1
00:00:00,926 --> 00:00:03,571
Ер нь амьдралд олон талаар

2
00:00:03,571 --> 00:00:05,593
бодитой ханддаг бол сайхан.

3
00:00:05,593 --> 00:00:08,971
Даанч асуудал нь бид

4
00:00:08,971 --> 00:00:13,650
солонгорсон шилээр амьдралыг хардаг.

5
00:00:13,650 --> 00:00:17,276
Жишээ нь хамгийн энгийн жишээ
шар айргийг аваад үзье.

6
00:00:17,302 --> 00:00:19,548
Хэрвээ би танд хэдэн шар айраг өгөөд

7
00:00:19,548 --> 00:00:23,356
хэр их гашуун, чанга байгаагаар нь
дүгнээд эрэмбэл гэвэл

8
00:00:23,356 --> 00:00:27,053
бүгд өөр өөр байр эзлэх байх.

9
00:00:27,053 --> 00:00:29,810
Гэхдээ бид үүнд жоохон
бодитой хандвал яах бол?

10
00:00:29,810 --> 00:00:31,970
Шар айрагны жишээн дээр бол маш энгийн.

11
00:00:31,970 --> 00:00:34,232
Хэрвээ бид харахгүйгээр
амталгаа хийвэл яах бол?

12
00:00:34,232 --> 00:00:36,846
Таныг нүдээ боогоод
яг ижил шар айрагнуудыг

13
00:00:36,846 --> 00:00:40,817
эрэмбэл гэвэл хариу нь
өмнөхөөсөө арай л өөр харагдана

14
00:00:40,817 --> 00:00:43,039
Ихэнх нь ижил үнэлгээ авна.

15
00:00:43,039 --> 00:00:45,484
Ерөнхийдөө та тэдгээр
шар айргыг ялгаж чадахгүй

16
00:00:45,484 --> 00:00:48,573
Гэхдээ мэдээж Guinness-ийг бол ялгана.

17
00:00:48,573 --> 00:00:50,801
(Инээд)

18
00:00:50,801 --> 00:00:52,797
Бие махбод ч үүнтэй адил.

19
00:00:52,797 --> 00:00:56,629
Хүн өөрийн биеэс ямар нэг зүйл
хүсч хүлээвэл яах бол?

20
00:00:56,629 --> 00:00:59,137
Жишээлбэл бид хүмүүст эм зарсан гэе.

21
00:00:59,137 --> 00:01:01,876
Зарим хүмүүст эмийг үнэтэй гэж хэлсэн.

22
00:01:01,876 --> 00:01:04,107
Нөгөө хэсэгт нь эмийг хямдхан гэж хэлсэн.

23
00:01:04,127 --> 00:01:06,979
Үнэтэй эм нь илүү үйлчилсэн,

24
00:01:06,979 --> 00:01:09,073
өвчнийг илүү намдаасан.

25
00:01:09,073 --> 00:01:12,787
Учир нь бидний хүлээлт 
бие махбодыг өөрчилж чаддаг.

26
00:01:12,787 --> 00:01:14,849
Мэдээж спортын хувьд

27
00:01:14,849 --> 00:01:16,667
хэрвээ та аливаа нэг багийн дэмжигч бол

28
00:01:16,667 --> 00:01:19,036
өөрийн эрхгүй дэмждэг багийнхаа өнцгөөс

29
00:01:19,036 --> 00:01:21,611
тоглолтыг үзэх болно.

30
00:01:21,611 --> 00:01:26,467
Эдгээр бүх жишээнүүд нь 
"урьдаас таамагласан төсөөлөл, хүлээлт нь

31
00:01:26,467 --> 00:01:30,157
бидний ертөнцийг тодорхойлдог" 
гэдгийг харуулж байна.

32
00:01:30,157 --> 00:01:33,559
Гэхдээ илүү чухал асуултууд яасан бэ?

33
00:01:33,559 --> 00:01:37,111
Нийгмийн шударга байдалтай 
холбоотой асуудлууд яасан бэ?

34
00:01:37,111 --> 00:01:40,106
Тэгэхээр бид нэг зүйлийн талаар 
бодож үзэх хэрэгтэй.

35
00:01:40,106 --> 00:01:43,581
Тэгш бус байдлын сохор амталгааны 
хэлбэр нь ямар байх вэ?

36
00:01:43,581 --> 00:01:45,880
Тэгээд бид тэгш бус байдлын талаар

37
00:01:45,880 --> 00:01:47,830
маш том хэмжээний судалгааг

38
00:01:47,830 --> 00:01:50,384
АНУ болон бусад оронд хийсэн.

39
00:01:50,384 --> 00:01:52,335
Бид 2 асуулт асуусан.

40
00:01:52,335 --> 00:01:55,701
Бид хэр их ялгаатай амьдарч
байгаагаа мэддэг үү?

41
00:01:55,701 --> 00:01:59,812
Мөн бид хэр их ялгаатай байхыг
хүсэж байна вэ?

42
00:01:59,812 --> 00:02:02,226
Эхний асуултыг харцгаая.

43
00:02:02,226 --> 00:02:04,339
За нэг зүйлийг төсөөл,
АНУ-н бүх хүнийг аваад

44
00:02:04,339 --> 00:02:07,264
хамгийн ядууг нь баруун талд

45
00:02:07,264 --> 00:02:09,656
хамгийн баянг нь зүүн талд 
байхаар эрэмбэлсэн

46
00:02:09,656 --> 00:02:12,318
дараа нь тэдгээр хүмүүсийг 
5 бүлэг болгон хуваасан:

47
00:02:12,318 --> 00:02:14,616
хамгийн ядуу 20 хувь, 
түүний дараагийн 20 хувь,

48
00:02:14,616 --> 00:02:16,952
дараах 20 хувь гэх мэт
хамгийн баян 20 хувь.

49
00:02:16,952 --> 00:02:20,288
Тэгээд би нэг зүйл асууя:
Та эдгээр 5 бүлэг тус бүр

50
00:02:20,288 --> 00:02:23,547
нийт хөрөнгийн хэдэн хувийг эзэмшиж 
байгаа гэж бодож байна вэ?

51
00:02:23,547 --> 00:02:25,878
Асуултыг арай хялбар болгоё л доо.

52
00:02:25,878 --> 00:02:29,658
Таны бодлоор хамгийн доод талын 2 бүлэг
буюу хамгийн ядуу 40%-д

53
00:02:29,658 --> 00:02:32,659
нийт хөрөнгийн хэдэн хувь нь 
харъяалагдаж байгаа вэ?

54
00:02:32,659 --> 00:02:35,351
Түр зур төсөөлөөд, тоо бодож ол.

55
00:02:35,351 --> 00:02:37,255
Ер нь ихэнхдээ бид боддоггүй

56
00:02:37,255 --> 00:02:39,740
Түр зур тунгаагаад үз,
нэг тоо дотроо бод.

57
00:02:39,740 --> 00:02:41,365
Олсон уу?

58
00:02:41,365 --> 00:02:44,430
За, америкчуудын хэлснээр бол

59
00:02:44,430 --> 00:02:46,357
тэдний бодлоор хамгийн ядуу 20 хувь нь

60
00:02:46,357 --> 00:02:48,679
нийт хөрөнгийн 2.9 %-г эзэмшдэг,

61
00:02:48,679 --> 00:02:50,862
дараагийн бүлэг нь 6.4 %,

62
00:02:50,862 --> 00:02:53,369
тэгэхээр энэ нь нийтдээ
9 %-с бага зэрэг илүү байна.

63
00:02:53,369 --> 00:02:56,782
3 дахь бүлэг нь 12%,

64
00:02:56,782 --> 00:02:58,431
20%,

65
00:02:58,431 --> 00:03:03,075
хамгийн баян бүлэг нь нийт хөрөнгийн
58 %-г эзэмшдэг гэж хүмүүс боддог.

66
00:03:03,075 --> 00:03:05,930
Энэ таны бодолтой хэр
ойролцоо байгааг харж болно.

67
00:03:05,930 --> 00:03:07,951
Харин бодит байдал
ямар байна вэ?

68
00:03:07,951 --> 00:03:09,762
Бодит байдал арай ондоо байна.

69
00:03:09,762 --> 00:03:13,575
хамгийн ядуу 20 % нь
нийт хөрөнгийн 0.1 %-г эзэмшдэг,

70
00:03:13,575 --> 00:03:16,826
дараагийн 20 % нь 0.2 %-г эзэмшдэг.

71
00:03:16,826 --> 00:03:18,939
Энэ 2 бүлэг нийлээд 0.3

72
00:03:18,939 --> 00:03:22,468
3 дах бүлэг нь 3.9,

73
00:03:22,468 --> 00:03:24,651
11.3,

74
00:03:24,651 --> 00:03:30,392
хамгийн баян бүлэг нь 
хөрөнгийн 84-85 %г эзэмшиж байна.

75
00:03:30,392 --> 00:03:33,358
Тэгэхээр бидний төсөөлөл
болон бодит байдал

76
00:03:33,358 --> 00:03:35,331
нилээд ялгаатай нь харагдаж байна.

77
00:03:35,331 --> 00:03:37,421
Харин бид юу гэж хүсдэг вэ?

78
00:03:37,421 --> 00:03:39,418
Үүнийг ер нь яаж мэдэх вэ?

79
00:03:39,418 --> 00:03:40,829
Үүнийг харахын тулд

80
00:03:40,829 --> 00:03:42,867
бид яг юу хүсэж
байгаагаа харахын тулд,

81
00:03:42,867 --> 00:03:45,472
бид философч Жон Роулсын талаар бодсон.

82
00:03:45,472 --> 00:03:47,517
Хэрвээ та Жон Роулсыг
санаж байгаа бол,

83
00:03:47,517 --> 00:03:50,557
тэрэнд шудрага нийгмийн
талаар нэг үзэл байсан.

84
00:03:50,557 --> 00:03:51,289
Тэр хэлэхдээ:

85
00:03:51,289 --> 00:03:54,754
"Шудрага нийгэм гэдэг бол хэрвээ та
үүний талаар бүгдийг мэдэж байсан бол

86
00:03:54,754 --> 00:03:57,087
та аль ч хэсэгт нь ороход
бэлэн байх байсан юм"

87
00:03:57,087 --> 00:03:58,651
Гайхамшигтай тодорхойлолт.

88
00:03:58,651 --> 00:04:01,189
Учир нь хэрвээ та баян бол
баячуудыг арай их мөнгөтэй,

89
00:04:01,189 --> 00:04:03,226
ядуусыг бүр бага мөнгөтэй
байлгахыг хүснэ.

90
00:04:03,226 --> 00:04:05,335
Хэрвээ та ядуу бол
илүү тэгш байдлыг хүснэ.

91
00:04:05,335 --> 00:04:07,769
Гэхдээ хэрвээ та нийгмийн аль хэсэгт 


92
00:04:07,769 --> 00:04:10,659
хамаарагдахаа мэдэхгүй бол

93
00:04:10,659 --> 00:04:12,865
та бүх боломжийг
тооцох хэрэгтэй болно.

94
00:04:12,865 --> 00:04:15,791
Энэ нь 1 талаараа 
сохор амталгаатай төстэй.

95
00:04:15,791 --> 00:04:18,461
Та ямар үр дүн гарахыг нь
мэдэхгүйгээр сонголт хийнэ,

96
00:04:18,461 --> 00:04:22,176
Жон Роулс үүнийг 
"мэдлэггүйн халхавч" гэж нэрлэсэн.

97
00:04:22,176 --> 00:04:25,783
Бид дахиад нэг хэсэг Америкчуудыг аваад,

98
00:04:25,783 --> 00:04:28,538
тэднээс мэдлэггүйн халхавчын
асуултыг асуусан.

99
00:04:28,538 --> 00:04:32,278
Та аль ч бүлэгт багтаж магадгүй
гэдгээ мэдсэн ч

100
00:04:32,278 --> 00:04:35,806
харьяа болохыг хүссэн улсын тань
ямар онцлог шинж илүү чухал вэ?

101
00:04:35,806 --> 00:04:37,285
Энэ бидний авсан хариулт.

102
00:04:37,285 --> 00:04:39,544
Хүмүүс хамгийн ядуу буюу эхний 20 хувьд

103
00:04:39,544 --> 00:04:41,727
хэдийг өгөх байсан бэ?

104
00:04:41,727 --> 00:04:44,421
Хүмүүс тэдэнд нийт хөрөнгийн 
10%-г өгөхийг хүссэн.

105
00:04:44,421 --> 00:04:47,075
Дараагийн бүлэгт нийт хөрөнгийн 14 %-г,

106
00:04:47,075 --> 00:04:49,109
дараагийнхд нь 21

107
00:04:49,109 --> 00:04:51,802
22, тэгээд 32.

108
00:04:51,805 --> 00:04:55,890
Бидний судалгаанд орсон хүмүүсийн 1 нь ч
бүрэн тэгш байдлыг хүсээгүй.

109
00:04:55,890 --> 00:04:59,523
Хэн ч социализмыг
гайхалтай санаа гэж үзээгүй.

110
00:04:59,523 --> 00:05:01,277
Энэ юу гэсэн үг вэ гэхээр


111
00:05:01,277 --> 00:05:03,781
бид хэр ихийг эзэмшдэг
талаарх бидний төсөөлөл

112
00:05:03,781 --> 00:05:06,447
болон бодит байдлын хооронд
мэдлэгийн том ялгаа байна.

113
00:05:06,447 --> 00:05:10,022
Гэхдээ бидний эзэмшвэл зохих
хэмжээ болон

114
00:05:10,022 --> 00:05:12,820
төсөөллийн хооронд
төдий чинээний ялгаа байна.

115
00:05:12,820 --> 00:05:16,012
Бид эдгээр асуултыг хөрөнгө мөнгөнөөс

116
00:05:16,012 --> 00:05:18,427
өөр зүйлийн талаар ч бас асуусан.

117
00:05:18,427 --> 00:05:22,630
Жишээ нь: бид дэлхийн өнцөг булан бүрийн

118
00:05:22,630 --> 00:05:24,348
ондоо хүмүүсээс эдгээрийг асуусан,

119
00:05:24,348 --> 00:05:26,691
либерал болон консерватив
хүмүүсээс асуусан.

120
00:05:26,691 --> 00:05:28,615
Тэд ерөнхийдөө ижил хариулт өгсөн.

121
00:05:28,615 --> 00:05:29,996
Баян болон ядуугаас асуусан


122
00:05:29,996 --> 00:05:31,327
бас л ижил хариулт өгсөн.

123
00:05:31,327 --> 00:05:32,608
эрчүүд болон эмэгтэйчүүд,

124
00:05:32,608 --> 00:05:35,211
NPR-н сосгогчид болон 
Forbes сэтгүүлийн уншигчид,

125
00:05:35,211 --> 00:05:38,440
Бид Их Британи, Австрали, 
Америк хүмүүсээс асуусан

126
00:05:38,440 --> 00:05:40,157
мөн л ижил хариултууд.

127
00:05:40,157 --> 00:05:42,928
Бид бүр их сургуулийн 
өөр тэнхимийн оюутнуудаас асуусан.

128
00:05:42,928 --> 00:05:45,268
Бид Харвардруу очоод бараг
бүх тэнхимээс асуусан.

129
00:05:45,268 --> 00:05:47,138
Үнэндээ, цөөн хэд нь
баян хэсэгт ихийг

130
00:05:47,138 --> 00:05:48,728
ядуу хэсэгт багийг
өгөхийг хүссэн

131
00:05:48,728 --> 00:05:51,340
Харвардын бизнесийн сургуульд ч гэсэн

132
00:05:51,340 --> 00:05:53,950
хариулт нь гайхмаар ижилхэн байсан.

133
00:05:53,950 --> 00:05:56,774
Би та нарын зарим нь тэнд
сурсаныг мэдэж байна.

134
00:05:56,774 --> 00:05:59,920
Бид өөр сэдвийн талаар
мөн энэ асуултыг асуусан.

135
00:05:59,920 --> 00:06:02,695
Компанийн захирал чадваргүй ажилчиндаа


136
00:06:02,695 --> 00:06:05,470
өгөх цалингийн хувьд ямар байх бол?

137
00:06:05,470 --> 00:06:08,246
Та хүмүүсийн бодлоор хэд байдаг вэ 
гэдгийг харж байна.

138
00:06:08,246 --> 00:06:12,147
Тэгээд бид тэднээс таны бодлоор хэд байх 
ёстой вэ гэж асуусан.

139
00:06:12,147 --> 00:06:14,774
Дараа нь бодит байдал ямар вэ
гэж асуусан.

140
00:06:14,774 --> 00:06:18,052
Үнэнэдээ ямар байгаа вэ?
Та тийм ч муу биш байна,

141
00:06:18,052 --> 00:06:21,125
улаан болон шарын хооронд
нээх их зөрүү алга гэж хэлэх байх.

142
00:06:21,125 --> 00:06:25,255
Учир нь би тэднийг ижил
хэмжээсээр зураагүй л дээ.

143
00:06:26,105 --> 00:06:30,015
Тэнд улаан болон цэнхэр байгаа гэдгийг 
харахад ч хэцүү байна.

144
00:06:30,015 --> 00:06:32,360
Бусад хөрөнгийн үр дүн ямар бол?

145
00:06:32,360 --> 00:06:34,055
Баялаг гэдэг бол
зөвхөн хөрөнгө биш.

146
00:06:34,055 --> 00:06:37,189
Бусад эрүүл мэнд хувьд
ямар вэ гэж асуусан.

147
00:06:37,189 --> 00:06:40,812
Жороор олгогдох эмийн хүртээмж ямар вэ?

148
00:06:40,812 --> 00:06:42,832
Дундаж наслалт?

149
00:06:42,832 --> 00:06:45,247
Нярайн наслалт?

150
00:06:45,247 --> 00:06:47,592
Үүнийг хэрхэн хуваарилах вэ?

151
00:06:47,592 --> 00:06:50,401
Залуусын боловсрол ямар байх бол?

152
00:06:50,401 --> 00:06:52,271
Мөн өндөр настнуудын хувьд?

153
00:06:52,271 --> 00:06:55,254
Эдгээрээс бид хүмүүс 
хөрөнгийн тэгш бус байдлыг

154
00:06:55,254 --> 00:06:58,412
хүсдэггүй гэдгийг ойлгосон.

155
00:06:58,412 --> 00:07:01,918
Түүнээс илүү бид хөрөнгөөс 
үүдсэн бусад зүйлсийн

156
00:07:01,918 --> 00:07:03,961
тэгш бус байдлыг бүр ч 
илүү дургүйцдэг.

157
00:07:03,961 --> 00:07:07,592
Жишээ нь: эрүүл мэнд болон
боловсролын тэгш бус байдал.

158
00:07:07,592 --> 00:07:09,793
Мөн бид хүмүүс 
тэгш бус байдал нь

159
00:07:09,793 --> 00:07:12,667
бага дэмжлэг авдаг хэсэгтэй 
холбогдсон тохиолдолд

160
00:07:12,667 --> 00:07:14,991
асуудалд илүү нээлттэй
ханддагыг харсан.

161
00:07:14,991 --> 00:07:17,336
Голдуу балчир хүүхдүүд
болон нярай.

162
00:07:17,336 --> 00:07:22,003
Учир нь бид тэднийг үүрэг хүлээх 
чадваргүй гэж үздэг.

163
00:07:22,003 --> 00:07:24,348
Үүнээс бид юу сурж болох вэ?

164
00:07:24,348 --> 00:07:25,508
Бидэнд 2 ялгаа байна.

165
00:07:25,508 --> 00:07:28,088
Мэдлэгийн ялгаа болон хүслийн ялгаа.

166
00:07:28,088 --> 00:07:30,710
Мэдлэгийн ялгаа нь
бидний бодож явдаг зүйл.

167
00:07:30,710 --> 00:07:32,080
Хүмүүсийг хэрхэн сургах вэ?

168
00:07:32,080 --> 00:07:34,796
Тэгш бус байдал болон эрүүл мэнд,
боловсрол, атаа жөтөө

169
00:07:34,796 --> 00:07:38,558
гэмт хэргийн хэмжээ зэргийг хамаарсан
тэгш бус байдлын үр дүнгийн талаарх

170
00:07:38,558 --> 00:07:40,949
хүмүүсийн бодлыг хэрхэн өөрчлөх вэ?

171
00:07:40,949 --> 00:07:42,830
Тэгээд хүслийн ялгаа байна.

172
00:07:42,830 --> 00:07:46,653
Бид яг юу хүсэж байгаа талаарх
хүмүүсийн бодлыг хэрхэн өөрчлөх вэ?

173
00:07:46,653 --> 00:07:50,028
Роулсын тодорхойлолтонд,
ертөнцийг харах өнцөг

174
00:07:50,028 --> 00:07:51,770
сохор амталгааны арга нь

175
00:07:51,770 --> 00:07:54,695
бидний аминч сэдлийг үгүй хийдэг.

176
00:07:54,695 --> 00:07:57,272
Бид хэрхэн үүнийг илүү өндөр түвшинд,


177
00:07:57,272 --> 00:07:59,896
илүү өргөн далайцтай хэрэгжүүлэх вэ?

178
00:07:59,896 --> 00:08:02,652
Эцэст нь бидэнд 
үйл ажиллагааны ялгаа байна.

179
00:08:02,652 --> 00:08:05,771
Бид хэрхэн эдгээрийг бодолцож,
бодит зүйл хийх вэ?

180
00:08:05,771 --> 00:08:08,603
Миний бодлоор хариултын нэг хэсэг нь

181
00:08:08,603 --> 00:08:11,715
тусламж, дэмжлэггүй хүүхдэд болон 
багачуудыг бодоход орших байх.

182
00:08:11,715 --> 00:08:15,523
Учир нь хүмүүс үүнийг хийхэд
илүү бэлэн гэж санагдсан.

183
00:08:15,523 --> 00:08:20,793
Эцэст нь та дараагийн удаа шар айраг,
дарс уухаар гарахдаа

184
00:08:20,793 --> 00:08:24,880
хамгийн түрүүнд таны 
амьдралын аль нь бодит

185
00:08:24,880 --> 00:08:27,454
мөн аль нь төсөөлөл, хүлээлтээс үүссэн

186
00:08:27,454 --> 00:08:29,758
тайвшруулах нөлөө вэ
гэдгийг бодоод үзээрэй.

187
00:08:29,758 --> 00:08:33,287
Тэгээд таны гаргасан шийдвэр болон
бодлогын асуудлууд

188
00:08:33,287 --> 00:08:36,562
бид бүхэнд хэрхэн нөлөөлж байгааг
бодоод үзээрэй.

189
00:08:36,667 --> 00:08:38,394
Маш их баярлалаа.

190
00:08:38,394 --> 00:08:40,191
(Алга ташилт)