WEBVTT

00:00:00.842 --> 00:00:03.004
Kogo uznajemy za rodzica?

NOTE Paragraph

00:00:03.999 --> 00:00:05.606
Kogo nazywamy rodzicem?

NOTE Paragraph

00:00:07.043 --> 00:00:09.151
To trudne pytanie.

00:00:09.630 --> 00:00:12.004
Mamy adopcję,

00:00:12.028 --> 00:00:13.604
rodziny zastępcze,

00:00:13.628 --> 00:00:15.085
zastępcze matki.

00:00:15.846 --> 00:00:20.680
Przed wieloma rodzicami
stoją ciężkie decyzje.

00:00:21.888 --> 00:00:25.141
Czy powiedzieć dziecku o dawcy nasienia?

00:00:27.322 --> 00:00:28.697
Jeśli tak, to kiedy?

00:00:29.176 --> 00:00:30.776
I jak to ująć w słowa?

00:00:31.522 --> 00:00:37.383
Dawcę często określa się
mianem "ojca biologicznego",

00:00:37.407 --> 00:00:40.406
ale czy "ojciec" to na pewno
właściwy tutaj termin?

NOTE Paragraph

00:00:41.843 --> 00:00:44.248
Jestem filozofką i socjolożką

00:00:44.272 --> 00:00:48.494
i badam pojęcie rodzicielstwa.

00:00:49.088 --> 00:00:52.116
Dzisiaj opowiem o tym,

00:00:52.140 --> 00:00:54.449
co odkryłam w rozmowach
z rodzicami i dziećmi.

00:00:55.377 --> 00:00:59.731
Pokażę, że wiedzą oni,
co się liczy w rodzinie,

00:00:59.755 --> 00:01:02.286
mimo tego, że ich rodzina
jest nieco specyficzna.

00:01:03.133 --> 00:01:08.134
Opowiem, jak w pomysłowy sposób
odpowiadają na trudne pytania,

00:01:09.287 --> 00:01:13.037
ale także zarysuję,
co w tych rodzicach budzi niepewność.

NOTE Paragraph

00:01:15.284 --> 00:01:16.915
Przeprowadziliśmy wywiady z parami

00:01:16.939 --> 00:01:20.341
korzystających z kliniki płodności
szpitala uniwersyteckiego w Gandawie,

00:01:21.075 --> 00:01:23.159
które musiały skorzystać z banku nasienia.

00:01:23.183 --> 00:01:28.066
W ciągu każdej takiej terapii
przeprowadzaliśmy dwie rozmowy.

00:01:28.994 --> 00:01:31.427
Wśród rozmówców były pary heteroseksualne,

00:01:32.055 --> 00:01:35.927
w których był problem
z jakością nasienia mężczyzny,

00:01:36.435 --> 00:01:37.936
oraz pary lesbijskie,

00:01:37.960 --> 00:01:41.577
które z oczywistych powodów
potrzebowały dawcy.

00:01:42.996 --> 00:01:45.194
Rozmawialiśmy także z dziećmi.

00:01:46.878 --> 00:01:48.361
Zastanawiałam się,

00:01:48.385 --> 00:01:53.018
jak te dzieci rozumieją pojęcia
takie jak "rodzic" i "rodzina".

00:01:54.150 --> 00:01:59.698
Pytałam je o to, ale nie bezpośrednio.

00:02:01.437 --> 00:02:04.096
Narysowałam dla nich jabłoń.

00:02:05.056 --> 00:02:08.504
Dzięki temu narzędziu mogłam zadawać
abstrakcyjne, filozoficzne pytania,

00:02:08.528 --> 00:02:11.801
ale tak, żeby dzieci nie pouciekały.

NOTE Paragraph

00:02:13.332 --> 00:02:16.363
Jak widzicie, na jabłoni nie ma owoców.

00:02:17.630 --> 00:02:20.243
I od tego wychodzę w badaniu.

00:02:20.659 --> 00:02:22.942
Projektując takie techniki,

00:02:22.966 --> 00:02:27.739
mogę ograniczyć narzucanie
interpretacji i znaczenia,

00:02:28.533 --> 00:02:30.858
bo chcę, żeby dzieci
określiły to na swój sposób.

00:02:32.362 --> 00:02:35.552
Pytam: "Jak wyglądałaby twoja rodzina,

00:02:35.576 --> 00:02:37.828
gdyby pokazać ją na tej jabłonce?"

00:02:38.739 --> 00:02:44.120
Dla każdej osoby, która dla dziecka
stanowi członka rodziny,

00:02:44.144 --> 00:02:47.619
dziecko bierze papierowe jabłko,
podpisuje imieniem i wiesza, gdzie chce.

00:02:47.643 --> 00:02:48.913
A ja dopytuję.

00:02:50.153 --> 00:02:53.278
Większość dzieci zaczyna
od jabłka z rodzicem, bratem lub siostrą.

00:02:53.806 --> 00:02:55.970
Jedno na pierwszym jabłku
napisało "Boxer",

00:02:56.667 --> 00:02:59.175
bo tak wabił się
nieżyjący już pies dziadków.

NOTE Paragraph

00:02:59.830 --> 00:03:03.688
Ale żadne z dzieci na tym etapie
nie wspominało o dawcy.

00:03:04.465 --> 00:03:08.803
Dlatego poruszałam temat ich powstania.

00:03:09.161 --> 00:03:13.570
"Zanim przyszłaś na świat,
byli tylko mama i tata,

00:03:13.594 --> 00:03:14.872
albo były tylko mamusie.

00:03:15.421 --> 00:03:18.478
A jak ty pojawiłaś się w rodzinie?"

00:03:19.282 --> 00:03:20.721
I dzieci tłumaczyły.

00:03:21.570 --> 00:03:22.876
Jedno opowiedziało to tak:

00:03:23.691 --> 00:03:26.164
"Rodzice nie mieli dobrych nasion,

00:03:26.865 --> 00:03:30.887
ale niektórzy mili panowie
mają zapasowe nasienia.

00:03:31.386 --> 00:03:33.136
Przynoszą je do szpitala,

00:03:33.160 --> 00:03:35.374
a tam ktoś je chowa w słoiku.

00:03:36.249 --> 00:03:37.486
Mamusia tam poszła,

00:03:37.510 --> 00:03:40.081
wzięła sobie ze słoika dwa nasienia,

00:03:40.786 --> 00:03:43.024
żeby było jedno dla mnie,
a drugie dla siostry.

00:03:43.725 --> 00:03:47.353
Wsadziła jakoś nasienia do brzuszka,

00:03:48.236 --> 00:03:50.543
brzuszek jej urósł,

00:03:50.567 --> 00:03:51.819
no i stąd jestem".

NOTE Paragraph

00:03:53.289 --> 00:03:54.439
Hmm.

00:03:56.123 --> 00:04:00.191
I dopiero kiedy dziecko
samo wspomniało dawcę,

00:04:00.215 --> 00:04:03.440
ja zaczynałam podpytywać,
stosując słownictwo danego dziecka.

00:04:03.926 --> 00:04:09.815
"A jakby ten miły pan z nasionami
miałby mieć swoje jabłko,

00:04:09.839 --> 00:04:11.172
co byś z nim zrobił?"

00:04:12.069 --> 00:04:14.427
Po usłyszeniu takiego pytania,

00:04:14.451 --> 00:04:17.768
chłopczyk długo się zastanawiał,
z papierowym jabłkiem w ręku.

00:04:17.890 --> 00:04:20.584
"Nie zawieszę tego jabłuszka koło innych.

00:04:21.239 --> 00:04:23.132
On nie jest z mojej rodziny.

00:04:24.191 --> 00:04:26.385
Ale na ziemi go nie położę.

00:04:26.409 --> 00:04:28.319
Tam jest za zimno i za twardo.

00:04:29.024 --> 00:04:31.325
Powinien być na pniu,

00:04:32.207 --> 00:04:34.550
bo dzięki niemu może być moja rodzina.

00:04:35.264 --> 00:04:37.218
Jakby tego nie zrobił,

00:04:37.242 --> 00:04:41.200
byłoby smutno, bo nie miałbym rodziny

00:04:41.224 --> 00:04:42.820
i nie byłoby mnie".

NOTE Paragraph

00:04:45.845 --> 00:04:49.373
Historie rodzinne konstruują też rodzice,

00:04:49.397 --> 00:04:52.154
w postaci opowieści,
którymi tłumaczą sytuację pociechom.

00:04:52.660 --> 00:04:55.787
Jedna para, żeby objaśnić
proces sztucznego zapłodnienia,

00:04:55.811 --> 00:05:01.852
zabrała dziecko na gospodarstwo,
żeby zobaczyło inseminację krów.

00:05:03.656 --> 00:05:05.027
Czemu nie?

00:05:05.051 --> 00:05:07.491
To ich sposób na wyjaśnienie.

00:05:07.515 --> 00:05:10.541
Osobiście skonstruowana opowieść rodzinna.

00:05:10.981 --> 00:05:12.161
Ich własna historia.

00:05:12.533 --> 00:05:14.901
Inna para napisała książeczki,

00:05:14.925 --> 00:05:16.380
po jednej dla każdego dziecka.

00:05:16.752 --> 00:05:18.274
Prawdziwe dzieła sztuki,

00:05:18.298 --> 00:05:21.774
przedstawiające ich myśli i odczucia
w trakcie całego leczenia.

00:05:22.192 --> 00:05:24.806
Wkleili do środka nawet kwitki
ze szpitalnego parkingu.

NOTE Paragraph

00:05:25.433 --> 00:05:27.306
I o to chodzi - o budowanie po swojemu.

00:05:27.330 --> 00:05:29.580
O wyszukiwanie zabiegów, słów, obrazów,

00:05:29.604 --> 00:05:33.054
odpowiednich do tego, żeby opowiedzieć
historię własnej rodziny dziecku.

00:05:33.717 --> 00:05:39.876
Takie historie bardzo się różnią,
ale łączy je jedno:

00:05:41.913 --> 00:05:45.134
to opowieści o tęsknocie za dzieckiem

00:05:45.885 --> 00:05:47.936
i o szukaniu drogi
do posiadania potomstwa.

00:05:48.370 --> 00:05:50.815
Opowieści o tym,
jak wyjątkowe jest dziecko

00:05:50.839 --> 00:05:53.461
i jak bezgranicznie je kochają.

00:05:55.142 --> 00:05:59.790
A dotychczasowe badania wskazują,
że te dzieci radzą sobie dobrze.

00:05:59.814 --> 00:06:02.408
Nie mają więcej problemów niż rówieśnicy.

NOTE Paragraph

00:06:02.854 --> 00:06:08.393
Jednak rodzice takimi opowieściami
chcą też usprawiedliwić swój wybór.

00:06:09.505 --> 00:06:12.639
Mają nadzieję, że dzieci zrozumieją,
co nimi kierowało,

00:06:12.663 --> 00:06:15.600
kiedy postanowili stworzyć rodzinę
akurat w taki sposób.

00:06:15.865 --> 00:06:19.819
Pod tym kryje się lęk przed potępieniem
ze strony dziecka,

00:06:19.843 --> 00:06:22.085
i przed odrzuceniem
rodzica niebiologicznego.

00:06:22.511 --> 00:06:25.131
Ten lęk łatwo zrozumieć,

00:06:25.155 --> 00:06:28.196
pamiętając, że żyjemy w społeczeństwie
bardzo heteronormatywnym

00:06:28.220 --> 00:06:30.283
i skupionym na dziedziczeniu i genach;

00:06:30.438 --> 00:06:32.656
w świecie, w którym wciąż
panuje przekonanie,

00:06:32.680 --> 00:06:36.106
że prawdziwa rodzina
to jedna matka, jeden ojciec

00:06:36.130 --> 00:06:38.467
i spokrewnione z nimi genetycznie dzieci.

NOTE Paragraph

00:06:39.738 --> 00:06:40.893
Cóż powiedzieć...

00:06:42.165 --> 00:06:45.266
Opowiem o pewnym nastolatku.

00:06:45.290 --> 00:06:48.634
Został poczęty dzięki dawcy,
ale nie uczestniczył w naszym badaniu.

00:06:48.658 --> 00:06:53.281
Kiedyś, kłócąc się z tatą, krzyknął:

00:06:53.305 --> 00:06:55.402
"Ty mi chcesz rozkazywać?

00:06:55.426 --> 00:06:57.307
Nawet nie jesteś moim ojcem!"

00:06:59.601 --> 00:07:02.983
Dokładnie to, czego bali się rodzice,
z którymi rozmawialiśmy.

00:07:03.984 --> 00:07:07.213
Chłopak szybko się zreflektował,
pogodził się z tatą.

00:07:07.629 --> 00:07:11.400
Jednak najciekawsza w tym
jest reakcja ojca.

00:07:12.169 --> 00:07:13.342
Skomentował to tak:

00:07:13.772 --> 00:07:19.134
"Ten wybuch nie miał nic wspólnego
z brakiem pokrewieństwa w genach.

00:07:19.765 --> 00:07:22.642
To okres dorastania.

00:07:22.949 --> 00:07:24.547
Dzieci w tym wieku są nieznośne.

00:07:24.571 --> 00:07:26.334
Tak to po prostu jest z nastolatkami.

00:07:26.792 --> 00:07:28.066
To przejściowe".

NOTE Paragraph

00:07:29.462 --> 00:07:31.318
Reakcja tego człowieka pokazuje,

00:07:31.342 --> 00:07:33.930
że jeżeli coś idzie nie tak,

00:07:34.564 --> 00:07:36.266
nie należy automatycznie zakładać,

00:07:36.290 --> 00:07:38.697
że to dlatego, że dana rodzina
jest niestandardowa.

00:07:39.330 --> 00:07:42.416
Takie rzeczy zdarzają się
w każdej rodzinie.

00:07:43.936 --> 00:07:47.495
A od czasu do czasu
każdy rodzic zastanawia się:

00:07:48.412 --> 00:07:50.441
"Czy ja jestem dobrym rodzicem?"

00:07:51.164 --> 00:07:52.806
I u takich rodziców jest tak samo.

00:07:53.099 --> 00:07:57.192
Najważniejsze dla nich jest dobro dziecka.

00:07:57.748 --> 00:07:59.843
Jednak dręczy ich czasem też inne pytanie:

00:08:00.034 --> 00:08:01.810
"Czy jestem prawdziwym rodzicem?"

00:08:02.288 --> 00:08:06.257
A taką niepewność odczuwali
długo zanim zostali rodzicami.

NOTE Paragraph

00:08:06.281 --> 00:08:07.713
Na początku leczenia,

00:08:07.737 --> 00:08:10.179
kiedy zaczynają spotykać się
z psychologiem-doradcą,

00:08:10.203 --> 00:08:12.912
trzymają się każdego zalecenia,

00:08:12.936 --> 00:08:14.943
bo chcą wszystko zrobić tak, jak trzeba.

00:08:15.853 --> 00:08:20.672
I takie rady pamiętają
nawet 10 lat później.

00:08:24.981 --> 00:08:27.882
Dlatego rozmawialiśmy też o tym,

00:08:28.854 --> 00:08:31.840
jakie porady otrzymali dani rodzice
w procesie leczenia.

00:08:31.864 --> 00:08:35.428
Od pewnej pary lesbijskiej usłyszałam:

00:08:36.627 --> 00:08:38.231
"Kiedy synek spyta,

00:08:38.255 --> 00:08:40.304
czy ma ojca,

00:08:41.482 --> 00:08:44.294
powiemy mu, że nie ma.

00:08:44.839 --> 00:08:47.907
Ale nie dodamy nic więcej,
chyba że zapyta sam z siebie.

00:08:48.287 --> 00:08:50.315
Bo może nie być na to gotowy.

00:08:50.339 --> 00:08:51.839
Tak nam poradzono w klinice".

NOTE Paragraph

00:08:53.350 --> 00:08:54.520
No cóż...

00:08:55.091 --> 00:08:57.094
Sama nie wiem,
ale to różni się od sposobu,

00:08:57.118 --> 00:08:59.811
w jaki zazwyczaj odpowiadamy
na pytania dzieci.

00:09:00.473 --> 00:09:03.274
Kiedy dziecko pyta,
czy mleko robi się w fabryce,

00:09:03.783 --> 00:09:06.945
odpowiemy, że nie, że mleko jest od krowy,

00:09:06.969 --> 00:09:08.926
a potem opowiemy jeszcze o gospodarstwie

00:09:08.950 --> 00:09:11.173
i o tym, jak mleko dociera do sklepu.

00:09:11.806 --> 00:09:17.710
Nie skończymy przecież na odpowiedzi
"Nie, mleka nie robi się w fabryce".

00:09:20.042 --> 00:09:22.472
Więc tutaj dzieje się coś dziwnego,

00:09:22.496 --> 00:09:24.854
a dzieci oczywiście
natychmiast to wyczuwają.

NOTE Paragraph

00:09:25.571 --> 00:09:26.959
Jeden chłopczyk oświadczył:

00:09:27.445 --> 00:09:29.837
"Pytałem rodziców o różne rzeczy,

00:09:29.861 --> 00:09:31.818
ale zawsze robią się wtedy bardzo dziwni.

00:09:32.788 --> 00:09:36.732
W szkole mam koleżankę,
którą zrobili tak samo, jak mnie.

00:09:37.241 --> 00:09:40.241
No i jak chcę coś wiedzieć,
to po prostu jej pytam".

00:09:41.760 --> 00:09:42.968
Sprytny.

00:09:43.630 --> 00:09:45.026
Tak rozwiązał sobie problem.

00:09:45.765 --> 00:09:48.349
Ale jego rodzice nie rozumieli sytuacji,

00:09:48.875 --> 00:09:51.657
no i na pewno nie taki wynik
chcieli osiągnąć,

00:09:51.681 --> 00:09:54.017
i nie takiego rezultatu chciał doradca,

00:09:54.041 --> 00:09:58.779
kiedy tłumaczył im, że w rodzinie
istotna jest otwartość w komunikacji.

NOTE Paragraph

00:10:00.462 --> 00:10:02.716
I to właśnie jest trudne w dawaniu porad.

00:10:02.740 --> 00:10:06.036
Zanim zaczniemy przepisywać lek,
musimy mieć dowód, że zadziała.

00:10:06.536 --> 00:10:07.792
Przeprowadzamy badania,

00:10:07.816 --> 00:10:09.117
potem badania kontrolne.

00:10:09.141 --> 00:10:13.068
Nie bez powodu chcemy upewnić się,
jak ten lek działa

00:10:13.092 --> 00:10:15.588
i jak wpływa na ludzkie życie.

00:10:16.035 --> 00:10:17.356
Natomiast porady?

00:10:18.748 --> 00:10:20.594
Tak samo nie wystarczy,

00:10:20.618 --> 00:10:22.889
żeby osoby zawodowo pomagające innym

00:10:22.913 --> 00:10:25.441
udzielały wskazówek
tylko poprawnych teoretycznie,

00:10:25.465 --> 00:10:27.004
czy płynących z dobroci serca.

00:10:27.447 --> 00:10:30.828
Muszą to być rady wsparte dowodami,

00:10:30.852 --> 00:10:35.225
danymi, które wskazują, że takie zalecenia
naprawdę polepszą jakość życia pacjentów.

NOTE Paragraph

00:10:36.174 --> 00:10:40.737
Jako rasowa filozofka,
obarczę was paradoksem:

00:10:42.308 --> 00:10:46.392
Radzę wam przestać słuchać rad.

00:10:47.897 --> 00:10:49.289
Ale jak to?

NOTE Paragraph

00:10:50.221 --> 00:10:54.435
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:10:54.591 --> 00:10:57.154
Nie skończę prelekcji,
wyliczając błędy rodziców.

00:10:57.178 --> 00:10:59.282
Chciałabym raczej, żebyście zrozumieli,

00:10:59.306 --> 00:11:01.438
jak wielkie ciepło
panuje w tych rodzinach.

00:11:02.931 --> 00:11:05.561
Pamiętacie książeczki
i wycieczkę na gospodarstwo?

00:11:05.585 --> 00:11:09.462
Kiedy rodzice sięgają po rozwiązania
właściwe dla ich konkretnej rodziny,

00:11:09.572 --> 00:11:11.145
wtedy idzie im genialnie.

00:11:12.391 --> 00:11:16.034
Chciałabym, żebyście zapamiętali jedno,
jako członkowie rodzin -

00:11:16.058 --> 00:11:18.549
nieważne, jaką postać ma wasza rodzina.

00:11:18.930 --> 00:11:24.277
Pamiętajcie, że każda rodzina potrzebuje
relacji pełnych ciepła.

00:11:25.409 --> 00:11:28.870
A żeby takie zbudować,
nie trzeba być psychologiem.

00:11:29.644 --> 00:11:31.946
Potrafi to większość z nas,

00:11:32.986 --> 00:11:34.695
choć niekiedy wymaga to wysiłku,

00:11:35.038 --> 00:11:37.908
a czasem i porada może się tu przydać.

NOTE Paragraph

00:11:39.209 --> 00:11:42.527
Jeśli jednak po nią sięgniecie,
pamiętajcie o trzech rzeczach.

00:11:43.760 --> 00:11:47.047
Przyjmijcie taką radę, która pasuje
do waszej konkretnej rodziny.

00:11:48.008 --> 00:11:50.763
Wiedzcie, że to wy jesteście ekspertami,

00:11:50.787 --> 00:11:53.510
bo to wy, nikt inny,
żyjecie waszym rodzinnym życiem.

00:11:54.681 --> 00:11:55.965
I ostatnie:

00:11:56.478 --> 00:12:00.468
ufajcie swoim umiejętnościom
i swojej pomysłowości,

00:12:01.027 --> 00:12:04.372
bo naprawdę - poradzicie sobie sami.

NOTE Paragraph

00:12:05.259 --> 00:12:06.413
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:12:06.437 --> 00:12:09.404
(Brawa)