1
00:00:00,728 --> 00:00:03,304
Όταν σκεφτόμαστε τις έννοιες
προκατάληψη και μεροληψία

2
00:00:03,304 --> 00:00:05,878
τείνουμε να φανταζόμαστε
ανόητους και κακούς ανθρώπους

3
00:00:05,878 --> 00:00:07,895
να κάνουν ανόητες και σατανικές πράξεις

4
00:00:07,895 --> 00:00:10,231
και αυτή η ιδέα συνοψίζεται όμορφα

5
00:00:10,231 --> 00:00:12,468
από τον Βρετανό κριτικό Γουίλιαμ Χάζλιτ

6
00:00:12,468 --> 00:00:15,396
που έγραψε το «Η προκατάληψη
είναι το παιδί της άγνοιας».

7
00:00:15,396 --> 00:00:17,584
Θα προσπαθήσω να σας πείσω τώρα

8
00:00:17,584 --> 00:00:19,239
ότι αυτό είναι λανθασμένο.

9
00:00:19,239 --> 00:00:21,006
Θα ήθελα να δοκιμάσω να σας πείσω

10
00:00:21,006 --> 00:00:22,640
ότι η προκατάληψη και η μεροληψία

11
00:00:22,640 --> 00:00:25,763
είναι έννοιες φυσιολογικές,
συχνά λογικές

12
00:00:25,763 --> 00:00:27,792
και συχνά είναι ακόμα και ηθικές.

13
00:00:27,792 --> 00:00:30,022
Πιστεύω ότι μόλις το καταλάβουμε αυτό

14
00:00:30,022 --> 00:00:32,689
θα είμαστε σε καλύτερη θέση να καταλάβουμε

15
00:00:32,689 --> 00:00:33,844
πότε σφάλουν,

16
00:00:33,844 --> 00:00:35,382
πότε θα έχουν φοβερές συνέπειες.

17
00:00:35,382 --> 00:00:37,600
Θα ξέρουμε καλύτερα τι να κάνουμε

18
00:00:37,600 --> 00:00:39,423
όταν συμβεί κάτι τέτοιο.

19
00:00:39,423 --> 00:00:41,611
Aς αρχίσουμε λοιπόν με τα στερεότυπα.

20
00:00:41,611 --> 00:00:44,620
Με βλέπετε, ξέρετε το όνομά μου
και κάποια στοιχεία για μένα

21
00:00:44,620 --> 00:00:46,515
και μπορείτε να κάνετε
κάποιες κρίσεις.

22
00:00:46,515 --> 00:00:49,893
Μπορείτε να μαντέψετε την εθνικότητά μου

23
00:00:49,893 --> 00:00:52,224
τις πολιτικές και θρησκευτικές
πεποιθήσεις μου,

24
00:00:52,224 --> 00:00:54,720
και συνήθως οι κρίσεις είναι ακριβείς.

25
00:00:54,720 --> 00:00:56,750
Είμαστε πολύ καλοί στα συμπεράσματα

26
00:00:56,750 --> 00:00:58,348
και είμαστε καλοί σε αυτό

27
00:00:58,348 --> 00:01:01,180
γιατί η ικανότητά μας
να δημιουργούμε στερεότυπα

28
00:01:01,180 --> 00:01:04,009
δεν αποτελεί κάποια 
αυθαίρετη ιδιορρυθμία του νου

29
00:01:04,009 --> 00:01:06,756
αλλά μάλλον είναι 
μια συγκεκριμένη υποπερίπτωση

30
00:01:06,756 --> 00:01:08,380
μιας πιο γενικής διαδικασίας.

31
00:01:08,380 --> 00:01:09,695
Δηλαδή έχουμε εμπειρία

32
00:01:09,695 --> 00:01:11,398
από καταστάσεις και ανθρώπους

33
00:01:11,398 --> 00:01:12,883
που ταξινομούμε σε κατηγορίες

34
00:01:12,883 --> 00:01:15,162
και από τα βιώματά μας
μπορούμε να γενικεύσουμε

35
00:01:15,162 --> 00:01:17,467
για νέες περιπτώσεις
σε αυτές τις κατηγορίες.

36
00:01:17,467 --> 00:01:19,827
Λοιπόν, όλοι εδώ έχετε αρκετή πείρα

37
00:01:19,827 --> 00:01:22,085
από καρέκλες, μήλα και σκυλιά,

38
00:01:22,085 --> 00:01:23,146
και με βάση αυτά,

39
00:01:23,146 --> 00:01:26,047
θα βλέπατε άγνωστα παραδείγματα
και θα κάνατε υποθέσεις,

40
00:01:26,047 --> 00:01:28,249
θα κάθεστε στην καρέκλα να φάτε το μήλο

41
00:01:28,249 --> 00:01:30,035
και ο σκύλος θα γάβγιζε.

42
00:01:30,035 --> 00:01:31,757
Όμως μπορεί να κάνουμε λάθος.

43
00:01:31,757 --> 00:01:33,747
Η καρέκλα μπορεί να έσπαγε
όταν κάθεστε.

44
00:01:33,747 --> 00:01:36,346
το μήλο να 'ταν δηλητηριασμένο,
ο σκύλος να μην γάβγιζε.

45
00:01:36,346 --> 00:01:38,880
Και όντως,
η σκυλίτσα μου η Τέσσυ δεν γαβγίζει.

46
00:01:38,880 --> 00:01:41,411
Κατά κύριο λόγο όμως, 
είμαστε καλοί σε κάτι τέτοιο.

47
00:01:41,411 --> 00:01:43,066
Συνήθως κάνουμε σωστές υποθέσεις

48
00:01:43,066 --> 00:01:45,385
και στον κοινωνικό και στον ιδιωτικό βίο.

49
00:01:45,385 --> 00:01:46,881
Εάν δεν τα καταφέρναμε

50
00:01:46,881 --> 00:01:50,367
να υποθέσουμε τι θα συμβεί σε
νέες καταστάσεις που συναντάμε,

51
00:01:50,367 --> 00:01:52,040
δεν θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε.

52
00:01:52,040 --> 00:01:54,842
Μάλιστα ο Χάζλιτ,
στο υπέροχο δοκίμιό του,

53
00:01:54,842 --> 00:01:56,083
παραδέχεται ότι:

54
00:01:56,083 --> 00:01:58,708
«Χωρίς τη βοήθεια της προκατάληψης
και της συνήθειας,

55
00:01:58,708 --> 00:02:00,949
δε θα ήμουν σε θέση
να διασχίσω την αίθουσα,

56
00:02:00,949 --> 00:02:03,334
δε θα ήξερα πως να φερθώ
σε καμία περίσταση,

57
00:02:03,334 --> 00:02:06,916
ούτε τι να νιώσω
σε οποιαδήποτε σχέση στη ζωή».

58
00:02:07,306 --> 00:02:09,174
Τώρα ας εξετάσουμε τη μεροληψία.

59
00:02:09,174 --> 00:02:10,886
Μερικές φορές χωρίζουμε τον κόσμο

60
00:02:10,886 --> 00:02:13,934
σε «εμάς» και «αυτούς»,
στους εντός και τους εκτός ομάδας,

61
00:02:13,934 --> 00:02:15,348
και ενίοτε όταν το κάνουμε,

62
00:02:15,348 --> 00:02:16,707
ξέρουμε ότι σφάλουμε

63
00:02:16,707 --> 00:02:18,361
και σαν να ντρεπόμαστε λίγο.

64
00:02:18,361 --> 00:02:20,138
Όμως άλλες φορές νιώθουμε περήφανοι.

65
00:02:20,138 --> 00:02:21,498
Το αναγνωρίζουμε ανοικτά.

66
00:02:21,498 --> 00:02:23,286
Το αγαπημένο μου σχετικό παράδειγμα

67
00:02:23,286 --> 00:02:25,011
είναι μια ερώτηση του κοινού

68
00:02:25,011 --> 00:02:28,124
από δημόσιο διάλογο Ρεπουμπλικανών 
ενόψει των τελευταίων εκλογών.

69
00:02:28,124 --> 00:02:31,354
(Βίντεο) Άντερσον Κούπερ:
Φτάνουμε στην ερώτηση από την αίθουσα

70
00:02:31,354 --> 00:02:34,253
για την παροχή εξωτερικής βοήθειας;
Παρακαλώ, κυρία μου.

71
00:02:34,253 --> 00:02:36,705
Γυναίκα: Ο Αμερικανικός λαός υποφέρει

72
00:02:36,705 --> 00:02:39,166
στην πατρίδα μας αυτή τη στιγμή.

73
00:02:39,166 --> 00:02:42,507
Γιατί συνεχίζουμε να στέλνουμε
βοήθεια στο εξωτερικό

74
00:02:42,507 --> 00:02:43,940
σε άλλες χώρες

75
00:02:43,940 --> 00:02:47,130
ενώ χρειαζόμαστε κάθε δυνατή
βοήθεια για εμάς τους ίδιους;

76
00:02:47,635 --> 00:02:49,962
ΑΚ: Κυβερνήτη Πέρρυ, 
τι έχετε να πείτε για αυτό;

77
00:02:49,962 --> 00:02:51,303
(Χειροκρότημα)

78
00:02:51,303 --> 00:02:53,463
Ρικ Πέρρυ: Βεβαίως, πιστεύω ότι...

79
00:02:53,463 --> 00:02:55,305
Πωλ Μπλούμ: Όλα τα άτομα επί σκηνής

80
00:02:55,305 --> 00:02:57,300
συμμερίζονταν τη βάση της ερώτησης,

81
00:02:57,300 --> 00:02:59,232
ότι ως Αμερικανοί,
πρέπει να νοιαζόμαστε

82
00:02:59,232 --> 00:03:01,511
περισσότερο για εμάς
παρά για άλλους ανθρώπους.

83
00:03:01,511 --> 00:03:04,202
Πράγματι, γενικά οι άνθρωποι ταλαντεύονται

84
00:03:04,202 --> 00:03:07,690
από συναισθήματα αλληλεγγύης, αφοσίωσης,
υπερηφάνειας και πατριωτισμού,

85
00:03:07,690 --> 00:03:10,349
για την πατρίδα τους ή
για την εθνοτική τους ομάδα.

86
00:03:10,349 --> 00:03:13,559
Ασχέτως πολιτικών πιστεύω,
πολλοί είναι περήφανοι ως Αμερικανοί

87
00:03:13,559 --> 00:03:15,794
και ευνοούν τους Αμερικανούς 
από άλλες χώρες.

88
00:03:15,794 --> 00:03:18,587
Κάτοικοι άλλων χωρών
νιώθουν το ίδιο για την πατρίδα τους

89
00:03:18,587 --> 00:03:20,960
και εμείς επίσης
για την εθνοτική μας καταγωγή.

90
00:03:20,960 --> 00:03:22,761
Βέβαια, κάποιοι ίσως το απορρίπτετε.

91
00:03:22,761 --> 00:03:24,717
Κάποιοι μπορεί να είστε τόσο κοσμοπολίτες

92
00:03:24,717 --> 00:03:27,009
ώστε να πιστεύετε ότι
η εθνότητα και η ιθαγένεια

93
00:03:27,009 --> 00:03:29,126
δεν πρέπει να ασκούν καμία ηθική επιρροή.

94
00:03:29,126 --> 00:03:31,715
Αλλά ακόμη και εσείς
οι καλλιεργημένοι αποδέχεστε

95
00:03:31,715 --> 00:03:33,403
ότι θα πρέπει να υπάρχει μια έλξη

96
00:03:33,403 --> 00:03:36,348
προς την έσω-ομάδα
στον τομέα των φίλων και της οικογένειας

97
00:03:36,348 --> 00:03:37,880
από τα κοντινά σας πρόσωπα,

98
00:03:37,880 --> 00:03:39,890
και έτσι ακόμη και εσείς κάνετε διάκριση

99
00:03:39,890 --> 00:03:40,998
σε «Εμάς» και «Αυτούς».

100
00:03:40,998 --> 00:03:43,810
Τώρα αυτή η διάκριση
είναι αρκετά φυσιολογική

101
00:03:43,810 --> 00:03:46,076
και συχνά αρκετά ηθική,
αλλά μπορεί να εκτραπεί,

102
00:03:46,076 --> 00:03:48,374
και αυτό αποτέλεσε μέρος της έρευνας

103
00:03:48,374 --> 00:03:51,136
του μεγάλου κοινωνικού 
ψυχολόγου Χένρι Τάιζφελ.

104
00:03:51,136 --> 00:03:53,791
Ο Τάιζφελ γεννήθηκε στην Πολωνία το 1919.

105
00:03:53,791 --> 00:03:55,956
Έφυγε για σπουδές
σε πανεπιστήμια της Γαλλίας,

106
00:03:55,956 --> 00:03:58,837
επειδή ως Εβραίος, αποκλειόταν
από πανεπιστήμιο της Πολωνίας

107
00:03:58,837 --> 00:04:00,963
και μετά κατατάχθηκε στον Γαλλικό στρατό

108
00:04:00,963 --> 00:04:02,278
στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

109
00:04:02,278 --> 00:04:04,068
Συνελήφθη και κατέληξε

110
00:04:04,068 --> 00:04:06,343
σε ένα στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου,

111
00:04:06,343 --> 00:04:08,162
και ήταν τρομακτική περίοδος γι' αυτόν,

112
00:04:08,162 --> 00:04:09,962
διότι εάν αποκαλυπτόταν ως Εβραίος,

113
00:04:09,962 --> 00:04:11,957
θα μεταφερόταν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης

114
00:04:11,957 --> 00:04:13,625
όπου πιθανότατα δεν θα επιβίωνε.

115
00:04:13,625 --> 00:04:15,850
Πράγματι, μετά τον πολέμο
που απελευθερώθηκε

116
00:04:15,850 --> 00:04:18,523
οι περισσότεροι φίλοι και
η οικογένειά του ήταν νεκροί.

117
00:04:18,523 --> 00:04:20,495
Ασχολήθηκε με διάφορες δραστηριότητες.

118
00:04:20,495 --> 00:04:22,374
Βοήθησε ορφανά πολέμου.

119
00:04:22,374 --> 00:04:23,974
Εντούτοις είχε διαρκές ενδιαφέρον

120
00:04:23,974 --> 00:04:25,886
για τη διερεύνηση της προκατάληψης,

121
00:04:25,886 --> 00:04:28,268
έτσι όταν διατέθηκε
υποτροφία για τα στερεότυπα

122
00:04:28,268 --> 00:04:29,910
από σημαντικό Βρετανικό φορέα,

123
00:04:29,910 --> 00:04:31,520
υπέβαλε αίτηση και την κέρδισε.

124
00:04:31,520 --> 00:04:33,649
Τότε ξεκίνησε μια εκπληκτική καριέρα.

125
00:04:33,649 --> 00:04:36,206
Αυτό που ξεκίνησε
την καριέρα του ήταν η διαπίστωση

126
00:04:36,206 --> 00:04:38,928
ότι η αντίληψη των περισσότερων ανθρώπων
για το Ολοκαύτωμα

127
00:04:38,928 --> 00:04:40,215
ήταν λανθασμένη.

128
00:04:40,215 --> 00:04:42,138
Πολλοί άνθρωποι εκείνη την εποχή

129
00:04:42,138 --> 00:04:44,685
θεωρούσαν ότι το Ολοκαύτωμα
κάπως αντιπροσώπευε

130
00:04:44,685 --> 00:04:47,308
ένα τραγικό λάθος εκ μέρους των Γερμανών,

131
00:04:47,308 --> 00:04:51,179
κάποιο γενετικό ελάττωμα
ή αυταρχική προσωπικότητα.

132
00:04:51,179 --> 00:04:53,276
Και ο Τάιζφελ το απέρριπτε.

133
00:04:53,276 --> 00:04:55,695
Έλεγε ότι αυτό που βλέπουμε 
στο Ολοκαύτωμα

134
00:04:55,695 --> 00:04:58,061
είναι απλώς μια υπερβολή

135
00:04:58,061 --> 00:05:00,049
φυσιολογικών ψυχολογικών διεργασιών

136
00:05:00,049 --> 00:05:01,882
που συμβαίνουν σε όλους μας.

137
00:05:01,882 --> 00:05:04,567
Για να το διερευνήσει,
έκανε μια σειρά κλασικές μελέτες

138
00:05:04,567 --> 00:05:06,098
σε Βρετανούς εφήβους.

139
00:05:06,098 --> 00:05:07,388
Σε μία από τις μελέτες,

140
00:05:07,388 --> 00:05:09,842
έκανε διάφορες ερωτήσεις
στους Βρετανούς εφήβους

141
00:05:09,842 --> 00:05:12,100
και μετά με βάση τις απαντήσεις τους,
τους είπε:

142
00:05:12,100 --> 00:05:13,518
«Κοίταξα τις απαντήσεις σας

143
00:05:13,518 --> 00:05:15,562
και με βάση αυτές αποφάσισα ότι»

144
00:05:15,562 --> 00:05:17,435
είπε στους μισούς από αυτούς,

145
00:05:17,435 --> 00:05:20,727
«είτε λατρεύετε τον ζωγράφο 
Καντίνσκι και τα έργα του,

146
00:05:20,727 --> 00:05:23,743
ή ότι λατρεύετε τον Κλέε και τα έργα του.»

147
00:05:23,743 --> 00:05:25,143
Ήταν τελείως ψευδές.

148
00:05:25,143 --> 00:05:27,926
Οι απαντήσεις δεν είχαν σχέση
με τον Καντίνσκι ή τον Κλέε.

149
00:05:27,926 --> 00:05:30,558
Πιθανόν δεν είχαν καν ακούσει
τους καλλιτέχνες αυτούς.

150
00:05:30,558 --> 00:05:32,758
Απλώς τους χώριζε αυθαίρετα σε ομάδες.

151
00:05:32,758 --> 00:05:36,060
Αυτό όμως που ανακάλυψε ήταν ότι
ο διαχωρισμός σε ομάδες είχε σημασία

152
00:05:36,060 --> 00:05:38,556
έτσι όταν αργότερα έδωσε
στα άτομα αυτά χρήματα,

153
00:05:38,556 --> 00:05:40,592
αυτοί προτιμούσαν να δίνουν τα χρήματα

154
00:05:40,592 --> 00:05:42,355
σε μέλη της δικής τους ομάδας

155
00:05:42,355 --> 00:05:43,917
παρά σε μέλη της άλλης ομάδας.

156
00:05:43,917 --> 00:05:46,575
Το χειρότερο ήταν
ότι ενδιαφέρονταν πολύ περισσότερο

157
00:05:46,575 --> 00:05:48,491
για την καθιέρωση μιας διαφοράς

158
00:05:48,491 --> 00:05:50,854
ανάμεσα στην ομάδα τους
και της άλλης ομάδας,

159
00:05:50,854 --> 00:05:53,190
έτσι δεν αποδέχονταν
χρήματα για την ομάδα τους

160
00:05:53,190 --> 00:05:56,770
εάν έτσι στερούσαν περισσότερα
από την άλλη ομάδα.

161
00:05:57,880 --> 00:06:00,452
Η μεροληψία φαίνεται ότι
εμφανίζεται σε νεαρή ηλικία.

162
00:06:00,452 --> 00:06:03,158
Γι' αυτό η συνάδελφος και σύζυγός μου
Κάρεν Γουίν στο Γέιλ

163
00:06:03,158 --> 00:06:04,849
έκανε μια σειρά μελέτες σε μωρά,

164
00:06:04,849 --> 00:06:07,242
όπου βάζει τα μωρά μαζί με κούκλες

165
00:06:07,242 --> 00:06:09,395
που έχουν διαφορετικές
προτιμήσεις στο φαγητό.

166
00:06:09,395 --> 00:06:11,726
Στη μια κούκλα πιθανόν 
να αρέσουν τα φασολάκια.

167
00:06:11,726 --> 00:06:14,091
στην άλλη μπορεί να αρέσουν τα μπισκότα.

168
00:06:14,091 --> 00:06:16,551
Πειραματίζονται στις διατροφικές
συνήθειες των μωρών

169
00:06:16,551 --> 00:06:19,218
και βρέθηκε ότι γενικά 
προτιμούν τα μπισκότα.

170
00:06:19,218 --> 00:06:21,919
Αλλά το ερώτημα είναι:
Επηρεάζει η προτίμηση τα μωρά

171
00:06:21,919 --> 00:06:24,935
στο πώς φέρονται στις κούκλες; 
Τα επηρεάζει πολύ.

172
00:06:24,935 --> 00:06:26,552
Τείνουν να προτιμούν τις κούκλες

173
00:06:26,552 --> 00:06:29,287
που έχουν τα ίδια γούστα 
στο φαγητό με αυτά,

174
00:06:29,287 --> 00:06:32,302
και το χειρότερο είναι
ότι πραγματικά προτιμούν την κούκλα

175
00:06:32,302 --> 00:06:35,491
που τιμωρεί την άλλη
με το διαφορετικό γούστο στο φαγητό.

176
00:06:35,491 --> 00:06:36,837
(Γέλια)

177
00:06:38,217 --> 00:06:41,514
Παρατηρούμε συνεχώς
τέτοια ενδο-ομαδική εξω-ομαδική ψυχολογία.

178
00:06:41,514 --> 00:06:43,301
Παρατηρείται σε πολιτικές συγκρούσεις

179
00:06:43,301 --> 00:06:45,545
μεταξύ ομάδων με διαφορετική ιδεολογία.

180
00:06:45,545 --> 00:06:49,125
Τη βλέπουμε σε υπερβολή 
σε περίπτωση πολέμου,

181
00:06:49,125 --> 00:06:52,296
που δεν δίνεται απλώς
κάτι λιγότερο στην εξωομάδα

182
00:06:52,296 --> 00:06:54,048
αλλά τους αφαιρείται η ανθρωπιά,

183
00:06:54,048 --> 00:06:56,538
όπως με την Ναζιστική αντίληψη
περί των Εβραίων,

184
00:06:56,538 --> 00:06:58,088
ως παράσιτα ή ψείρες,

185
00:06:58,088 --> 00:07:02,283
ή σύμφωνα με την Αμερικανική αντίληψη 
των Ιαπώνων ως αρουραίους.

186
00:07:02,283 --> 00:07:04,741
Τα στερεότυπα μπορεί επίσης να εκτραπούν.

187
00:07:04,741 --> 00:07:06,823
Έτσι συχνά είναι λογικά και χρήσιμα,

188
00:07:06,823 --> 00:07:08,634
όμως κάποιες φορές γίνονται παράλογα,

189
00:07:08,634 --> 00:07:09,949
δίνουν λάθος απαντήσεις,

190
00:07:09,949 --> 00:07:10,983
και άλλες φορές

191
00:07:10,983 --> 00:07:13,398
οδηγούν σε ξεκάθαρα ανήθικες συνέπειες.

192
00:07:13,398 --> 00:07:15,885
Η περίπτωση που μελετήθηκε περισσότερο

193
00:07:15,885 --> 00:07:17,599
είναι αυτή της φυλής.

194
00:07:17,599 --> 00:07:19,089
Έγινε μια συναρπαστική μελέτη

195
00:07:19,089 --> 00:07:20,943
πριν από τις εκλογές του 2008

196
00:07:20,943 --> 00:07:23,091
κατά την οποία κοινωνικοί ψυχολόγοι


197
00:07:23,091 --> 00:07:27,569
παρατηρούσαν τον βαθμό συσχέτισης
των υποψηφίων με την Αμερική,

198
00:07:27,569 --> 00:07:30,821
όπως η ασυνείδητη συσχέτιση
με την Αμερικανική σημαία.

199
00:07:30,821 --> 00:07:32,379
Σε μία από αυτές τις μελέτες

200
00:07:32,379 --> 00:07:34,780
συνέκριναν τον Ομπάμα και τον Μακέιν
και ανακάλυψαν

201
00:07:34,780 --> 00:07:38,010
ότι ο Μακέιν θεωρείται περισσότερο 
Αμερικανός από τον Ομπάμα,

202
00:07:38,019 --> 00:07:40,693
και κατά κάποιο τρόπο,
δεν εκπλησσόμαστε που το ακούμε.

203
00:07:40,693 --> 00:07:42,553
Ο Μακέιν είναι φημισμένος
ήρωας πολέμου

204
00:07:42,553 --> 00:07:43,980
και πολλοί θα έλεγαν ρητά

205
00:07:43,980 --> 00:07:46,829
ότι έχει περισσότερο αμερικάνικο παρελθόν
από τον Ομπάμα.

206
00:07:46,829 --> 00:07:48,823
Επίσης συνέκριναν τον Ομπάμα

207
00:07:48,823 --> 00:07:51,245
με τον Βρετανό Πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ,

208
00:07:51,245 --> 00:07:53,496
και ανακάλυψαν
ότι και ο Μπλερ θεωρούταν

209
00:07:53,496 --> 00:07:56,076
περισσότερο Αμερικανός από τον Ομπάμα

210
00:07:56,076 --> 00:07:58,272
παρόλο που τα άτομα σαφώς καταλάβαιναν

211
00:07:58,272 --> 00:08:00,026
ότι δεν είναι καν Αμερικανός.

212
00:08:01,056 --> 00:08:02,828
Φυσικά αντιδρούσαν

213
00:08:02,828 --> 00:08:04,918
στο χρώμα δέρματος του Ομπάμα.

214
00:08:05,708 --> 00:08:07,797
Τα στερεότυπα και η μεροληψία

215
00:08:07,797 --> 00:08:09,606
έχουν πραγματικές συνέπειες

216
00:08:09,606 --> 00:08:11,976
τόσο ανεπαίσθητες όσο και πολύ σημαντικές.

217
00:08:11,976 --> 00:08:13,577
Σε μια πρόσφατη μελέτη

218
00:08:13,577 --> 00:08:17,814
ερευνητές έβαλαν διαφημίσεις στο eBay
για πώληση καρτών του μπέιζμπολ.

219
00:08:17,814 --> 00:08:20,542
Μερικές κάρτες τις κρατούσαν λευκά χέρια,

220
00:08:20,542 --> 00:08:22,056
άλλες χέρια μαύρων ατόμων.

221
00:08:22,056 --> 00:08:23,580
Ήταν οι ίδιες κάρτες.

222
00:08:23,580 --> 00:08:24,918
Αυτές με τα χέρια μαύρων

223
00:08:24,918 --> 00:08:26,953
έλαβαν σημαντικά χαμηλότερες προσφορές

224
00:08:26,953 --> 00:08:29,223
απ' ό,τι εκείνες με τα χέρια λευκών.

225
00:08:29,223 --> 00:08:31,549
Σε έρευνα του πανεπιστήμιου του Στάνφορντ,

226
00:08:31,549 --> 00:08:35,738
ψυχολόγοι διερεύνησαν 
την περίπτωση ανθρώπων

227
00:08:35,738 --> 00:08:39,403
που είχαν καταδικαστεί για 
τον φόνο κάποιου λευκού ατόμου.

228
00:08:39,403 --> 00:08:42,224
Αποδεικνύεται ότι,
διατηρώντας τα υπόλοιπα σταθερά,

229
00:08:42,224 --> 00:08:44,825
είναι αρκετά πιο πιθανό
να καταδικαστείτε σε θάνατο

230
00:08:44,825 --> 00:08:46,656
εάν μοιάζετε με το άτομο στα δεξιά

231
00:08:46,656 --> 00:08:48,343
παρά με το άτομο στα αριστερά,

232
00:08:48,343 --> 00:08:50,417
και αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή

233
00:08:50,417 --> 00:08:52,484
το άτομο δεξιά
φαίνεται να πλησιάζει πάρα πολύ

234
00:08:52,484 --> 00:08:54,852
το Αφροαμερικανικό πρότυπο,

235
00:08:54,852 --> 00:08:57,698
και αυτό προφανώς επηρεάζει 
τις αποφάσεις των ανθρώπων

236
00:08:57,698 --> 00:08:59,656
για το πώς πρέπει να του συμπεριφερθούν.

237
00:08:59,656 --> 00:09:01,122
Τώρα που το γνωρίζουμε αυτό,

238
00:09:01,122 --> 00:09:02,408
πώς το καταπολεμούμε;

239
00:09:02,408 --> 00:09:04,292
Υπάρχουν διάφοροι δρόμοι.

240
00:09:04,292 --> 00:09:06,070
Ένας είναι να επικαλεστούμε

241
00:09:06,070 --> 00:09:07,779
το συναίσθημα του άλλου,

242
00:09:07,779 --> 00:09:09,600
δηλαδή να προκαλέσουμε ενσυναίσθηση.

243
00:09:09,600 --> 00:09:11,768
Αυτό το κάνουμε συχνά με την αφήγηση.

244
00:09:11,768 --> 00:09:14,005
Έτσι εάν είστε γονιός
με φιλελεύθερες αρχές

245
00:09:14,005 --> 00:09:16,194
και θέλετε να ενθαρρύνετε τα παιδιά σας

246
00:09:16,194 --> 00:09:18,392
προς τις αξίες
της μη παραδοσιακής οικογένειας,

247
00:09:18,392 --> 00:09:21,117
δώστε τους ένα τέτοιο βιβλίο.
[Η Χέδερ έχει δύο μαμάδες]

248
00:09:21,117 --> 00:09:22,482
Εάν είστε πιο συντηρητικοί,

249
00:09:22,482 --> 00:09:24,543
ίσως να τους χαρίσετε κάτι τέτοιο.
(Γέλια)

250
00:09:24,543 --> 00:09:26,945
[Βοήθεια! Φιλελεύθεροι
κάτω από το κρεββάτι μου!]

251
00:09:26,945 --> 00:09:29,388
Γενικά όμως η αφήγηση 
μπορεί να μεταμορφώσει

252
00:09:29,388 --> 00:09:31,449
ανώνυμους αγνώστους σε ξεχωριστά άτομα,

253
00:09:31,449 --> 00:09:34,144
και η ιδέα ότι νοιαζόμαστε για ανθρώπους

254
00:09:34,144 --> 00:09:36,157
όταν επικεντρωνόμαστε σε αυτούς ατομικά

255
00:09:36,157 --> 00:09:38,558
είναι ιδέα που εμφανίζεται 
σε όλη την ιστορία.

256
00:09:38,558 --> 00:09:40,816
Έτσι ο Στάλιν φαίνεται ότι είπε:

257
00:09:40,816 --> 00:09:42,512
«Ένας μόνο θάνατος είναι τραγωδία,

258
00:09:42,512 --> 00:09:44,565
ένα εκατομμύριο θάνατοι είναι στατιστική»

259
00:09:44,565 --> 00:09:45,972
και η Μητέρα Τερέζα είπε:

260
00:09:45,972 --> 00:09:47,859
«Αν κοιτάξω τη μάζα δεν θα δράσω ποτέ,

261
00:09:47,859 --> 00:09:49,859
εάν κοιτάξω τη μονάδα,
θα δράσω!»

262
00:09:49,859 --> 00:09:51,900
Ψυχολόγοι το έχουν διερευνήσει.

263
00:09:51,900 --> 00:09:53,393
Για παράδειγμα σε μια έρευνα,

264
00:09:53,393 --> 00:09:56,231
δινόταν σε ανθρώπους μια λίστα με 
στοιχεία για κάποια κρίση

265
00:09:56,231 --> 00:09:59,911
και έβλεπαν πόσα χρήματα δώριζαν τα άτομα

266
00:09:59,911 --> 00:10:01,505
για την επίλυση της κρίσης.

267
00:10:01,505 --> 00:10:03,616
Στην άλλη ομάδα
δεν έδιναν καθόλου στοιχεία

268
00:10:03,616 --> 00:10:05,861
όμως τους έλεγαν για 
κάποιο συγκεκριμένο άτομο,

269
00:10:05,861 --> 00:10:08,251
έδιναν όνομα και έδειχναν το πρόσωπό του,

270
00:10:08,251 --> 00:10:11,465
και αποδείχθηκε τελικά ότι έτσι δώριζαν
πολύ περισσότερα χρήματα.

271
00:10:11,465 --> 00:10:13,234
Τίποτα από αυτά δεν είναι μυστικό

272
00:10:13,234 --> 00:10:15,680
για τους ανθρώπους
που ασχολούνται με φιλανθρωπίες

273
00:10:15,680 --> 00:10:18,144
Δεν συνηθίζουν να κατακλύζουν
τους ανθρώπους

274
00:10:18,144 --> 00:10:19,534
με στοιχεία και στατιστικές.

275
00:10:19,534 --> 00:10:21,132
Αντίθετα τους δείχνουν πρόσωπα,

276
00:10:21,132 --> 00:10:22,351
τους δείχνουν ανθρώπους.

277
00:10:22,351 --> 00:10:25,280
Πιθανόν,
εκφράζοντας τη συμπάθειά μας στο άτομο,

278
00:10:25,280 --> 00:10:28,517
να επεκτείνεται και στην ομάδα

279
00:10:28,517 --> 00:10:30,284
που το άτομο ανήκει.

280
00:10:30,284 --> 00:10:32,741
Αυτή είναι η Χάριετ Μπήτσερ Στόου.

281
00:10:32,741 --> 00:10:35,140
Η ιστορία που θα σας πω
είναι μάλλον απόκρυφη.

282
00:10:35,140 --> 00:10:37,310
Ο Πρόεδρος Λίνκολν την προσκάλεσε

283
00:10:37,310 --> 00:10:39,664
στον Λευκό Οίκο
κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου

284
00:10:39,664 --> 00:10:40,406
και της είπε:

285
00:10:40,406 --> 00:10:43,751
«Ώστε εσύ είσαι η μικρή κυρία
που ξεκίνησε αυτόν τον μεγάλο πόλεμο».

286
00:10:43,751 --> 00:10:46,204
Εννοούσε το βιβλίο της 
«Η Καλύβα του Μπάρμπα-Θωμά»

287
00:10:46,204 --> 00:10:48,436
που δεν είναι κάποιο
σπουδαίο βιβλίο φιλοσοφίας

288
00:10:48,436 --> 00:10:50,846
ή θεολογίας ούτε καν ίσως λογοτεχνίας,

289
00:10:50,846 --> 00:10:53,262
όμως τα καταφέρνει εξαιρετικά

290
00:10:53,262 --> 00:10:55,946
να μας κάνει να μπούμε
στη θέση άλλων ανθρώπων,

291
00:10:55,946 --> 00:10:58,445
με τους οποίους δεν θα σχολούμαστε
σε άλλη περίπτωση,

292
00:10:58,445 --> 00:11:00,720
μας βάζει στη θέση του σκλάβου.

293
00:11:00,720 --> 00:11:03,200
Και αυτό θα μπορούσε 
να λειτουργήσει ως καταλύτης

294
00:11:03,200 --> 00:11:04,505
για μεγάλη κοινωνική αλλαγή.

295
00:11:04,505 --> 00:11:06,903
Πιο πρόσφατα,
παρατηρώντας την Αμερική

296
00:11:06,903 --> 00:11:09,093
τις τελευταίες δεκαετίες,

297
00:11:09,093 --> 00:11:12,478
υπάρχουν λόγοι να πιστεύουμε ότι σειρές
όπως η εκπομπή του Μπιλ Κόσμπι

298
00:11:12,478 --> 00:11:15,778
άλλαξαν ριζικά την Αμερικανική στάση
ως προς τους Αφροαμερικανούς,

299
00:11:15,778 --> 00:11:18,710
Ενώ σόου όπως τα «Γουίλ και Γκρέις» 
και «Μοντέρνα Οικογένεια»

300
00:11:18,710 --> 00:11:19,731
άλλαξαν τη στάση

301
00:11:19,731 --> 00:11:21,392
προς τους γκέι άντρες και γυναίκες.

302
00:11:21,392 --> 00:11:23,530
Δεν νομίζω ότι είναι υπερβολή να πω

303
00:11:23,530 --> 00:11:26,507
ότι ο κύριος καταλύτης
για την αλλαγή στα ήθη της Αμερικής

304
00:11:26,507 --> 00:11:28,629
ήταν οι κωμωδίες καταστάσεων.

305
00:11:28,629 --> 00:11:30,446
Όμως δεν είναι μόνο το συναίσθημα,

306
00:11:30,446 --> 00:11:31,693
και θα ήθελα να κλείσω

307
00:11:31,693 --> 00:11:33,985
κάνοντας έκκληση στη δύναμη της λογικής.

308
00:11:33,985 --> 00:11:36,019
Σε κάποιο σημείο του υπέροχου βιβλίου του

309
00:11:36,019 --> 00:11:38,063
«Οι καλές εκφάνσεις της ανθρώπινης φύσης»

310
00:11:38,063 --> 00:11:39,160
ο Στίβεν Πίνκερ λέει ότι,

311
00:11:39,160 --> 00:11:42,288
η Παλαιά Διαθήκη
λέει να αγαπάς τον πλησίον σου,

312
00:11:42,288 --> 00:11:44,827
και η Καινή Διαθήκη
να αγαπάς τον εχθρό σου,

313
00:11:44,827 --> 00:11:47,469
αλλά εγώ δεν αγαπώ πραγματικά κανέναν τους

314
00:11:47,469 --> 00:11:49,342
αλλά δεν θέλω και να τους σκοτώσω.

315
00:11:49,342 --> 00:11:51,359
Ξέρω ότι έχω υποχρεώσεις απέναντί τους

316
00:11:51,359 --> 00:11:54,225
αλλά το αίσθημα της ηθικής 
και οι ηθικές μου αξίες

317
00:11:54,225 --> 00:11:56,100
για την συμπεριφορά μου απέναντί τους

318
00:11:56,100 --> 00:11:58,037
δεν βασίζονται στην αγάπη.

319
00:11:58,037 --> 00:12:00,567
Βασίζονται στην κατανόηση 
των ανθρώπινων δικαιωμάτων,

320
00:12:00,567 --> 00:12:02,631
την πίστη ότι η ζωή τους
είναι τόσο πολύτιμη

321
00:12:02,631 --> 00:12:04,275
όσο και η δική μου,

322
00:12:04,275 --> 00:12:06,584
και για να το στηρίξει αυτό
λέει μια ιστορία

323
00:12:06,584 --> 00:12:08,756
από τον μεγάλο φιλόσοφο Άνταμ Σμιθ,

324
00:12:08,756 --> 00:12:10,348
Θέλω να σας πω αυτή την ιστορία,

325
00:12:10,348 --> 00:12:11,855
παρόλο που θα την προσαρμόσω

326
00:12:11,855 --> 00:12:13,055
στην σύγχρονη εποχή.

327
00:12:13,055 --> 00:12:15,118
Λοιπόν ο Άνταμ Σμιθ 
ζητάει να φανταστείτε

328
00:12:15,118 --> 00:12:16,972
τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων

329
00:12:16,972 --> 00:12:19,131
και ότι οι χιλιάδες αυτοί άνθρωποι

330
00:12:19,131 --> 00:12:21,177
είναι σε μια άγνωστη σε σας χώρα.

331
00:12:21,177 --> 00:12:24,574
Θα μπορούσε να είναι η Κίνα, η Ινδία
ή κάποια χώρα της Αφρικής.

332
00:12:24,574 --> 00:12:27,352
Ο Σμιθ τότε ρωτάει: Πώς θα αποκριθείτε;

333
00:12:27,352 --> 00:12:29,309
Θα λέγατε, είναι κρίμα,

334
00:12:29,309 --> 00:12:31,320
και θα συνεχίζατε τη ζωή σας.

335
00:12:31,320 --> 00:12:33,801
Εάν τύχαινε να διαβάσετε
τους Τάιμς της Νέας Υόρκης

336
00:12:33,801 --> 00:12:36,659
και να το ανακαλύψετε, 
φυσικά αυτό μας συμβαίνει συνεχώς,

337
00:12:36,659 --> 00:12:38,265
συνεχίζουμε τη ζωή μας.

338
00:12:38,265 --> 00:12:40,220
Αλλά φανταστείτε αντιθέτως,
λέει ο Σμιθ,

339
00:12:40,220 --> 00:12:41,688
να μαθαίνατε ότι αύριο

340
00:12:41,688 --> 00:12:44,124
θα σας έκοβαν το μικρό σας δάχτυλο.

341
00:12:44,124 --> 00:12:46,228
Ο Σμιθ λέει ότι
αυτό θα σας ένοιαζε πολύ.

342
00:12:46,228 --> 00:12:47,978
Δεν θα κοιμόσασταν εκείνη τη νύχτα

343
00:12:47,978 --> 00:12:49,161
και θα το σκεφτόσασταν.

344
00:12:49,161 --> 00:12:50,714
Έτσι προκύπτει το ερώτημα:

345
00:12:50,714 --> 00:12:53,437
Θα θυσιάζατε χιλιάδες ζωές

346
00:12:53,437 --> 00:12:55,398
για να σώσετε το μικρό σας δάχτυλο;

347
00:12:55,398 --> 00:12:57,846
Απαντήστε το από μέσα σας,

348
00:12:57,846 --> 00:13:00,485
αλλά ο Σμιθ απαντάει:
Φυσικά και όχι,

349
00:13:00,485 --> 00:13:02,632
τι απαίσια σκέψη!

350
00:13:02,632 --> 00:13:04,402
Έτσι τίθεται το ερώτημα,

351
00:13:04,402 --> 00:13:05,851
όπως το θέτει ο Σμιθ:

352
00:13:05,851 --> 00:13:07,770
«Όταν τα καταπιεσμένα μας συναισθήματα


353
00:13:07,770 --> 00:13:09,886
είναι σχεδόν πάντα
τόσο φρικτά και εγωιστικά,

354
00:13:09,886 --> 00:13:11,481
πώς γίνεται οι βασικές μας αρχές

355
00:13:11,481 --> 00:13:13,694
να'ναι τόσο συχνά 
γενναιόδωρες και ευγενικές;»

356
00:13:13,694 --> 00:13:15,136
Η απάντηση του Σμιθ είναι ότι,

357
00:13:15,136 --> 00:13:17,266
«Είναι η λογική, οι αρχές και η συνείδηση

358
00:13:17,266 --> 00:13:18,561
που μας καλούν,

359
00:13:18,561 --> 00:13:22,178
με φωνή ικανή να καταπλήξει 
και τα πιο αλαζονικά μας πάθη,

360
00:13:22,178 --> 00:13:24,170
και λένε ότι είμαστε ένας από το πλήθος,

361
00:13:24,170 --> 00:13:26,493
σε καμία περίπτωση
καλύτεροι από τον άλλο».

362
00:13:26,493 --> 00:13:28,738
Αυτό το τελευταίο κομμάτι
συχνά περιγράφεται

363
00:13:28,738 --> 00:13:31,722
ως η αρχή της αμεροληψίας.

364
00:13:31,722 --> 00:13:34,157
Η αρχή αυτή εκφράζεται

365
00:13:34,157 --> 00:13:36,050
στις όλες τις θρησκείες παγκοσμίως,

366
00:13:36,050 --> 00:13:38,178
σε όλες τις εκφάνσεις του χρυσού κανόνα,

367
00:13:38,178 --> 00:13:40,800
και σε όλες τις θεωρίες ηθικής 
φιλοσοφίας του κόσμου,

368
00:13:40,800 --> 00:13:42,272
που διαφέρουν σε πολλά σημεία

369
00:13:42,272 --> 00:13:45,271
αλλά έχουν κοινή προϋπόθεση ότι
πρέπει να κρίνουμε την ηθική

370
00:13:45,271 --> 00:13:48,011
με κατά κάποιο τρόπο αμερόληπτη άποψη.

371
00:13:48,011 --> 00:13:50,005
Η καλύτερη άρθρωση αυτής της άποψης

372
00:13:50,005 --> 00:13:52,943
είναι για μένα πράγματι
ούτε από θεολόγο, ούτε φιλόσοφο,

373
00:13:52,943 --> 00:13:54,472
αλλά από τον Χάμφρι Μπόγκαρτ

374
00:13:54,472 --> 00:13:55,979
στο τέλος της «Καζαμπλάνκα».

375
00:13:55,979 --> 00:13:59,514
Ναι, θα σας πω το τέλος,
λέει στην ερωμένη του

376
00:13:59,514 --> 00:14:00,788
ότι πρέπει να χωρίσουν

377
00:14:00,788 --> 00:14:02,386
για το «γενικό καλό».

378
00:14:02,386 --> 00:14:04,509
Επίσης της λέει,
δεν θα κάνω την προφορά του,

379
00:14:04,509 --> 00:14:06,307
«Δεν χρειάζεται και πολύ για να δεις

380
00:14:06,307 --> 00:14:07,987
ότι τα προβλήματα τριών ανθρώπων

381
00:14:07,987 --> 00:14:10,625
είναι ασήμαντα σ'αυτόν τον τρελό κόσμο».

382
00:14:10,625 --> 00:14:13,719
Η λογική μπορεί να υπερισχύει των παθών.

383
00:14:13,719 --> 00:14:15,559
Η λογική μπορεί να μας παρακινήσει

384
00:14:15,559 --> 00:14:17,155
να εκφράσουμε την κατανόησή μας,

385
00:14:17,155 --> 00:14:19,157
να γράψουμε ή να διαβάσουμε βιβλία

386
00:14:19,157 --> 00:14:20,872
όπως «Η καλύβα του Μπάρμπα-Θωμά».

387
00:14:20,872 --> 00:14:23,333
Η λογική μπορεί να μας 
παρακινήσει στη δημιουργία

388
00:14:23,333 --> 00:14:25,533
εθίμων, ταμπού και νόμων

389
00:14:25,533 --> 00:14:27,284
που θα μας περιορίζουν

390
00:14:27,284 --> 00:14:29,160
να ενεργούμε παρορμητικά

391
00:14:29,160 --> 00:14:30,663
όταν ως λογικά όντα νιώθουμε

392
00:14:30,663 --> 00:14:32,142
ότι έτσι πρέπει να γίνει.

393
00:14:32,142 --> 00:14:34,652
Αυτό ονομάζεται σύνταγμα.

394
00:14:34,652 --> 00:14:37,036
Το σύνταγμα είναι κάτι
που συστάθηκε στο παρελθόν

395
00:14:37,036 --> 00:14:38,458
και εφαρμόζεται στο παρόν.

396
00:14:38,458 --> 00:14:39,676
Αυτό που λέει είναι ότι,

397
00:14:39,676 --> 00:14:41,744
ανεξάρτητα πόσο θα θέλαμε να επανεκλέξουμε

398
00:14:41,744 --> 00:14:43,985
έναν δημοφιλή πρόεδρο για τρίτη φορά,

399
00:14:43,985 --> 00:14:46,180
ανεξάρτητα πόσο οι λευκοί Αμερικανοί

400
00:14:46,180 --> 00:14:49,619
μπορεί να ήθελαν να επαναφέρουν
το θεσμό της δουλείας, δεν μπορούν.

401
00:14:49,619 --> 00:14:51,644
Έχουμε δεσμευτεί με το σύνταγμα.

402
00:14:51,644 --> 00:14:54,274
Έχουμε όμως δεσμευτεί 
και με άλλους τρόπους.

403
00:14:54,274 --> 00:14:57,173
Ξέρουμε ότι όταν φτάνει η στιγμή
να επιλέξουμε κάποιον

404
00:14:57,173 --> 00:14:59,977
για κάποια δουλειά ή για κάποιο βραβείο,

405
00:14:59,977 --> 00:15:02,799
προκαταβαλόμαστε έντονα
από τη φυλή τους,

406
00:15:02,799 --> 00:15:05,039
επηρεαζόμαστε από το φύλο τους,

407
00:15:05,039 --> 00:15:07,352
από το πόσο ελκυστικοί είναι,

408
00:15:07,352 --> 00:15:10,228
και μερικές φορές μπορεί να πούμε:
«Έτσι πρέπει να είναι».

409
00:15:10,228 --> 00:15:12,328
Όμως άλλες φορές παραδεχόμαστε το λάθος.

410
00:15:12,328 --> 00:15:14,210
Για να το καταπολεμήσουμε αυτό

411
00:15:14,210 --> 00:15:16,521
δεν κάνουμε μεγαλύτερη προσπάθεια,

412
00:15:16,537 --> 00:15:19,276
παρά μάλλον δημιουργούμε καταστάσεις

413
00:15:19,276 --> 00:15:22,588
όπου αυτές οι πηγές πληροφόρησης 
δεν θα μπορούν να μας επηρεάσουν.

414
00:15:22,588 --> 00:15:24,405
Αυτός είναι ο λόγος που ορχήστρες

415
00:15:24,405 --> 00:15:26,423
κάνουν οντισιόν πίσω από παραβάν,

416
00:15:26,423 --> 00:15:28,316
ώστε οι μόνες πληροφορίες που λαμβάνουν

417
00:15:28,316 --> 00:15:30,457
να είναι αυτές που πιστεύουν ότι αξίζουν.

418
00:15:30,457 --> 00:15:32,623
Πιστεύω ότι η προκατάληψη και η μεροληψία

419
00:15:32,623 --> 00:15:36,066
ουσιαστικά φανερώνουν την 
δυαδικότητα της ανθρώπινης φύσης.

420
00:15:36,066 --> 00:15:39,733
Έχουμε διαισθήσεις,
ένστικτα, συναισθήματα,

421
00:15:39,733 --> 00:15:42,271
που επηρεάζουν την κρίση
και τις πράξεις μας

422
00:15:42,271 --> 00:15:44,257
απέναντι στο καλό και το κακό,

423
00:15:44,257 --> 00:15:47,658
αλλά είμαστε επίσης ικανοί 
για ορθολογική συζήτηση

424
00:15:47,658 --> 00:15:49,460
για έξυπνο προγραμματισμό.

425
00:15:49,460 --> 00:15:51,674
Αυτά τα χρησιμοποιούμε 
σε μερικές καταστάσεις

426
00:15:51,674 --> 00:15:54,341
για να επιταχύνουμε,
να δυναμώνουμε τα συναισθήματά μας

427
00:15:54,341 --> 00:15:56,732
και άλλες φορές να τα καθηλώνουμε.

428
00:15:56,732 --> 00:15:58,050
Και με αυτόν τον τρόπο,

429
00:15:58,050 --> 00:16:00,980
η λογική μας βοηθάει να δημιουργήσουμε
έναν καλύτερο κόσμο!

430
00:16:00,980 --> 00:16:02,483
Σας ευχαριστώ.

431
00:16:03,213 --> 00:16:04,519
(Χειροκρότημα)