WEBVTT

00:00:06.791 --> 00:00:11.044
Bạn có biết có hàng tỉ tỉ vi khuẩn 
xung quanh mình?

00:00:11.044 --> 00:00:12.523
Thật đấy!

00:00:12.523 --> 00:00:16.622
Vi khuẩn là một trong những 
dạng thức đầu tiên của sự sống

00:00:16.622 --> 00:00:18.262
xuất hiện trên trái đất.

00:00:18.262 --> 00:00:20.857
Dù có cấu tạo đơn bào,

00:00:20.857 --> 00:00:25.811
tổng sinh khối của chúng còn lớn hơn 
mọi cây cỏ và động vật cộng lại.

00:00:25.811 --> 00:00:29.071
Và chúng sống ở khắp mọi nơi:

00:00:29.071 --> 00:00:33.555
trên mặt đất, trong nước, 
trên bàn ăn, trên da

00:00:33.555 --> 00:00:35.945
thậm chí ngay bên trong
cơ thể bạn.

00:00:35.945 --> 00:00:38.276
Khoan hoảng hốt đã.

00:00:38.276 --> 00:00:42.096
Mặc dù, bên trong cơ thể,
số tế bào vi khuẩn nhiều gấp 10 lần

00:00:42.096 --> 00:00:46.293
số tế bào của chính bạn,
hầu hết trong số đó là vô hại

00:00:46.293 --> 00:00:50.738
thậm chí là có lợi, 
cho tiêu hóa hoặc miễn dịch.

00:00:50.738 --> 00:00:54.895
Tuy nhiên, con sâu làm rầu nồi canh,
một vài loại có thể gây hại

00:00:54.895 --> 00:00:58.093
từ khó chịu nho nhỏ 
đến các dịch bệnh chết người.

00:00:58.093 --> 00:01:04.221
May thay, có nhiều loại thuốc kì diệu
được thiết kế để chống lại sự nhiễm khuẩn

00:01:04.221 --> 00:01:08.128
Được tổng hợp hóa dược 
hay sẵn trong thiên nhiên như trong nấm

00:01:08.128 --> 00:01:13.975
các kháng sinh này giết chết hoặc kiềm chế 
vi khuẩn bằng cách làm gián đoạn quá trình

00:01:13.975 --> 00:01:18.276
tổng hợp vách tế bào hay can thiệp 
vào các quá trình tổng hợp protein

00:01:18.276 --> 00:01:21.062
nhưng lại không tấn công 
các tế bào con người.

NOTE Paragraph

00:01:21.062 --> 00:01:24.454
Sự tiến bộ trong phát triển 
thuốc kháng sinh, trong thế kỉ 20

00:01:24.454 --> 00:01:27.974
đã giúp chữa lành 
nhiều căn bệnh nguy hiểm.

00:01:27.974 --> 00:01:30.871
Nhưng ngày nay, ngày càng nhiều 
thuốc kháng sinh

00:01:30.871 --> 00:01:32.987
dần mất đi tác dụng.

00:01:32.987 --> 00:01:35.588
Rốt cuộc thì
chuyện gì đã xảy ra ?

00:01:35.588 --> 00:01:40.447
Vấn đề không nằm ở thuốc kháng sinh, 
mà ở những vi khuẩn mà chúng chống lại

00:01:40.447 --> 00:01:44.587
và có liên quan đến 
thuyết chọn lọc tự nhiên của Darwin.

00:01:44.587 --> 00:01:49.620
Cũng giống như bất cứ sinh vật nào, 
mỗi vi khuẩn có thể trải qua đột biến.

00:01:49.620 --> 00:01:53.235
Phần nhiều là các đột biến 
có hại hoặc vô ích,

00:01:53.235 --> 00:01:56.479
tuy nhiên, mỗi một đột biến như vậy
lại mở ra

00:01:56.479 --> 00:01:59.065
cho chính cá thể đó 
một cơ hội để sinh tồn.

00:01:59.065 --> 00:02:01.745
Đối với vi khuẩn,
một đột biến gây kháng thuốc

00:02:01.745 --> 00:02:05.208
mở ra một cánh cửa rộng
phía trước.

00:02:05.208 --> 00:02:08.000
Trong khi các vi khuẩn 
không kháng khác nhanh chóng

00:02:08.000 --> 00:02:11.374
bị quét sạch trong môi trường 
nhiều kháng sinh, như bệnh viện,

00:02:11.374 --> 00:02:13.904
chủng vi khuẩn kháng 
lại có nhiều đất và thức ăn

00:02:13.904 --> 00:02:17.884
để sinh sôi và truyền lại 
cho con cháu nguồn gen đột biến,

00:02:17.884 --> 00:02:19.722
vốn là bí quyết giúp chúng sinh tồn.

00:02:19.722 --> 00:02:22.352
Không dừng lại ở đó,
một số

00:02:22.352 --> 00:02:26.596
có thể giải phóng ADN khi chết đi,
và vi khuẩn khác sẽ lấy được gen này

00:02:26.596 --> 00:02:29.182
trong khi một số khác 
sử dụng cách "tiếp hợp"

00:02:29.182 --> 00:02:32.459
chuyển gen thông qua 
các cầu nối.

00:02:32.459 --> 00:02:38.293
Theo thời gian, gen kháng thuốc sinh sôi, 
tạo ra chủng vi khuẩn siêu kháng thuốc.

00:02:38.293 --> 00:02:43.109
Vậy, ta có bao nhiêu thời gian trước khi 
loài siêu trùng này chiếm ưu thế?

00:02:43.109 --> 00:02:46.736
Câu trả lời là, ở một số loài vi khuẩn,
điều này đã xảy ra.

00:02:46.736 --> 00:02:50.376
Ví dụ như một số chủng tụ cầu vàng
staphylococcus aureus (SA),

00:02:50.376 --> 00:02:54.181
gây ra đủ thứ bệnh tật 
từ viêm da đến viêm phổi

00:02:54.181 --> 00:02:57.465
đã phát triển thành MRSA,
kháng được các kháng sinh beta lactam

00:02:57.465 --> 00:03:02.326
như penicillin, methicillin và oxacillin.

00:03:02.326 --> 00:03:04.598
Nhờ vào một gen giúp biến đổi

00:03:04.598 --> 00:03:07.401
protein vốn là đích ngắm 
của các betalactam,

00:03:07.401 --> 00:03:10.860
MRSA có thể giữ vững thành trì của mình

00:03:10.860 --> 00:03:13.909
Một loại siêu vi trùng khác, 
như salmonella

00:03:13.909 --> 00:03:17.079
thi thoảng còn sản xuất được 
các enzym như betalactamase,

00:03:17.079 --> 00:03:20.702
bẻ vụn các chiến binh kháng sinh 
trước khi chúng có thể hành động,

00:03:20.702 --> 00:03:25.047
hay E.coli, một nhóm vi khuẩn đa dạng
chứa các chủng gây bệnh tả và suy thận

00:03:25.047 --> 00:03:28.185
có thể chống lại các kháng sinh

00:03:28.185 --> 00:03:31.033
như kháng sinh nhóm quinolon
bằng cách đá bay

00:03:31.033 --> 00:03:34.566
những kẻ vừa chật vật 
xâm nhập vào tế bào.

00:03:34.566 --> 00:03:36.392
Thực ra, cũng có những tin tốt.

00:03:36.392 --> 00:03:39.610
Các nhà khoa học đang làm việc cật lực
để đi trước một bước

00:03:39.610 --> 00:03:43.087
và mặc dù sự phát triển kháng sinh mới
bị chậm lại những năm gần đây,

00:03:43.087 --> 00:03:47.988
Tổ chức Y tế thế giới đã lấy việc Phát triển 
cách điều trị mới làm vấn đề trọng điểm.

00:03:47.988 --> 00:03:51.273
Nhiều nhà khoa học khác đang nghiên cứu
các giải pháp thay thế

00:03:51.273 --> 00:03:55.784
như liệu pháp virus
hay sử dụng vaccin để phòng nhiễm khuẩn.

00:03:55.784 --> 00:03:59.621
Quan trọng hơn, tránh sử dụng kháng sinh 
ồ ạt và không cần thiết

00:03:59.621 --> 00:04:02.684
như trong trường hợp nhiễm khuẩn nhẹ 
có thể tự lành

00:04:02.684 --> 00:04:06.344
cũng như thay đổi thực hành y tế
để phòng nhiễm khuẩn bệnh viện

00:04:06.344 --> 00:04:10.620
có thể có tác dụng lớn, nhờ giữ cho 
nhiều vi-khuẩn-không-kháng-thuốc sống sót

00:04:10.620 --> 00:04:12.872
để cạnh tranh với các chủng kháng thuốc.

00:04:12.872 --> 00:04:16.840
Trong cuộc chiến chống lại siêu vi khuẩn,
liệu pháp xuống thang đôi khi

00:04:16.840 --> 00:04:20.395
lại hiệu quả hơn
là chạy đua vũ trang về mặt tiến hóa.