

00:15:43.000 --> 00:15:46.000
хамт царс модон ханатай өрөөнд орлоо.

00:15:46.000 --> 00:15:49.000
Түүнийг булангийн сандал дээр суулгалаа.

00:15:49.000 --> 00:15:51.000
Тэр сандал бүтэн 20 минут суух зуур

00:15:51.000 --> 00:15:53.000
эмч ээжтэй нь түүний сургууль дээр юу

00:15:53.000 --> 00:15:57.000
болдог талаар, тэр бусдыг хэрхэн

00:15:57.000 --> 00:15:59.000
бухимдуулдаг болох, гэрийн даалгавраа

00:15:59.000 --> 00:16:01.000
дандаа оройтож хийдэг, мөн өөр бусад

00:16:01.000 --> 00:16:04.000
зүйлсийг нь ч ярилцлаа. Ердөө 8 настай

00:16:04.000 --> 00:16:06.000
хүүхэд шүү дээ. Эмч энэ бүгдийн дараагаар

00:16:06.000 --> 00:16:08.000
"Жилиан, би чиний талаар бүгдийг дууллаа"

00:16:08.000 --> 00:16:10.000
"Хоёулаа тусдаа уулзаж болох уу" гэж асуув.

00:16:10.000 --> 00:16:13.000
"Эндээ хүлээж байгаарай. Бид удахгүй" гэж

00:16:13.000 --> 00:16:15.000
хэлээд ээжийг нь түр үлдээжээ.

00:16:15.000 --> 00:16:17.000
Эмч өрөөндөө ороод ширээн дээр байсан

00:16:17.000 --> 00:16:19.000
радиог асаав. Тэгээд өрөөнөөс гарч ирээд

00:16:19.000 --> 00:16:21.000
ээжид хандан "Та охиноо нэг хар даа"

00:16:21.000 --> 00:16:24.000
гэж хэлэв. Тэр өрөөнд байхдаа охин нь

00:16:24.000 --> 00:16:28.000
хөгжмийн аянд тохируулан бүжиж байв.

00:16:28.000 --> 00:16:30.000
Тэд охиныг хэдэн минутын туршид хамт

00:16:30.000 --> 00:16:33.000
ажиглангаа, эмч ээжид хандан,

00:16:33.000 --> 00:16:37.000
"Хатагтай Линн, Жилиан өвчтөй биш, харин
бүжигчин хүн байна.

00:16:37.000 --> 00:16:39.000
Түүнийг бүжгийн сургуульд
оруул" гэж хэлэв.

NOTE Paragraph

00:16:39.000 --> 00:16:41.000
"Тэгээд юу болсон?" гэж намайг асуухад,

00:16:41.000 --> 00:16:44.000
"Ээж эмчийн хэлснийг биелүүлсэн"
Ямар гайхалтай байсан гээч,

00:16:44.000 --> 00:16:46.000
Намайг явж ороход надтай адилхан

00:16:46.000 --> 00:16:49.000
хүмүүс өрөөгөөр дүүрэн байсан. Бүгд
бүжээд л.

00:16:49.000 --> 00:16:52.000
Хөдөлж байж сэтгэдэг хүмүүс байдаг.

00:16:52.000 --> 00:16:54.000
Тэд баллет, бас товшуур бүжиг бүжиглэдэг.

00:16:54.000 --> 00:16:56.000
Тэд жааз тоглодог. Модерн хийдэг.

00:16:56.000 --> 00:16:59.000
Түүнийг хааны баллетын сургуульд шалгуулсан.

00:16:59.000 --> 00:17:01.000
Тэрээр гайхалтай соло бүжигчин болж чадсан.

00:17:01.000 --> 00:17:02.333
Түүний карьер Хааны баллетэд цэцэглэсэн юм.

00:17:03.666 --> 00:17:05.000
Тэр Хааны баллетээс гарч "Жилиан Линний

00:17:05.000 --> 00:17:08.000
бүжгийн компани" нэртэй хувийн компаниа

00:17:08.000 --> 00:17:11.000
байгуулж, Эндрью Вебертэй учирсан юм.

00:17:11.000 --> 00:17:13.000
Тэр түүхэн дэх хамгийн хариуцлагатай хөгжмийн

00:17:13.000 --> 00:17:18.000
жүжгүүдийг тайзнаа амилуулж, сая сая үзэгчдэд

00:17:18.000 --> 00:17:21.000
баяр баясал авчирч чадсан. Гэтэл магадгүй

00:17:21.000 --> 00:17:25.000
түүнд эмчилгээ хийж, хөдлөхийг нь зогсоож

00:17:25.000 --> 00:17:27.000
болох л байсан.

NOTE Paragraph

00:17:27.000 --> 00:17:30.000
Тэгэхээр, миний бодлоор ... (Алга ташив)
Миний хэлэхийг хүсэж буй

00:17:30.000 --> 00:17:32.000
зүйл бол, өмнөх өдөр Эл Горийн хэлсэн үг,

00:17:32.000 --> 00:17:35.000
Рэчел Карсоны илтгэсэн экологи ба хувьсгал.

00:17:35.000 --> 00:17:39.000
Ирээдүйн цор ганц итгэл найдвар бол

00:17:39.000 --> 00:17:42.000
хүний экологид цоо шинэ ойлголтыг бий болгох,

00:17:42.000 --> 00:17:46.000
хүний чадамж асар баялаг болох ойлголтыг

00:17:46.000 --> 00:17:48.000
дахин шинэчлэх явдал юм.

00:17:48.000 --> 00:17:52.000
Бидний боловсролын систем бидний оюун
ухаанд дэлхийн уурхайн баялгийг ухаж

00:17:52.000 --> 00:17:54.000
гаргах л ухааныг суулгаж байна.

00:17:54.000 --> 00:17:57.000
Тэгвэл ирээдүйд энэ бидэнд тус болохгүй.

00:17:57.000 --> 00:18:00.000
Бид үр хүүхдүүдээ сурган хүмүүжүүлж буй

00:18:00.000 --> 00:18:02.000
боловсролын системээ эргэн харах цаг болж.

00:18:02.000 --> 00:18:06.000
Йонас Салкийн хэлсэн нэгэн мэргэн үг байдаг.

00:18:06.000 --> 00:18:09.000
"Хэрэв дэлхий дээрх бүх шавьж устах аваас,

00:18:09.000 --> 00:18:12.000
50 жилийн дараа гэхэд дэлхий дээр амьдрал
устах болно.

00:18:12.000 --> 00:18:15.000
Харин бүх хүн төрөлхтөн устах аваас
50 жилийн дараа

00:18:15.000 --> 00:18:19.000
дэлхий дээр амьдрал цэцэглэх болно"

00:18:19.000 --> 00:18:21.000
Тэр зөв хэлсэн.

NOTE Paragraph

00:18:21.000 --> 00:18:24.000
TED хүний баялаг төсөөллийг хөгжүүлж байна.

00:18:24.000 --> 00:18:28.000
Бид энэ бэлгийг маш ухаалгаар хэрэглэж,

00:18:28.000 --> 00:18:31.000
өмнө ярилцсан зарим нөхцөл байдалд

00:18:31.000 --> 00:18:34.000
хүрэхгүйг хичээх хэрэгтэй. Ингэх цорын ганц

00:18:35.000 --> 00:18:38.000
зам бол бид бүтээлч чадварыг хөгжүүлж,

00:18:38.000 --> 00:18:40.000
итгэл найдвар болсон үр хойч үеэ
бэлдэх явдал юм.

00:18:40.000 --> 00:18:43.000
Тэдэнд өөрсдийн ирээдүйгээ
итгэл дүүрэн угтахад

00:18:43.000 --> 00:18:46.000
хэрэг болох зүйлсийг л заах хэрэгтэй.

00:18:46.000 --> 00:18:49.000
Эцэст нь хэлэхэд, бид ирээдүйг харж 
чадахгүй байж болно.

00:18:49.000 --> 00:18:52.000
Харин тэд харах болно. Тэднийг харж 
чадахад л тусалцгаая.

00:18:52.000 --> 00:18:56.000
Баярлалаа.