1уйре дика хийла шун. Х1ама дий вайгахь? Могаш ма доахкий? Фу хет шоана укх конференцех? Сол хьалха къаьмаьл даьча дакъалоацархоша ч1оаг1а догг1оздаьккхача витав со-м. Со укхазара д1авача бакъахьа ва мотт сона (Белам). Аз укхаза теркам а баь, цхьа кхо х1ама да са х1анз дувца безам болаш волча х1амашта гаргадолаш. Хьалхардар да, х1аране шоай кхайкаралца геттара тамашийна йола адамий креативность яха карматал гучаяккхар. Ше йолчча беса - - к1оргеи чулоацамеи. Шоллаг1дар, укхаза вай дийцачох лаьца да, вай кхоане белгалза хилар. Цо ше мишта гучайоаккхаргья вайна ца хар. Со-се образованеца чам болаш ва – ма дарра дийцача, сох хьа мел кхетар цу образованеца цхьацца бувзам болаш хул-кх. Шоана нийслой цу тайпара нах? Сона ч1оаг1а сакъердам хул цунах – – со нах в1ашаг1кхийттача нийсвелча, ц1аьхха са багара дош ийккхача са образованеца бувзам ба аьнна. Цхьаькха-м ала доаг1а укхаза, дика хьегача образоване болхлой атта нийса-м лац. (Белам) Нийслац хьа ца бехандаь. Цкъа вийхача, шозлаг1а кхы вехац. Тамашийна деций? Вийхача а, цхьа мишта хоатт ца ховш «Мича болх беш ва хьо?» аьнна хаьттача, 1а царга хьай арг1аг1а хье образоване болх беш ва аьнна жоп юхаделча , меллашха цар б1аргаш ц1ийх дузаш зелу-кх. Хеталу хургда-кх царна, «Ва са Даьла-кх, сенна хаьттар аз укхунга из. Сай таккхалча ваьг1авалара со, укхун зурмага ладувг1аш б1арчча ди д1аг1оргда ма дий х1анз!» Бакъдар аьлча, нагахь санна 1а царга хоаттий цар образовани – – хьай Даьлага ба-кх хьа болх – – хаттанза валар со, укхун вас ца еш 1ийнавалара со аьнна хеталургда хьона. Х1ана аьлча из сага дешар ц1ийца хоттаденна хул из, хилаций? "Тоам" боаца хаттараш. Сага ди, е алапи, е кхыдола лоарх1аме дола х1ама санна. Из образовани ч1оаг1а гарга я сона, шоана а из ишта йолаш санна хет сона. Х1анаб са из чам цу дешарца, цу хьехарца, даьра ба, из вай кхоаненца хоттаденна хилар бахьан долаш. Х1анз вай д1а уйла йича, укх шера цхьоалаг1ча классе долхаш дола бераш 2065 шера пенсе г1оргда-кх. Вайна-м укх хьат1адоаг1аргдолча пхе шера а т1ехьа укх гергача дуненах фу хургда мича хов. Малаг1ча суртех хургда хац. Из деррига ишта белгалза дале а, воаш цу берашта доаг1ача беса хьехаш санна хеталу вайна. Кхоане белгалза хилар тешаме да шоана. Кхоалаг1дар да, вай массане барт цхьа болча санна хеталу сонна цу хьаькъехьа, вай берий кхолламгахьа геттара тамашийна карматал хилар – къаьстта кердалонца цар безам хилар. Масала, укхаза селхан ший ашарашца карматал гойташ хинна Сирена. Мел хоза х1ама дар из. Из берашта юкъе белгала яле а, аз из хьакъоастаяц кхыдолча берех. Х1ана аьлча, деррига бераш да цхьацца карматал йолаш. Вайна гуш дар фуд – беро ший нач1ал белгалдаккхар, из гучадаккха г1ерташ цо къахьийгалга. Гуча беса, из цун караг1даьннад. Аз белгалдер фуд аьлча, вай мел долча берий боарамза нач1ал хилар. Халахетар фуд, вай из ни1мат зехьа доадар, цхьаккха хьурмат ца деш. Д1ахо сона ала ловш дар ши х1ама да – образовании креативности. Аз белгалдоаккх, таханарча дийнахьа креативность дийша хилар лоарх1аш санна ларх1а езалга. Т1аккха цунна боаг1аш бола лоарх1ами терками д1абала беза. (оваци). Баркал шоана. Сона хетар ер да-кх. Баркал. (белам) Дика да, са 15 минот чакхьяьлар. Х1анз аз шоана дувцаргда се ваь ди… Дувца дезаций? (Белам) Дукха ха йоаццаш цхьа хьехаме дувцар хезад сона – каст-каста дувц аз из – сурташ дехкача уроках хиннад из. Цхьа ялх шу даьнна йи1иг яьг1ай сурташ дехкаш т1ехьашкарча парта т1а, хьехархочо дувцачун дукха теркам ца беш. Цо леладечох шекьяьннача хьехархочо меллашха д1ат1аяха хаьттад йи1игага: «Ай, ва сен сурт дулаш йоалл хьо?». «Даьла сурт дулаш йоалл-кх», аьнна юхаденнад йи1иго жоп. «Ай, сага б1арга мича вайнав Даьла!» - ийккхад хьехархочунга. Йи1иго цигга аьннад: «Даьра, укх цхьан минота б1арга-м гургва шоана!» (Белам). Са к1аьнка Ингалсий мехка диъ шу даьннача хана – вешта из-м массанахьа диъ шу даьнна вар (белам). Цу шера тхо миччахьа мара ца дахарах, диъ шу даьнна вар из – из ала г1ертар со. «Рождество» яха пьеса чу дакъа лоацаш хилар из. Дагадоаг1а хургда шоана из? Х1анз-м ч1оаг1а д1аьха дувцар хиннад цох. Мел Гибсона геттара 1од1аьхдаьд из, кино а даьккха «Рождество-2» яхаш. Хьажа хургда шо. Тха Джеймса пьеса чу Юсуф пайхмара дакъа кхаьчадар. Из эггара лоарх1аме дакъа да аьнна хеташ тхоаш доландаь, футболкаш т1а сурт дилийтадар оаха, «Джеймс Робинсон – Юсуф» аьнна (белам). Цу пьеса чу в1алла йистхила везаш вацар из, бакъда, шоана-м дагайоаг1а хургья из меттиг, кхо ц1ув хьачувоалача хана. Чуболабелар уж совг1аташ дахьаш: дошои, ладани, мирраи. Бокъонца хинна х1ама да шоана из. Цига 1охайна ваг1ача хана сона эггара хьалха хьачуена хинна уйла ер: арг1а хувцаенна хургья-кх цар. Бакъда т1ехьаг1а аз цхьан к1аьнкага «Раьза дий шо?» аьнна хаьттача, «Да даьр-кх» аьнна, юха жоп делар цо, к1езиг-дукха цецваьнна аз из шийга хаттарах. Лоацца аьлча, тувлабенна хиннабар уж. Мичча беса дале а, цу пьеса чу кхоккхе диъ шу даьнна к1аьнк хьачуваьлар кертах гаташ а хьоарчадаь. Т1аккха шоай к1опилгаш 1оовттаяь, хьалхарча к1аьнко аьлар: «Аз дошув денад хьона». Д1ахо. Шоллаг1ча к1аьнко аьлар: «Аз ер миск денад хьона». Т1еххьарчо т1атехар: «Ай, тоъаргдеций хьона?» (Белам) Деррига бераш цхьатарра да-кх, шоашта хетар д1аоалаш. Цу кегийчар шоаш бицбелча дукха г1айг1а яц. Иштта деций из? Шоаш г1алат дар кхераш бац-кх уж. Со-м ала валлац г1алат дари креативни хилари ца1 да. Вайна хаьдда ховш дар фуд – хьо г1алат де кийча ца хуле, башха уйла йоаг1аргьяц хьа керта чу. Г1алат дар кхера везац. Кхийна даьлча, бераша доаду из лоарх1аме куц. Кхераш хул уж г1алат де. Иштта компанешта кулгалду вай, харцдалар кхераш. Кхард-кх вай цу г1алатех.Цул совг1а, вай халкъан образовательни системе г1алатал ч1оаг1аг1а ца могадаь х1ама дац. Т1аккха фу хул цунах, – даьра хул адамий кертера креативность яха карматал вай образовательни системе дакъа лоацаш цахилар. Цкъа Пикассос аьннад, массадола бер суртанчаш долаш кхолл. Бален дерзашдар фуд - уж ишта д1ахо хьал ца кхебер. Цу креативностах пайда эца йиш йолашшехьа, вай из в1алла теркал ца еш ют берашта хьехача хана. Ай, х1анад из ишта? Т1еххьарча пхе шерагара д1а мел ийккхача хана Стратфорде ваьхав со. Стратфорд-он-Эйвон яхача шахьарара даьнна Лос-Анджелесе даха д1адахар тхо. Оашош кхетаду ма хургдий оаш из мел лоадам боаца кхeлхар да – цхьан г1айрет1ара ваьнна кхыча г1айрет1а кхачара. (Белам) Тхо даьха г1ала Сниттерфилд яхаш яр, Стратфорда гаьна доаццаш – Шейкспира да ваь моттиг я из. Х1анз аз цхьа х1ама хаьттача цецдаргдар-кх шо. Со-м ваьннавар. Ц1аккха уйла ена хиннайий шоана – Шекспира да хиннавий-хьог1, аьнна? Енаеций? Х1ана енаяц хой шоана? Х1ана аьлча из Шекспир в1алла бер хиннадий-хьог1, аьнна вай уйла ца ярах. Е из ворх1 шу даьнна хиннавий-хьог1 аьнна. Сона-м енаяц из цу тайпара уйла. Ишколе иха хургва-кх из, е берашца цхьана классе ваьг1а хургва, хургвеций? Ма садиа хургда цо хьехархой (белам). «Кхы ч1оаг1а къахьега деза 1а» яхаш, да а хинна хургва. Е дас 1овижа ахийта хургва, т1ехьа т1атохаш, «Волле, 1овижа! Из къоалам а 1обила, из зурма а юхаоза, наьха са ца дуаш» (Белам). Мичча тайпара дале а, Стратфордера даьнна Лос-Анжелесе кхаьчар тхо. Т1аккха цу хьаькъехьа цхьа х1ама да са дувца безам болаш. Са во1 дукха раьза вацар цу г1улакха. Ши бер да са. Ви1ий х1анз 21 шу даьннад. Йи1ига 16 даьннад. Д1адолхаш дика хете а, х1ета а цхьан х1аман раьза вацар-кх из, х1ана аьлча неш яр цун цигача. Из Сара ч1оаг1а езаш вар-кх из. Шоайла байза цхьа бутт мара ба а бацар. 16 шу даьна бар уж. Шоашта ма хой шоана, "Ялхайта шу, ялхайта шу..." безама мел т1ера да. Фекема т1а даг1ача хана аьлар к1аьнко: «Из Сара санна йо1 кхы корайоаг1аргьяц сона». Тхо-м, бакъдар аьлча, ч1оаг1а раьза дар цу деша, х1ана аьлча из-м даьра дар тхо цигара д1адахара кертера бахьан. (Белам) Со цецвоаккхаш дар фуд – хьо миччахьа мара ца вахарах, Америке воде а, кхыча мехка воде а, массанахьа образовательни системашка предметий низам ца1 ба-кх. Хургбарий-хьог1 кхыча тайпара аьнна, миччахьа мара хьо ца вахарах, цхьан арг1ан ба-кх. Д1а лакхе математикеи метташи латт, т1аккха гуманитарни 1илмаш да, юххера д1а к1ал, буххе исбахьален предметаш я. Массанахь цхьа оттам ба-кх! Цул совг1а, цу исбахьален предметашка ба ший низам: сурт дилари ашараш лакхари лакхе хул, драма е халхар д1а цхьаккха лоадам боацача меттиге латт. Укх Даьла лаьтта цхьаннахьа корайоаг1аргьяц шоана халхара предмет х1ара дийнахьа математика санна хьехаш образовательни система. Ай, х1ана? Х1анад из иштта? Ч1оаг1а кертера ма дий из? Къамаьл дац – математика лоадаме я, амма бакъда халхар кхы к1езигаг1а лоарх1ам болаш дац. Бераш массахана халхадалара т1ерахул вай уж юха ца озадой. Вай воаш-м да цунна т1ера. Массадараш дег1амаш долаш да-кх вай, деций? Сайдар ц1аг1а дита венавий-хьог1 со? (Белам) Дешара г1улакхи из дег1адоаладари юкъа т1ара хьалдоладу вай, когаш теркал ца деш. Т1аккха беррига теркам цун керта т1а 1от1абохийт, из а цхьа к1езиг-дукха оаг1орабаьнна хул. Шо лаьтта десса инопланетянаш даларий вай образовательни система тахка аьнна дахкийта, ер хьан духьа я, сендухьа я, пайда эцаш вар малав, т1ехьале фуй, – сона хетаргахьа, хаьдда цхьа уйла йоаг1аргьяр шоана, - укх гергача дунен т1а мел йола образовательни система духхьал профессораш кхебе аьнна латташ йолга. Еций? Шоай дуне долаш нах ма бий уж-м. Со-се хиннав царех – т1аккха фу даьд? (Белам) Са-м царна духьала х1ама дац, амма бакъда, укх даьла лаьтта мел дола хьашташ къоачашдаь аьлий санна маг1а баха безаш бац уж. Адамий хьисапе уж бале а, к1езиг-дукха кхыча тайпара ба уж. Царна вас е валлац со, цхьабакъда, ч1оаг1а садуаргаш-м ба шоана уж. Царна т1ехьа цхьа х1ама зийнад аз – шоай керта чу (кертаца) бахаш нах ба уж, берригаш беце а. Лаьттах ког 1о ца кхеташ цу лакхе бахаш ба уж шоай керта чу, к1езиг-дукха цу кертой тхов оаг1орабаьнна бале а. Из дег1 шоай доацаш санна. Цу шоай дег1а корта лелабеш йолча г1удалкха санна б1арахьеж уж. (Белам) Цу тайпара шоай кертош д1ай-хьай леладу цар. Шо ца теше, д1арча залера хьалдехьдайлача дискотеке шо хьадоаг1е, гургба шоана аз бувца профессораш мишта халхабувл т1ехьарча сайран. (Белам). мишта халхабувл т1ехьарча сайран. (Белам) Цига б1аргагургба шоана из ц1ай д1адаллалца шоай доалахье боацаш шокъ ена кхувсалу къабенна вотеши даьцеши. Тахан дешара система духхьал академически хьашташ кхоачашдеш я. Деррига бахьан фуд? Укх дуне т1а мел йола образовательни система 19 б1аьшарера хьайолаенна – лаьрх1а индустриальни хьашташ кхоачашде чуоттаяь я-кх из образовани. Из оттам ишта хилара ши бахьан да. Хьалхардар да белха накъаяргйола предметаш кертера латтар. Берашкара берал доаккхаш царна дезар д1а буххе латт – кхыча беса аьлча, белха кхы хайра эшаргйоца предметаш. Ишта деций из? Ашараш ма лекха, х1аьта а илланча хургвац хьох, сурташ ма дехка, х1аьта-вета суртанча хургвац хьох. Из хьехам – тахан гуш да ч1оаг1а харц болга . Ер деррига дуне революцено чуэззад. Шоллаг1а бахьан да вай сага хьаькъал алхха академически карматалца мара белгалдаккхац, х1ана аьлча университеташа шоашта езача тайпара д1аоттаяьй из система. Вай д1ахьажача, еррига образовательни система д1а ишколера хьалволавенна алхха университете д1аоттарца мара кхы бала болаш яц. Цу х1аман жамъ1а оттадича, вайна гу дукха тайп-тайпара карматали нач1али долаш дошув санна болча кегийча наьхеи мехкарийи шоаех догьэккх, х1ана аьлча цар берий хана денз е ишколера денз дика кайоалаш хинна х1ама теркамза дус. Вай из ишта д1ахо д1адахийта йиш яц. ЮНЕСКО яхача организацес белгалду, х1ат1адоаг1ача 30 шера образовательни системе вай истори хьайолаеннача хана денз мел хинначул дукхаг1а адам дешаш хургда аьнна. Хьажал, из мел дола адам дакъа лоацаш хилара бахьан да, белхацеи технологешцеи дукха хувцам хилар, адамий дебар алсамдалар. Т1аккха 1илман даржа цхьаккха хам хургбац. Хургбий? Со студент волча хана, хьога 1илман дарж дале, болх боацаш висацар, из мо вола вола саг балхаза хилча, ший ло1амах болх ца беш вар из. Са бакъдар аьлча дукха безам бацар болх бе. (Белам) Х1анз ишкол яьккха бераш деш х1ама доацаш видеоловзараш т1а баг1аш хул, х1ана аьлча хьалха балха отта «бакалавр» дарж дийзача, х1анза «магистер» дарж деза, т1аккха 1илман кандидат хила веза хьо кхыча балха отта воалле. Боккъонца академически инфляци процесс хьахиннай. Из гойтам ба вай образовательни система 1охарцаш латталга. Вай «хьаькъал» яхача деша ма1ан кердадаккха деза. Вайна цунах ховш дар да 3 х1ама: хьалхардар – из цхьа хьисап долаш ца хилар. Вай вахарга хьежжа мара вай кхетадац вайна гонахьара айлам. Вай б1аргашца уйла ю, лергашца ю, лелаш уйла ю. Вай абстрактно уйла ю, д1а-хьай леларца ю. Шоллаг1а да ала доаг1аш, «хьаькъал» цхьан метте соцаш дац. Вай хьаь оттамага хьожий, с елхан презентацешка хьоадир-кх из, вай зувргда, мел боарамзеи поалхамеи бувзам ба цу чухь. Бувзам боаца ралсаш яхкац шоана вай хьаь чу. Цул совг1а, уж аз ювцаш йола креативни 1амалаш ?? 1алашъе караг1доал, нагахь санна уж вай х1анз хьоаяь тайп-тайпара хьаькъала оаг1аташ шоайла бувзам болаш хилча. Хьаь оттам – цу хьаькъехьа ала доаг1а цу хьаь шин даькъа юкъе бувзам лоаттабеш нервий гурмат йолга – шонкий хьисапе дег1 оал цунах. Укхаза селхан ма аллара, кхалнаьха сомаг1а да из дег1. Сона хетачох, из ишта хиларах кхалнаьха дикаг1а в1ашт1ехьдоал массехк г1улакх цхьатарра де. Далаций? Дуккха поалхамаш увттадаьд из х1ама тохкаш, цул совг1а, аз айса зийнад из. Са ц1аг1а сесаго шу кийчдеча хана, Даьла къахетамца, каста хилац из (Белам). Цо из яа х1ама кийчъеча хана – из дика караг1 ца доале а, массадолчун ишта яц из – юкъег1олда телофонаца къамаьл де а, берашца йистхила а, д1а тховнах басар хьакха а, даьра човна дарба де а – деррига караг1доал цун. Амма бакъда, аз яа х1ама кийчъеча хана, ни1 къайла хул, бераш арадаьха хул, телефона аппарат ший метте, х1аьта а, нагахьа санна из хьачуйоале, цунга яппараш еш хул со, «Дукха яха, 1а со вутаре, сайна фуаш кхарза г1ерташ воаллар со», яхаш. (Белам) Дагадоаг1ий шоана из философски хаттар «Хьунаг1а цхьа га 1оежача, из сага хезадеце, 1оежача санна ларх1а езий из? Дагабоаг1ий шоана из зокх? Х1анз дукха ха йоацаш цхьа коч яйнай сона цхьа йоазув т1адолаш, «Кхалсага д1а ца хозаш къонах хьунаг1а ше-шийца йистхилча – - т1аккха а харцлувш ва из?» аьнна. (белам) Кхоалаг1дар да хьаькъал х1аране къоасталуш хилар. Укх юкъа цхьа книжка яздеш ва со «Къайлений гойтам» яхаш. Цун чулоацама юкъеяхай шоай нач1ал гучадаьккхача нахаца хинна интервью, къаьста цар из мишта гучаяьннай тохкаш. Цецваллал х1ама да из. Масала, дукха ха йоцаш са хинна къамаьл, шоана-м цун ц1и хеза хургьяц, ч1оаг1а безаме кхалсагац Джилиан Лин яхаш, хезайий шоана? Цхьаццабарашта хеза хургья. Хореограф я из, цун белхаш довза хургда шоана. «Цискаш»,«Операй г1аларт» яха белхаш да цун. Ч1оаг1а кхалсаг я из. Цо Ингалсий мехка Королевски Балете увттадаьча халхарашка хиннав со массайттаза, шоана гуча беса. Цкъа х1ама дуаш тхоаш цхьана нийсденнача , хаьттадар аз цунга «Ва, Джилиан, халхара никъ т1а мишта нийсъеннай хьо?» аьнна. Т1аккха дийцар цо сога, «Цхьа тамашийна хилар из» аьнна. «Ишколе ухача хана хилар из, хьехархоша ч1оаг1а догдилладар сох а са дешарах а. 30 шерашка дар из, ишколера каьхат дайтар «дешарах дика кхетац» аьнна. Ший теркам 1от1абахийта караг1далацар цунна, цхьан метте йоаг1алацар из. Сона хетаргахьа, из тахан ишколе ухаш яларе, «теркам бац, сатем байнаб» аьнна ц1и 1от1айила хургьяр, хургьецарий? Амма бакъда цу 30 шерашка из лазар довзацар. Наха хацар цу тайпара айпаргаш хила йиш йолга (белам). Мичча беса дале а, лор волча кхаьчар из. Т1аккха ший наьнаца лор волча д1ачуяхача, йи1иг саьн чу латтача г1анда т1а 1охоайир, шийна ши кулг д1ак1аладелла сатийна яьг1ар из 20 минот яьлалца, нанас лораца къамаьл дувцача юкъа. Джилиана ишколера х1ама караг1цадалара хетадаь дар къамаьл. «Х1атоне, нахага укхо бала а бахьаш, массахана урокашта т1ехьаюсаш, ц1аг1ара болх хьа ца беш иштта д1ахо кхыдараш а» – ер я 8 шу даьнна з1амига йи1иг. Юххера, лоро ваг1ачара айвенна, ер йолча х1ат1авена, аьлар: «Джилиан, жи, аз ладийг1ад хьа мамайга, х1анз цунга цхьаь йистхила веза са. Тхо х1анз хьадоаг1а хьона. Дукха гац хьона». Ше д1ааравоалаш ший истола т1а лаьтта радио хьалотайир цо. Шоаш д1аарабоалаш, наьнага аьнна хиннад цо, «вай доацаш цо фу ду хьожаргда вай». «Уж д1аарабаьнна минот яьннаяцар, со хьалг1атта цу лийкхача ашарах халхаяла эттача хана»,- йоах Джилиана. Б1арахьежаш цхьа юкъ яьккха, лоро наьнагахьа д1авийрза аьнна хиннад: «Ва кхалсаг, из хьа йи1иг цамогаш яц хьона. Из халхархо я хьона. Халхара ишколе д1аяла еза 1а из». «Т1аккха фу дир оаш?»,- аьнна хаьттар аз цунга. Жоп далар цо: «Даьра, са ираза, нанас д1аялар со цу ишколе. Со цига д1ачуеннача хана, се мо бераш б1аргадайра сона. Со мо цхьан меттиге 1о ца ховшалуш дар уж. Уйла еча хана, лела безаш хьашт долаш бар уж». Хьажал, уйла еча хана цхьаццабола нах д1ай-хьай лела безаш хьашт долаш хул-кх. Балет халхабовлар уж, тайп-тайпара ашараш, джаз, х1анзарча заман яр, кхы д1ахояр а. Дика карматал хиларах Королевски балетни ишколе д1аэц из, д1ахо соло гойтамаш ду цо, ишта гаьнайоал из ший хьат1аийцача наькъ т1а. Ишта йистейоаккх из ишкол а, т1аккха ший компании хьаелл цо – «Джилиан Лин Денс Кампани» яхаш. Т1аккха Андрю Ллойд Вебераца в1ашаг1кхет уж. Укх дунен т1а эггара ц1ихеза постановкаш увттаяьй цо, дуккхача наьха самукъадоаккхаш, мультимиллионер хиннай шийх. Амма бакъда, цу хана из ишколерча хьехархоша дешара т1ехьайисай яхача хана цунна молхаш а маьхий а детта тарлора, из меттайоалае г1ерташ. Сона фу хет аьлча.. (т1оараш детт) Со кхача г1ертар фуд аьлча: Ал Гора дукха ха йоаццаш къамаьл дир экологехи Рейчал Карсона чакхьяьккхача революцехи. Вай догдаха дезар фуд - адамий экологех бола кхетам кердабаккха беза вай, цхьацца хувцамаш дергдолаш, адамий карматал мел боаромза а торонаш йолаш я гургдолаш. Вай лаьтта оахаш хьоанал хьаараозача тайпара вай образовательни системо вай хьоа бокъабаьб. Вайна кхоана цунгара дикадар даргдац. Вай берашта хьехара оттамий лард хувца еза вай. Ч1оаг1а дика лоарх1аме дешаш да Джонас Салка аьнна: «Укх 50 шера, укх даьла лаьтта мел дола секам д1адаьлча, укх лаьтта т1ара вахар соцаргдар. Амма бакъда, укх 50 шера, укх лаьтта мела дола адам д1адаьлча, укх дунен т1а мел дола дийна х1ама парг1атдаьнна даржаргдар». Сога хаьттача, нийса лув из. Т1аккха ТЕДо малаг1а дакъа лоац цу хьаькъехьа, цо дезду земсеттолг яха адамашта денна ни1мат Ч1оаг1а хьурмат де деза вай цунна, ийрчача хьисапе из хургдоацаш. Цхьа никъ мара бац вай: кретивность яхача карматала хьурмат дари, вай берех дика ноахал хьалкхер догдахари. Вай г1улакх фуд аьлча - вай берашта цхьан хьисапе йоацаш йизза образовани д1аялар – шоай кхоанен уж кийча хургболаш. Вайна-м б1арга ца го мег из, амма бакъда царна гургья из. Вай болх малаг1а ба аьлча – царна г1о дар цунгара беркат эца. Баркал шоана!