1
00:00:07,532 --> 00:00:09,393
"Rat i mir",

2
00:00:09,393 --> 00:00:10,393
tom,

3
00:00:10,393 --> 00:00:11,593
šljaka,

4
00:00:11,593 --> 00:00:14,923
onaj tip knjige koju ne bi trebalo čitati
u krevetu jer, ako zaspite,

5
00:00:14,923 --> 00:00:17,953
mogla bi da vam izazove
potres mozga, je li tako?

6
00:00:17,953 --> 00:00:19,492
Samo delimično.

7
00:00:19,492 --> 00:00:21,703
"Rat i mir" je obimna knjiga, svakako,

8
00:00:21,703 --> 00:00:24,734
ali je takođe uzbudljivo
istorijsko propitivanje,

9
00:00:24,734 --> 00:00:30,082
u kojoj su neki od najproduhovljenijih,
najrealističnijih likova uopšte.

10
00:00:30,082 --> 00:00:35,023
A ako vas dužina knjige plaši, samo
zamislite kako se siroti Tolstoj osećao.

11
00:00:35,023 --> 00:00:39,412
Godine 1863, zaputio se da napiše
kratak roman o političkom disidentu

12
00:00:39,412 --> 00:00:42,213
koji se vraćao iz izgnanstva u Sibiru.

13
00:00:42,213 --> 00:00:45,807
Pet godina kasnije je stvorio
epski roman od 1200 strana,

14
00:00:45,807 --> 00:00:47,094
koji sadrži ljubavne priče,

15
00:00:47,094 --> 00:00:47,995
bojna polja,

16
00:00:47,995 --> 00:00:48,944
bankrotstva,

17
00:00:48,944 --> 00:00:49,933
streljačke vodove,

18
00:00:49,933 --> 00:00:51,006
religijske vizije,

19
00:00:51,006 --> 00:00:52,332
spaljivanje Moskve

20
00:00:52,332 --> 00:00:54,895
i polupitomog medveda,

21
00:00:54,895 --> 00:00:57,425
ali bez izgnanstva
i političkih disidenata.

22
00:00:57,425 --> 00:00:58,995
Evo kako je došlo do toga.

23
00:00:58,995 --> 00:01:00,806
Tolstoj, vulkanska duša,

24
00:01:00,806 --> 00:01:05,624
rođen 1828. u čuvenoj aristokratskoj
porodici ekscentrika.

25
00:01:05,624 --> 00:01:09,203
Do 30. godine već se bio ispisao
sa Kazanjskog univerziteta,

26
00:01:09,203 --> 00:01:11,184
prokockao je porodično bogatstvo,

27
00:01:11,184 --> 00:01:12,254
pridružio se vojsci,

28
00:01:12,254 --> 00:01:13,195
napisao memoare

29
00:01:13,195 --> 00:01:17,144
i odbacio je književni establišment
kako bi putovao Evropom.

30
00:01:17,144 --> 00:01:20,825
Potom se skrasio u Jasnoj Poljani,
u rezidenciji njegovih predaka

31
00:01:20,825 --> 00:01:23,734
kako bi pisao o povratku dekabrista,

32
00:01:23,734 --> 00:01:30,554
grupi dobrostojećih revolucionara koji
su pomilovani nakon 30 godina progonstva.

33
00:01:30,554 --> 00:01:31,715
Ali Tolstoj je pomislio:

34
00:01:31,715 --> 00:01:34,896
kako da ispriča priču
o povratku dekabrista iz progonstva

35
00:01:34,896 --> 00:01:37,485
a da ne ispriča priču o 1825,

36
00:01:37,485 --> 00:01:41,966
kada su se pobunili protiv
konzervativnog cara Nikolaja II?

37
00:01:41,966 --> 00:01:44,876
I kako da to uradi,
a da ne ispriča priču o 1812,

38
00:01:44,876 --> 00:01:47,367
kada je Napoleonova
katastrofalna invazija Rusije

39
00:01:47,367 --> 00:01:52,245
potpomogla pokretanju autoritarizma
protiv kog su se pobunili dekabristi?

40
00:01:52,245 --> 00:01:56,239
I kako da ispriča priču o 1812
a da ne govori o 1805,

41
00:01:56,239 --> 00:01:59,086
kada su Rusi prvi put saznali
za pretnju od Napoleona,

42
00:01:59,086 --> 00:02:03,006
nakon njihovog poraza
u bici kod Austerlica?

43
00:02:03,006 --> 00:02:04,647
Te je Tolstoj počeo da piše,

44
00:02:04,647 --> 00:02:06,386
i o velikim istorijskim događajima

45
00:02:06,386 --> 00:02:08,767
i o malim životima
koji su naseljavali te događaje.

46
00:02:08,767 --> 00:02:11,927
Usredsredio se na aristokratiju,
klasu koju je najbolje poznavao.

47
00:02:11,927 --> 00:02:13,506
Knjiga tek ovlaš dodiruje

48
00:02:13,506 --> 00:02:16,877
živote velike većine ruskog stanovništva,

49
00:02:16,877 --> 00:02:18,827
koje su činili seljaci ili, pak, kmetovi,

50
00:02:18,827 --> 00:02:23,287
zemljoradnici osuđeni da služe
vlasnicima zemlje na kojoj su živeli.

51
00:02:23,287 --> 00:02:27,057
"Rat i mir" počinje uoči rata
između Francuske i Rusije.

52
00:02:27,057 --> 00:02:31,001
Aristokratija na koktelskoj zabavi
paniči zbog nadolazećeg nasilja,

53
00:02:31,001 --> 00:02:34,980
ali potom menja temu na ono o čemu
je aristokratija izgleda oduvek marila:

54
00:02:34,980 --> 00:02:35,761
novac,

55
00:02:35,761 --> 00:02:36,512
seks

56
00:02:36,512 --> 00:02:37,752
i smrt.

57
00:02:37,752 --> 00:02:39,242
Prva scena nagoveštava

58
00:02:39,242 --> 00:02:42,567
način na koji knjiga poskakuje
između političkog i ličnog,

59
00:02:42,567 --> 00:02:44,809
duž platna koje se stalno širi.

60
00:02:44,809 --> 00:02:47,360
"Rat i mir" nema glavne junake.

61
00:02:47,360 --> 00:02:50,438
Umesto toga, čitaoci ulaze
u ogromnu isprepletenu mrežu

62
00:02:50,438 --> 00:02:52,908
veza i pitanja.

63
00:02:52,908 --> 00:02:55,199
Hoće li nesrećni i nepriznati sin grofa

64
00:02:55,199 --> 00:02:58,268
oženiti prelepu, ali nestašnu princezu?

65
00:02:58,268 --> 00:03:01,409
Hoće li njegov jedini prijatelj
preživeti austrijska ratišta?

66
00:03:01,409 --> 00:03:06,618
A šta je sa onom finom devojkom
koja se zaljubila u dva muškarca odjednom?

67
00:03:06,618 --> 00:03:10,519
Stvarne istorijske ličnosti se mešaju
i druže sa svim tim fiktivnim likovima,

68
00:03:10,519 --> 00:03:12,616
Napoleon se pojavljuje nekoliko puta,

69
00:03:12,616 --> 00:03:17,449
a čak i jedan od Tolstojevih predaka
igra sporednu ulogu.

70
00:03:17,449 --> 00:03:20,498
Međutim, dok nas likovi
i njihove psihologije opčinjavaju,

71
00:03:20,498 --> 00:03:22,990
Tolstoj ne preže
od prekidanja pripovedanja

72
00:03:22,990 --> 00:03:25,990
kako bi postavio pronicljiva
pitanja o istoriji.

73
00:03:25,990 --> 00:03:27,438
Zašto ratovi počinju?

74
00:03:27,438 --> 00:03:29,520
Koje su dobre taktike na bojnom polju?

75
00:03:29,520 --> 00:03:34,399
Da li nacije nastaju i nestaju na delima
takozvanih velikih ljudi, poput Napoleona

76
00:03:34,399 --> 00:03:38,829
ili imamo na delu šire kulturološke
i ekonomske sile?

77
00:03:38,829 --> 00:03:41,940
Ove obimne digresije
su delimičan razlog zašto "Rat i mir"

78
00:03:41,940 --> 00:03:43,999
ima tako panoramski opseg.

79
00:03:43,999 --> 00:03:45,861
Međutim, za neke kritičare iz XIX veka

80
00:03:45,861 --> 00:03:50,071
ovo je značilo da "Rat i mir"
jedva da izgleda kao roman.

81
00:03:50,071 --> 00:03:54,799
Bilo je to "veliko, labavo, nezgrapno
čudovište", prema rečima Henrija Džejmsa.

82
00:03:54,799 --> 00:03:56,891
Tolstoj se zapravo složio.

83
00:03:56,891 --> 00:03:59,862
Za njega, romani su bili
zapadnoevropski oblik.

84
00:03:59,862 --> 00:04:05,030
Ruski pisci su morali drugačije da pišu
jer je ruski narod živeo drugačije.

85
00:04:05,030 --> 00:04:07,101
"Šta je 'Rat i mir'?" pitao je.

86
00:04:07,101 --> 00:04:08,281
"Nije roman.

87
00:04:08,281 --> 00:04:10,152
Još manje je epska pesma.

88
00:04:10,152 --> 00:04:12,492
Još manje je istorijski letopis.

89
00:04:12,492 --> 00:04:16,651
'Rat i mir' je ono što je pisac želeo
i mogao da izrazi

90
00:04:16,651 --> 00:04:19,700
u obliku u kom je izraženo."

91
00:04:19,700 --> 00:04:24,121
To je, drugim rečima, zbir ukupnih
Tolstojevih sila mašte

92
00:04:24,121 --> 00:04:26,231
i ništa manje.

93
00:04:26,231 --> 00:04:28,257
Dok se "Rat i mir" okonča,

94
00:04:28,257 --> 00:04:32,080
Tolstoj je doveo svoje likove
do 1820. godine,

95
00:04:32,080 --> 00:04:37,362
36 godina pre događaja o kojima
je prvobitno priželjkivao da piše.

96
00:04:37,362 --> 00:04:39,532
Pokušavajući da razume svoje vreme,

97
00:04:39,532 --> 00:04:43,982
postao je zadubljen u godine
koje su se nagomilale iza njega.

98
00:04:43,982 --> 00:04:47,742
Rezultat je veličanstveno
preispitivanje istorije,

99
00:04:47,742 --> 00:04:48,571
kulture,

100
00:04:48,571 --> 00:04:49,671
filozofije,

101
00:04:49,671 --> 00:04:50,862
psihologije

102
00:04:50,862 --> 00:04:53,212
i ljudske reakcije na rat.