WEBVTT

00:00:06.481 --> 00:00:11.020
Etrafınızda sizi saran trilyonlarca 
bakteri olduğunu söylesem ne yaparsınız?

00:00:11.044 --> 00:00:12.499
Bu doğru.

00:00:12.523 --> 00:00:16.598
Bakteri denilen mikroorganizmalar
yeryüzünde ortaya çıkan

00:00:16.622 --> 00:00:18.074
ilk yaşam formlarındandır.

00:00:18.526 --> 00:00:20.833
Yalnızca tek bir hücreden 
oluşmalarına rağmen

00:00:20.857 --> 00:00:25.796
toplam biyokütleleri tüm bitkiler
ve hayvanların toplamından fazladır.

00:00:26.538 --> 00:00:28.888
Ve gerçek anlamda her yerde yaşarlar:

00:00:28.888 --> 00:00:30.995
Yerde, suyun içinde,

00:00:31.019 --> 00:00:33.601
mutfak masanızın üzerinde, cildinizde

00:00:33.715 --> 00:00:35.630
ve hatta içinizde.

00:00:35.855 --> 00:00:38.252
Ama hemen panik düğmesine uzanmayın.

00:00:38.276 --> 00:00:42.072
Vücudunuzda insan hücrelerinden
10 kat fazla bakteriyel hücre

00:00:42.096 --> 00:00:43.993
olmasına rağmen

00:00:44.018 --> 00:00:48.081
bu bakterilerin çoğu zararsızdır 
hatta bazıları faydalıdır,

00:00:48.106 --> 00:00:50.836
sindirim ve bağışıklığa yardımcı olurlar.

00:00:51.086 --> 00:00:54.871
Ama aralarında, küçük rahatsızlıklardan
ölümcül salgınlara kadar

00:00:54.895 --> 00:00:58.352
bir çok zararlı enfeksiyona neden
olabilen birkaç çürük elma vardır.

00:00:58.717 --> 00:01:04.120
Neyse ki, bakteriyel enfeksiyonla 
mücadele için tasarlanan harika ilaçlar var

00:01:04.144 --> 00:01:08.020
kimyasallardan sentezlenen ya da 
küf gibi şeylerin içinde doğal olarak

00:01:08.044 --> 00:01:11.091
oluşan bu antibiyotikler, 
hücre duvarı sentezini durdurarak

00:01:11.115 --> 00:01:13.951
veya protein sentezi gibi 
hayati süreçlere müdahale ederek

00:01:13.975 --> 00:01:18.031
insan hücrelerine zarar vermeksizin

00:01:18.055 --> 00:01:20.859
bakterileri öldürür veya 
etkisiz hâle getirirler.

00:01:21.131 --> 00:01:24.430
20. yüzyılda antibiyotiklerin 
yaygınlaşmasıyla, daha önceleri

00:01:24.454 --> 00:01:27.950
tehlikeli olan birçok hastalık 
kolayca tedavi edilebilir olmuştur.

00:01:27.974 --> 00:01:30.847
Ama günümüzde,
antibiyotiklerin etkisi

00:01:30.871 --> 00:01:32.963
gitgide azalmaktadır.

00:01:32.987 --> 00:01:35.564
Antibiyotiklerin işe yaramasını
engelleyen bir sorun mu çıktı?

00:01:35.588 --> 00:01:40.423
Sorun antibiyotiklerde değil,
onların savaştığı bakterilerde

00:01:40.447 --> 00:01:43.977
ve bunun nedenini Darwin'in 
doğal seçilim teorisi açıklar.

00:01:44.587 --> 00:01:46.578
Tıpkı diğer organizmalar gibi,

00:01:46.578 --> 00:01:49.766
tek bir bakteri de 
rastgele mutasyon geçirebilir.

00:01:49.937 --> 00:01:53.211
Bu mutasyonların çoğu 
zararlı ya da yararsızdır

00:01:53.235 --> 00:01:56.584
ancak arada sırada, organizmaya 
hayatta kalma avantajı sağlayan

00:01:56.608 --> 00:01:58.361
bir mutasyon oluşur.

00:01:58.488 --> 00:01:59.870
Ve bir bakteri için

00:01:59.895 --> 00:02:02.911
onu antibiyotiğe karşı dirençli 
kılan bir mutasyon

00:02:02.936 --> 00:02:05.054
oldukça iyi bir avantajdır.

00:02:05.208 --> 00:02:07.976
Direnci olmayan bakteriler 
öldürülüp yok edilirken,

00:02:08.000 --> 00:02:11.224
bu hastaneler gibi antibiyotik
bakımından zengin ortamlarda

00:02:11.224 --> 00:02:12.774
özellikle daha çabuk olur,

00:02:12.774 --> 00:02:16.195
dirençlilerin hayatta kalıp gelişeceği 
daha çok boşluk ve kaynak oluşur

00:02:16.255 --> 00:02:19.573
ve yalnızca mutasyona uğramış 
işe yarar genlerini aktarırlar.

00:02:19.597 --> 00:02:22.265
Bunun tek yolu üreme de değildir.

00:02:22.580 --> 00:02:26.572
Bazıları öldüğünde, 
diğer bakterilerin alması için DNAlarını

00:02:26.596 --> 00:02:29.408
serbest bırakır, diğerleri konjugasyon
yöntemini kullanarak

00:02:29.408 --> 00:02:32.107
genlerini paylaşmak için
pili ile birbirine bağlanır.

00:02:32.131 --> 00:02:34.833
Zamanla dirençli genler hızla çoğalıp

00:02:34.857 --> 00:02:38.457
tamamen farklı türden 
süper dirençli bakteriler oluşturur.

00:02:39.127 --> 00:02:42.931
Peki, bu süper türlerin kontrolü ele 
geçirmesine ne kadar kaldı?

00:02:43.466 --> 00:02:46.363
Şey, bazı bakterilerde 
bu çoktan gerçekleşti.

00:02:46.859 --> 00:02:50.462
Örneğin deri enfeksiyonlarından zatürre
ve septisemi (kan zehirlenmesi) gibi

00:02:50.462 --> 00:02:54.157
birçok hastalığa sebep olan 
staphylococcus aureusun bazı dizileri

00:02:54.181 --> 00:02:56.209
gelişip MRSA' ya dönüşerek

00:02:56.233 --> 00:02:59.340
penisilin, metisilin ve oxasilin gibi 
beta-laktam antibiyotiklere

00:02:59.340 --> 00:03:01.761
dirençli hâle gelmiştir.

00:03:02.573 --> 00:03:07.351
Normalde beta-laktamların hedef aldığı
ve bağlandığı proteinin yerini alan

00:03:07.351 --> 00:03:10.946
bir gen sayesinde, MRSA engellenmeden
hücre duvarı yapmaya devam edebiliyor.

00:03:10.946 --> 00:03:13.885
Salmonella gibi diğer süper bakteriler 


00:03:13.909 --> 00:03:17.055
hatta bazen beta-laktam gibi 
enzimler üreterek

00:03:17.079 --> 00:03:20.678
antibiyotik saldırılarını henüz 
kendilerine zarar vermeden durdururlar

00:03:20.702 --> 00:03:23.505
ve çok çeşitli bir bakteri 
grubu olan E. coli (koli basili)

00:03:23.505 --> 00:03:26.771
ishal ve böbrek bozukluklarına neden olan
farklı türler içerir,

00:03:26.771 --> 00:03:29.733
hücreye girmeyi başaran herhangi 
bir yabancıyı, etkin şekilde

00:03:29.733 --> 00:03:31.821
dışarı atarak 
kinolon gibi antibiyotiklerin

00:03:31.821 --> 00:03:34.304
işlev göstermesini engelleyebilir.

00:03:34.566 --> 00:03:36.368
Ancak iyi bir haberim var.

00:03:36.392 --> 00:03:39.587
Bilim insanları, bakterilerden 
bir adım önde olmak için çalışıyor

00:03:39.611 --> 00:03:41.755
ve son yıllarda yeni antibiyotiklerin 


00:03:41.755 --> 00:03:43.713
gelişimi yavaşlamış olsa da,

00:03:43.713 --> 00:03:47.746
Dünya Sağlık Örgütü, yeni tedaviler
geliştirmeyi öncelik olarak belirledi.

00:03:48.487 --> 00:03:51.249
Diğer bilim insanları da,
bakteriyofaj terapi veya

00:03:51.273 --> 00:03:55.072
enfeksiyon engelleyici aşı gibi
alternatif çözümler araştırıyor.

00:03:55.784 --> 00:03:59.597
En önemlisi ise, kendiliğinden 
iyileşebilen küçük enfeksiyon

00:03:59.621 --> 00:04:02.810
gibi vakalarda aşırı ve gereksiz
antibiyotik kullanımını kısıtlamak

00:04:02.810 --> 00:04:06.490
ve ayrıca hastane enfeksiyonlarını önlemek
için tıbbi uygulamaları değiştirmek

00:04:06.490 --> 00:04:09.047
ve daha çok dirençsiz bakteriyi,
dirençli türlerle

00:04:09.047 --> 00:04:10.975
rekabet unsuru olarak 
hayatta tutmak da

00:04:10.975 --> 00:04:12.920
büyük bir etki yapabilir.

00:04:13.082 --> 00:04:16.815
Süper bakterilere karşı savaşta,
onların hız ve gücünü azaltmak

00:04:16.839 --> 00:04:20.415
bazen evrimsel silahlanma yarışından
daha fazla işe yarayabilir.