1
00:00:00,000 --> 00:00:07,000
Bonan matenon. Kiel vi fartas? Bonega tago, ĉu ne?

2
00:00:07,000 --> 00:00:11,000
"Ĉu mi kapablas tiel altnivele partopreni?" mi demandas min.

3
00:00:11,000 --> 00:00:15,000
Fakte ne, mi tuj foriros. (ridoj)

4
00:00:15,000 --> 00:00:19,000
Estis tri temoj, ĉu ne,

5
00:00:19,000 --> 00:00:23,000
dum la konferenco, kiuj rilatas al

6
00:00:23,000 --> 00:00:25,000
mia nuna prelego.

7
00:00:25,000 --> 00:00:29,000
La unua estas la eksterordinara elmontriĝo de homa kreemo

8
00:00:29,000 --> 00:00:32,000
en ĉiuj prezentaĵoj, kiujn ni spektis

9
00:00:32,000 --> 00:00:35,000
kaj en ĉiuj homoj ĉi tie. Simple la diverseco

10
00:00:35,000 --> 00:00:38,000
kaj la larĝeco imponas. La dua temo estas,

11
00:00:38,000 --> 00:00:41,000
ke ni nun havas absolute nenian ideon pri la tuja estonteco,

12
00:00:41,000 --> 00:00:43,000
pri tio, kio okazos poste;

13
00:00:43,000 --> 00:00:45,000
tute mankas bildo pri tio.

14
00:00:45,000 --> 00:00:48,000
Mi havas intereson pri edukado --

15
00:00:48,000 --> 00:00:51,000
fakte, evidentiĝas al mi, ke ĉiu havas intereson pri edukado.

16
00:00:51,000 --> 00:00:53,000
Ĉu ne vi? Al mi tio estas tre interesa.

17
00:00:53,000 --> 00:00:56,000
Se, dum vesperfesto, vi diras,

18
00:00:56,000 --> 00:00:59,000
ke vi laboras pri edukado --

19
00:00:59,000 --> 00:01:06,000
fakte, oni ne ofte vesperumas, honeste, se oni laboras pri edukado.

20
00:01:06,000 --> 00:01:09,000
(ridoj) Oni ne invitas nin.

21
00:01:09,000 --> 00:01:14,000
Kaj oni neniam reinvitas nin, strange. Stranga afero.

22
00:01:14,000 --> 00:01:16,000
Sed se, hazarde, vi vesperumas, kaj vi tion diras al iu...

23
00:01:16,000 --> 00:01:18,000
iu demandis, "Kaj kion vi faras?"

24
00:01:18,000 --> 00:01:20,000
kaj vi respondas, ke vi laboras pri edukado,

25
00:01:20,000 --> 00:01:24,000
vi tuj rimarkas, ke la sango forfandas el ties vizaĝo. Tiu murmuras,

26
00:01:24,000 --> 00:01:30,000
"Dio mia, kial mi? Dum mia ununura societumado de la semajno." (ridoj)

27
00:01:30,000 --> 00:01:32,000
Sed se vi demandas pri ties edukado,

28
00:01:32,000 --> 00:01:34,000
ili ekscitiĝas. Ĉar edukado estas afero,

29
00:01:34,000 --> 00:01:37,000
kiu tre profunde gravas al multaj homoj, ĉu ne?

30
00:01:37,000 --> 00:01:40,000
Samkiel religio, kaj mono, inter aliaj.

31
00:01:40,000 --> 00:01:44,000
Mi havas grandan intereson pri edukado, kaj mi kredas, ke tio samas por ĉiuj.

32
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
Ĝi gravas al ni ĉiuj, ĉar supozeble

33
00:01:46,000 --> 00:01:49,000
estas edukado, kiu gvidos nin en tiun estontecon,

34
00:01:49,000 --> 00:01:52,000
kiun ni ne sukcesas antaŭkompreni.

35
00:01:52,000 --> 00:01:55,000
Pensu pri tio: infanoj, kiuj komencas sian edukadon ĉijare

36
00:01:55,000 --> 00:02:01,000
finos sian laboran vivon je la jaro 2065. Neniu havas ajnan ideon --

37
00:02:01,000 --> 00:02:04,000
malgraŭ la parado de ekspertismo dum la kvar pasintaj tagoj --

38
00:02:04,000 --> 00:02:06,000
kiel aspektos la mondo

39
00:02:06,000 --> 00:02:08,000
eĉ post kvin jaroj. Sed oni tamen atendas,

40
00:02:08,000 --> 00:02:11,000
ke ni iel utile eduku tiujn infanojn. Do la manko

41
00:02:11,000 --> 00:02:13,000
de antaŭvidebleco estas eksterordinara.

42
00:02:13,000 --> 00:02:15,000
Kaj la tria parto de tio estas,

43
00:02:15,000 --> 00:02:20,000
ke ni ĉiuj tamen konsentas pri la

44
00:02:20,000 --> 00:02:23,000
nekredeblaj talentoj, kiujn havas infanoj --

45
00:02:23,000 --> 00:02:25,000
la kapablo imagi kaj kreadi novaĵojn. Pensu, ekzemple, pri Sirena hieraŭ;

46
00:02:25,000 --> 00:02:28,000
nekredeble, ĉu ne, tio, kion ŝi faris?

47
00:02:28,000 --> 00:02:33,000
Kaj jes, ŝi estas neordinara kazo, sed mi dirus,

48
00:02:33,000 --> 00:02:36,000
ke ŝi ne estas unika kazo el la tuta infanaro.

49
00:02:36,000 --> 00:02:39,000
Ŝi estas persono kun grandega sindediĉo,

50
00:02:39,000 --> 00:02:41,000
kiu trovis sian talenton. Kaj mia konjekto estas,

51
00:02:41,000 --> 00:02:43,000
ke ĉiu infano havas imponegajn talentojn.

52
00:02:43,000 --> 00:02:45,000
Kaj ni plenmalŝparas ilin, vere senkompate.

53
00:02:45,000 --> 00:02:48,000
Do mi volas prelegi pri edukado, kaj

54
00:02:48,000 --> 00:02:51,000
mi volas prelegi pri kreemo. Mia konjekto estas,

55
00:02:51,000 --> 00:02:54,000
ke kreemo nun estas tiel grava en edukado kiel legokapablo,

56
00:02:54,000 --> 00:02:58,000
kaj ni traktu ĝin samstate.

57
00:02:58,000 --> 00:03:06,000
(aplaŭdo) Dankon. Jen ĉio, dankon.

58
00:03:06,000 --> 00:03:10,000
Ĝis revido. (ridoj) ... Do, restas 15 minutoj...

59
00:03:10,000 --> 00:03:17,000
Nu, mi naskiĝis en -- ne. (ridoj)

60
00:03:17,000 --> 00:03:21,000
Mi antaŭnelonge aŭdis bonegan rakonton -- mi ŝategas rakonti ĝin --

61
00:03:21,000 --> 00:03:25,000
pri knabineto, kiu partoprenis desegnan lecionon. Ŝi estis sesjaraĝa,

62
00:03:25,000 --> 00:03:27,000
kaj ŝi sidis, malantaŭe de la klaso, desegnante,

63
00:03:27,000 --> 00:03:29,000
kaj la instruistino diris, ke tiu knabino apenaŭ iam ajn

64
00:03:29,000 --> 00:03:33,000
atentis pri siaj kursoj, sed en tiu ĉi leciono, ŝi ja bone aŭskultis.

65
00:03:33,000 --> 00:03:35,000
Interesiĝis la instruistino, kaj ŝi iris al la knabino

66
00:03:35,000 --> 00:03:38,000
kaj demandis, "Kion vi desegnas?"

67
00:03:38,000 --> 00:03:41,000
Kaj la knabino diris, "Mi faras bildon de Dio."

68
00:03:41,000 --> 00:03:44,000
Kaj la instruistino diris, "Sed neniu scias kiel aspektas Dio."

69
00:03:44,000 --> 00:03:51,000
Kaj la knabino diris, "Oni scios post kelkaj minutoj."

70
00:03:51,000 --> 00:03:52,000
(Ridoj)

71
00:03:52,000 --> 00:03:57,000
Kiam mia filo estis kvarjaraĝa en Anglio --

72
00:03:57,000 --> 00:04:00,000
fakte, li estis kvar jaraĝa ĉie, mi devus diri. (ridoj)

73
00:04:00,000 --> 00:04:06,000
Strikte, mi diru, ke kien ajn li vojaĝis, li estas kvarjaraĝa je tiu jaro.

74
00:04:06,000 --> 00:04:08,000
Li partoprenis en kristnaska teatraĵeto.

75
00:04:08,000 --> 00:04:11,000
Ĉu vi memoras pri la historio? Ĝi estis tre fama,

76
00:04:11,000 --> 00:04:14,000
vere famega. Mel Gibson faris la sekvan filmon.

77
00:04:14,000 --> 00:04:19,000
Eble vi vidis ĝin: "Kristo, Parto Dua". Sed mia filo Ĝejmz rolis kiel Jozefo,

78
00:04:19,000 --> 00:04:22,000
kio tre plaĉis al ni.

79
00:04:22,000 --> 00:04:24,000
Ni konsideris tion, kiel unu el la plej gravaj roloj.

80
00:04:24,000 --> 00:04:26,000
Ni disdonis amason da T-ĉemizoj kun la slogano:

81
00:04:26,000 --> 00:04:29,000
"Ĝejmz Robinson ESTAS Jozefo!" (ridoj)

82
00:04:29,000 --> 00:04:31,000
Li ne devis paroli dum la teatraĵo, sed vi konas la parton,

83
00:04:31,000 --> 00:04:34,000
kiam alvenas la tri saĝuloj. Ili envenas portante donacojn:

84
00:04:34,000 --> 00:04:36,000
oron, olibanon, kaj mirhon.

85
00:04:36,000 --> 00:04:38,000
Nu, tio vere okazis -- ni spektadis,

86
00:04:38,000 --> 00:04:40,000
kaj mi pensas, ke ili simple maltrafis la sinsekvon

87
00:04:40,000 --> 00:04:42,000
ĉar ni parolis al la knabo poste kaj ni diris,

88
00:04:42,000 --> 00:04:44,000
"Ĉu ĉio bonis laŭ vi?" kaj li diris, "Jes, kial? Ĉu estis problemo?"

89
00:04:44,000 --> 00:04:46,000
Ili simple interŝanĝis, jen ĉio.

90
00:04:46,000 --> 00:04:47,000
Do, la tri knaboj envenis,

91
00:04:47,000 --> 00:04:49,000
kvarjaruloj kun viŝtukoj surkape,

92
00:04:49,000 --> 00:04:52,000
kaj ili prezentis siajn skatolojn

93
00:04:52,000 --> 00:04:54,000
kaj la unua knabo diris, "Mi donacas oron."

94
00:04:54,000 --> 00:04:57,000
Kaj la dua knabo diris, "Mi donacas olibanon."

95
00:04:57,000 --> 00:05:11,000
Kaj la tria knabo diris, "Mi donacas miron. Ĉu vi miras?" (ridoj)

96
00:05:11,000 --> 00:05:13,000
Jen la komuna aspekto de tiuj rakontoj: infanoj aŭdacas provi ion novan.

97
00:05:13,000 --> 00:05:16,000
Se ili ne scias, ili aŭdacas provi.

98
00:05:16,000 --> 00:05:19,000
Ĉu ne? Ne timigas ilin la ebleco erari aŭ maltrafi.

99
00:05:19,000 --> 00:05:24,000
Nu, mi ne diras, ke "erari" samsignifas kiel "esti kreema".

100
00:05:24,000 --> 00:05:25,000
Sed ni ja scias,

101
00:05:25,000 --> 00:05:28,000
ke se vi ne pretas maltrafi,

102
00:05:28,000 --> 00:05:31,000
vi neniam inventos ion ajn originalan.

103
00:05:31,000 --> 00:05:34,000
Se vi ne pretas erari. Kaj kiam oni alvenas al plenkresko,

104
00:05:34,000 --> 00:05:36,000
la granda plejmulto jam perdis tiun kapablon.

105
00:05:36,000 --> 00:05:39,000
Ili iĝas timemaj je eraroj.

106
00:05:39,000 --> 00:05:41,000
Kaj, flanke, ĝuste tiel ni funkciigas niajn firmaojn.

107
00:05:41,000 --> 00:05:44,000
Ni kritikas kaj punas erarojn. Kaj nun ankaŭ en edukado

108
00:05:44,000 --> 00:05:47,000
ni havas sistemon, en kiu la plej alta peko

109
00:05:47,000 --> 00:05:50,000
estas fari eraron.

110
00:05:50,000 --> 00:05:53,000
Kaj la rezulto estas ke ni "edukas" homojn for el

111
00:05:53,000 --> 00:05:56,000
sia kreemo. Picasso iam diris,

112
00:05:56,000 --> 00:05:59,000
ke ĉiuj infanoj naskiĝas artistoj.

113
00:05:59,000 --> 00:06:03,000
La malfacila afero estas daŭre resti artisto kiam ni pliaĝiĝas. Mi pasie kredas,

114
00:06:03,000 --> 00:06:05,000
ke ni ne kreskas al kreemo,

115
00:06:05,000 --> 00:06:08,000
sed kreskas for el kreemo. Aŭ, pli ĝuste, ni estas edukitaj for el ĝi.

116
00:06:08,000 --> 00:06:10,000
Do, kial?

117
00:06:10,000 --> 00:06:14,000
Ĝis antaŭ kvin jaroj, mi loĝis en Stratford-on-Avon en Britio.

118
00:06:14,000 --> 00:06:16,000
Fakte, ni transloĝiĝis de Stratford al Los-Anĝeleso.

119
00:06:16,000 --> 00:06:20,000
Do vi povas imagi kiel tutglata estis tiu transiro.

120
00:06:20,000 --> 00:06:22,000
(ridoj) Fakte,

121
00:06:22,000 --> 00:06:24,000
ni loĝis en vilaĝo nomita Snitterfield,

122
00:06:24,000 --> 00:06:26,000
iom ekster Stratford, kie naskiĝis

123
00:06:26,000 --> 00:06:31,000
la patro de Ŝekspiro. Ĉu vin ne frapis nova penso? Min, jes ja.

124
00:06:31,000 --> 00:06:33,000
Oni ne pensas pri Ŝekspiro kiel filo, kun patro, ĉu?

125
00:06:33,000 --> 00:06:35,000
Ĉar oni ne pensas pri Ŝekspiro

126
00:06:35,000 --> 00:06:37,000
kiel infano, ĉu ne?

127
00:06:37,000 --> 00:06:40,000
Ŝekspiro kiel sepjarulo? Mi neniam pensis pri tio. Evidente,

128
00:06:40,000 --> 00:06:42,000
li iam estis sepjaraĝa. Li estis en

129
00:06:42,000 --> 00:06:51,000
ies klaso pri la angla lingvo, ĉu ne? Kompatinda instruisto!

130
00:06:51,000 --> 00:07:05,000
(ridoj) "Devas pli lerte labori." Lia patro forsendas lin al la lito,

131
00:07:05,000 --> 00:07:08,000
dirante al Ŝekspiro, "Tuj al via lito,

132
00:07:08,000 --> 00:07:10,000
kaj lasu vian krajonon ĉi tie.

133
00:07:10,000 --> 00:07:18,000
Kaj ĉesu tiun strangan parolmanieron. Ĉiuj konfuziĝas."

134
00:07:18,000 --> 00:07:23,000
(ridoj)

135
00:07:23,000 --> 00:07:26,000
Nu, ni translokiĝis de Stratford en Los-Anĝeleson,

136
00:07:26,000 --> 00:07:30,000
kaj mi volas paroli mallonge pri tiu ŝanĝo.

137
00:07:30,000 --> 00:07:33,000
Mi filo ne volis veni kun ni.

138
00:07:33,000 --> 00:07:36,000
Mi havas du gefilojn. Li nun havas 21 jarojn; mi filino, 16.

139
00:07:36,000 --> 00:07:38,000
Li ne volis veni al Los Angeles. Li ŝategis ĝin,

140
00:07:38,000 --> 00:07:43,000
sed li havis koramikinon en Anglio. Ŝi estis la amo de lia vivo, Sarah.

141
00:07:43,000 --> 00:07:45,000
Li konis ŝin jam de monato.

142
00:07:45,000 --> 00:07:48,000
Tamen, ili jam festis sian kvaran datrevenon,

143
00:07:48,000 --> 00:07:52,000
ĉar monato estas longa tempo kiam oni aĝas 16.

144
00:07:52,000 --> 00:07:54,000
Ĉiukaze, li estis tre plorema en la aviadilo,

145
00:07:54,000 --> 00:07:56,000
kaj li diris, "Mi neniam retrovos alian knabinon kian Sarah."

146
00:07:56,000 --> 00:07:58,000
Kaj ni feliĉegis pri tio, honeste,

147
00:07:58,000 --> 00:08:10,000
ĉar ĉefe pro ŝi ni forfuĝis la landon.

148
00:08:10,000 --> 00:08:13,000
(ridoj)

149
00:08:13,000 --> 00:08:16,000
Sed io okulfrapas min, kiam mi translokiĝis al Usono,

150
00:08:16,000 --> 00:08:18,000
kaj kiam mi vojaĝas ĉirkaŭ la mondo:

151
00:08:18,000 --> 00:08:22,000
ĉiu eduksistemo sur la tero havas la saman hierarkion de studfakoj.

152
00:08:22,000 --> 00:08:24,000
Ĉiu, ie ajn en la mondo.

153
00:08:24,000 --> 00:08:26,000
Oni kredus, ke estus alie, sed ne.

154
00:08:26,000 --> 00:08:29,000
Supre troviĝas matematiko kaj lingvoj,

155
00:08:29,000 --> 00:08:31,000
poste la homaj sciencoj, kaj laste estas artoj.

156
00:08:31,000 --> 00:08:33,000
Ĉie sur la planedo.

157
00:08:33,000 --> 00:08:36,000
Krome, en preskaŭ ĉiu sistemo,

158
00:08:36,000 --> 00:08:38,000
estas hierarkio ene de la artoj.

159
00:08:38,000 --> 00:08:40,000
Desegna arto kaj muziko kutime havas pli altan rangon en lernejoj

160
00:08:40,000 --> 00:08:43,000
ol teatrado kaj danco. Ne ekzistas sur la tero eduksistemo,

161
00:08:43,000 --> 00:08:45,000
kiu ĉiutage instruas dancon al infanoj

162
00:08:45,000 --> 00:08:48,000
same kiel oni instruas al ili matematikon. Kial?

163
00:08:48,000 --> 00:08:50,000
Kial ne? Mi kredas, ke tio ja gravas.

164
00:08:50,000 --> 00:08:53,000
Mi kredas, ke matematiko gravas, sed ankaŭ danco.

165
00:08:53,000 --> 00:08:56,000
Infanoj dancas la tutan tempon se oni permesas tion, ni ĉiuj faras tion.

166
00:08:56,000 --> 00:08:59,000
Ni ĉiuj havas korpon, ĉu ne? Ĉu mi maltrafis kunsidon?

167
00:08:59,000 --> 00:09:03,000
(ridoj) Verdire, jen kio okazas:

168
00:09:03,000 --> 00:09:05,000
dum kiam infanoj kreskas, ni edukas ilin poiome

169
00:09:05,000 --> 00:09:08,000
de la talio supren. Kaj tiam ni fokusiĝas sur la kapo.

170
00:09:08,000 --> 00:09:10,000
Kaj iom je unu flanko.

171
00:09:10,000 --> 00:09:14,000
Se vi vizitus edukadon, kiel eksterterulo,

172
00:09:14,000 --> 00:09:17,000
kaj demandus, "Kio estas la celo de publika edukado?"

173
00:09:17,000 --> 00:09:19,000
Vi estus devigata konkludi -- se vi rigardas la rezultojn,

174
00:09:19,000 --> 00:09:21,000
kiu vere sukcesas laŭ tio,

175
00:09:21,000 --> 00:09:23,000
kiu faras ĉion, kion ili devus,

176
00:09:23,000 --> 00:09:26,000
kiu gajnas la konkurson --

177
00:09:26,000 --> 00:09:29,000
Mi kredas, ke vi konkludus, ke la ekzisto-kialo

178
00:09:29,000 --> 00:09:30,000
de publika edukado tra la mondo

179
00:09:30,000 --> 00:09:34,000
estas produkti universitatajn profesorojn. Ĉu ne?

180
00:09:34,000 --> 00:09:36,000
Jen la homoj, kiuj finas je la supro de la amaso.

181
00:09:37,000 --> 00:09:40,000
Kaj mi iam estis unu el tiuj, do jen. (ridoj)

182
00:09:40,000 --> 00:09:44,000
Kaj mi ja ŝatas universitatajn profesorojn,

183
00:09:44,000 --> 00:09:48,000
sed ni ne konsideru ilin kiel la plej altan atingon de la homara strebado.

184
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
Ili estas nur vivoformo,

185
00:09:50,000 --> 00:09:52,000
alia vivoformo. Sed ili estas iom strangaj,

186
00:09:52,000 --> 00:09:54,000
kaj mi diras tion pro amo por ili.

187
00:09:54,000 --> 00:09:57,000
Estas io stranga pri profesoroj, laŭ mia sperto --

188
00:09:57,000 --> 00:10:00,000
ne ĉiuj, sed tipe -- ili loĝas ene de sia kapo.

189
00:10:00,000 --> 00:10:02,000
Ili loĝas tie ĉi, kaj iom je unu flanko.

190
00:10:02,000 --> 00:10:06,000
Ili estas senkorpaj, nu, iom laŭlitere.

191
00:10:06,000 --> 00:10:08,000
Por ili, la korpo

192
00:10:08,000 --> 00:10:17,000
estas nur transportilo por la kapo, ĉu ne?

193
00:10:17,000 --> 00:10:24,000
(ridoj) Ĝi gravas nur por vojaĝigi la kapon al kunsidoj.

194
00:10:24,000 --> 00:10:27,000
Se vi volas spekti veran eksterkorpan sperton,

195
00:10:27,000 --> 00:10:30,000
aliĝu al iu konferenco de

196
00:10:30,000 --> 00:10:32,000
altrangaj profesoroj,

197
00:10:32,000 --> 00:10:35,000
kaj vizitu la dancejon je la lasta vesperumo.

198
00:10:35,000 --> 00:10:39,000
(ridoj) Tie vi vidos plenkreskajn virojn kaj virinojn

199
00:10:39,000 --> 00:10:43,000
dancaĉantajn, ŝajne sen konscia regado de si mem.

200
00:10:43,000 --> 00:10:47,000
Tio daŭras ĝis la vesperfino, kaj poste ili verkas raporton pri la sperto.

201
00:10:47,000 --> 00:10:53,000
Nu, nia eduksistemo baziĝas sur la ideo de intelekta kapablo.

202
00:10:53,000 --> 00:10:56,000
Kaj ja estas kialo.

203
00:10:56,000 --> 00:10:58,000
La tuta sistemo estis inventita – ĉirkaŭ la mondo, ne ekzistis

204
00:10:58,000 --> 00:11:00,000
publikaj eduksistemoj, vere, antaŭ la 19-a jarcento.

205
00:11:00,000 --> 00:11:03,000
Ili ĉiuj estiĝis

206
00:11:03,000 --> 00:11:04,000
por provizi laŭ la bezonoj de industriismo.

207
00:11:04,000 --> 00:11:07,000
Do la hierarkio havas radikojn en du ideoj:

208
00:11:07,000 --> 00:11:11,000
unue, ke plej gravas la studfakoj, kiuj utilas por laboro.

209
00:11:11,000 --> 00:11:13,000
Do oni verŝajne malinstigis vin ĝentile for

210
00:11:13,000 --> 00:11:15,000
de aferoj en la lernejo – aferoj, kiujn vi ŝatis –

211
00:11:15,000 --> 00:11:17,000
pro tio, ke ili ne utilos

212
00:11:17,000 --> 00:11:20,000
por posta laboro. Ĉu ne?

213
00:11:20,000 --> 00:11:22,000
Ne faru muzikon, vi neniam estos muzikisto;

214
00:11:22,000 --> 00:11:24,000
ne faru arton, vi ne estos artisto.

215
00:11:25,000 --> 00:11:29,000
Senmalicaj konsiloj – nun, profunde mistrafaj.

216
00:11:29,000 --> 00:11:30,000
La tuta mondo spertas revolucion.

217
00:11:30,000 --> 00:11:33,000
Kaj due, mensa kapablo, kio nun vere dominas

218
00:11:33,000 --> 00:11:34,000
nian ideon de inteligenteco,

219
00:11:34,000 --> 00:11:37,000
ĉar la universitatoj kreis la sistemon laŭ siaj propraj ecoj.

220
00:11:37,000 --> 00:11:39,000
Fakte, la tuta sistemo

221
00:11:39,000 --> 00:11:41,000
de publika edukado ĉirkaŭ la mondo estas longega procedo

222
00:11:41,000 --> 00:11:43,000
por atingi akcepton en universitato.

223
00:11:43,000 --> 00:11:46,000
Kaj la sekvo de tio estas ke multaj talentplenaj,

224
00:11:46,000 --> 00:11:48,000
brilaj, kreemaj homoj kredas, ke ili ne estas tiaj,

225
00:11:48,000 --> 00:11:50,000
ĉar ties talento ne havis valoron en la lernejo

226
00:11:50,000 --> 00:11:54,000
aŭ eĉ havis malvaloron.

227
00:11:54,000 --> 00:11:56,000
Kaj ni ne povas tiel daŭrigi la aferon.

228
00:11:56,000 --> 00:11:58,000
Dum la venontaj 30 jaroj, laŭ UNESCO,

229
00:11:58,000 --> 00:12:01,000
pli da homoj finos lernejajn studojn

230
00:12:01,000 --> 00:12:03,000
ol dum la tuta historio de la homa raso.

231
00:12:03,000 --> 00:12:05,000
Pli da homoj, kaj jen la kombino

232
00:12:05,000 --> 00:12:07,000
de ĉio, pri kio ni parolis –

233
00:12:07,000 --> 00:12:10,000
teknologio kaj ĝia ŝanĝiga efiko sur la laboro, kaj demografio

234
00:12:10,000 --> 00:12:12,000
kaj la kreskego de loĝantaro.

235
00:12:12,000 --> 00:12:15,000
Subite, diplomo valoras nenion. Ĉu ne?

236
00:12:15,000 --> 00:12:19,000
Kiam mi estis studento, tiu kiu havas universitatan diplomon aŭtomate havas laboron.

237
00:12:19,000 --> 00:12:22,000
Tiu, kiu ne havis laboron, simple ne volis laboron.

238
00:12:22,000 --> 00:12:25,000
Kaj, honeste, mi ne volis. (ridoj)

239
00:12:25,000 --> 00:12:30,000
Sed nun junaj licenciuloj ofte

240
00:12:30,000 --> 00:12:31,000
reiras hejmen por daŭre ludi videoludojn,

241
00:12:31,000 --> 00:12:34,000
ĉar oni bezonas majstriĝon tie, kie antaŭe sufiĉis licencion,

242
00:12:34,000 --> 00:12:37,000
kaj la alia laboro neprigas doktoriĝon...

243
00:12:37,000 --> 00:12:39,000
Temas pri eduka inflacio.

244
00:12:39,000 --> 00:12:41,000
Kaj tio montras al ni, ke la tuta strukturo de edukado

245
00:12:41,000 --> 00:12:43,000
ŝanĝiĝas sub niaj piedoj. Ni devas radikale repensi

246
00:12:43,000 --> 00:12:44,000
nian ideon pri inteligento.

247
00:12:44,000 --> 00:12:46,000
Ni scias tri aferojn pri inteligento.

248
00:12:46,000 --> 00:12:49,000
Unue, ĝi estas diversa. Ni pensas pri la mondo per ĉiu rimedo,

249
00:12:49,000 --> 00:12:51,000
per kio oni spertas ĝin. Ni pensas vide,

250
00:12:51,000 --> 00:12:54,000
ni pensas aŭde, ni pensas tuŝe.

251
00:12:54,000 --> 00:12:57,000
Ni pensas abstrakte, ni pensas move.

252
00:12:57,000 --> 00:12:59,000
Due, inteligento estas moviĝema.

253
00:12:59,000 --> 00:13:02,000
Se oni konsideras la interagojn de la homa cerbo, kiel ni aŭdis

254
00:13:02,000 --> 00:13:05,000
hieraŭ dum kelkaj prelegoj.

255
00:13:05,000 --> 00:13:07,000
inteligento estas belege interagema.

256
00:13:07,000 --> 00:13:10,000
La cerbo ne estas dividita en diversaj fakoj.

257
00:13:10,000 --> 00:13:13,000
Fakte, kreemo – kiun mi difinas kiel la procedo

258
00:13:13,000 --> 00:13:15,000
havi originalajn ideojn, kiuj havas valoron –

259
00:13:15,000 --> 00:13:18,000
plej ofte okazas per la interago

260
00:13:18,000 --> 00:13:21,000
de diversaj vidpunktoj pri aferoj.

261
00:13:21,000 --> 00:13:23,000
La cerbo intence estas – nu, flanke,

262
00:13:23,000 --> 00:13:26,000
estas fasko de nervoj, kiu kunligas la du duonojn de la cerbo,

263
00:13:26,000 --> 00:13:28,000
kaj ĝi nomiĝas la "corpus callosum". Ĝi estas pli dika en virinoj.

264
00:13:28,000 --> 00:13:30,000
Sekve al tio, kion diris Helen hieraŭ, mi kredas, ke verŝajne

265
00:13:30,000 --> 00:13:34,000
estas pro tio, ke virinoj pli bone traktas plurajn aferojn samtempe.

266
00:13:34,000 --> 00:13:36,000
Ĉar tio ja estas la vero, ĉu ne?

267
00:13:36,000 --> 00:13:39,000
Estas amaso de priesplorado pri tio, sed mi scias tion el mia persona vivo.

268
00:13:39,000 --> 00:13:41,000
Se mia edzino preparas manĝaĵon hejme –

269
00:13:41,000 --> 00:13:45,000
tio ne ofte fariĝas, feliĉe. (ridoj)

270
00:13:45,000 --> 00:13:48,000
Sed se ŝi faras tion – nu, ŝi ja havas aliajn talentojn –

271
00:13:48,000 --> 00:13:50,000
sed se ŝi kuiras,

272
00:13:50,000 --> 00:13:52,000
ŝi samtempe parolas telefone,

273
00:13:52,000 --> 00:13:55,000
ŝi parolas kun la infanoj, ŝi farbas la plafonon,

274
00:13:55,000 --> 00:13:58,000
ŝi faras ĥirurgian operacion tie.

275
00:13:58,000 --> 00:14:01,000
Se estas mi la kuiranto, mi fermas la pordon, forpelas la infanojn,

276
00:14:01,000 --> 00:14:04,000
mi ignoras la telefonon, kaj se ŝi envenas, mi ĉagreniĝas.

277
00:14:04,000 --> 00:14:17,000
Mi diras, "Teri, mi petas, mi provas friti ovon ĉi tie. Lasu min trankvile." (ridoj)

278
00:14:17,000 --> 00:14:19,000
Fakte, ĉu vi konas tiun malnovan filozofian demandon,

279
00:14:19,000 --> 00:14:22,000
se arbo falas en la arbaro kaj neniu aŭdas ĝin,

280
00:14:22,000 --> 00:14:25,000
ĉu ĝi okazis? Ĉu vi memoras pri tio?

281
00:14:25,000 --> 00:14:28,000
Mi vidis bonegan T-ĉemizon, kun surskribo, "Se viro diras sian opinion

282
00:14:28,000 --> 00:14:31,000
en arbaro, kaj neniu virino aŭdas lin,

283
00:14:31,000 --> 00:14:40,000
ĉu li ankoraŭ malpravas?" (ridoj)

284
00:14:40,000 --> 00:14:42,000
Kaj la tria afero pri inteligento estas,

285
00:14:43,000 --> 00:14:45,000
ĝi estas aparta. Mi verkas novan libron aktuale

286
00:14:45,000 --> 00:14:47,000
nomitan "Epifanio", kiu baziĝas sur serio de

287
00:14:47,000 --> 00:14:49,000
intervjuoj kun homoj pri la maniero, per kiu ili

288
00:14:49,000 --> 00:14:51,000
malkovris sian talenton. Interesegas min kiel homoj alvenis al tio.

289
00:14:51,000 --> 00:14:54,000
Ĝi venas origine de konversacio, kiun mi havis

290
00:14:54,000 --> 00:14:56,000
kun mirinda virino, kiun eble la plej multo

291
00:14:56,000 --> 00:14:58,000
ne konas, ŝi nomiĝas Ĝilian Lin,

292
00:14:58,000 --> 00:15:00,000
ĉu vi konas la nomon? Nur kelkaj. Ŝi estas baletestrino

293
00:15:00,000 --> 00:15:02,000
kaj ŝia laboro estas tre bone konata.

294
00:15:02,000 --> 00:15:04,000
Ŝi faris la dancojn por la spektakloj "Katoj" kaj "La Fantomo de la Opero".

295
00:15:04,000 --> 00:15:08,000
Ŝi estas mirinda. Mi antaŭe estis estrarano de la Reĝa Baleta Kompanio, en Anglio,

296
00:15:08,000 --> 00:15:10,000
kiel vi povas vidi.

297
00:15:10,000 --> 00:15:12,000
Nu, dum tagmanĝo kun Ĝilian, mi demandis al ŝi,

298
00:15:12,000 --> 00:15:14,000
"Ĝilian, kiel vi iĝis dancisto?" kaj ŝi diris,

299
00:15:14,000 --> 00:15:16,000
estas interese, kiam ŝi estas lernejanino,

300
00:15:16,000 --> 00:15:19,000
ŝi estis terure malbona. Kaj la lernejo, dum la jaroj 1930-aj,

301
00:15:19,000 --> 00:15:21,000
skribis al ŝiaj gepatroj, "Ni kredas,

302
00:15:21,000 --> 00:15:23,000
ke Ĝilian havas prilernan problemon." Ne eblis al ŝi koncentriĝi,

303
00:15:23,000 --> 00:15:25,000
ŝi ĉiam moviĝemis. Nuntempe verŝajne,

304
00:15:25,000 --> 00:15:29,000
oni nomus tion ADHD, ĉu ne? Sed en la 1930-aj jaroj,

305
00:15:29,000 --> 00:15:32,000
oni ankoraŭ ne inventis ADHD.

306
00:15:32,000 --> 00:15:35,000
Tiu malsano ankoraŭ ne disponeblis. (ridoj)

307
00:15:35,000 --> 00:15:39,000
La homoj ne konsciis, ke ili povas havi tion.

308
00:15:39,000 --> 00:15:43,000
Ĉiukaze, ŝi iris al iu specialisto. Kaj en tiu kverk-mura ĉambro,

309
00:15:43,000 --> 00:15:46,000
jen ŝi kun ŝia patrino,

310
00:15:46,000 --> 00:15:49,000
kaj oni sidigis ŝin en seĝon,

311
00:15:49,000 --> 00:15:51,000
kaj ŝi sidis sur siaj manoj dum 20 minutoj,

312
00:15:51,000 --> 00:15:53,000
dum la viro diskutis kun ŝia patrino

313
00:15:53,000 --> 00:15:57,000
pri la problemoj de Ĝilian en la lernejo. Kaj je la fino –

314
00:15:57,000 --> 00:15:59,000
ĉar ŝi ĝenadis homojn,

315
00:15:59,000 --> 00:16:01,000
la hejmtaskoj ĉiam alvenis malfrue, kaj simile,

316
00:16:01,000 --> 00:16:04,000
de tiu ok-jaraĝulo – finfine, la kuracisto sidiĝis apud Ĝilian,

317
00:16:04,000 --> 00:16:06,000
kaj diris al ŝi, "Ĝilian,

318
00:16:06,000 --> 00:16:08,000
mi aŭskultis ĉion, kion diris via patrino,

319
00:16:08,000 --> 00:16:10,000
kaj nun mi bezonas paroli kun ŝi private."

320
00:16:10,000 --> 00:16:13,000
Li diris, "Vi atendu ĉi tie, ni revenos post mallonga tempo."

321
00:16:13,000 --> 00:16:15,000
Kaj ili foriris kaj lasis ŝin.

322
00:16:15,000 --> 00:16:17,000
Sed kiam ili eliris la ĉambron, li ŝaltis la radion

323
00:16:17,000 --> 00:16:19,000
sur sia labortablo. Kaj elirinte,

324
00:16:19,000 --> 00:16:21,000
li diris al ŝia patrino,

325
00:16:21,000 --> 00:16:24,000
"Ni simple rigardu ŝin." Kaj tuj kiam ili foriris,

326
00:16:24,000 --> 00:16:28,000
ŝi diris, ŝi stariĝis kaj moviĝis laŭ la muziko.

327
00:16:28,000 --> 00:16:30,000
Kaj ili rigardis dum kelkaj minutoj

328
00:16:30,000 --> 00:16:33,000
kaj li turniĝis al la patrino kaj diris,

329
00:16:33,000 --> 00:16:37,000
"S-ino Lin, Ĝilian ne malsanas. Ŝi estas dancistino.

330
00:16:37,000 --> 00:16:39,000
Enkonduku ŝin en danclernejo."

331
00:16:39,000 --> 00:16:41,000
Mi demandis, "Do kio okazis?"

332
00:16:41,000 --> 00:16:44,000
Ŝi diris, "Mi patrino faris tion. Mi ne kapablas priparoli kiel bonega ĝi estis.

333
00:16:44,000 --> 00:16:46,000
Ni eniris la ĉambron kaj trovis amason

334
00:16:46,000 --> 00:16:49,000
da homoj samkiel mi. Homoj, kiuj ne kapablis sidi senmove.

335
00:16:49,000 --> 00:16:52,000
Homoj, kiuj devis moviĝi por pensi." Kiuj devis moviĝi por pensi.

336
00:16:52,000 --> 00:16:54,000
Ili faris baleton, klakdancon, ĵazdancon,

337
00:16:54,000 --> 00:16:56,000
modernan dancon, kaj simile.

338
00:16:56,000 --> 00:16:59,000
Ŝi finfine membriĝis en la Reĝa Baleta Lernejo,

339
00:16:59,000 --> 00:17:01,000
ŝi iĝis ĉefdancisto, kaj havis bonegan karieron

340
00:17:01,000 --> 00:17:03,000
en la Reĝa Baleta Kompanio. Kiam ŝi finis

341
00:17:03,000 --> 00:17:05,000
tiun lernejon, ŝi fondis sian propran

342
00:17:05,000 --> 00:17:08,000
kompanion – la Danc-Kompanio de Ĝilian Lin –

343
00:17:08,000 --> 00:17:11,000
kaj renkontis Andrew Lloyd Weber. Ŝi respondecas pri

344
00:17:11,000 --> 00:17:13,000
pluraj el la plej sukcesaj muzikaj spektakloj

345
00:17:13,000 --> 00:17:18,000
iam ajn, ŝi donis plezuron al milionoj da homoj,

346
00:17:18,000 --> 00:17:21,000
kaj ŝi estas pluroble milionulo. Alia kuracisto

347
00:17:21,000 --> 00:17:25,000
eble donintus al ŝi premaĵojn kaj dirus,

348
00:17:25,000 --> 00:17:27,000
ke ŝi sidu trankvile.

349
00:17:27,000 --> 00:17:30,000
Nu, mi kredas ... (aplaŭdo) Jen mia opinio:

350
00:17:30,000 --> 00:17:32,000
antaŭ kelkaj tagoj, Al Gore parolis

351
00:17:32,000 --> 00:17:35,000
pri ekologio, kaj la revolucio lanĉita de Rachel Carson.

352
00:17:35,000 --> 00:17:39,000
Mi kredas, ke nia sola espero por la estonteco

353
00:17:39,000 --> 00:17:42,000
estas adopti novan konscion pri homa ekologio,

354
00:17:42,000 --> 00:17:46,000
en kiu ni refaros nian koncepton

355
00:17:46,000 --> 00:17:48,000
pri la riĉeco de homaj kapabloj.

356
00:17:48,000 --> 00:17:52,000
Nia eduksistemo minis niajn cerbojn,

357
00:17:52,000 --> 00:17:54,000
samkiel ni elminas la teron: por specifa varo.

358
00:17:54,000 --> 00:17:57,000
Kaj en la estonteco, tio ne plu utilos al ni.

359
00:17:57,000 --> 00:18:00,000
Ni devas repensi la fundamentajn principojn

360
00:18:00,000 --> 00:18:02,000
surbaze de kiuj ni edukas niajn infanojn.

361
00:18:02,000 --> 00:18:06,000
Jonas Salk tre saĝe diris, "Se ĉiu insekto

362
00:18:06,000 --> 00:18:09,000
malaperus de la tero,

363
00:18:09,000 --> 00:18:12,000
post 50 jaroj ne plu estus vivo surtera.

364
00:18:12,000 --> 00:18:15,000
Se ĉiu homo malaperus de la tero,

365
00:18:15,000 --> 00:18:19,000
post 50 jaroj ĉiuj vivaĵoj disflorus."

366
00:18:19,000 --> 00:18:21,000
Kaj li pravas.

367
00:18:21,000 --> 00:18:24,000
Tio, kion TED festas, estas la donaco de la homa imagopovo.

368
00:18:24,000 --> 00:18:28,000
Ni devas prizorgi la manieron uzi tiun donacon

369
00:18:28,000 --> 00:18:31,000
por eviti kelkajn el la scenaroj

370
00:18:31,000 --> 00:18:34,000
ĉi tie distutitaj. Kaj la sola maniero

371
00:18:35,000 --> 00:18:38,000
fari tion estas prave vidi niajn kreemajn kapablojn

372
00:18:38,000 --> 00:18:40,000
kiel la riĉaĵojn, kiuj ili estas,

373
00:18:40,000 --> 00:18:43,000
kaj vidi niajn infanojn kiel la esperojn, kiuj ili estas. Kaj nia tasko

374
00:18:43,000 --> 00:18:46,000
estas eduki la tutan estulon, por ke tiu kapablas alfronti tiun estontecon.

375
00:18:46,000 --> 00:18:49,000
Nu, eble ni ne vidos ĝin,

376
00:18:49,000 --> 00:18:52,000
sed ili ja vidos ĝin. Kaj nia tasko estas

377
00:18:52,000 --> 00:18:54,000
helpi al ili fari ion el ĝi. Koran dankon.