1
00:00:00,000 --> 00:00:07,000
Добры дзень! Як справы? Як вам канферэнцыя?

2
00:00:07,000 --> 00:00:11,000
Папярэднія выступы вельмі мяне ўразілі.

3
00:00:11,000 --> 00:00:15,000
Пасля іх мне няма чаго тут рабіць. (Смех)

4
00:00:15,000 --> 00:00:19,000
Цягам канфэренцыі вызначыліся

5
00:00:19,000 --> 00:00:23,000
тры тэмы,

6
00:00:23,000 --> 00:00:25,000
важныя і для майго выступу.

7
00:00:25,000 --> 00:00:29,000
Па-першае, кожная лекцыя і кожны выступоўца

8
00:00:29,000 --> 00:00:32,000
ўяўлялі сабой прыклад чалавечай здольнасці

9
00:00:32,000 --> 00:00:35,000
да творчасці — неверагодна шырокай

10
00:00:35,000 --> 00:00:38,000
і разнастайнай. Па-другое, менавіта дзякуючы творчасці

11
00:00:38,000 --> 00:00:41,000
мы зусім не можам уявіць сабе,

12
00:00:41,000 --> 00:00:43,000
як будзе выглядаць наша будучыня.

13
00:00:43,000 --> 00:00:45,000
Аніякіх абрысаў.

14
00:00:45,000 --> 00:00:48,000
Я цікаўлюся адукацыяй;

15
00:00:48,000 --> 00:00:51,000
шчыра кажучы, я зразумеў, што адукацыя цікавая ўсім.

16
00:00:51,000 --> 00:00:53,000
Гэта даволі займальна:

17
00:00:53,000 --> 00:00:56,000
вось вы на вечарыне, і вы згадваеце пра тое,

18
00:00:56,000 --> 00:00:59,000
што займаецеся педагогікай.

19
00:00:59,000 --> 00:01:06,000
Насамрэч педагогі не так часта бываюць на вечарынах,

20
00:01:06,000 --> 00:01:09,000
іх не запрашаюць. (Смех)

21
00:01:09,000 --> 00:01:14,000
Цікава яшчэ, што і назад не запрашаюць.

22
00:01:14,000 --> 00:01:16,000
Але ўсё ж такі на вечарыне,

23
00:01:16,000 --> 00:01:18,000
і хто-небудзь зацікавіўся вашай прафесіяй.

24
00:01:18,000 --> 00:01:20,000
Вы адказваеце, што вы педагог,

25
00:01:20,000 --> 00:01:24,000
і ў суразмоўца бялее на вачох.

26
00:01:24,000 --> 00:01:30,000
"Божа, - думаеце вы, - адзіны выходны за ўвесь тыдзень, а тут патрэбна будзе выратоўваць ад інфаркту!" (Смех)

27
00:01:30,000 --> 00:01:32,000
Аднак калі запытацца ў суразмоўцы пра яго ўласную адукацыю,

28
00:01:32,000 --> 00:01:34,000
рэакцыя будзе вельмі моцнай... Гэтае пытанне глыбока кранае людзей,

29
00:01:34,000 --> 00:01:37,000
ці не так?..

30
00:01:37,000 --> 00:01:40,000
Яно накштал пытанняў пра веравызнанне, заробак і да таго падобных.

31
00:01:40,000 --> 00:01:44,000
Я вельмі цікаўлюся адукацыяй, як, мяркую, мы ўсе;

32
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
гэтая тэма такая блізкая нам збольшага таму,

33
00:01:46,000 --> 00:01:49,000
што менавіта адукацыя павінна стаць для нас

34
00:01:49,000 --> 00:01:52,000
дзвярыма ў тую будучыню, якую мы не здольныя ўявіць.

35
00:01:52,000 --> 00:01:55,000
Калі ўдумацца, то дзеці, што ў гэтым годзе пайшлі ў школу,

36
00:01:55,000 --> 00:02:01,000
пойдуць на пенсію ў 2065 годзе. Нягледзячы на ўсё тое,

37
00:02:01,000 --> 00:02:04,000
што мы пачулі за гэтыя чатыры дні, ніхто не мае аніякага ўяўлення пра тое,

38
00:02:04,000 --> 00:02:06,000
якім будзе свет

39
00:02:06,000 --> 00:02:08,000
хаця б праз пяць год. І, тым не менш,

40
00:02:08,000 --> 00:02:11,000
мы павінны даваць дзецям адпаведныя для будучыні веды.

41
00:02:11,000 --> 00:02:13,000
Тут жа нічагусенька нельга спрагназаваць.

42
00:02:13,000 --> 00:02:15,000
І па-трэцяе, мы ўсе, мяркую, пагадзіліся,

43
00:02:15,000 --> 00:02:20,000
што дзеці здольныя на абсалютна неверагодныя рэчы —

44
00:02:20,000 --> 00:02:23,000
яны здольныя ствараць новае.

45
00:02:23,000 --> 00:02:25,000
Учора мы бачылі Сірыну - ейныя здольнасці

46
00:02:25,000 --> 00:02:28,000
надзвычайныя. Яна - выключэнне з правілаў,

47
00:02:28,000 --> 00:02:33,000
але ў пэўным сэнсе яна звычайная - калі можна так сказаць,

48
00:02:33,000 --> 00:02:36,000
у маштабе ўсіх дзяцей свету.

49
00:02:36,000 --> 00:02:39,000
Мы бачым у ёй спалучэнне рэдкай самаадданасці

50
00:02:39,000 --> 00:02:41,000
з прыроджаным талентам. Я мяркую,

51
00:02:41,000 --> 00:02:43,000
што надзвычайныя таленты ёсць ва ўсіх дзяцей,

52
00:02:43,000 --> 00:02:45,000
а мы безадказна марнатравім іх.

53
00:02:45,000 --> 00:02:48,000
Я хацеў бы пагутарыць пра адукацыю

54
00:02:48,000 --> 00:02:51,000
і пра творчасць. Мне падаецца,

55
00:02:51,000 --> 00:02:54,000
што творчасць зараз настолькі ж важная, наколькі важная пісьменнасць,

56
00:02:54,000 --> 00:02:58,000
і мы павінны надаць творчасці адпаведны статус.

57
00:02:58,000 --> 00:03:06,000
(Воплескі) Дзякуй. Вось і ўсё, дарэчы.

58
00:03:06,000 --> 00:03:10,000
Дзякуй за ўвагу. (Смех). Так, засталося яшчэ 15 хвілін.

59
00:03:10,000 --> 00:03:17,000
Ну, я нарадзіўся... не. (Смех)

60
00:03:17,000 --> 00:03:21,000
Я вельмі люблю распавядаць адну гісторыю.

61
00:03:21,000 --> 00:03:25,000
Шасцігадовая дзяўчынка сядзела за апошняй партай

62
00:03:25,000 --> 00:03:27,000
на ўроку малявання і нешта малявала.

63
00:03:27,000 --> 00:03:29,000
Увогуле дзяўчынка звычайна не звяртала ўвагі на ўроке,

64
00:03:29,000 --> 00:03:33,000
але тады яна працавала з вялікім захапленнем.

65
00:03:33,000 --> 00:03:35,000
Настаўніцы гэта спадабалася, яна падышла да дзяўчынкі

66
00:03:35,000 --> 00:03:38,000
і спытала: "Што ты малюеш?"

67
00:03:38,000 --> 00:03:41,000
Дзяўчынка адказала: "Я малюю Бога".

68
00:03:41,000 --> 00:03:44,000
Настаўніца сказала: "Ніхто не ведае, як выглядае Бог."

69
00:03:44,000 --> 00:03:51,000
Дзяўчынка адказала: "Зараз даведаюцца."

70
00:03:51,000 --> 00:03:52,000
(Смех)

71
00:03:52,000 --> 00:03:57,000
Калі мы жылі ў Англіі і майму сыну было чатыры гады...

72
00:03:57,000 --> 00:04:00,000
шчыра кажучы, мы шмат дзе жылі, калі яму было чатыры гады. (Смех)

73
00:04:00,000 --> 00:04:06,000
Калі быць дакладным, у тым годзе, дзе б ён ні быў, яму заўжды было чатыры гады.

74
00:04:06,000 --> 00:04:08,000
Дык вось, ён граў у каляднай пастаноўцы.

75
00:04:08,000 --> 00:04:11,000
Вы помятаеце сюжэт? Гэта ж быў блакбастар!

76
00:04:11,000 --> 00:04:14,000
Мэл Гібсан зняў працяг,

77
00:04:14,000 --> 00:04:19,000
вы напэўна бачылі: "Каляды-2". Джэймс атрымаў ролю Іосіфа,

78
00:04:19,000 --> 00:04:22,000
чаму мы былі вельмі радыя.

79
00:04:22,000 --> 00:04:24,000
Натуральна, мы лічылі гэтую адной з галоўных роляў.

80
00:04:24,000 --> 00:04:26,000
Па ўсёй хаце сноўдаліся прадстаўнікі пастаноўкі ў цішотках

81
00:04:26,000 --> 00:04:29,000
"Джэймс Робінсан на ролю Іосіфа!" (Смех)

82
00:04:29,000 --> 00:04:31,000
Роля без словаў, але вы памятаеце частку,

83
00:04:31,000 --> 00:04:34,000
дзе з'яўляюцца тры вешчуны. Яны прыходзяць з дарамі,

84
00:04:34,000 --> 00:04:36,000
прыносяць золата, ладан і міру.

85
00:04:36,000 --> 00:04:38,000
Рэальны выпадак. Мы сядзелі ў актавай зале,

86
00:04:38,000 --> 00:04:40,000
і, як здалося, вешчуны папросту пераблыталі парадак дароў;

87
00:04:40,000 --> 00:04:42,000
прынамсі, пасля пастаноўкі мы спыталі ў аднаго з хлопчыкаў,

88
00:04:42,000 --> 00:04:44,000
ці ўсё прайшло добра, і яго вельмі здзівіла пытанне.

89
00:04:44,000 --> 00:04:46,000
Яны проста памяняліся адзін з адным месцамі.

90
00:04:46,000 --> 00:04:47,000
Дык вось, уваходзяць тры хлапчукі ,

91
00:04:47,000 --> 00:04:49,000
кожнаму па чатыры гады, з ручнікамі на галовах,

92
00:04:49,000 --> 00:04:52,000
ставяць на падлогу скрынкі,

93
00:04:52,000 --> 00:04:54,000
першы кажа: "Я прынёс табе золата",

94
00:04:54,000 --> 00:04:57,000
другі кажа: "Я прынёс табе мірры",

95
00:04:57,000 --> 00:05:11,000
а трэці кажа: "Дзяцька Ладан даслаў гэта". (Смех)

96
00:05:11,000 --> 00:05:13,000
У абедзвюх гісторыях ёсць нешта агульнае — дзеці ўмеюць рызыкаваць;

97
00:05:13,000 --> 00:05:16,000
нават калі яны не ўпэўненыя ў нечым, яны ўсё роўна спрабуюць,

98
00:05:16,000 --> 00:05:19,000
не баючыся памыліцца. Ці не так?

99
00:05:19,000 --> 00:05:24,000
Я, вядома, не сцвярджаю, што ствараць і памыляцца —адно і тое ж,

100
00:05:24,000 --> 00:05:25,000
аднак нам вядома,

101
00:05:25,000 --> 00:05:28,000
што той, хто не гатовы памыляцца,

102
00:05:28,000 --> 00:05:31,000
няздольны ствараць нешта самабытнае.

103
00:05:31,000 --> 00:05:34,000
Трэба ўмець памыляцца; але калі дзеці вырастаюць,

104
00:05:34,000 --> 00:05:36,000
большасць губляе гэтую здольнасць,

105
00:05:36,000 --> 00:05:39,000
ім становіцца жахліва рабіць памылкі.

106
00:05:39,000 --> 00:05:41,000
Таксама ж працуюць нашы кампаніі —

107
00:05:41,000 --> 00:05:44,000
памылкі не даруюцца.

108
00:05:44,000 --> 00:05:47,000
Дый нашыя дзяржаўныя сістэмы адукацыі

109
00:05:47,000 --> 00:05:50,000
пабудаваны на недапушчальнасці памылак.

110
00:05:50,000 --> 00:05:53,000
У выніку мы адвучваем людзей ад здольнасці

111
00:05:53,000 --> 00:05:56,000
да творчасці. Аднойчы Пікаса сказаў,

112
00:05:56,000 --> 00:05:59,000
што ўсе дзеці нараджаюцца мастакамі;

113
00:05:59,000 --> 00:06:03,000
праблема ў тым, каб застацца мастаком, у працэсе сталення. Я ўпэўнены,

114
00:06:03,000 --> 00:06:05,000
што мы не ўзрошваем свае творчыя здольнасці,

115
00:06:05,000 --> 00:06:08,000
а, хутчэй, вырастаем з іх. Ці, нават, нас ад іх адвучваюць.

116
00:06:08,000 --> 00:06:10,000
Чаму так адбываецца?

117
00:06:10,000 --> 00:06:14,000
Да таго, як мы пераехалі ў Лас-Анджалес недзе пяць год таму,

118
00:06:14,000 --> 00:06:16,000
я жыў у Стрэтфардзе на Эйване ў Брытаніі,

119
00:06:16,000 --> 00:06:20,000
і, як вы можаце сабе ўявіць, па пераездзе мы адразу адчулі сябе як дома.

120
00:06:20,000 --> 00:06:22,000
(Смех) Дакладней,

121
00:06:22,000 --> 00:06:24,000
мы жылі ў мястэчку з назовам Снітэрфілд,

122
00:06:24,000 --> 00:06:26,000
побач са Стрэтфардам. Там нарадзіўся

123
00:06:26,000 --> 00:06:31,000
бацька Шэкспіра. Здзівіліся? Я здзівіўся.

124
00:06:31,000 --> 00:06:33,000
Вы ж ніколі не думалі пра тое, што ў Шэкспіра быў бацька, праўда?

125
00:06:33,000 --> 00:06:35,000
Бо вы ніколі не думалі пра тое,

126
00:06:35,000 --> 00:06:37,000
што Шэкспір некалі быў дзіцёнкам, так?

127
00:06:37,000 --> 00:06:40,000
Сямігадовы Шэкспір? Мне ніколі такое не прыходзіла на розум.

128
00:06:40,000 --> 00:06:42,000
Яму ж было некалі сем гадоў!

129
00:06:42,000 --> 00:06:51,000
Нехта навучай яго ангельскай мове! От некаму давялося!

130
00:06:51,000 --> 00:07:05,000
(Смех) "Дрэнна працаваў на ўроку". Бацька прымушаў яго своечасова класціся спаць,

131
00:07:05,000 --> 00:07:08,000
Шэкспіра! "Ну-ка хуценька ў ложак!" —

132
00:07:08,000 --> 00:07:10,000
казаў ён Вільяму Шэкспіру. "Пакладзі аловак

133
00:07:10,000 --> 00:07:18,000
і перастань так размаўляць. Цябе ніхто не разумее!"

134
00:07:18,000 --> 00:07:23,000
(Смех)

135
00:07:23,000 --> 00:07:26,000
Такім чынам, мы пераехалі са Стрэтфарду ў Лас-Анджалес,

136
00:07:26,000 --> 00:07:30,000
і я трошкі хачу распавесці пра пярэбары.

137
00:07:30,000 --> 00:07:33,000
Мой сын не хацеў ехаць з намі.

138
00:07:33,000 --> 00:07:36,000
У мяне двое дзяцей. Сыну зараз 21, дачцэ – 16.

139
00:07:36,000 --> 00:07:38,000
Ён не хацеў ехаць у Лас-Анджалес. Ему падабалася задума,

140
00:07:38,000 --> 00:07:43,000
але ў Англіі ў яго была дзяўчына. Каханне ўсяго ягонага жыцця, Сара,

141
00:07:43,000 --> 00:07:45,000
ён ведаў яе адзін месяц.

142
00:07:45,000 --> 00:07:48,000
Нагадаю, што яны адзначылі сваю чацвёртую гадавіну,

143
00:07:48,000 --> 00:07:52,000
бо месяц - гэта нямала, калі табе 16 год.

144
00:07:52,000 --> 00:07:54,000
Усю дарогу ён вельмі перажываў,

145
00:07:54,000 --> 00:07:56,000
казаў, што больш ніколі не адшукае сабе такую дзяўчыну, як Сара.

146
00:07:56,000 --> 00:07:58,000
Шчыра кажучы, мы былі хутчэй радыя гэтаму канцу адносінаў,

147
00:07:58,000 --> 00:08:10,000
бо мы вырашылі з'ехаць у першую чаргу з-за яе.

148
00:08:10,000 --> 00:08:13,000
(Смех)

149
00:08:13,000 --> 00:08:16,000
Але калі ты пераязджаеш у Амерыку,

150
00:08:16,000 --> 00:08:18,000
ці ўвогуле падарожнічаеш па розных краінах,

151
00:08:18,000 --> 00:08:22,000
з пункту гледжання іерархіі дысцыплінаў усе адукацыйныя сістэмы зроблены аднолькава.

152
00:08:22,000 --> 00:08:24,000
Усе без выключэння.

153
00:08:24,000 --> 00:08:26,000
Здаецца, што павінны быць адрозненні, але іх няма.

154
00:08:26,000 --> 00:08:29,000
Пануюць заўжды матэматыка і мовазнаўства,

155
00:08:29,000 --> 00:08:31,000
затым ідуць гуманітарныя навукі, а потым ужо мастацтвы,

156
00:08:31,000 --> 00:08:33,000
і так — паўсюль.

157
00:08:33,000 --> 00:08:36,000
Сярод творчых дысцыплінаў

158
00:08:36,000 --> 00:08:38,000
таксама ёсць свая іерархія.

159
00:08:38,000 --> 00:08:40,000
Выяўленчае мастацтва і музыка атрымліваюць прыярытэт

160
00:08:40,000 --> 00:08:43,000
перад тэатрам і харэаграфіяй. Няма такой адукацыйнай сістэмы,

161
00:08:43,000 --> 00:08:45,000
у якой танцавальнае мастацтва

162
00:08:45,000 --> 00:08:48,000
выкладалася б як матэматыка, штодзённа. Чаму?

163
00:08:48,000 --> 00:08:50,000
Чаму б і не? Мне здаецца, што вучыць танцу — важна.

164
00:08:50,000 --> 00:08:53,000
Важна вучыць матэматыцы, але важна вучыць і танчыць.

165
00:08:53,000 --> 00:08:56,000
Дзеці пачынаюць танчыць пры першай мажлівасці, як мы ўсе —

166
00:08:56,000 --> 00:08:59,000
у нас жа ўва ўсіх ёсць рукі і ногі, ці я недачуў, калі на сходзе іх адмянілі?

167
00:08:59,000 --> 00:09:03,000
(Смех) Вось што насамрэч адбываецца:

168
00:09:03,000 --> 00:09:05,000
мы паслядоўна пачынаем навучаць дзіця

169
00:09:05,000 --> 00:09:08,000
ад паясніцы ўгору, затым цэнтрам нашай увагі становіцца ягоная галава,

170
00:09:08,000 --> 00:09:10,000
у асноўным, левая яе частка.

171
00:09:10,000 --> 00:09:14,000
Калі зірнуць на нашу адукацыю з пункту гледжання іншапланецяніна

172
00:09:14,000 --> 00:09:17,000
і запытацца ў саміх сябе, навошта яна існуе,

173
00:09:17,000 --> 00:09:19,000
то, зірнуўшы на вынікі: на тых, хто мае поспех;

174
00:09:19,000 --> 00:09:21,000
на выдатнікаў; на дзяцей,

175
00:09:21,000 --> 00:09:23,000
якія выконваць усё, што ім скажуць —

176
00:09:23,000 --> 00:09:26,000
вы, як іншапланецянін, прыйшлі б да высновы,

177
00:09:26,000 --> 00:09:29,000
што мэтай дзяржаўных сістэм адукацыі па ўсім свеце

178
00:09:29,000 --> 00:09:30,000
з’яўляецца вытворчасць

179
00:09:30,000 --> 00:09:34,000
універсітэцкіх прафесараў. Згодзіцеся?

180
00:09:34,000 --> 00:09:36,000
Вось хто атрымліваецца ў выніку.

181
00:09:37,000 --> 00:09:40,000
А я калісь быў адзін з іх, ато ж! (Смех)

182
00:09:40,000 --> 00:09:44,000
Я нічога не маю супраць прафесуры,

183
00:09:44,000 --> 00:09:48,000
але не варта меркаваць, што гэты клас людзей —паказчык дасягненняў чалавецтва;

184
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
яны проста асобны від,

185
00:09:50,000 --> 00:09:52,000
іншая форма жыцця, варта сказаць, дзіўнаватая.

186
00:09:52,000 --> 00:09:54,000
Я кажу гэта з любоўю.

187
00:09:54,000 --> 00:09:57,000
Большасць вядомых мне прафесараў —

188
00:09:57,000 --> 00:10:00,000
не ўсе, але большасць — жывуць унутры сваёй галавы.

189
00:10:00,000 --> 00:10:02,000
Там, наверсе, у асноўным у левай частцы.

190
00:10:02,000 --> 00:10:06,000
Яны бесцялесныя, практычна літаральна.

191
00:10:06,000 --> 00:10:08,000
Яны разглядаюць цела

192
00:10:08,000 --> 00:10:17,000
ў якасці сродку транспарціроўкі галавы. Ну не?

193
00:10:17,000 --> 00:10:24,000
(Смех) Цела для іх — спосаб дастаўкі галавы на паседжанні.

194
00:10:24,000 --> 00:10:27,000
Калі вам спатрэбіцца доказ таго, што магчыма існаваць

195
00:10:27,000 --> 00:10:30,000
па-за сваім целам, завітайце на канферэнцыю

196
00:10:30,000 --> 00:10:32,000
пажылых вучоных

197
00:10:32,000 --> 00:10:35,000
і схадзіце на танцы ў апошні вечар.

198
00:10:35,000 --> 00:10:39,000
(Смех) Вы ўбачыце, як дарослыя мужчыны і жанчыны

199
00:10:39,000 --> 00:10:43,000
карэчацца, не трапляючы ў рытм,

200
00:10:43,000 --> 00:10:47,000
як яны чакаюць заканчэння танцаў, каб прыйсці дадому і напісаць пра ўсё гэта артыкул.

201
00:10:47,000 --> 00:10:53,000
Ідэал нашай адукацыйнай сістэмы — вучоны,

202
00:10:53,000 --> 00:10:56,000
і на гэта ёсць нагода.

203
00:10:56,000 --> 00:10:58,000
Дзяржаўныя сістэмы адукацыі былі пабудаваныя

204
00:10:58,000 --> 00:11:00,000
ў дзевятнаццатым стагоддзі практычна на пустым месцы.

205
00:11:00,000 --> 00:11:03,000
Яны былі прыстасаваныя

206
00:11:03,000 --> 00:11:04,000
да патрэбаў індустрыяльнай рэвалюцыі.

207
00:11:04,000 --> 00:11:07,000
Іерархія дысцыплінаў пабудаваная на двух слупах.

208
00:11:07,000 --> 00:11:11,000
Па-першае, высокі прыярытэт атрымліваюць дысцыпліны,

209
00:11:11,000 --> 00:11:13,000
карысныя для набыцця працоўных навыкаў.

210
00:11:13,000 --> 00:11:15,000
У школе вас напэўна мякка адцягвалі ад цікавых вам урокаў,

211
00:11:15,000 --> 00:11:17,000
у якасці прычыны выкарыстоўваючы тое, што вы ніколі

212
00:11:17,000 --> 00:11:20,000
не можаце зрабіць іх сваёй прафесіяй:

213
00:11:20,000 --> 00:11:22,000
"Не займайся музыкай, ты ніколі не станеш музыкам,

214
00:11:22,000 --> 00:11:24,000
не малюй, ты ніколі не станеш мастаком."

215
00:11:25,000 --> 00:11:29,000
Неблагая парада, але абсалютна памылковая.

216
00:11:29,000 --> 00:11:30,000
Зараз такі стан рэчаў па ўсім свеце змяняецца.

217
00:11:30,000 --> 00:11:33,000
Па-другое, справа ў навуковай дзейнасці, якая стала для нас

218
00:11:33,000 --> 00:11:34,000
прыкладам інтэлектуальных здольнасцяў,

219
00:11:34,000 --> 00:11:37,000
бо ўніверсітэты распрацавалі сістэму адукацыі на свой капыл.

220
00:11:37,000 --> 00:11:39,000
Калі ўдумацца,

221
00:11:39,000 --> 00:11:41,000
дзяржаўная адукацыйная сістэма — гэта расцягнуты працэс

222
00:11:41,000 --> 00:11:43,000
паступлення ва ўніверсітэт.

223
00:11:43,000 --> 00:11:46,000
У выніку вельмі таленавітыя, здольныя і творчыя людзі

224
00:11:46,000 --> 00:11:48,000
не лічаць сябе такімі,

225
00:11:48,000 --> 00:11:50,000
бо ніхто ні кроплі не шанаваў тыя школьныя прадметы,

226
00:11:50,000 --> 00:11:54,000
якія ім лёгка даваліся. Некаторыя прадметы ўвогуле таўраваліся.

227
00:11:54,000 --> 00:11:56,000
Але, як мне падаецца, так пряцягвацца не можа.

228
00:11:56,000 --> 00:11:58,000
За наступныя 30 гадоў, калі верыць ЮНЕСКА,

229
00:11:58,000 --> 00:12:01,000
універсітэты выпусцяць больш людзей,

230
00:12:01,000 --> 00:12:03,000
чым за ўсю гісторыю чалавецтва.

231
00:12:03,000 --> 00:12:05,000
Усё гэта — сукупнасць фактараў,

232
00:12:05,000 --> 00:12:07,000
пра якія мы казалі раней:

233
00:12:07,000 --> 00:12:10,000
уплыў тэхналогіі на прафесійную дзейнасць, дэмаграфія

234
00:12:10,000 --> 00:12:12,000
і вялізарны прырост насельніцтва.

235
00:12:12,000 --> 00:12:15,000
І раптам дыплом зробіцца нічога не варты, так?

236
00:12:15,000 --> 00:12:19,000
У час майго студэнцтва, калі ў цябе быў дыплом, у цябе была праца,

237
00:12:19,000 --> 00:12:22,000
а калі працы не было, то толькі таму, што табе не хацелася працаваць.

238
00:12:22,000 --> 00:12:25,000
А мне, шчыра кажучы, не хацелася працаваць. (Смех)

239
00:12:25,000 --> 00:12:30,000
Зараз жа студэнты адразу пасля выпуску

240
00:12:30,000 --> 00:12:31,000
вяртаюцца дамоў гуляць у відэагульні,

241
00:12:31,000 --> 00:12:34,000
бо там, дзе раней хапала 5 год ва ўніверсіцеце, цяпер патрабуюць 6-7,

242
00:12:34,000 --> 00:12:37,000
а дзе патрабавалі 6-7 — цяпер трэба быць кандыдатам навук.

243
00:12:37,000 --> 00:12:39,000
Інфляцыя адукацыі —

244
00:12:39,000 --> 00:12:41,000
прыкмета таго, што ўся адукацыйная структура

245
00:12:41,000 --> 00:12:43,000
трасецца ў нас пад нагамі. Мы павінны пераасэнсаваць

246
00:12:43,000 --> 00:12:44,000
сваё ўяўленне пра розум.

247
00:12:44,000 --> 00:12:46,000
Мы ведаем тры рэчы пра розум:

248
00:12:46,000 --> 00:12:49,000
па-першае, ён разнастайны. Мы думаем таксама,

249
00:12:49,000 --> 00:12:51,000
як і ўспрымаем, то бок зрокавымі вобразамі,

250
00:12:51,000 --> 00:12:54,000
гукамі і тактыльнымі адчуваннямі;

251
00:12:54,000 --> 00:12:57,000
мы разважаем абстрактна, разважаем праз рух.

252
00:12:57,000 --> 00:12:59,000
Па-другое, розум зменлівы.

253
00:12:59,000 --> 00:13:02,000
Як вы даведаліся ўчора з шэрагу прэзентацый,

254
00:13:02,000 --> 00:13:05,000
мяркуючы па абмене інфармацыяй унутры галаўных мазгоў,

255
00:13:05,000 --> 00:13:07,000
яны не падзелены на незалежныя скрыні ,

256
00:13:07,000 --> 00:13:10,000
розум узаемадзейнічае паміж усімі часткамі.

257
00:13:10,000 --> 00:13:13,000
Акты творчасці, якія я вызначаю

258
00:13:13,000 --> 00:13:15,000
як працэс узнікнення новых, вытворчых і карысных ідэй,

259
00:13:15,000 --> 00:13:18,000
узнікаюць у выніку ўзаемадзеяння

260
00:13:18,000 --> 00:13:21,000
прынцыпова розных спосабаў спазнання свету.

261
00:13:21,000 --> 00:13:23,000
Мозг наўмысна... Дарэчы,

262
00:13:23,000 --> 00:13:26,000
існуе нэрвовы вузел, які аб'ядноўвае два паўшар'і мозгу,

263
00:13:26,000 --> 00:13:28,000
ён называецца мазолістым целам. У жанчын ён таўсцейшы.

264
00:13:28,000 --> 00:13:30,000
Падхопліваючы сказанае Хэлен учора, рызыкну дапусціць,

265
00:13:30,000 --> 00:13:34,000
што менавіта таму жанчыны лепш спраўляюцца

266
00:13:34,000 --> 00:13:36,000
з некалькімі справамі адначасова.

267
00:13:36,000 --> 00:13:39,000
Існуе маса доследаў, але я ведаю па сабе:

268
00:13:39,000 --> 00:13:41,000
калі мая жонка дома нешта гатуе —

269
00:13:41,000 --> 00:13:45,000
на шчасце, гэта рэдкасць —(Смех)

270
00:13:45,000 --> 00:13:48,000
яна адначасова — не, з нечым яна цудоўна спраўляецца —

271
00:13:48,000 --> 00:13:50,000
дык вось яна адначасова

272
00:13:50,000 --> 00:13:52,000
размяўляе з некім па тэлефоне,

273
00:13:52,000 --> 00:13:55,000
размяўляе з дзецьмі, фарбуе столі,

274
00:13:55,000 --> 00:13:58,000
робіць аперацыю на адкрытым сэрцы...

275
00:13:58,000 --> 00:14:01,000
Калія я гатую, дзверы зачыненыя, дзяцей у пакоі няма,

276
00:14:01,000 --> 00:14:04,000
тэлефон маўчыць. Калі ўваходзіць жонка, я злуюся,

277
00:14:04,000 --> 00:14:17,000
кажу ёй: "Тэры, я, калі што, спрабую падсмажыць яйка, можа хопіць мне замінаць?" (Смех)

278
00:14:17,000 --> 00:14:19,000
Вы ж ведаеце гэта выказванне,

279
00:14:19,000 --> 00:14:22,000
пра дрэва, якое падае сярод пустога лесу.

280
00:14:22,000 --> 00:14:25,000
Калі ніхто не чуў гуку, ці ўпала дрэва насамрэч?

281
00:14:25,000 --> 00:14:28,000
Кагадзе я ўбачыў выдатную цішотку з надпісам: "Калі мужчына

282
00:14:28,000 --> 00:14:31,000
размаўляе ў лесе і яго не чуе ніводная жанчына,

283
00:14:31,000 --> 00:14:40,000
ён і тут неправы?" (Смех)

284
00:14:40,000 --> 00:14:42,000
І трэцяе, што я хачу сказаць пра розум,

285
00:14:43,000 --> 00:14:45,000
у кожнага ён свой. Я зараз працую над новай кніжкай

286
00:14:45,000 --> 00:14:47,000
пад назваю "Адкрыццё". Яна заснавана на серыі інтэрв'ю,

287
00:14:47,000 --> 00:14:49,000
прысвечаных таму, як людзі раскрывалі ў сабе талент.

288
00:14:49,000 --> 00:14:51,000
Я ўражаны тым, як людзі праходзяць гэты шлях.

289
00:14:51,000 --> 00:14:54,000
Да кнігі мяне падштурхнула размова

290
00:14:54,000 --> 00:14:56,000
з цудоўнай жанчынай, пра якую большасць людзей

291
00:14:56,000 --> 00:14:58,000
ніколі не чула, яе завуць Джыліян Лін.

292
00:14:58,000 --> 00:15:00,000
Нехта з вас яе ведае. Яна харэограф,

293
00:15:00,000 --> 00:15:02,000
і кожны ведае тое, што яна паставіла.

294
00:15:02,000 --> 00:15:04,000
Гэта мюзіклы "Каты" і "Здань оперы".

295
00:15:04,000 --> 00:15:08,000
Яна цудоўная. У Англіі я быў у радзе праўлення Каралеўскага балету,

296
00:15:08,000 --> 00:15:10,000
што, здаецца, відавочна.

297
00:15:10,000 --> 00:15:12,000
Аднойчы за абедам я спытаў у Джыліян,

298
00:15:12,000 --> 00:15:14,000
як яна стала танцоркай. Яна распавяла,

299
00:15:14,000 --> 00:15:16,000
што ў школе яе лічылі безнадзейнай.

300
00:15:16,000 --> 00:15:19,000
Гэта было ў 30-х. Настаўнікі са школы напісалі яе бацькам

301
00:15:19,000 --> 00:15:21,000
цэдулку, у якой казалася,

302
00:15:21,000 --> 00:15:23,000
што ў дзяўчынкі парушэнні працэсу навучання. Яна не магла засяродзіцца,

303
00:15:23,000 --> 00:15:25,000
пастаянна ёрзала. Зараз бы сказалі,

304
00:15:25,000 --> 00:15:29,000
што ў яе сіндром дэфіцыту ўвагі. Але ў 1930-ыя гады

305
00:15:29,000 --> 00:15:32,000
ніхто не ведаў пра такі сіндром,

306
00:15:32,000 --> 00:15:35,000
такім дыягназам нельга было прыкрыцца. (Смех)

307
00:15:35,000 --> 00:15:39,000
Ніхто не ведаў, што такі від разладжання нават існуе.

308
00:15:39,000 --> 00:15:43,000
Дык вось, яе адвялі да лекара. Пакой, аздоблены дубовымі панэлямі,

309
00:15:43,000 --> 00:15:46,000
яна прыйшла туды з маці,

310
00:15:46,000 --> 00:15:49,000
яе пасадзілі ў фатэль у дальні кут пакою,

311
00:15:49,000 --> 00:15:51,000
дзе яна праседзела, падклаўшы далоні пад ногі

312
00:15:51,000 --> 00:15:53,000
цэлых дваццаць хвілін, пакуль доктар размаўляў

313
00:15:53,000 --> 00:15:57,000
пра яе праблемы ў школе.

314
00:15:57,000 --> 00:15:59,000
Яна ўсім замінала,

315
00:15:59,000 --> 00:16:01,000
несвоечасова здавала хатняе заданне,

316
00:16:01,000 --> 00:16:04,000
і гэтак далей. 8-гадовае дзіця. У рэшце рэшт доктар сеў побач з Джыліян

317
00:16:04,000 --> 00:16:06,000
і сказаў ёй, што выслухаў яе маці,

318
00:16:06,000 --> 00:16:08,000
асэнсаваў усе праблемы Джыліян,

319
00:16:08,000 --> 00:16:10,000
але цяпер хацеў бы пагутарыць з яе маці сам-насам.

320
00:16:10,000 --> 00:16:13,000
Ён папрасіў Джыліян пачакаць трошачкі,

321
00:16:13,000 --> 00:16:15,000
і выйшаў разам з маці з пакою.

322
00:16:15,000 --> 00:16:17,000
Перад тым, як пайсці, ён уключыў радыё,

323
00:16:17,000 --> 00:16:19,000
якое стаяла на стале. Як толькі дарослыя пайшлі,

324
00:16:19,000 --> 00:16:21,000
доктар папрасіў маці Джыліян

325
00:16:21,000 --> 00:16:24,000
зірнуць на тое, чым займаецца дачка.

326
00:16:24,000 --> 00:16:28,000
Тая адразу ж ускочыла на ногі і пачала рухацца ў такт з музыкай.

327
00:16:28,000 --> 00:16:30,000
Доктар і маці Джыліян паглядзелі на гэта некалькі хвілінаў,

328
00:16:30,000 --> 00:16:33,000
потым доктар павярнуўся і сказаў:

329
00:16:33,000 --> 00:16:37,000
"Місіз Лін, Джыліян не хворая. Яна танцоўшчыца.

330
00:16:37,000 --> 00:16:39,000
Аддайце яе ў харэаграфічную школу."

331
00:16:39,000 --> 00:16:41,000
Я спытаў, што было далей.

332
00:16:41,000 --> 00:16:44,000
Яна распавяла, што мама паслухалася парады лекара

333
00:16:44,000 --> 00:16:46,000
і што гэта было цудоўна. Яны ўвайшлі ў пакой,

334
00:16:46,000 --> 00:16:49,000
дзе былі людзі, падобныя да Джыліян, круцёлкі,

335
00:16:49,000 --> 00:16:52,000
людзі, якім, каб думаць, трэба было рухацца.

336
00:16:52,000 --> 00:16:54,000
Яны вучыліся балету, стэпу, джазаваму стылю,

337
00:16:54,000 --> 00:16:56,000
займаліся мадэрнам і сучасным танцам.

338
00:16:56,000 --> 00:16:59,000
З цягам часу яе прынялі ў Каралеўскую балетную школу,

339
00:16:59,000 --> 00:17:01,000
яна стала салісткай, зрабіла выдатную кар'еру

340
00:17:01,000 --> 00:17:03,000
у Каралеўскай балетнай трупе. З цягам часу яна скончыла

341
00:17:03,000 --> 00:17:05,000
Каралеўскую балетную школу

342
00:17:05,000 --> 00:17:08,000
і заснавала ўласную трупу

343
00:17:08,000 --> 00:17:11,000
пад назвайТанцавальная кампанія Джыліян Лін,

344
00:17:11,000 --> 00:17:13,000
і сустрэла Эндру Лойда Вэбера. Джыліян зрабіла

345
00:17:13,000 --> 00:17:18,000
адны з самых вядомых музычных

346
00:17:18,000 --> 00:17:21,000
пастановак у гісторыі, прынесла радасць мільёнам людзей,

347
00:17:21,000 --> 00:17:25,000
і стала мульціміліянеркай. А іншы лекар

348
00:17:25,000 --> 00:17:27,000
мог бы пасадзіць яе на таблеткі і прымусіць супакоіцца.

349
00:17:27,000 --> 00:17:30,000
Цяпер я думаю... (Воплескі) Я думаю, усё зводзіцца да аднаго:

350
00:17:30,000 --> 00:17:32,000
Эл Гор нядаўна чытаў лекцыю

351
00:17:32,000 --> 00:17:35,000
пра экалогію і рэвалюцыю, якая пачалася з кнігі Рэйчал Карсан.

352
00:17:35,000 --> 00:17:39,000
Я мяркую, што наша адзіная надзея на будучыню —

353
00:17:39,000 --> 00:17:42,000
прыняць новую канцэпцыю экалогіі чалавека,

354
00:17:42,000 --> 00:17:46,000
такую, унутры якой мы пачалі б пераасэнсаванне

355
00:17:46,000 --> 00:17:48,000
багацця чалавечых здольнасцяў.

356
00:17:48,000 --> 00:17:52,000
Наша адукацыйная сістэма спустошыла нашы розумы,

357
00:17:52,000 --> 00:17:54,000
як мы спусташаем нетры Зямлі, пераследуючы мэты ўзбагачэння.

358
00:17:54,000 --> 00:17:57,000
Але мы не можам карыстацца такой сістэмай і надалей.

359
00:17:57,000 --> 00:18:00,000
Мы павінны пераасэнсаваць асноўныя прынцыпы

360
00:18:00,000 --> 00:18:02,000
навучання нашых дзяцей.

361
00:18:02,000 --> 00:18:06,000
Ёнас Салк аднойчы сказаў: "Калі б ўсе казюркі зніклі

362
00:18:06,000 --> 00:18:09,000
з твару Зямлі,

363
00:18:09,000 --> 00:18:12,000
праз 50 гадоў планета стала б нежывой.

364
00:18:12,000 --> 00:18:15,000
Калі б ўсе людзі зніклі з твару Зямлі,

365
00:18:15,000 --> 00:18:19,000
праз 50 гадоў усе другія формы жыцця паспяхова развіліся б."

366
00:18:19,000 --> 00:18:21,000
Ягоная праўда.

367
00:18:21,000 --> 00:18:24,000
TED — гэта даніна павагі чалавечаму ўяўленню.

368
00:18:24,000 --> 00:18:28,000
Мы павінны імкнуцца разумна карыстацца

369
00:18:28,000 --> 00:18:31,000
гэтым дарам, каб пазбегнуць негатыўнага развіцця падзей,

370
00:18:31,000 --> 00:18:34,000
пра які шла гутарка. Адзінае выйсце для нас —

371
00:18:35,000 --> 00:18:38,000
шанаваць разнастайнасць нашых творчых здольнасцяў,

372
00:18:38,000 --> 00:18:40,000
і шанаваць нашых дзяцей, бо

373
00:18:40,000 --> 00:18:43,000
яны — наша надзея. Мы павінны вучыць іх цэласна,

374
00:18:43,000 --> 00:18:46,000
толькі так у іх атрымаецца існаваць у будучыні,

375
00:18:46,000 --> 00:18:49,000
якую, заўважу, мы можам і не заспець,

376
00:18:49,000 --> 00:18:52,000
але яны ўбачаць абавязкова. А мы павінны

377
00:18:52,000 --> 00:18:54,000
дапамагчы ім сфарміраваць яе. Дзякуй за ўвагу.