WEBVTT

00:00:06.992 --> 00:00:09.270
10 triệu năm về trước,

00:00:09.270 --> 00:00:15.605
2 khối lục địa khổng lồ bắt đầu va chạm
dưới tác động của sức mạnh tự nhiên

00:00:15.605 --> 00:00:18.036
điều này
đã làm thay đổi bề mặt của trái đất

00:00:18.036 --> 00:00:22.510
và quyết định sự sống hay cái chết
cho hàng ngàn chủng loài.

00:00:22.510 --> 00:00:25.615
Đây được gọi là
quá trình kiến tạo,

00:00:25.615 --> 00:00:29.369
và 2 khối đó chính là Bắc và Nam Mỹ.

00:00:29.369 --> 00:00:31.963
mặt dù chúng vẫn đang dịch chuyển
hướng về nhau

00:00:31.963 --> 00:00:35.703
khoảng chừng 2,5 cm mỗi năm,

00:00:35.703 --> 00:00:39.937
nhưng cú va chạm đã gây hàng loạt
các ảnh hưởng sinh học

00:00:39.937 --> 00:00:46.209
bằng việc hình thành một trong những cuộc di cư
lớn nhất trong lịch sử trái đất:

00:00:46.209 --> 00:00:49.448
"Sự hoán đổi sự sống vĩ đại của châu Mỹ".

00:00:49.448 --> 00:00:54.910
Chuyện bắt đầu 65 triệu năm về trước,
thời kì hình thành động vật có vú,


00:00:54.910 --> 00:00:57.419
khi mà vùng Bắc và Nam Mỹ như bây giờ

00:00:57.419 --> 00:01:00.722
là những khối lục địa chia cắt bởi
đường biển

00:01:00.722 --> 00:01:03.366
giữa Thái Bình Dương và
Đại Tây Dương.

00:01:03.366 --> 00:01:07.306
Trong suốt khoảng thời gian này,
Nam Mỹ là nơi cư ngụ của các loài sinh vật

00:01:07.306 --> 00:01:12.164
bao gồm loài armored glyptodont (con răng chạm)
kích thước cỡ một chiếc xe nhỏ,

00:01:12.164 --> 00:01:15.183
giống lười đất khổng lồ
nặng hơn 1 tấn,

00:01:15.183 --> 00:01:20.581
chuột túi, khỉ, và cả những loài
chim ăn thịt đáng sợ.

00:01:20.581 --> 00:01:22.886
Ở Bắc Mỹ cũng có những loài
riêng biệt,

00:01:22.886 --> 00:01:26.683
như: ngựa, gấu, báo răng kiếm.

00:01:26.683 --> 00:01:30.975
Hơn 20 triệu năm, sự dịch chuyển của
vùng Farallon và Caribbean

00:01:30.975 --> 00:01:36.636
góp phần cho sự hình thành vùng núi lửa Trung Mỹ,
một bán đảo nối liền với Bắc Mỹ,

00:01:36.636 --> 00:01:41.393
tách biệt Nam Mỹ chỉ với
một vùng biển hẹp.

00:01:41.393 --> 00:01:45.301
Khi 2 vùng này tiếp tục trượt trên
lớp macma của Trái Đất

00:01:45.301 --> 00:01:47.588
nằm sâu dưới đáy Thái Bình Dương,

00:01:47.588 --> 00:01:50.095
thì vùng Caribbean di chuyển về phía Đông,

00:01:50.095 --> 00:01:52.114
và khoảng 15 triệu năm trước,

00:01:52.114 --> 00:01:57.088
Nam Mỹ cuối cùng đã va chạm với
vùng núi lửa Trung Mỹ.

00:01:57.088 --> 00:02:01.493
Điều này đã làm vùng Caribbean không
còn kết nối với Thái Bình Dương nữa,

00:02:01.493 --> 00:02:02.869
mà hình thành một cầu nối,

00:02:02.869 --> 00:02:06.431
liên kết Bắc và Nam Mỹ.

00:02:06.431 --> 00:02:10.160
Sinh vật trên cạn bấy giờ có thể
di chuyển qua lại giữa 2 khối lục địa,

00:02:10.160 --> 00:02:11.880
và từ những ghi chép hóa thạch,

00:02:11.880 --> 00:02:15.529
chứng minh rằng dấu hiệu khác nhau của sự
phân tán đã xảy ra.

00:02:15.529 --> 00:02:18.159
Mặc dù thực vật không thể di chuyển,

00:02:18.159 --> 00:02:21.462
chúng vẫn dễ dàng phát tán bởi gió
và sóng biển,

00:02:21.462 --> 00:02:25.579
chúng là loài thực hiện việc di cư 
đầu tiên cùng với một số loài chim

00:02:25.579 --> 00:02:27.924
theo sau là những loài cá nước ngọt

00:02:27.924 --> 00:02:29.401
và động vật lưỡng cư,

00:02:29.401 --> 00:02:33.310
và cuối cùng, các loài động vật có vú
bắt đầu di chuyển qua "cầu nối" đó.

00:02:33.310 --> 00:02:37.837
Động vật có vú từ Nam Mỹ như
loài lười đất và loài glyptodont (con răng chạm)

00:02:37.837 --> 00:02:40.348
đã phân bố trên khắp Bắc Mỹ.

00:02:40.348 --> 00:02:44.291
Ngoài ra, nhiều loại động vật có vú
Nam Mỹ vùng nhiệt đới,

00:02:44.291 --> 00:02:49.202
như khỉ và dơi, chúng chiếm giữ các
khu rừng ở Trung Mỹ,

00:02:49.202 --> 00:02:51.380
và phát triển phong phú như ngày nay

00:02:51.380 --> 00:02:55.782
Thú ăn thịt, thú có túi Nam Mỹ
bị tuyệt chủng 3 triệu năm về trước,

00:02:55.782 --> 00:03:00.806
lúc này, động vật ăn thịt phía Bắc
như báo, gấu và cả loài cáo,

00:03:00.806 --> 00:03:05.878
di chuyển xuống phía Nam và chiếm giữ
hệ sinh thái nơi đây.

00:03:05.878 --> 00:03:12.197
Ngựa, lạc đà không bứu, heo vòi,
báo sư tử, báo răng kiếm, voi,

00:03:12.197 --> 00:03:16.845
và loài người sau này cũng hướng
về phía Nam vượt qua "cầu nối" đó

00:03:16.845 --> 00:03:20.489
Nhưng, chuyện xảy ra trên đất liền
chỉ là một nửa câu chuyện.


00:03:20.489 --> 00:03:24.276
Chuyện xảy ra khi một đại dương
khổng lồ bây giờ chia thành 2

00:03:24.276 --> 00:03:29.052
tạo nên sự chênh lệch nhiệt độ
và độ mặn giữa 2 vùng nước

00:03:29.052 --> 00:03:32.683
eo biển trở thành mối ngăn cản của
nhiều loài sinh vật biển,

00:03:32.683 --> 00:03:38.115
như động vật thân mềm, giáp xác
trùng lỗ, rong biển và cả loài cá,

00:03:38.115 --> 00:03:41.908
và tách các quần thể của các loài
sinh vật biển

00:03:41.908 --> 00:03:45.986
Nó cũng giúp cho việc hình thành
các dòng hải lưu

00:03:45.986 --> 00:03:48.492
một dây chuyền nước toàn cầu,

00:03:48.492 --> 00:03:51.345
vận chuyển nước ấm băng qua Đại Tây Dương,

00:03:51.345 --> 00:03:55.016
và ảnh hưởng đến khí hậu vùng bờ biển
phía Đông của Bắc Mỹ,

00:03:55.016 --> 00:03:58.537
bờ biển phía Tây của châu Âu
và nhiều vùng khác.

00:03:58.537 --> 00:04:00.613
Một thách thức để lần theo các hình thức

00:04:00.613 --> 00:04:04.085
va chạm của châu Mỹ
làm thay đổi cả thế giới

00:04:04.085 --> 00:04:08.258
nhưng chắc chắn làn sóng của
"Sự trao đổi sự sống vĩ đại của châu Mỹ "

00:04:08.258 --> 00:04:12.269
đã lan tỏa xuyên qua lịch sử của
sự sống trên hành tinh

00:04:12.269 --> 00:04:14.549
và của cả nhân loại

00:04:14.549 --> 00:04:16.455
Điều gì xảy ra nếu những loài này
đã không tuyệt chủng

00:04:16.455 --> 00:04:19.400
hoặc nếu không còn loài khỉ
ở miền Trung Mỹ

00:04:19.400 --> 00:04:21.386
hay loài báo đốm Nam Mỹ?

00:04:21.386 --> 00:04:24.827
Nếu những dòng hải lưu không còn chảy?

00:04:24.827 --> 00:04:27.746
Bờ biển phía Tây của Bắc Mỹ sẽ 
lạnh hơn nhiều chăng?

00:04:27.746 --> 00:04:32.363
Tất cả chỉ ra một số biến đổi mạnh
trên hành tinh chúng ta

00:04:32.363 --> 00:04:35.544
không phải là những thứ bùng nổ
ngay lập tức

00:04:35.544 --> 00:04:39.149
nhưng bò chậm chạp hướng tới việc
không bao giờ thay đổi được.

00:04:39.149 --> 00:04:41.840
Chúng ta là sản phẩm của lịch sử.