WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:07.000
Добры дзень! Як справы? Як вам канферэнцыя?

00:00:07.000 --> 00:00:11.000
Папярэднія выступы вельмі мяне ўразілі.

00:00:11.000 --> 00:00:15.000
Пасля іх мне няма чаго тут рабіць. (Смех)

00:00:15.000 --> 00:00:19.000
Цягам канфэренцыі вызначыліся

00:00:19.000 --> 00:00:23.000
тры тэмы,

00:00:23.000 --> 00:00:25.000
важныя і для майго выступу.

00:00:25.000 --> 00:00:29.000
Па-першае, кожная лекцыя і кожны выступоўца

00:00:29.000 --> 00:00:32.000
ўяўлялі сабой прыклад чалавечай здольнасці

00:00:32.000 --> 00:00:35.000
да творчасці — неверагодна шырокай

00:00:35.000 --> 00:00:38.000
і разнастайнай. Па-другое, менавіта дзякуючы творчасці

00:00:38.000 --> 00:00:41.000
мы зусім не можам уявіць сабе,

00:00:41.000 --> 00:00:43.000
як будзе выглядаць наша будучыня.

00:00:43.000 --> 00:00:45.000
Аніякіх абрысаў.

NOTE Paragraph

00:00:45.000 --> 00:00:48.000
Я цікаўлюся адукацыяй;

00:00:48.000 --> 00:00:51.000
шчыра кажучы, я зразумеў, што адукацыя цікавая ўсім.

00:00:51.000 --> 00:00:53.000
Гэта даволі займальна:

00:00:53.000 --> 00:00:56.000
вось вы на вечарыне, і вы згадваеце пра тое,

00:00:56.000 --> 00:00:59.000
што займаецеся педагогікай.

00:00:59.000 --> 00:01:06.000
Насамрэч педагогі не так часта бываюць на вечарынах,

00:01:06.000 --> 00:01:09.000
іх не запрашаюць. (Смех)

00:01:09.000 --> 00:01:14.000
Цікава яшчэ, што і назад не запрашаюць.

00:01:14.000 --> 00:01:16.000
Але ўсё ж такі на вечарыне,

00:01:16.000 --> 00:01:18.000
і хто-небудзь зацікавіўся вашай прафесіяй.

00:01:18.000 --> 00:01:20.000
Вы адказваеце, што вы педагог,

00:01:20.000 --> 00:01:24.000
і ў суразмоўца бялее на вачох.

00:01:24.000 --> 00:01:30.000
"Божа, - думаеце вы, - адзіны выходны за ўвесь тыдзень, а тут патрэбна будзе выратоўваць ад інфаркту!" (Смех)

00:01:30.000 --> 00:01:32.000
Аднак калі запытацца ў суразмоўцы пра яго ўласную адукацыю,

00:01:32.000 --> 00:01:34.000
рэакцыя будзе вельмі моцнай... Гэтае пытанне глыбока кранае людзей,

00:01:34.000 --> 00:01:37.000
ці не так?..

00:01:37.000 --> 00:01:40.000
Яно накштал пытанняў пра веравызнанне, заробак і да таго падобных.

00:01:40.000 --> 00:01:44.000
Я вельмі цікаўлюся адукацыяй, як, мяркую, мы ўсе;

00:01:44.000 --> 00:01:46.000
гэтая тэма такая блізкая нам збольшага таму,

00:01:46.000 --> 00:01:49.000
што менавіта адукацыя павінна стаць для нас

00:01:49.000 --> 00:01:52.000
дзвярыма ў тую будучыню, якую мы не здольныя ўявіць.

00:01:52.000 --> 00:01:55.000
Калі ўдумацца, то дзеці, што ў гэтым годзе пайшлі ў школу,

00:01:55.000 --> 00:02:01.000
пойдуць на пенсію ў 2065 годзе. Нягледзячы на ўсё тое,

00:02:01.000 --> 00:02:04.000
што мы пачулі за гэтыя чатыры дні, ніхто не мае аніякага ўяўлення пра тое,

00:02:04.000 --> 00:02:06.000
якім будзе свет

00:02:06.000 --> 00:02:08.000
хаця б праз пяць год. І, тым не менш,

00:02:08.000 --> 00:02:11.000
мы павінны даваць дзецям адпаведныя для будучыні веды.

00:02:11.000 --> 00:02:13.000
Тут жа нічагусенька нельга спрагназаваць.

NOTE Paragraph

00:02:13.000 --> 00:02:15.000
І па-трэцяе, мы ўсе, мяркую, пагадзіліся,

00:02:15.000 --> 00:02:20.000
што дзеці здольныя на абсалютна неверагодныя рэчы —

00:02:20.000 --> 00:02:23.000
яны здольныя ствараць новае.

00:02:23.000 --> 00:02:25.000
Учора мы бачылі Сірыну - ейныя здольнасці

00:02:25.000 --> 00:02:28.000
надзвычайныя. Яна - выключэнне з правілаў,

00:02:28.000 --> 00:02:33.000
але ў пэўным сэнсе яна звычайная - калі можна так сказаць,

00:02:33.000 --> 00:02:36.000
у маштабе ўсіх дзяцей свету.

00:02:36.000 --> 00:02:39.000
Мы бачым у ёй спалучэнне рэдкай самаадданасці

00:02:39.000 --> 00:02:41.000
з прыроджаным талентам. Я мяркую,

00:02:41.000 --> 00:02:43.000
што надзвычайныя таленты ёсць ва ўсіх дзяцей,

00:02:43.000 --> 00:02:45.000
а мы безадказна марнатравім іх.

00:02:45.000 --> 00:02:48.000
Я хацеў бы пагутарыць пра адукацыю

00:02:48.000 --> 00:02:51.000
і пра творчасць. Мне падаецца,

00:02:51.000 --> 00:02:54.000
што творчасць зараз настолькі ж важная, наколькі важная пісьменнасць,

00:02:54.000 --> 00:02:58.000
і мы павінны надаць творчасці адпаведны статус.

00:02:58.000 --> 00:03:06.000
(Воплескі) Дзякуй. Вось і ўсё, дарэчы.

00:03:06.000 --> 00:03:10.000
Дзякуй за ўвагу. (Смех). Так, засталося яшчэ 15 хвілін.

00:03:10.000 --> 00:03:17.000
Ну, я нарадзіўся... не. (Смех)

NOTE Paragraph

00:03:17.000 --> 00:03:21.000
Я вельмі люблю распавядаць адну гісторыю.

00:03:21.000 --> 00:03:25.000
Шасцігадовая дзяўчынка сядзела за апошняй партай

00:03:25.000 --> 00:03:27.000
на ўроку малявання і нешта малявала.

00:03:27.000 --> 00:03:29.000
Увогуле дзяўчынка звычайна не звяртала ўвагі на ўроке,

00:03:29.000 --> 00:03:33.000
але тады яна працавала з вялікім захапленнем.

00:03:33.000 --> 00:03:35.000
Настаўніцы гэта спадабалася, яна падышла да дзяўчынкі

00:03:35.000 --> 00:03:38.000
і спытала: "Што ты малюеш?"

00:03:38.000 --> 00:03:41.000
Дзяўчынка адказала: "Я малюю Бога".

00:03:41.000 --> 00:03:44.000
Настаўніца сказала: "Ніхто не ведае, як выглядае Бог."

00:03:44.000 --> 00:03:51.000
Дзяўчынка адказала: "Зараз даведаюцца."

00:03:51.000 --> 00:03:52.000
(Смех)

NOTE Paragraph

00:03:52.000 --> 00:03:57.000
Калі мы жылі ў Англіі і майму сыну было чатыры гады...

00:03:57.000 --> 00:04:00.000
шчыра кажучы, мы шмат дзе жылі, калі яму было чатыры гады. (Смех)

00:04:00.000 --> 00:04:06.000
Калі быць дакладным, у тым годзе, дзе б ён ні быў, яму заўжды было чатыры гады.

00:04:06.000 --> 00:04:08.000
Дык вось, ён граў у каляднай пастаноўцы.

00:04:08.000 --> 00:04:11.000
Вы помятаеце сюжэт? Гэта ж быў блакбастар!

00:04:11.000 --> 00:04:14.000
Мэл Гібсан зняў працяг,

00:04:14.000 --> 00:04:19.000
вы напэўна бачылі: "Каляды-2". Джэймс атрымаў ролю Іосіфа,

00:04:19.000 --> 00:04:22.000
чаму мы былі вельмі радыя.

00:04:22.000 --> 00:04:24.000
Натуральна, мы лічылі гэтую адной з галоўных роляў.

00:04:24.000 --> 00:04:26.000
Па ўсёй хаце сноўдаліся прадстаўнікі пастаноўкі ў цішотках

00:04:26.000 --> 00:04:29.000
"Джэймс Робінсан на ролю Іосіфа!" (Смех)

00:04:29.000 --> 00:04:31.000
Роля без словаў, але вы памятаеце частку,

00:04:31.000 --> 00:04:34.000
дзе з'яўляюцца тры вешчуны. Яны прыходзяць з дарамі,

00:04:34.000 --> 00:04:36.000
прыносяць золата, ладан і міру.

00:04:36.000 --> 00:04:38.000
Рэальны выпадак. Мы сядзелі ў актавай зале,

00:04:38.000 --> 00:04:40.000
і, як здалося, вешчуны папросту пераблыталі парадак дароў;

00:04:40.000 --> 00:04:42.000
прынамсі, пасля пастаноўкі мы спыталі ў аднаго з хлопчыкаў,

00:04:42.000 --> 00:04:44.000
ці ўсё прайшло добра, і яго вельмі здзівіла пытанне.

00:04:44.000 --> 00:04:46.000
Яны проста памяняліся адзін з адным месцамі.

00:04:46.000 --> 00:04:47.000
Дык вось, уваходзяць тры хлапчукі ,

00:04:47.000 --> 00:04:49.000
кожнаму па чатыры гады, з ручнікамі на галовах,

00:04:49.000 --> 00:04:52.000
ставяць на падлогу скрынкі,

00:04:52.000 --> 00:04:54.000
першы кажа: "Я прынёс табе золата",

00:04:54.000 --> 00:04:57.000
другі кажа: "Я прынёс табе мірры",

00:04:57.000 --> 00:05:11.000
а трэці кажа: "Дзяцька Ладан даслаў гэта". (Смех)

NOTE Paragraph

00:05:11.000 --> 00:05:13.000
У абедзвюх гісторыях ёсць нешта агульнае — дзеці ўмеюць рызыкаваць;

00:05:13.000 --> 00:05:16.000
нават калі яны не ўпэўненыя ў нечым, яны ўсё роўна спрабуюць,

00:05:16.000 --> 00:05:19.000
не баючыся памыліцца. Ці не так?

00:05:19.000 --> 00:05:24.000
Я, вядома, не сцвярджаю, што ствараць і памыляцца —адно і тое ж,

00:05:24.000 --> 00:05:25.000
аднак нам вядома,

00:05:25.000 --> 00:05:28.000
што той, хто не гатовы памыляцца,

00:05:28.000 --> 00:05:31.000
няздольны ствараць нешта самабытнае.

00:05:31.000 --> 00:05:34.000
Трэба ўмець памыляцца; але калі дзеці вырастаюць,

00:05:34.000 --> 00:05:36.000
большасць губляе гэтую здольнасць,

00:05:36.000 --> 00:05:39.000
ім становіцца жахліва рабіць памылкі.

00:05:39.000 --> 00:05:41.000
Таксама ж працуюць нашы кампаніі —

00:05:41.000 --> 00:05:44.000
памылкі не даруюцца.

00:05:44.000 --> 00:05:47.000
Дый нашыя дзяржаўныя сістэмы адукацыі

00:05:47.000 --> 00:05:50.000
пабудаваны на недапушчальнасці памылак.

00:05:50.000 --> 00:05:53.000
У выніку мы адвучваем людзей ад здольнасці

00:05:53.000 --> 00:05:56.000
да творчасці. Аднойчы Пікаса сказаў,

00:05:56.000 --> 00:05:59.000
што ўсе дзеці нараджаюцца мастакамі;

00:05:59.000 --> 00:06:03.000
праблема ў тым, каб застацца мастаком, у працэсе сталення. Я ўпэўнены,

00:06:03.000 --> 00:06:05.000
што мы не ўзрошваем свае творчыя здольнасці,

00:06:05.000 --> 00:06:08.000
а, хутчэй, вырастаем з іх. Ці, нават, нас ад іх адвучваюць.

00:06:08.000 --> 00:06:10.000
Чаму так адбываецца?

NOTE Paragraph

00:06:10.000 --> 00:06:14.000
Да таго, як мы пераехалі ў Лас-Анджалес недзе пяць год таму,

00:06:14.000 --> 00:06:16.000
я жыў у Стрэтфардзе на Эйване ў Брытаніі,

00:06:16.000 --> 00:06:20.000
і, як вы можаце сабе ўявіць, па пераездзе мы адразу адчулі сябе як дома.

00:06:20.000 --> 00:06:22.000
(Смех) Дакладней,

00:06:22.000 --> 00:06:24.000
мы жылі ў мястэчку з назовам Снітэрфілд,

00:06:24.000 --> 00:06:26.000
побач са Стрэтфардам. Там нарадзіўся

00:06:26.000 --> 00:06:31.000
бацька Шэкспіра. Здзівіліся? Я здзівіўся.

00:06:31.000 --> 00:06:33.000
Вы ж ніколі не думалі пра тое, што ў Шэкспіра быў бацька, праўда?

00:06:33.000 --> 00:06:35.000
Бо вы ніколі не думалі пра тое,

00:06:35.000 --> 00:06:37.000
што Шэкспір некалі быў дзіцёнкам, так?

00:06:37.000 --> 00:06:40.000
Сямігадовы Шэкспір? Мне ніколі такое не прыходзіла на розум.

00:06:40.000 --> 00:06:42.000
Яму ж было некалі сем гадоў!

00:06:42.000 --> 00:06:51.000
Нехта навучай яго ангельскай мове! От некаму давялося!

00:06:51.000 --> 00:07:05.000
(Смех) "Дрэнна працаваў на ўроку". Бацька прымушаў яго своечасова класціся спаць,

00:07:05.000 --> 00:07:08.000
Шэкспіра! "Ну-ка хуценька ў ложак!" —

00:07:08.000 --> 00:07:10.000
казаў ён Вільяму Шэкспіру. "Пакладзі аловак

00:07:10.000 --> 00:07:18.000
і перастань так размаўляць. Цябе ніхто не разумее!"

00:07:18.000 --> 00:07:23.000
(Смех)

NOTE Paragraph

00:07:23.000 --> 00:07:26.000
Такім чынам, мы пераехалі са Стрэтфарду ў Лас-Анджалес,

00:07:26.000 --> 00:07:30.000
і я трошкі хачу распавесці пра пярэбары.

00:07:30.000 --> 00:07:33.000
Мой сын не хацеў ехаць з намі.

00:07:33.000 --> 00:07:36.000
У мяне двое дзяцей. Сыну зараз 21, дачцэ – 16.

00:07:36.000 --> 00:07:38.000
Ён не хацеў ехаць у Лас-Анджалес. Ему падабалася задума,

00:07:38.000 --> 00:07:43.000
але ў Англіі ў яго была дзяўчына. Каханне ўсяго ягонага жыцця, Сара,

00:07:43.000 --> 00:07:45.000
ён ведаў яе адзін месяц.

00:07:45.000 --> 00:07:48.000
Нагадаю, што яны адзначылі сваю чацвёртую гадавіну,

00:07:48.000 --> 00:07:52.000
бо месяц - гэта нямала, калі табе 16 год.

00:07:52.000 --> 00:07:54.000
Усю дарогу ён вельмі перажываў,

00:07:54.000 --> 00:07:56.000
казаў, што больш ніколі не адшукае сабе такую дзяўчыну, як Сара.

00:07:56.000 --> 00:07:58.000
Шчыра кажучы, мы былі хутчэй радыя гэтаму канцу адносінаў,

00:07:58.000 --> 00:08:10.000
бо мы вырашылі з'ехаць у першую чаргу з-за яе.

00:08:10.000 --> 00:08:13.000
(Смех)

NOTE Paragraph

00:08:13.000 --> 00:08:16.000
Але калі ты пераязджаеш у Амерыку,

00:08:16.000 --> 00:08:18.000
ці ўвогуле падарожнічаеш па розных краінах,

00:08:18.000 --> 00:08:22.000
з пункту гледжання іерархіі дысцыплінаў усе адукацыйныя сістэмы зроблены аднолькава.

00:08:22.000 --> 00:08:24.000
Усе без выключэння.

00:08:24.000 --> 00:08:26.000
Здаецца, што павінны быць адрозненні, але іх няма.

00:08:26.000 --> 00:08:29.000
Пануюць заўжды матэматыка і мовазнаўства,

00:08:29.000 --> 00:08:31.000
затым ідуць гуманітарныя навукі, а потым ужо мастацтвы,

00:08:31.000 --> 00:08:33.000
і так — паўсюль.

00:08:33.000 --> 00:08:36.000
Сярод творчых дысцыплінаў

00:08:36.000 --> 00:08:38.000
таксама ёсць свая іерархія.

00:08:38.000 --> 00:08:40.000
Выяўленчае мастацтва і музыка атрымліваюць прыярытэт

00:08:40.000 --> 00:08:43.000
перад тэатрам і харэаграфіяй. Няма такой адукацыйнай сістэмы,

00:08:43.000 --> 00:08:45.000
у якой танцавальнае мастацтва

00:08:45.000 --> 00:08:48.000
выкладалася б як матэматыка, штодзённа. Чаму?

00:08:48.000 --> 00:08:50.000
Чаму б і не? Мне здаецца, што вучыць танцу — важна.

00:08:50.000 --> 00:08:53.000
Важна вучыць матэматыцы, але важна вучыць і танчыць.

00:08:53.000 --> 00:08:56.000
Дзеці пачынаюць танчыць пры першай мажлівасці, як мы ўсе —

00:08:56.000 --> 00:08:59.000
у нас жа ўва ўсіх ёсць рукі і ногі, ці я недачуў, калі на сходзе іх адмянілі?

00:08:59.000 --> 00:09:03.000
(Смех) Вось што насамрэч адбываецца:

00:09:03.000 --> 00:09:05.000
мы паслядоўна пачынаем навучаць дзіця

00:09:05.000 --> 00:09:08.000
ад паясніцы ўгору, затым цэнтрам нашай увагі становіцца ягоная галава,

00:09:08.000 --> 00:09:10.000
у асноўным, левая яе частка.

NOTE Paragraph

00:09:10.000 --> 00:09:14.000
Калі зірнуць на нашу адукацыю з пункту гледжання іншапланецяніна

00:09:14.000 --> 00:09:17.000
і запытацца ў саміх сябе, навошта яна існуе,

00:09:17.000 --> 00:09:19.000
то, зірнуўшы на вынікі: на тых, хто мае поспех;

00:09:19.000 --> 00:09:21.000
на выдатнікаў; на дзяцей,

00:09:21.000 --> 00:09:23.000
якія выконваць усё, што ім скажуць —

00:09:23.000 --> 00:09:26.000
вы, як іншапланецянін, прыйшлі б да высновы,

00:09:26.000 --> 00:09:29.000
што мэтай дзяржаўных сістэм адукацыі па ўсім свеце

00:09:29.000 --> 00:09:30.000
з’яўляецца вытворчасць

00:09:30.000 --> 00:09:34.000
універсітэцкіх прафесараў. Згодзіцеся?

00:09:34.000 --> 00:09:36.000
Вось хто атрымліваецца ў выніку.

00:09:37.000 --> 00:09:40.000
А я калісь быў адзін з іх, ато ж! (Смех)

00:09:40.000 --> 00:09:44.000
Я нічога не маю супраць прафесуры,

00:09:44.000 --> 00:09:48.000
але не варта меркаваць, што гэты клас людзей —паказчык дасягненняў чалавецтва;

00:09:48.000 --> 00:09:50.000
яны проста асобны від,

00:09:50.000 --> 00:09:52.000
іншая форма жыцця, варта сказаць, дзіўнаватая.

00:09:52.000 --> 00:09:54.000
Я кажу гэта з любоўю.

00:09:54.000 --> 00:09:57.000
Большасць вядомых мне прафесараў —

00:09:57.000 --> 00:10:00.000
не ўсе, але большасць — жывуць унутры сваёй галавы.

00:10:00.000 --> 00:10:02.000
Там, наверсе, у асноўным у левай частцы.

00:10:02.000 --> 00:10:06.000
Яны бесцялесныя, практычна літаральна.

00:10:06.000 --> 00:10:08.000
Яны разглядаюць цела

00:10:08.000 --> 00:10:17.000
ў якасці сродку транспарціроўкі галавы. Ну не?

00:10:17.000 --> 00:10:24.000
(Смех) Цела для іх — спосаб дастаўкі галавы на паседжанні.

00:10:24.000 --> 00:10:27.000
Калі вам спатрэбіцца доказ таго, што магчыма існаваць

00:10:27.000 --> 00:10:30.000
па-за сваім целам, завітайце на канферэнцыю

00:10:30.000 --> 00:10:32.000
пажылых вучоных

00:10:32.000 --> 00:10:35.000
і схадзіце на танцы ў апошні вечар.

00:10:35.000 --> 00:10:39.000
(Смех) Вы ўбачыце, як дарослыя мужчыны і жанчыны

00:10:39.000 --> 00:10:43.000
карэчацца, не трапляючы ў рытм,

00:10:43.000 --> 00:10:47.000
як яны чакаюць заканчэння танцаў, каб прыйсці дадому і напісаць пра ўсё гэта артыкул.

NOTE Paragraph

00:10:47.000 --> 00:10:53.000
Ідэал нашай адукацыйнай сістэмы — вучоны,

00:10:53.000 --> 00:10:56.000
і на гэта ёсць нагода.

00:10:56.000 --> 00:10:58.000
Дзяржаўныя сістэмы адукацыі былі пабудаваныя

00:10:58.000 --> 00:11:00.000
ў дзевятнаццатым стагоддзі практычна на пустым месцы.

00:11:00.000 --> 00:11:03.000
Яны былі прыстасаваныя

00:11:03.000 --> 00:11:04.000
да патрэбаў індустрыяльнай рэвалюцыі.

00:11:04.000 --> 00:11:07.000
Іерархія дысцыплінаў пабудаваная на двух слупах.

00:11:07.000 --> 00:11:11.000
Па-першае, высокі прыярытэт атрымліваюць дысцыпліны,

00:11:11.000 --> 00:11:13.000
карысныя для набыцця працоўных навыкаў.

00:11:13.000 --> 00:11:15.000
У школе вас напэўна мякка адцягвалі ад цікавых вам урокаў,

00:11:15.000 --> 00:11:17.000
у якасці прычыны выкарыстоўваючы тое, што вы ніколі

00:11:17.000 --> 00:11:20.000
не можаце зрабіць іх сваёй прафесіяй:

00:11:20.000 --> 00:11:22.000
"Не займайся музыкай, ты ніколі не станеш музыкам,

00:11:22.000 --> 00:11:24.000
не малюй, ты ніколі не станеш мастаком."

00:11:25.000 --> 00:11:29.000
Неблагая парада, але абсалютна памылковая.

00:11:29.000 --> 00:11:30.000
Зараз такі стан рэчаў па ўсім свеце змяняецца.

00:11:30.000 --> 00:11:33.000
Па-другое, справа ў навуковай дзейнасці, якая стала для нас

00:11:33.000 --> 00:11:34.000
прыкладам інтэлектуальных здольнасцяў,

00:11:34.000 --> 00:11:37.000
бо ўніверсітэты распрацавалі сістэму адукацыі на свой капыл.

00:11:37.000 --> 00:11:39.000
Калі ўдумацца,

00:11:39.000 --> 00:11:41.000
дзяржаўная адукацыйная сістэма — гэта расцягнуты працэс

00:11:41.000 --> 00:11:43.000
паступлення ва ўніверсітэт.

00:11:43.000 --> 00:11:46.000
У выніку вельмі таленавітыя, здольныя і творчыя людзі

00:11:46.000 --> 00:11:48.000
не лічаць сябе такімі,

00:11:48.000 --> 00:11:50.000
бо ніхто ні кроплі не шанаваў тыя школьныя прадметы,

00:11:50.000 --> 00:11:54.000
якія ім лёгка даваліся. Некаторыя прадметы ўвогуле таўраваліся.

00:11:54.000 --> 00:11:56.000
Але, як мне падаецца, так пряцягвацца не можа.

NOTE Paragraph

00:11:56.000 --> 00:11:58.000
За наступныя 30 гадоў, калі верыць ЮНЕСКА,

00:11:58.000 --> 00:12:01.000
універсітэты выпусцяць больш людзей,

00:12:01.000 --> 00:12:03.000
чым за ўсю гісторыю чалавецтва.

00:12:03.000 --> 00:12:05.000
Усё гэта — сукупнасць фактараў,

00:12:05.000 --> 00:12:07.000
пра якія мы казалі раней:

00:12:07.000 --> 00:12:10.000
уплыў тэхналогіі на прафесійную дзейнасць, дэмаграфія

00:12:10.000 --> 00:12:12.000
і вялізарны прырост насельніцтва.

00:12:12.000 --> 00:12:15.000
І раптам дыплом зробіцца нічога не варты, так?

00:12:15.000 --> 00:12:19.000
У час майго студэнцтва, калі ў цябе быў дыплом, у цябе была праца,

00:12:19.000 --> 00:12:22.000
а калі працы не было, то толькі таму, што табе не хацелася працаваць.

00:12:22.000 --> 00:12:25.000
А мне, шчыра кажучы, не хацелася працаваць. (Смех)

00:12:25.000 --> 00:12:30.000
Зараз жа студэнты адразу пасля выпуску

00:12:30.000 --> 00:12:31.000
вяртаюцца дамоў гуляць у відэагульні,

00:12:31.000 --> 00:12:34.000
бо там, дзе раней хапала 5 год ва ўніверсіцеце, цяпер патрабуюць 6-7,

00:12:34.000 --> 00:12:37.000
а дзе патрабавалі 6-7 — цяпер трэба быць кандыдатам навук.

00:12:37.000 --> 00:12:39.000
Інфляцыя адукацыі —

00:12:39.000 --> 00:12:41.000
прыкмета таго, што ўся адукацыйная структура

00:12:41.000 --> 00:12:43.000
трасецца ў нас пад нагамі. Мы павінны пераасэнсаваць

00:12:43.000 --> 00:12:44.000
сваё ўяўленне пра розум.

NOTE Paragraph

00:12:44.000 --> 00:12:46.000
Мы ведаем тры рэчы пра розум:

00:12:46.000 --> 00:12:49.000
па-першае, ён разнастайны. Мы думаем таксама,

00:12:49.000 --> 00:12:51.000
як і ўспрымаем, то бок зрокавымі вобразамі,

00:12:51.000 --> 00:12:54.000
гукамі і тактыльнымі адчуваннямі;

00:12:54.000 --> 00:12:57.000
мы разважаем абстрактна, разважаем праз рух.

00:12:57.000 --> 00:12:59.000
Па-другое, розум зменлівы.

00:12:59.000 --> 00:13:02.000
Як вы даведаліся ўчора з шэрагу прэзентацый,

00:13:02.000 --> 00:13:05.000
мяркуючы па абмене інфармацыяй унутры галаўных мазгоў,

00:13:05.000 --> 00:13:07.000
яны не падзелены на незалежныя скрыні ,

00:13:07.000 --> 00:13:10.000
розум узаемадзейнічае паміж усімі часткамі.

00:13:10.000 --> 00:13:13.000
Акты творчасці, якія я вызначаю

00:13:13.000 --> 00:13:15.000
як працэс узнікнення новых, вытворчых і карысных ідэй,

00:13:15.000 --> 00:13:18.000
узнікаюць у выніку ўзаемадзеяння

00:13:18.000 --> 00:13:21.000
прынцыпова розных спосабаў спазнання свету.

NOTE Paragraph

00:13:21.000 --> 00:13:23.000
Мозг наўмысна... Дарэчы,

00:13:23.000 --> 00:13:26.000
існуе нэрвовы вузел, які аб'ядноўвае два паўшар'і мозгу,

00:13:26.000 --> 00:13:28.000
ён называецца мазолістым целам. У жанчын ён таўсцейшы.

00:13:28.000 --> 00:13:30.000
Падхопліваючы сказанае Хэлен учора, рызыкну дапусціць,

00:13:30.000 --> 00:13:34.000
што менавіта таму жанчыны лепш спраўляюцца

00:13:34.000 --> 00:13:36.000
з некалькімі справамі адначасова.

00:13:36.000 --> 00:13:39.000
Існуе маса доследаў, але я ведаю па сабе:

00:13:39.000 --> 00:13:41.000
калі мая жонка дома нешта гатуе —

00:13:41.000 --> 00:13:45.000
на шчасце, гэта рэдкасць —(Смех)

00:13:45.000 --> 00:13:48.000
яна адначасова — не, з нечым яна цудоўна спраўляецца —

00:13:48.000 --> 00:13:50.000
дык вось яна адначасова

00:13:50.000 --> 00:13:52.000
размяўляе з некім па тэлефоне,

00:13:52.000 --> 00:13:55.000
размяўляе з дзецьмі, фарбуе столі,

00:13:55.000 --> 00:13:58.000
робіць аперацыю на адкрытым сэрцы...

00:13:58.000 --> 00:14:01.000
Калія я гатую, дзверы зачыненыя, дзяцей у пакоі няма,

00:14:01.000 --> 00:14:04.000
тэлефон маўчыць. Калі ўваходзіць жонка, я злуюся,

00:14:04.000 --> 00:14:17.000
кажу ёй: "Тэры, я, калі што, спрабую падсмажыць яйка, можа хопіць мне замінаць?" (Смех)

00:14:17.000 --> 00:14:19.000
Вы ж ведаеце гэта выказванне,

00:14:19.000 --> 00:14:22.000
пра дрэва, якое падае сярод пустога лесу.

00:14:22.000 --> 00:14:25.000
Калі ніхто не чуў гуку, ці ўпала дрэва насамрэч?

00:14:25.000 --> 00:14:28.000
Кагадзе я ўбачыў выдатную цішотку з надпісам: "Калі мужчына

00:14:28.000 --> 00:14:31.000
размаўляе ў лесе і яго не чуе ніводная жанчына,

00:14:31.000 --> 00:14:40.000
ён і тут неправы?" (Смех)

NOTE Paragraph

00:14:40.000 --> 00:14:42.000
І трэцяе, што я хачу сказаць пра розум,

00:14:43.000 --> 00:14:45.000
у кожнага ён свой. Я зараз працую над новай кніжкай

00:14:45.000 --> 00:14:47.000
пад назваю "Адкрыццё". Яна заснавана на серыі інтэрв'ю,

00:14:47.000 --> 00:14:49.000
прысвечаных таму, як людзі раскрывалі ў сабе талент.

00:14:49.000 --> 00:14:51.000
Я ўражаны тым, як людзі праходзяць гэты шлях.

00:14:51.000 --> 00:14:54.000
Да кнігі мяне падштурхнула размова

00:14:54.000 --> 00:14:56.000
з цудоўнай жанчынай, пра якую большасць людзей

00:14:56.000 --> 00:14:58.000
ніколі не чула, яе завуць Джыліян Лін.

00:14:58.000 --> 00:15:00.000
Нехта з вас яе ведае. Яна харэограф,

00:15:00.000 --> 00:15:02.000
і кожны ведае тое, што яна паставіла.

00:15:02.000 --> 00:15:04.000
Гэта мюзіклы "Каты" і "Здань оперы".

00:15:04.000 --> 00:15:08.000
Яна цудоўная. У Англіі я быў у радзе праўлення Каралеўскага балету,

00:15:08.000 --> 00:15:10.000
што, здаецца, відавочна.

00:15:10.000 --> 00:15:12.000
Аднойчы за абедам я спытаў у Джыліян,

00:15:12.000 --> 00:15:14.000
як яна стала танцоркай. Яна распавяла,

00:15:14.000 --> 00:15:16.000
што ў школе яе лічылі безнадзейнай.

00:15:16.000 --> 00:15:19.000
Гэта было ў 30-х. Настаўнікі са школы напісалі яе бацькам

00:15:19.000 --> 00:15:21.000
цэдулку, у якой казалася,

00:15:21.000 --> 00:15:23.000
што ў дзяўчынкі парушэнні працэсу навучання. Яна не магла засяродзіцца,

00:15:23.000 --> 00:15:25.000
пастаянна ёрзала. Зараз бы сказалі,

00:15:25.000 --> 00:15:29.000
што ў яе сіндром дэфіцыту ўвагі. Але ў 1930-ыя гады

00:15:29.000 --> 00:15:32.000
ніхто не ведаў пра такі сіндром,

00:15:32.000 --> 00:15:35.000
такім дыягназам нельга было прыкрыцца. (Смех)

00:15:35.000 --> 00:15:39.000
Ніхто не ведаў, што такі від разладжання нават існуе.

NOTE Paragraph

00:15:39.000 --> 00:15:43.000
Дык вось, яе адвялі да лекара. Пакой, аздоблены дубовымі панэлямі,

00:15:43.000 --> 00:15:46.000
яна прыйшла туды з маці,

00:15:46.000 --> 00:15:49.000
яе пасадзілі ў фатэль у дальні кут пакою,

00:15:49.000 --> 00:15:51.000
дзе яна праседзела, падклаўшы далоні пад ногі

00:15:51.000 --> 00:15:53.000
цэлых дваццаць хвілін, пакуль доктар размаўляў

00:15:53.000 --> 00:15:57.000
пра яе праблемы ў школе.

00:15:57.000 --> 00:15:59.000
Яна ўсім замінала,

00:15:59.000 --> 00:16:01.000
несвоечасова здавала хатняе заданне,

00:16:01.000 --> 00:16:04.000
і гэтак далей. 8-гадовае дзіця. У рэшце рэшт доктар сеў побач з Джыліян

00:16:04.000 --> 00:16:06.000
і сказаў ёй, што выслухаў яе маці,

00:16:06.000 --> 00:16:08.000
асэнсаваў усе праблемы Джыліян,

00:16:08.000 --> 00:16:10.000
але цяпер хацеў бы пагутарыць з яе маці сам-насам.

00:16:10.000 --> 00:16:13.000
Ён папрасіў Джыліян пачакаць трошачкі,

00:16:13.000 --> 00:16:15.000
і выйшаў разам з маці з пакою.

00:16:15.000 --> 00:16:17.000
Перад тым, як пайсці, ён уключыў радыё,

00:16:17.000 --> 00:16:19.000
якое стаяла на стале. Як толькі дарослыя пайшлі,

00:16:19.000 --> 00:16:21.000
доктар папрасіў маці Джыліян

00:16:21.000 --> 00:16:24.000
зірнуць на тое, чым займаецца дачка.

00:16:24.000 --> 00:16:28.000
Тая адразу ж ускочыла на ногі і пачала рухацца ў такт з музыкай.

00:16:28.000 --> 00:16:30.000
Доктар і маці Джыліян паглядзелі на гэта некалькі хвілінаў,

00:16:30.000 --> 00:16:33.000
потым доктар павярнуўся і сказаў:

00:16:33.000 --> 00:16:37.000
"Місіз Лін, Джыліян не хворая. Яна танцоўшчыца.

00:16:37.000 --> 00:16:39.000
Аддайце яе ў харэаграфічную школу."

NOTE Paragraph

00:16:39.000 --> 00:16:41.000
Я спытаў, што было далей.

00:16:41.000 --> 00:16:44.000
Яна распавяла, што мама паслухалася парады лекара

00:16:44.000 --> 00:16:46.000
і што гэта было цудоўна. Яны ўвайшлі ў пакой,

00:16:46.000 --> 00:16:49.000
дзе былі людзі, падобныя да Джыліян, круцёлкі,

00:16:49.000 --> 00:16:52.000
людзі, якім, каб думаць, трэба было рухацца.

00:16:52.000 --> 00:16:54.000
Яны вучыліся балету, стэпу, джазаваму стылю,

00:16:54.000 --> 00:16:56.000
займаліся мадэрнам і сучасным танцам.

00:16:56.000 --> 00:16:59.000
З цягам часу яе прынялі ў Каралеўскую балетную школу,

00:16:59.000 --> 00:17:01.000
яна стала салісткай, зрабіла выдатную кар'еру

00:17:01.000 --> 00:17:03.000
у Каралеўскай балетнай трупе. З цягам часу яна скончыла

00:17:03.000 --> 00:17:05.000
Каралеўскую балетную школу

00:17:05.000 --> 00:17:08.000
і заснавала ўласную трупу

00:17:08.000 --> 00:17:11.000
пад назвайТанцавальная кампанія Джыліян Лін,

00:17:11.000 --> 00:17:13.000
і сустрэла Эндру Лойда Вэбера. Джыліян зрабіла

00:17:13.000 --> 00:17:18.000
адны з самых вядомых музычных

00:17:18.000 --> 00:17:21.000
пастановак у гісторыі, прынесла радасць мільёнам людзей,

00:17:21.000 --> 00:17:25.000
і стала мульціміліянеркай. А іншы лекар

00:17:25.000 --> 00:17:27.000
мог бы пасадзіць яе на таблеткі і прымусіць супакоіцца.

NOTE Paragraph

00:17:27.000 --> 00:17:30.000
Цяпер я думаю... (Воплескі) Я думаю, усё зводзіцца да аднаго:

00:17:30.000 --> 00:17:32.000
Эл Гор нядаўна чытаў лекцыю

00:17:32.000 --> 00:17:35.000
пра экалогію і рэвалюцыю, якая пачалася з кнігі Рэйчал Карсан.

00:17:35.000 --> 00:17:39.000
Я мяркую, што наша адзіная надзея на будучыню —

00:17:39.000 --> 00:17:42.000
прыняць новую канцэпцыю экалогіі чалавека,

00:17:42.000 --> 00:17:46.000
такую, унутры якой мы пачалі б пераасэнсаванне

00:17:46.000 --> 00:17:48.000
багацця чалавечых здольнасцяў.

00:17:48.000 --> 00:17:52.000
Наша адукацыйная сістэма спустошыла нашы розумы,

00:17:52.000 --> 00:17:54.000
як мы спусташаем нетры Зямлі, пераследуючы мэты ўзбагачэння.

00:17:54.000 --> 00:17:57.000
Але мы не можам карыстацца такой сістэмай і надалей.

00:17:57.000 --> 00:18:00.000
Мы павінны пераасэнсаваць асноўныя прынцыпы

00:18:00.000 --> 00:18:02.000
навучання нашых дзяцей.

00:18:02.000 --> 00:18:06.000
Ёнас Салк аднойчы сказаў: "Калі б ўсе казюркі зніклі

00:18:06.000 --> 00:18:09.000
з твару Зямлі,

00:18:09.000 --> 00:18:12.000
праз 50 гадоў планета стала б нежывой.

00:18:12.000 --> 00:18:15.000
Калі б ўсе людзі зніклі з твару Зямлі,

00:18:15.000 --> 00:18:19.000
праз 50 гадоў усе другія формы жыцця паспяхова развіліся б."

00:18:19.000 --> 00:18:21.000
Ягоная праўда.

NOTE Paragraph

00:18:21.000 --> 00:18:24.000
TED — гэта даніна павагі чалавечаму ўяўленню.

00:18:24.000 --> 00:18:28.000
Мы павінны імкнуцца разумна карыстацца

00:18:28.000 --> 00:18:31.000
гэтым дарам, каб пазбегнуць негатыўнага развіцця падзей,

00:18:31.000 --> 00:18:34.000
пра які шла гутарка. Адзінае выйсце для нас —

00:18:35.000 --> 00:18:38.000
шанаваць разнастайнасць нашых творчых здольнасцяў,

00:18:38.000 --> 00:18:40.000
і шанаваць нашых дзяцей, бо

00:18:40.000 --> 00:18:43.000
яны — наша надзея. Мы павінны вучыць іх цэласна,

00:18:43.000 --> 00:18:46.000
толькі так у іх атрымаецца існаваць у будучыні,

00:18:46.000 --> 00:18:49.000
якую, заўважу, мы можам і не заспець,

00:18:49.000 --> 00:18:52.000
але яны ўбачаць абавязкова. А мы павінны

00:18:52.000 --> 00:18:54.000
дапамагчы ім сфарміраваць яе. Дзякуй за ўвагу.