WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.696
Өглөөний мэнд. Сайн байцгаана уу?


00:00:02.696 --> 00:00:07.332
Дажгүй өдөр байгаа биз?

00:00:07.332 --> 00:00:11.000
Та бүхэн намайг балмагдуулж орхилоо.

00:00:11.000 --> 00:00:15.000
Яг үнэнийг хэлэхэд, би илтгэхээ болилоо.
(Инээлдэв)

00:00:15.000 --> 00:00:19.000
Энэ хуралд миний ярихаар төлөвлөж буй

00:00:19.000 --> 00:00:23.000
сэдэвтэй холбоотой гурван ч үндсэн сэдэв

00:00:23.000 --> 00:00:25.000
байна. Үгүй гэж үү?

00:00:25.000 --> 00:00:29.000
Эхнийх нь бидний сонссон илтгэл болон

00:00:29.000 --> 00:00:32.000
энд байгаа хүмүүст байгаа бүтээлч чадварын

00:00:32.000 --> 00:00:35.000
гайхалтай нотолгоонууд. Зөвхөн төрөл зүйл,

00:00:35.000 --> 00:00:38.000
хэмжээ цар хүрээгээрээрээ л ялгаатай.
Хоёр дах нь

00:00:38.000 --> 00:00:41.000
бидний хэн нь ч тааварлаж үл мэдэх,

00:00:41.000 --> 00:00:43.000
юу ч болж магадгүй ирээдүй. Цаашид

00:00:43.000 --> 00:00:45.000
юу болохыг хэн ч хэлж мэдэхгүй.

NOTE Paragraph

00:00:45.000 --> 00:00:48.000
Боловсрол миний сонирхлыг татдаг --

00:00:48.000 --> 00:00:51.000
үнэндээ миний олж мэдсэн зүйл бол бүгд л
боловсролд анхаардаг.

00:00:51.000 --> 00:00:53.000
Үгүй гэж үү? Энэ миний сонирхлыг татдаг.

00:00:53.000 --> 00:00:56.000
Хэрвээ та аль нэг үдэшлэгт
очоод өөрийгөө боловсролын

00:00:56.000 --> 00:00:59.000
салбарт ажилладаг гэж 
танилцуулбал --

00:00:59.000 --> 00:01:06.000
яг үнэндээ боловсролын салбарт ажилладаг 
хүн үдэшлэгт нэг их очоод байдаггүй л дээ

00:01:06.000 --> 00:01:09.000
(Инээлдэв) Таныг урьдаг ч үгүй.

00:01:09.000 --> 00:01:14.000
Тэгээд та ч очьё ч гэж асуудаггүй.
Надад хачирхалтай санагддаг.

00:01:14.000 --> 00:01:16.000
Хэрвээ та үдэшлэгт 
уригдаж очсон гэж бодьё.

00:01:16.000 --> 00:01:18.000
хэн нэгэн танаас "Та ямар 
ажил хийдэг вэ?" асуулаа

00:01:18.000 --> 00:01:20.000
Тэгээд та өөрийгөө боловсролын салбарт
ажилладаг гэж хариулна.

00:01:20.000 --> 00:01:24.000
Тэр агшинд түүний нүүр хүрэнтэж
улайхыг харах болно.

00:01:24.000 --> 00:01:30.000
Яг л "Бурхан минь, яагаад би гэж" миний
бүтэн оройн ингээд өнгөрлөө гэж байгаа мэт.

00:01:30.000 --> 00:01:32.000
Хэрэв та түүний боловсролыг эргээд асуувал

00:01:32.000 --> 00:01:34.000
тэр таныг ханан дээр хадчихаад 
зугтахад бэлэн

00:01:34.000 --> 00:01:37.000
байх болно. Энэ бол эмзэг сэдэв шүү.

00:01:37.000 --> 00:01:40.000
Шашин, мөнгө болон бусад сэдвийн адилаар.

00:01:40.000 --> 00:01:44.000
Боловсрол миний анхаарлыг ихээр татдаг.
Бүгдэд л адилхан.

00:01:44.000 --> 00:01:46.000
Яагаад гэвэл боловсрол биднийг огт

00:01:46.000 --> 00:01:49.000
тааварлаж мэдэх боломжгүй ирээдүй рүү

00:01:49.000 --> 00:01:52.000
хөтөлдөг болохоор л тэр байх.

00:01:52.000 --> 00:01:55.000
Энэ жил сургуульд орж байгаа хүүхэд

00:01:55.000 --> 00:02:01.000
2065 гэхэд тэтгэвэрт гарна. Одоогоос
5 жилийн дараа гэхэд дэлхий

00:02:01.000 --> 00:02:04.000
ямар болох талаар өнгөрсөн 4 өдрийн турш
илтгэл тавьсан

00:02:04.000 --> 00:02:06.000
эрхмүүдээс өөр хэн нь ч сайн
төсөөлөхгүй л

00:02:06.000 --> 00:02:08.000
байгаа. Хэдий тийм боловч бид
тэдэнд заах л

00:02:08.000 --> 00:02:11.000
хэрэгтэй болдог. Тиймээс миний бодлоор
ирээдүйг тааварлаж

00:02:11.000 --> 00:02:13.000
мэдэхгүй байна гэдэг нэг бодлыг гайхалтай.


NOTE Paragraph

00:02:13.000 --> 00:02:15.000
Гуравдах зүйл нь бид бүгдээрээ

00:02:15.000 --> 00:02:20.000
хүүхдүүдийн шинийг эрэлхийлэгч

00:02:20.000 --> 00:02:23.000
онцгой ур чадварыг хүлээн зөвшөөрдөг.

00:02:23.000 --> 00:02:25.000
Өчигдөр орой гарсан Сирена,

00:02:25.000 --> 00:02:28.000
Марвел дээр гардаг биз? Түүний чадварыг
хар л даа.

00:02:28.000 --> 00:02:33.000
Тэр бол гайхалтай, гэхдээ тийм ч их
дуугараад байдаггүй

00:02:33.000 --> 00:02:36.000
тэр дундаа бага байхдаа.

00:02:36.000 --> 00:02:39.000
Тэр бол өөрийнхөө авьяас чадварыг
нээж олж чадсан

00:02:39.000 --> 00:02:41.000
гайхалтай жишээ. Миний хэлэхийг
хүсч байгаа

00:02:41.000 --> 00:02:43.000
зүйл бол бүх хүүхэд маш их
авьяастай төрдөг

00:02:43.000 --> 00:02:45.000
Бид тэднийг нь хайр найргүй
сүйтгэж үгүй хийдэг.

00:02:45.000 --> 00:02:48.000
Тиймээс би боловсролын тухай, 
мөн бүтээлч сэтгэлгээний

00:02:48.000 --> 00:02:51.000
тухай ярихыг хүсэж байна. 
Бүтээлч сэтгэлгээ нь

00:02:51.000 --> 00:02:54.000
хэл бичгийн хичээлээс дутахгүй чухал
ач холбогдолтой.

00:02:54.000 --> 00:02:58.000
Бид энэ хоёр хичээлд адилхан
ач холбогдол өгч сурмаар байна.

00:02:58.000 --> 00:03:06.000
(Алга ташив) 
Баярлалаа. Миний илтгэл дууслаа.

00:03:06.000 --> 00:03:10.000
Маш их баярлалаа. (Инээлдэв)
Надад 15 минут үлдэж.

00:03:10.000 --> 00:03:17.000
Би нөгөө тэр газар төрөөд... (Инээлдэв)

NOTE Paragraph

00:03:17.000 --> 00:03:21.000
Би саяхан нэг гайхалтай түүх сонссон юм.
Түүнийг хүмүүст ярих их дуртай.

00:03:21.000 --> 00:03:25.000
6 настай нэг охин зургийн хичээлээ
хийж байлаа.

00:03:25.000 --> 00:03:27.000
Ангийн хойно суугаад зургаа зурж байв.

00:03:27.000 --> 00:03:29.000
Тэр охиныг хичээлдээ ерөөсөө анхаарлаа

00:03:29.000 --> 00:03:33.000
хандуулахгүй байгааг багш нь анзаарав.

00:03:33.000 --> 00:03:35.000
Багш шалтгааныг мэдэхээр охин дээр очоод

00:03:35.000 --> 00:03:38.000
охиноос асуув. "Чи юу зурж байгаа юм бэ?"

00:03:38.000 --> 00:03:41.000
Охин "Би Бурханыг зурж байна" гэв.

00:03:41.000 --> 00:03:44.000
"Гэхдээ хэн ч Бурханыг ямар
харагддагийг мэдэхгүй шүү дээ"

00:03:44.000 --> 00:03:51.000
Тэгсэн охин "Нэгхэн минут л
хүлээчих, тэгвэл бүгд мэддэг болно" гэлээ.

00:03:51.000 --> 00:03:52.000
(Инээлдэв)

NOTE Paragraph

00:03:52.000 --> 00:03:57.000
Миний хүү 4 настай байв.
Бид Англид байлаа.

00:03:57.000 --> 00:04:00.000
Үнэндээ тэр бүх газар л 
4 настай байсан л даа. (Инээлдэв)

00:04:00.000 --> 00:04:06.000
Тодруулаад хэлэхэд тэр хаашаа ч явсан
явсан 4 настан шиг сониуч байдаг.

00:04:06.000 --> 00:04:08.000
Тэр нэг удаа зул сарын баярын жүжигт
оролцсон юм.

00:04:08.000 --> 00:04:11.000
Та нар сонсоогүй юу?
Арай ч дээ, маш дуулиантай юм болсон.

00:04:11.000 --> 00:04:14.000
Ийм юм болсон юм. Мел Гибсон үүнийг
найруулж байлаа.

00:04:14.000 --> 00:04:19.000
Зул сарын баярын жүжиг-2. Жэймс Жозефийн
дүрд тоглож байв.

00:04:19.000 --> 00:04:22.000
Бидний сэтгэл маш их хөдөлсөн байлаа.

00:04:22.000 --> 00:04:24.000
Энэ жүжгийн хамгийн оргил хэсэг түүний
хэсэг байх байв.

00:04:24.000 --> 00:04:26.000
"Жэймс Робинсон БОЛ Жосеф" гэж бичсэн
цамцаар

00:04:26.000 --> 00:04:29.000
ижилсээд бид ч жинхэнэ улаан фенүүд
сууж байлаа. (Инээлдэв)

00:04:29.000 --> 00:04:31.000
Уг түүний хэсэг дээр бараг 
ярих шаардлагагүй.

00:04:31.000 --> 00:04:34.000
3 хаан орж ирэх хэсэгт жаахан байдаг.
Та мэднэ дээ,

00:04:34.000 --> 00:04:36.000
Тэр 3 алт, гүгэлийн тос барьсаар орж ирдэг.

00:04:36.000 --> 00:04:38.000
Үнэхээр болсон явдал шүү. Тэр 3-г тайзнаас

00:04:38.000 --> 00:04:40.000
буухад бид хүлээгээд сууж байлаа.

00:04:40.000 --> 00:04:42.000
Тэгээд бяцхан хүүгээсээ асуулаа.

00:04:42.000 --> 00:04:44.000
"Чи гараад хэлэх үгээ мэдэж байгаа биз?"

00:04:44.000 --> 00:04:46.000
"Мэднэ ээ, яасан?". Тэд тайз руу
гарав.

00:04:46.000 --> 00:04:47.000
3 хүү гарч ирлээ.

00:04:47.000 --> 00:04:49.000
Толгойгоо цайны алчуураар ороосон


00:04:49.000 --> 00:04:52.000
4 настай 3 хүү хайрцгуудаа газар тавьлаа.

00:04:52.000 --> 00:04:54.000
Эхний хүү "Би чамд аль авчирлаа".

00:04:54.000 --> 00:04:57.000
Дараагийн хүү "Би чамд гүгэлийн
тос авчирлаа".

00:04:57.000 --> 00:05:11.000
Гэтэл гурав дах хүү "Франк чамд энийг 
өгөөрэй гэсэн" (Инээлдэв)

NOTE Paragraph

00:05:11.000 --> 00:05:13.000
Хүүхдүүд юунаас ч айдаггүй. Хэрэв тэд

00:05:13.000 --> 00:05:16.000
мэдэхгүй байгаа бол бодож өөрийнхөө
бодож байгааг хэлж л орхидог.

00:05:16.000 --> 00:05:19.000
Тийм биз дээ? Тэд буруу хэлэхээс айдаггүй.

00:05:19.000 --> 00:05:24.000
Буруу хэлэх гэдэг бүтээлч байна гэсэн үг
бас биш шүү.

00:05:24.000 --> 00:05:25.000
Бидний мэддэг зүйл бол

00:05:25.000 --> 00:05:28.000
Хэрвээ алдахдаа бэлтгэлтэй биш байвал

00:05:28.000 --> 00:05:31.000
та хэзээ ч жинхэнээрээ байж чадахгүй --

00:05:31.000 --> 00:05:34.000
Хэрэв алдаандаа бэлтгэлгүй байгаад,
нас ахиж том хүн болохдоо

00:05:34.000 --> 00:05:36.000
ихэнх хүүхдүүд энэ чадвараа алддаг.

00:05:36.000 --> 00:05:39.000
Тэд алдаа гаргахаасаа айж эхэлдэг.

00:05:39.000 --> 00:05:41.000
Бидний ажилладаг компаниуд ч ингэж л
шаарддаг.

00:05:41.000 --> 00:05:44.000
Бид алдааг нүд үзүүрлэдэг. Үндэсний
хэмжээний

00:05:44.000 --> 00:05:47.000
боловсролын систем ч алдааг бидний

00:05:47.000 --> 00:05:50.000
гаргаж болохгүй хамгийн адгийн 
муу зүйлд тооцдог.

00:05:50.000 --> 00:05:53.000
Үүний "ач"-аар бид өөрсдийгөө бүтээлч

00:05:53.000 --> 00:05:56.000
сэтгэлгээгүй болгодог. Пикассогийн
хэлсэн үг байдаг.

00:05:56.000 --> 00:05:59.000
Бүх хүүхдүүд зураач төрдөг.

00:05:59.000 --> 00:06:03.000
Асуудал нь хүүхдүүд өсч торнихдоо
зураачаараа үлдэж чадах уу гэдэгт л байна.

00:06:03.000 --> 00:06:05.000
Би үүнд итгэдэг. Бид өсч том болохдоо

00:06:05.000 --> 00:06:08.000
бүтээлч байдлаа гээдэг. Үнэндээ бидний
боловсрол үүнийг устгадаг.

00:06:08.000 --> 00:06:10.000
Яагаад ийм зүйл болдог вэ?

NOTE Paragraph

00:06:10.000 --> 00:06:14.000
Одоогоос 5 жилийн өмнө би Стратфорд-Авонд
амьдардаг байлаа.

00:06:14.000 --> 00:06:16.000
Үнэндээ бид Стратфордоос Лос Анжелест
ирсэн.

00:06:16.000 --> 00:06:20.000
Тэгэхээр ямар том өөрчлөлт гарсныг төсөөлж
байгаа байлгүй.

00:06:20.000 --> 00:06:22.000
(Инээлдэв) Яг үнэндээ,

00:06:22.000 --> 00:06:24.000
бид Снитерфилд гэдэг газар амьдардаг байлаа.

00:06:24.000 --> 00:06:26.000
Стратфордтой хил залгаа. Нөгөө Шейкспирийн

00:06:26.000 --> 00:06:31.000
аавын төрсөн нутаг. Танд юу бодогдов?
Надад ч бас тэгж бодогдсон.

00:06:31.000 --> 00:06:33.000
Та Шейкспирийг аавтай байсныг 
мэдээгүй биз дээ?

00:06:33.000 --> 00:06:35.000
Мэдэж байсан уу? Яагаад гэвэл та түүний

00:06:35.000 --> 00:06:37.000
хүүхэд насыг төсөөлж ч байгаагүй байх.

00:06:37.000 --> 00:06:40.000
7 настай Шейкспир. Надад л лав
төсөөлөгдөхгүй байна.

00:06:40.000 --> 00:06:42.000
Мэдээж тэр 7 настайдаа хэн нэгэн 
багшийн англи

00:06:42.000 --> 00:06:51.000
хэлний хичээл дээр сууж байсан л байж таараа.
Ямар хэцүү нөхөр байсан бол.

00:06:51.000 --> 00:07:05.000
(Инээлдэв) Аав нь оронд нь оруулахдаа
"Миний хүү хичээлээ сайн хийгээрэй"

00:07:05.000 --> 00:07:08.000
"За унтдаа миний хүү"

00:07:08.000 --> 00:07:10.000
Алдарт Уйллиам Шекспирт
"Харандаагаа тавь,

00:07:10.000 --> 00:07:18.000
Шекспир чи буруу яриад байна.
Чиний яриаг ойлгохгүй байна."

00:07:18.000 --> 00:07:23.000
(Инээлдэв)

NOTE Paragraph

00:07:23.000 --> 00:07:26.000
За юутай ч бид Стратфордоос Лос Анжелест
нүүж ирлээ.

00:07:26.000 --> 00:07:30.000
Уг нь би нүүж ирсэн тухайгаа л
ярих гэсэн юм л даа.

00:07:30.000 --> 00:07:33.000
Гэтэл миний хүү ирэхийг хүссэнгүй.

00:07:33.000 --> 00:07:36.000
Би 2 хүүхэдтэй. Тэр одоо 21-тэй, бага
охин дүү нь 16-тай.

00:07:36.000 --> 00:07:38.000
Тэр дуртай Лос Анжелестээ ирэхийг хүссэнгүй.

00:07:38.000 --> 00:07:43.000
Учир нь тэр Англид найз охинтой болчихсон
байв. Түүний "энэ насны хайр", Сара.

00:07:43.000 --> 00:07:45.000
Түүнтэй танилцаад 1 сар орчим болсон.

00:07:45.000 --> 00:07:48.000
Танд гэж хэлэхэд тэд үерхээд 4 жил
болж байна.

00:07:48.000 --> 00:07:52.000
Гэхдээ л 16 насанд 1 сар гэдэг
урт хугацаа шүү.

00:07:52.000 --> 00:07:54.000
Тэр онгоцондоо маш ууртай суусан.

00:07:54.000 --> 00:07:56.000
"Би дахиж хэзээ ч Сара шиг охинтой
учрахгүй"

00:07:56.000 --> 00:07:58.000
Юу гээч, үнэндээ түүнд нь бид их баярласан.

00:07:58.000 --> 00:08:10.000
Яагаад гэвэл тэр охин биднийг Английг 
орхих болсон гол шалтгаан байсан юм.

00:08:10.000 --> 00:08:13.000
(Инээлдэв)

NOTE Paragraph

00:08:13.000 --> 00:08:16.000
Америкт ирэхэд биднийг нэг зүйл
цочирдуулсан.

00:08:16.000 --> 00:08:18.000
Дэлхийн хаана ч очсон адил зүйл л дээ.

00:08:18.000 --> 00:08:22.000
Энэ дэлхийн хаана ч боловсролын систем
адилхан бүтэцтэй байдаг.

00:08:22.000 --> 00:08:24.000
Бүх хүнд адил. Хаашаа ч очсон ялгаагүй.

00:08:24.000 --> 00:08:26.000
Арай ч дээ өөр байх гэж бодож болох юм.
Гэтэл үгүй.

00:08:26.000 --> 00:08:29.000
Тоо болон хэлний хичээл хамгийн чухал.

00:08:29.000 --> 00:08:31.000
Тэгээд хүмүүнлэг... урлагийн
хичээл хамгийн доор

00:08:31.000 --> 00:08:33.000
Дэлхийн хаана ч адилхан

00:08:33.000 --> 00:08:36.000
Тэгээд бүтэцдээ урлагийг агуулсан

00:08:36.000 --> 00:08:38.000
бүх системийн хувьд ч мөн адил.

00:08:38.000 --> 00:08:40.000
Сургуульд урлаг, хөгжим 2-ыг жүжиг бүжиг

00:08:40.000 --> 00:08:43.000
2-оос илүүд үзэх тал бий. Дэлхий дээр
өдөр бүр

00:08:43.000 --> 00:08:45.000
тооний хичээл заадаг шиг бүжиг заадаг

00:08:45.000 --> 00:08:48.000
сургууль байхгүй. Яагаад тэр вэ?
Яагаад байж болохгүй гэж?

00:08:48.000 --> 00:08:50.000
Миний бодлоор энэ нь илүү чухал.

00:08:50.000 --> 00:08:53.000
Бид тооны хичээлийг чухал гэж боддог.
Бүжиг ч адилхан.

00:08:53.000 --> 00:08:56.000
Хэрэв бид зөвшөөрбөл хүүхдүүд цаг үргэлж
бүжиглэхийг хүсдэг. Бид ч адил.

00:08:56.000 --> 00:08:59.000
Бид бүгдээрээ биетэй биз дээ. Би ямар
уулзалтаас хожигдоогүй биз?

00:08:59.000 --> 00:09:03.000
(Инээлдэв) Үнэнийг хэлэхэд, хүүхдүүд өсч
том болоход тэдний бэлхүүсийг улам

00:09:03.000 --> 00:09:05.000
өргөн болгох боловсролыг бид өгдөг.

00:09:05.000 --> 00:09:08.000
Мөн тэдний толгойд нь өндөр анхаардаг.

00:09:08.000 --> 00:09:10.000
Ерөнхийдөө нэг талыг л барьдаг гэх үү дээ.

NOTE Paragraph

00:09:10.000 --> 00:09:14.000
Хэрэв та харь гаригийн зочид байгаад манай
боловсролын системийг харсан бол

00:09:14.000 --> 00:09:17.000
Энэ олон нийтийн сургалтыг ямар заадаг
юм бэ гэж асуух байсан.

00:09:17.000 --> 00:09:19.000
Энэ сургалтын үр дүнг хараад,

00:09:19.000 --> 00:09:21.000
үүгээр амжилтад хүрсэн хүмүүсийг хараад,

00:09:21.000 --> 00:09:23.000
заасан бүхнийг ёсчлон биелүүлж,

00:09:23.000 --> 00:09:26.000
том том оноо авч, эцэст нь амжилтад хүрлээ

00:09:26.000 --> 00:09:29.000
гэхийг хараад, эцэст нь олон нийтийн
сургалт гэдэг зүйл

00:09:29.000 --> 00:09:30.000
дэлхий даяар зөвхөн

00:09:30.000 --> 00:09:34.000
профессор хүн л бэлддэг болохыг харж болно.
Үгүй гэж үү?

00:09:34.000 --> 00:09:36.000
Эдгээр хүмүүс нь хамгийн шилдэгт 
тооцогддог.

00:09:37.000 --> 00:09:40.000
Би ч тэдний нэг л байсан л даа. (Инээлдэв)

00:09:40.000 --> 00:09:44.000
Би их сургуулийн профессоруудад талтай.
Гэхдээ л бид тэднийг,

00:09:44.000 --> 00:09:48.000
бүх хүн төрөлхтний амжилтын дээд нь хэмээн
тамгалах хэрэггүй.

00:09:48.000 --> 00:09:50.000
Тэд бол амьдралын нэг л хэсэг шүү дээ.

00:09:50.000 --> 00:09:52.000
Амьдралын нэгэн хэлбэр. Гэхдээ тэдэнд

00:09:52.000 --> 00:09:54.000
бусдаас ялгаатай сонирхол татах 
нэг зүйл зүйл бий.

00:09:54.000 --> 00:09:57.000
Тэдэнтэй ажиллаж байхад нэг зүйл 
анхаарлыг минь татдаг байлаа.

00:09:57.000 --> 00:10:00.000
Тэд тархин дотроо амьдардаг. Бүгдээрээ ч
тийм биш л дээ. Ерөнхийдөө.

00:10:00.000 --> 00:10:02.000
Тархин дотроо, хазайсан хэлбэртэйгээр
амьдардаг.

00:10:02.000 --> 00:10:06.000
Тэдний бие салангид, шууд утгаараа шүү.

00:10:06.000 --> 00:10:08.000
Тэд өөрийнхөө биеийг харахдаа, энэ бол

00:10:08.000 --> 00:10:17.000
миний тархийг зөөж эрхтэн гэж боддог.
Үгүй гэж үү?

00:10:17.000 --> 00:10:24.000
(Инээлдэв) Тэгснээр тэд уулзалтуудад
очих боломжтой болдог.

00:10:24.000 --> 00:10:27.000
Хэрвээ та өөрийн биеийг жинхэнэ утгаар нь

00:10:27.000 --> 00:10:30.000
ашиглахыг хүсч л байгаа бол хуралд оролцож

00:10:30.000 --> 00:10:32.000
байгаа бусад ахмадуудын хамтаар сүүлийн

00:10:32.000 --> 00:10:35.000
орой хажуугийн диско клубт орох л хэрэгтэй

00:10:35.000 --> 00:10:39.000
(Инээлдэв) Тэнд маш олон насанд хүрсэн
эрэгтэй, эмэгтэйчүүд

00:10:39.000 --> 00:10:43.000
хөгжмийн аяа дуусгаж гэртээ харих хүртлээ
өөрийн биеийг

00:10:43.000 --> 00:10:47.000
ямар ч хараа хяналтгүйгээр, их сонин
хөдөлгөж байхыг олж харна.

NOTE Paragraph

00:10:47.000 --> 00:10:53.000
Боловсролын систем академик чадварыг
илүүд үздэг.

00:10:53.000 --> 00:10:56.000
Тэр нь ч шалтгаантай.

00:10:56.000 --> 00:10:58.000
19-р зуунаас өмнө үнэндээ дэлхийн
хаана ч

00:10:58.000 --> 00:11:00.000
боловсролын систем гэж байсангүй.

00:11:00.000 --> 00:11:03.000
Аж үйлдвэрийн хувьсгалтай хамт

00:11:03.000 --> 00:11:04.000
боловсролын систем бий болсон.

00:11:04.000 --> 00:11:07.000
Тиймээс систем 2 үндсэн үзэл
санаанд тулгуурладаг.

00:11:07.000 --> 00:11:11.000
Эхнийх нь, хамгийн ашигтай сэдэв хамгийн

00:11:11.000 --> 00:11:13.000
чухалд тооцогдоно. Тиймээс таны хүүхэд

00:11:13.000 --> 00:11:15.000
насандаа дуртай байсан зүйл бүхэн таныг

00:11:15.000 --> 00:11:17.000
ажилд ороход тань огтхон тус болохгүй.

00:11:17.000 --> 00:11:20.000
Тийм биш гэж үү?

00:11:20.000 --> 00:11:22.000
Хэрэв хөгжимчин болохгүй л бол битгий
хөгжим тогло.

00:11:22.000 --> 00:11:24.000
Зураач болохгүй л бол зураг битгий зур.

00:11:25.000 --> 00:11:29.000
Миний л төлөө зөвлөгөө. Гэтэл маш том
алдаа гаргаж байна. Дэлхий маш хурдан

00:11:29.000 --> 00:11:30.000
өөрчлөгдөж байна.

00:11:30.000 --> 00:11:33.000
2-рт бидний оюун ухааныг харах бодлыг

00:11:33.000 --> 00:11:34.000
дарангуйлагч академик чадвар,

00:11:34.000 --> 00:11:37.000
учир их дээр сургуулиуд энэ төсөөлөл дээр
бий болсон.

00:11:37.000 --> 00:11:39.000
Энэ өнцгөөр харж чадах аваас дэлхий дээр

00:11:39.000 --> 00:11:41.000
байгаа бүх боловсролын системийн туйлын

00:11:41.000 --> 00:11:43.000
сунжирсан зорилго нь их дээд сургуульд орох.

00:11:43.000 --> 00:11:46.000
Үүний харгайгаар маш олон авъяас чадвартай

00:11:46.000 --> 00:11:48.000
хүмүүс өөрсдийгөө үнэлэхээ больдог.

00:11:48.000 --> 00:11:50.000
Учир нь тэдний сургуульдаа сайн чаддаг

00:11:50.000 --> 00:11:54.000
байсан зүйлс бүхэн үнэ цэнэгүй болдог,
эсвэл гутаагддаг.

00:11:54.000 --> 00:11:56.000
Бид ийм байдлыг хүлээн зөвшөөрч болшгүй.

NOTE Paragraph

00:11:56.000 --> 00:11:58.000
ЮНЕСКО-гийн судалгаагаар дараагийн 30 жилд

00:11:58.000 --> 00:12:01.000
хүн төрөлхтний түүхэнд байгаагүйгээр хамгийн

00:12:01.000 --> 00:12:03.000
олон хүн их дээд сургууль төгсөх болно.

00:12:03.000 --> 00:12:05.000
Илүү олон хүмүүс, бидний энэ өдрүүдэд

00:12:05.000 --> 00:12:07.000
ярилцсантай адил технологи, ажлын үр дүнтэй

00:12:07.000 --> 00:12:10.000
байдал, дэлхийн газар зүйн политик болон

00:12:10.000 --> 00:12:12.000
хүн амын өсөлтөд ач холбогдол өгч эхэлнэ.

00:12:12.000 --> 00:12:15.000
Гэнэт анзаарвал, боловсролын зэрэг тийм ч 
чухал биш болж байна. Үгүй гэж үү?

00:12:15.000 --> 00:12:19.000
Намайг оюутан байхад, та боловсролтой
байж л ажилтай болно гэдэг байлаа.

00:12:19.000 --> 00:12:22.000
Хэрвээ та ажилгүй бол сургуульд
дургүй л байж гэж ойлгодог байсан.

00:12:22.000 --> 00:12:25.000
Үнэнээ би сургуульд явах
дуртай байгаагүй л дээ. (Инээлдэв)

00:12:25.000 --> 00:12:30.000
Тэгвэл одоогийн боловсролтой залуучууд
гартаа харихдаа видео тоглоом тоглох

00:12:30.000 --> 00:12:31.000
төлөвлөгөөтэй харьдаг,

00:12:31.000 --> 00:12:34.000
учир өмнөх бакалавр шаарддаг байсан ажлууд
магистр шаарддаг болж,

00:12:34.000 --> 00:12:37.000
тэгээд дараа нь доктор.

00:12:37.000 --> 00:12:39.000
Энэ бол хийсвэр академик хөөрөгдлийн
үр дүн.

00:12:39.000 --> 00:12:41.000
Боловсролын систем нүдний урд
өөрчлөгдөж байна.

00:12:41.000 --> 00:12:43.000
Бид оюун ухааныг үнэлдэг өөрсдийн үнэлгээгээ

00:12:43.000 --> 00:12:44.000
өөрчлөх шаардлагтай болжээ.

NOTE Paragraph

00:12:44.000 --> 00:12:46.000
Бид оюун ухааны талаар 3 зүйлийг мэднэ.

00:12:46.000 --> 00:12:49.000
Нэг. Олон талт байдал. Бид дэлхий олон
талаас нь харж, туршиж

00:12:49.000 --> 00:12:51.000
таньж мэддэг. Бид харж сэтгэдэг,

00:12:51.000 --> 00:12:54.000
сонсож сэтгэдэг, хүрэлцэж сэтгэдэг.

00:12:54.000 --> 00:12:57.000
Бид хийсвэрээр сэтгэдэг, хөдөлж сэтгэдэг.

00:12:57.000 --> 00:12:59.000
Хоёрдугаарт, оюун ухаан бол динамик.

00:12:59.000 --> 00:13:02.000
Өчигдрийн маш олон илтгэл дээр гарсанчлан

00:13:02.000 --> 00:13:05.000
хүний тархины үйл ажиллагааг харах аваас

00:13:05.000 --> 00:13:07.000
оюун ухаан гэдэг нь гайхамшигтай идэвхитэй.

00:13:07.000 --> 00:13:10.000
Хүний тархи олон хэсгүүдэд хуваагддаггүй.

00:13:10.000 --> 00:13:13.000
Үнэндээ, миний тодорхойлж байгаагаар
үнэ цэнэ бүхий

00:13:13.000 --> 00:13:15.000
анхдагч санааг олох үйл явц болох

00:13:15.000 --> 00:13:18.000
бүтээлч сэтгэлгээ нь ямар нэг зарчимлаг

00:13:18.000 --> 00:13:21.000
хатуу ойлголтуудыг харьцуулснаар
бий болдоггүй.

NOTE Paragraph

00:13:21.000 --> 00:13:23.000
Хүний тархины хоёр хэсгийг 
хооронд нь холбож

00:13:23.000 --> 00:13:26.000
байдаг мөчирлөсөн эсүүд байдаг. Түүнийг
корпус каллозум гэдэг.

00:13:26.000 --> 00:13:28.000
Энэ эс эмэгтэйчүүдэд илүү зузаан байдаг.

00:13:28.000 --> 00:13:30.000
Өчигдрийн Хелений ярианаас ч бодоход


00:13:30.000 --> 00:13:34.000
мададгүй бүсгүйчүүд олон ажил зэрэг сайн
хийж чаддагийн шалтгаан нь тэр байх

00:13:34.000 --> 00:13:36.000
Тийм биз дээ, үгүй гэж үү?

00:13:36.000 --> 00:13:39.000
Маш олон судалгаа үүнийг баталдаг. Гэхдээ
би өөрийнхөө амьдрал

00:13:39.000 --> 00:13:41.000
дээр байдаг жишээг хэлье. 
Манай эхнэр гэртээ

00:13:41.000 --> 00:13:45.000
хоолоо хийж байлаа. Гэхдээ азаар дандаа
хийгээд байдаггүй л дээ. (Инээлдэв)

00:13:45.000 --> 00:13:48.000
Гэхдээ юу гээч, тэр олон зүйлд сайн л даа --

00:13:48.000 --> 00:13:50.000
Тэр хоол хийж байхдаа, хүмүүстэй утсаар
ярина.

00:13:50.000 --> 00:13:52.000
Бараг зэрэг шахуу хүүхдүүдтэйгээ

00:13:52.000 --> 00:13:55.000
ярина. Ханан дээрээ зураг зурна.

00:13:55.000 --> 00:13:58.000
Тэгээд энэ тал зүрхний хагалгаа ч хийнэ.

00:13:58.000 --> 00:14:01.000
Хэрвээ би хоол хийсэн бол хаалгаа хаагаад,
хүүхдүүдээ гаргана.

00:14:01.000 --> 00:14:04.000
Утас өлгөөтэй, хэрвээ эхнэр орж ирвэл би
бухимдаж эхлэнэ.

00:14:04.000 --> 00:14:17.000
"Терри, гуйя, би энд өндөг шарж байна. 
Надад битгий саад болж үз!" (Инээлдэв)

00:14:17.000 --> 00:14:19.000
Та нар хуучны нэг үгийг мэднэ дээ.

00:14:19.000 --> 00:14:22.000
Ойд нэг мод уналаа. Түүнийг хэн ч 
сонсоогүй бол үнэндээ мод

00:14:22.000 --> 00:14:25.000
унасан гэж үү? Хөгшин туулайн бөөрний 
модийг мэднэ биз дээ?

00:14:25.000 --> 00:14:28.000
Би саяхан нэг мундаг үгтэй цамц харлаа.
"Ойд залуу дотроо өөртөө

00:14:28.000 --> 00:14:31.000
зориулж үг хэллээ. 
Түүнийг бүсгүй сонссонгүй.


00:14:31.000 --> 00:14:40.000
Түүний буруу биш биз дээ?" (Инээлдэв)

NOTE Paragraph

00:14:40.000 --> 00:14:42.000
Оюун ухааны талаарх гуравдах зүйл бол

00:14:43.000 --> 00:14:45.000
ялгах чадвар. Би өөрийнхөө авьяас чадварыг

00:14:45.000 --> 00:14:47.000
чадварыг нээж илрүүлсэн хүмүүстэй хийсэн

00:14:47.000 --> 00:14:49.000
ярилцлагуудыг багтаасан "Эпифани" гэдэг

00:14:49.000 --> 00:14:51.000
шинэ ном бичиж байгаа. Маш сонирхолтой.

00:14:51.000 --> 00:14:54.000
Нэгэн гайхалтай эмэгтэйтэй хийсэн яриа

00:14:54.000 --> 00:14:56.000
хамгийн сонирхолтой нь. Та нар түүний

00:14:56.000 --> 00:14:58.000
талаар дуулсан уу?
Түүнийг Жилиан Линн гэдэг.

00:14:58.000 --> 00:15:00.000
Зарим нь дуулсан л байх. Тэр нэртэй

00:15:00.000 --> 00:15:02.000
бүжигчин. Бараг бүгд л түүнийг мэддэг.

00:15:02.000 --> 00:15:04.000
"Муурнууд", "Дуурийн хий үзэгдэл"-д
тоглож байсан.

00:15:04.000 --> 00:15:08.000
Тэр алдартай. Би Английн хааны баллетын
удирдах зөвлөлд байлаа л даа...

00:15:08.000 --> 00:15:10.000
Ойлгомжтой байгаа биз дээ.

00:15:10.000 --> 00:15:12.000
За тэр ч яахав. Нэг удаа би өдрийн

00:15:12.000 --> 00:15:14.000
хоолон дээр түүнээс "Чи яаж яваад бүжигчин

00:15:14.000 --> 00:15:16.000
болчихвоо" гэж асуусан юм. Тэр маш сурлагатай

00:15:16.000 --> 00:15:19.000
хүүхэд байж. Багш нар нь түүний эцэг эхэд

00:15:19.000 --> 00:15:21.000
"Танай хүүхэд огтхон ч суралцах авьяасгүй"

00:15:21.000 --> 00:15:23.000
"Тэр төвлөрч чаддаггүй. Ердөө ч тайван суудаггүй"

00:15:23.000 --> 00:15:25.000
гэж хүртэл бичиж байв. Үүнийг

00:15:25.000 --> 00:15:29.000
"Хэт хөдөлгөөнтөх эмгэг" гэж оношлож болох
л доо. Гэтэл 1930 он гээд бодоод үз дээ.

00:15:29.000 --> 00:15:32.000
Тэр үед энэ эмгэгийг нээж амжаагүй байсан юм.

00:15:32.000 --> 00:15:35.000
Тиймээс оношлох боломжгүй байлаа. (Инээлдэв)

00:15:35.000 --> 00:15:39.000
Хүмүүс тийм өвчтэй гэж мэдсэнгүй.

NOTE Paragraph

00:15:39.000 --> 00:15:43.000
Юутай түүнийг эмчид үзүүлэв. Тэр ээжийн

00:15:43.000 --> 00:15:46.000
хамт царс модон ханатай өрөөнд орлоо.

00:15:46.000 --> 00:15:49.000
Түүнийг булангийн сандал дээр суулгалаа.

00:15:49.000 --> 00:15:51.000
Тэр сандал бүтэн 20 минут суух зуур

00:15:51.000 --> 00:15:53.000
эмч ээжтэй нь түүний сургууль дээр юу

00:15:53.000 --> 00:15:57.000
болдог талаар, тэр бусдыг хэрхэн

00:15:57.000 --> 00:15:59.000
бухимдуулдаг болох, гэрийн даалгавраа

00:15:59.000 --> 00:16:01.000
дандаа оройтож хийдэг, мөн өөр бусад

00:16:01.000 --> 00:16:04.000
зүйлсийг нь ч ярилцлаа. Ердөө 8 настай

00:16:04.000 --> 00:16:06.000
хүүхэд шүү дээ. Эмч энэ бүгдийн дараагаар

00:16:06.000 --> 00:16:08.000
"Жилиан, би чиний талаар бүгдийг дууллаа"

00:16:08.000 --> 00:16:10.000
"Хоёулаа тусдаа уулзаж болох уу" гэж асуув.

00:16:10.000 --> 00:16:13.000
"Эндээ хүлээж байгаарай. Бид удахгүй" гэж

00:16:13.000 --> 00:16:15.000
хэлээд ээжийг нь түр үлдээжээ.

00:16:15.000 --> 00:16:17.000
Эмч өрөөндөө ороод ширээн дээр байсан

00:16:17.000 --> 00:16:19.000
радиог асаав. Тэгээд өрөөнөөс гарч ирээд

00:16:19.000 --> 00:16:21.000
ээжид хандан "Та охиноо нэг хар даа"

00:16:21.000 --> 00:16:24.000
гэж хэлэв. Тэр өрөөнд байхдаа охин нь

00:16:24.000 --> 00:16:28.000
хөгжмийн аянд тохируулан бүжиж байв.

00:16:28.000 --> 00:16:30.000
Тэд охиныг хэдэн минутын туршид хамт

00:16:30.000 --> 00:16:33.000
ажиглангаа, эмч ээжид хандан,

00:16:33.000 --> 00:16:37.000
"Хатагтай Линн, Жилиан өвчтөй биш, харин
бүжигчин хүн байна.

00:16:37.000 --> 00:16:39.000
Түүнийг бүжгийн сургуульд
оруул" гэж хэлэв.

NOTE Paragraph

00:16:39.000 --> 00:16:41.000
"Тэгээд юу болсон?" гэж намайг асуухад,

00:16:41.000 --> 00:16:44.000
"Ээж эмчийн хэлснийг биелүүлсэн"
Ямар гайхалтай байсан гээч,

00:16:44.000 --> 00:16:46.000
Намайг явж ороход надтай адилхан

00:16:46.000 --> 00:16:49.000
хүмүүс өрөөгөөр дүүрэн байсан. Бүгд
бүжээд л.

00:16:49.000 --> 00:16:52.000
Хөдөлж байж сэтгэдэг хүмүүс байдаг.

00:16:52.000 --> 00:16:54.000
Тэд баллет, бас товшуур бүжиг бүжиглэдэг.

00:16:54.000 --> 00:16:56.000
Тэд жааз тоглодог. Модерн хийдэг.

00:16:56.000 --> 00:16:59.000
Түүнийг хааны баллетын сургуульд шалгуулсан.

00:16:59.000 --> 00:17:01.000
Тэрээр гайхалтай соло бүжигчин болж чадсан.

00:17:01.000 --> 00:17:02.333
Түүний карьер Хааны баллетэд цэцэглэсэн юм.

00:17:03.666 --> 00:17:05.000
Тэр Хааны баллетээс гарч "Жилиан Линний

00:17:05.000 --> 00:17:08.000
бүжгийн компани" нэртэй хувийн компаниа

00:17:08.000 --> 00:17:11.000
байгуулж, Эндрью Вебертэй учирсан юм.

00:17:11.000 --> 00:17:13.000
Тэр түүхэн дэх хамгийн хариуцлагатай хөгжмийн

00:17:13.000 --> 00:17:18.000
жүжгүүдийг тайзнаа амилуулж, сая сая үзэгчдэд

00:17:18.000 --> 00:17:21.000
баяр баясал авчирч чадсан. Гэтэл магадгүй

00:17:21.000 --> 00:17:25.000
түүнд эмчилгээ хийж, хөдлөхийг нь зогсоож

00:17:25.000 --> 00:17:27.000
болох л байсан.

NOTE Paragraph

00:17:27.000 --> 00:17:30.000
Тэгэхээр, миний бодлоор ... (Алга ташив)
Миний хэлэхийг хүсэж буй

00:17:30.000 --> 00:17:32.000
зүйл бол, өмнөх өдөр Эл Горийн хэлсэн үг,

00:17:32.000 --> 00:17:35.000
Рэчел Карсоны илтгэсэн экологи ба хувьсгал.

00:17:35.000 --> 00:17:39.000
Ирээдүйн цор ганц итгэл найдвар бол

00:17:39.000 --> 00:17:42.000
хүний экологид цоо шинэ ойлголтыг бий болгох,

00:17:42.000 --> 00:17:46.000
хүний чадамж асар баялаг болох ойлголтыг

00:17:46.000 --> 00:17:48.000
дахин шинэчлэх явдал юм.

00:17:48.000 --> 00:17:52.000
Бидний боловсролын систем бидний оюун
ухаанд дэлхийн уурхайн баялгийг ухаж

00:17:52.000 --> 00:17:54.000
гаргах л ухааныг суулгаж байна.

00:17:54.000 --> 00:17:57.000
Тэгвэл ирээдүйд энэ бидэнд тус болохгүй.

00:17:57.000 --> 00:18:00.000
Бид үр хүүхдүүдээ сурган хүмүүжүүлж буй

00:18:00.000 --> 00:18:02.000
боловсролын системээ эргэн харах цаг болж.

00:18:02.000 --> 00:18:06.000
Йонас Салкийн хэлсэн нэгэн мэргэн үг байдаг.

00:18:06.000 --> 00:18:09.000
"Хэрэв дэлхий дээрх бүх шавьж устах аваас,

00:18:09.000 --> 00:18:12.000
50 жилийн дараа гэхэд дэлхий дээр амьдрал
устах болно.

00:18:12.000 --> 00:18:15.000
Харин бүх хүн төрөлхтөн устах аваас
50 жилийн дараа

00:18:15.000 --> 00:18:19.000
дэлхий дээр амьдрал цэцэглэх болно"

00:18:19.000 --> 00:18:21.000
Тэр зөв хэлсэн.

NOTE Paragraph

00:18:21.000 --> 00:18:24.000
TED хүний баялаг төсөөллийг хөгжүүлж байна.

00:18:24.000 --> 00:18:28.000
Бид энэ бэлгийг маш ухаалгаар хэрэглэж,

00:18:28.000 --> 00:18:31.000
өмнө ярилцсан зарим нөхцөл байдалд

00:18:31.000 --> 00:18:34.000
хүрэхгүйг хичээх хэрэгтэй. Ингэх цорын ганц

00:18:35.000 --> 00:18:38.000
зам бол бид бүтээлч чадварыг хөгжүүлж,

00:18:38.000 --> 00:18:40.000
итгэл найдвар болсон үр хойч үеэ
бэлдэх явдал юм.

00:18:40.000 --> 00:18:43.000
Тэдэнд өөрсдийн ирээдүйгээ
итгэл дүүрэн угтахад

00:18:43.000 --> 00:18:46.000
хэрэг болох зүйлсийг л заах хэрэгтэй.

00:18:46.000 --> 00:18:49.000
Эцэст нь хэлэхэд, бид ирээдүйг харж 
чадахгүй байж болно.

00:18:49.000 --> 00:18:52.000
Харин тэд харах болно. Тэднийг харж 
чадахад л тусалцгаая.

00:18:52.000 --> 00:18:56.000
Баярлалаа.