WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:05.000
Teknoloji konusunda o kadar kötüyüm ki

00:00:05.000 --> 00:00:07.000
şu an 41 yaşında olan kızımı

00:00:07.000 --> 00:00:10.000
beş yaşındayken arkadaşına benimle

00:00:10.000 --> 00:00:12.000
ilgili şöyle derken duymuştum:

00:00:12.000 --> 00:00:14.000
Eğer bir şey kestiğinde kanamıyorsa,

00:00:14.000 --> 00:00:16.000
babam kesildiğini anlamaz.

00:00:16.000 --> 00:00:17.000
(Kahkahalar)

00:00:17.000 --> 00:00:19.000
Dolayısıyla, bana verilen ödev

00:00:19.000 --> 00:00:21.000
benim için aşılamaz bir engel gibi

00:00:21.000 --> 00:00:24.000
görünse de elimden geleni yapmaya çalışacağım.

NOTE Paragraph

00:00:24.000 --> 00:00:26.000
Bu geçen dört gün

00:00:26.000 --> 00:00:29.000
boyunca neler duydum?

00:00:29.000 --> 00:00:31.000
Bu TED'e üçüncü ziyaretim.

00:00:31.000 --> 00:00:33.000
Birinde TEDMED'deydim, birinde de bildiğiniz gibi,

00:00:33.000 --> 00:00:35.000
iki yıl önce normal TED'e geldim.

00:00:35.000 --> 00:00:38.000
Sıradışı olarak nitelendirebileceğim bir şey duydum

00:00:38.000 --> 00:00:42.000
bu konunun ancak çok az bir bölümünü önceki iki TED ziyaretimde duymuştum,

00:00:42.000 --> 00:00:45.000
işte bu, birbiriyle örülmüş

00:00:45.000 --> 00:00:48.000
iç içe geçmiş

00:00:48.000 --> 00:00:51.000
bir sosyal sorumluluk bilinci

00:00:51.000 --> 00:00:54.000
pek çok konuşmada karşımıza çıkan--

00:00:54.000 --> 00:00:57.000
aslında küresel bir sorumluluk anlayışı,

00:00:57.000 --> 00:01:01.000
kişisel çıkardan uzaklaştırmak üzere aydınlatmayı hedefleyen,

00:01:01.000 --> 00:01:05.000
hatta bunun da ötesine geçen.

00:01:05.000 --> 00:01:07.000
En etkileyici noktalardan biri

00:01:07.000 --> 00:01:10.000
belki bir 10 kişinin

00:01:10.000 --> 00:01:13.000
konuşmasında dile getirdiği,

00:01:13.000 --> 00:01:16.000
onları dikkatlice dünlediğinizde ortaya çıkan; bu insanlar şunu söylemiyorlar:

00:01:16.000 --> 00:01:19.000
İşte bakın yapmamız gereken budur, ya da sizden yapmanızı istediğim budur.

00:01:19.000 --> 00:01:21.000
Diyorlar ki: İşte bu benim yaptığım şey,

00:01:21.000 --> 00:01:23.000
çünkü bunu yapmak beni heyecanlandırıyor,

00:01:23.000 --> 00:01:26.000
çünkü bu harika bir şey ve bunun bana getirileri oldu

00:01:26.000 --> 00:01:29.000
ve elbette ki çok çok şey kazandırdı.

00:01:29.000 --> 00:01:32.000
Aslında kastedilen eski bir kavram, bir eski Yunan anlayışı olan

00:01:32.000 --> 00:01:36.000
özgün anlamıyla insancıllık, yani:

00:01:36.000 --> 00:01:39.000
insana duyulan sevgi.

NOTE Paragraph

00:01:39.000 --> 00:01:41.000
Ve yapabileceğim tek açıklama,

00:01:41.000 --> 00:01:44.000
geçen dört gündür duyduğum bazı şeylerle ilgili olarak,

00:01:44.000 --> 00:01:48.000
aslında bunların bir tür sevgiden kaynağını aldığı olur.

00:01:48.000 --> 00:01:51.000
Ve işte bu bana inanılmaz büyük bir umut veriyor.

00:01:51.000 --> 00:01:53.000
Ve anlaşıldığı üzere,umut

00:01:53.000 --> 00:01:55.000
bugün benim hakkında konuşacağım konu;

00:01:55.000 --> 00:01:59.000
ancak buraya gelinceye kadar tamamen aklımdan çıkmıştı.

00:01:59.000 --> 00:02:01.000
Hatırladığımda da,

00:02:01.000 --> 00:02:04.000
kelimenin anlamı için sözlüğe baksam iyi olur diye düşündüm.

00:02:04.000 --> 00:02:07.000
Bunun üzerine, eşim Sarah ile birlikte biraz ilerideki

00:02:07.000 --> 00:02:11.000
Pacific Caddesi'ndeki halk kütüphanesine gittik ve OED sözlüğünü aldık,

00:02:11.000 --> 00:02:15.000
ve sözlükten baktığımızda umut kelimesinin 14 farklı tanımını gördük.

00:02:15.000 --> 00:02:18.000
Ancak hiçbiri tam olarak

00:02:18.000 --> 00:02:21.000
uygun olan tanım olduğu hissini vermedi.

00:02:21.000 --> 00:02:23.000
Aslında bu da anlaşılır bir durum

00:02:23.000 --> 00:02:26.000
çünkü umut soyut bir olgu, soyut bir kavramdır;

00:02:26.000 --> 00:02:29.000
somut bir kelime değil umut.

NOTE Paragraph

00:02:29.000 --> 00:02:32.000
Bu durum bana ameliyatları hatırlatıyor.

00:02:32.000 --> 00:02:36.000
Bilirsiniz, bir hastalık için tek bir ameliyat varsa o işe yarar.

00:02:36.000 --> 00:02:38.000
Ama 15 farklı ameliyat varsa hiçbiri işe yaramaz.

00:02:38.000 --> 00:02:41.000
İşte aynı durum kelime tanımlarında da olur.

00:02:41.000 --> 00:02:45.000
Apandisitinizde sorun varsa onu alırlar ve böylece tedavi edilirsiniz.

00:02:45.000 --> 00:02:48.000
Ama reflü sorununuz varsa, 15 farklı tedavi vardır,

00:02:48.000 --> 00:02:50.000
ve işte Joe Schmo bir yolu tercih eder

00:02:50.000 --> 00:02:52.000
Will Blow bir başka yolu,

00:02:52.000 --> 00:02:55.000
ancak hiçbiri işe yaramaz; işte umut kelimesinde de aynısı olur.

00:02:55.000 --> 00:02:58.000
Tüm tanımlar en nihayetinde şu noktada birleşir:

00:02:58.000 --> 00:03:01.000
iyi bir şey olacak beklentisi.

00:03:01.000 --> 00:03:03.000
Ve ne buldum biliyor musunuz?

00:03:03.000 --> 00:03:06.000
Umut kelimesinin Hint-Avrupa dillerindeki kökü

00:03:06.000 --> 00:03:08.000
K-E-U şeklinde hecelenen ve

00:03:08.000 --> 00:03:13.000
-koy- diye söylenen bir kelimedir,

00:03:13.000 --> 00:03:17.000
ve aynı kökten kavis, eğri kelimesi de gelir.

00:03:17.000 --> 00:03:21.000
Ancak Hint-Avrupa kökenindeki anlamı,

00:03:21.000 --> 00:03:25.000
yöndeki bir değişiklik, farklı yönde gitmek demektir.

NOTE Paragraph

00:03:25.000 --> 00:03:28.000
Ben bu durumu çok ilgi çekici ve etkileyici buluyorum,

00:03:28.000 --> 00:03:31.000
çünkü son birkaç gündür duyduklarınız,

00:03:31.000 --> 00:03:35.000
farklı yönlere gitme anlayışı aslında:

00:03:35.000 --> 00:03:38.000
sorunlara özgü ve birbirinden farklı yönler.

00:03:38.000 --> 00:03:40.000
Farklı paradigmalar vardır.

00:03:40.000 --> 00:03:42.000
son dört gündür bu kelimeyi birkaç defa duydunuz,

00:03:42.000 --> 00:03:45.000
ve zaten herkes Kuhn'ün paradigmalarına aşinadır.

00:03:45.000 --> 00:03:47.000
Dolayısıyla şimdi biz umut kavramını düşündüğümüzde,

00:03:47.000 --> 00:03:50.000
bunu, bakmakta olduğumuz yönlerden farklı yönlere bakmak

00:03:50.000 --> 00:03:53.000
olarak düşünmeliyiz.

00:03:53.000 --> 00:03:56.000
Bir başka tasviri, tanımdan ziyade tasviri, var umut kelimesinin

00:03:56.000 --> 00:04:00.000
bana çok daha fazla hitap eden; Václav Havel'in bir tasviri,

00:04:00.000 --> 00:04:04.000
olağanüstü kitabı "Sessizliği Bozmak" ta geçen.

00:04:04.000 --> 00:04:06.000
Ona göre umut,

00:04:06.000 --> 00:04:09.000
her şeyin tam olarak olması gerektiği gibi

00:04:09.000 --> 00:04:11.000
olması beklentisini içermez;

00:04:11.000 --> 00:04:14.000
her nasıl olurlarsa olsunlar

00:04:14.000 --> 00:04:17.000
bir şey ifade edebilmeleri beklentisini içerir.

NOTE Paragraph

00:04:17.000 --> 00:04:20.000
Beni ne kadar rahatlattığını anlatamam

00:04:20.000 --> 00:04:23.000
bir kaç gün önce Dean Kamen'in görkemli sunumundaki

00:04:23.000 --> 00:04:28.000
şu son cümlenin.

00:04:28.000 --> 00:04:30.000
Doğru duyduğumdan emin olamadığım için

00:04:30.000 --> 00:04:34.000
oturum arasında onu buldum.

00:04:34.000 --> 00:04:37.000
İrice bir adamla konuşuyordu ama umursamadım.

00:04:37.000 --> 00:04:39.000
Konuşmalarını bölerek, "Bunu mu dediniz?" diye sordum.

00:04:39.000 --> 00:04:41.000
"Sanırım öyle," dedi.

00:04:41.000 --> 00:04:43.000
Şimdi aynen tekrarlıyorum:

00:04:43.000 --> 00:04:47.000
"Dünyayı Internet kurtarmayacak."

00:04:47.000 --> 00:04:51.000
Bu muhteşem bir ifade. Dünyayı neyin kurtaracağını biliyor musunuz?

00:04:51.000 --> 00:04:53.000
Size söyleyeyim. Dünyayı insan ruhu kurtaracak.

00:04:53.000 --> 00:04:56.000
İnsan ruhuyla kast ettiğim kutsal bir şey değil,

00:04:56.000 --> 00:04:58.000
doğaüstü bir şeyi de kast etmiyorum--

00:04:58.000 --> 00:05:02.000
kesinlikle böyle kuşkucu birinden bu tür bir ifade çıkmaz.

00:05:02.000 --> 00:05:04.000
Bahsettiğim,

00:05:04.000 --> 00:05:06.000
her birimizde olan bu yetenek,

00:05:06.000 --> 00:05:12.000
olduğundan çok daha büyük bir şey olma yeteneği;

00:05:12.000 --> 00:05:16.000
kendi sıradan benliğimizden sıyrılarak başlangıçta

00:05:16.000 --> 00:05:20.000
yapamayacağımızı sandığımız bir şeyleri başarmak.

00:05:20.000 --> 00:05:23.000
Bu duyguyu hepimiz

00:05:23.000 --> 00:05:26.000
çocuk doğumu esnasında hissederiz.

00:05:26.000 --> 00:05:28.000
Kiminiz bunu laboratuvarlarda,

00:05:28.000 --> 00:05:30.000
kiminiz iş tezgahlarında hissettiniz.

00:05:30.000 --> 00:05:32.000
Bunu konserlerde hissederiz.

00:05:32.000 --> 00:05:35.000
Ameliyathanede, yatağın başında hissettim ben bunu.

00:05:35.000 --> 00:05:38.000
Kendimizin ötesinde bir yükselme durumu bu.

00:05:38.000 --> 00:05:42.000
Ve inanıyorum ki, zamanla,

00:05:42.000 --> 00:05:46.000
son bir kaç gündür pek çok konuşmacıdan hakkında parça parça şeyler duyduğumuz

00:05:46.000 --> 00:05:51.000
insan ruhunun ögeleri bunu oluşturacak.

00:05:51.000 --> 00:05:55.000
Ve bu odaya nüfuz eden bir şey varsa,

00:05:55.000 --> 00:05:58.000
o da tam olarak budur.

NOTE Paragraph

00:05:58.000 --> 00:06:01.000
Beni çok etkileyen

00:06:01.000 --> 00:06:04.000
bir kavram var;

00:06:04.000 --> 00:06:06.000
19. yüzyılın başlarında -

00:06:06.000 --> 00:06:10.000
hatta ikinci 10 yılında-

00:06:10.000 --> 00:06:13.000
27 yaşında Percy Shelley

00:06:13.000 --> 00:06:15.000
adında bir şair tarafından hayat verilen.

00:06:15.000 --> 00:06:17.000
Hepimiz Shelley'i

00:06:17.000 --> 00:06:20.000
önemli bir romantik şair olarak tanıyoruz;

00:06:20.000 --> 00:06:25.000
ancak çoğumuz onun aynı zamanda

00:06:25.000 --> 00:06:28.000
mükemmel makalelerinin de olduğunu unutuyoruz.

00:06:28.000 --> 00:06:31.000
Kendisinin en çok hatırlanan makalesi

00:06:31.000 --> 00:06:35.000
"Şiiri Savunma" dır.

00:06:35.000 --> 00:06:38.000
Makale yaklaşık beş, altı, yedi, sekiz sayfa uzunluğunda

00:06:38.000 --> 00:06:41.000
ve yaklaşık üçüncü sayfadan itibaren de derinleşiyor ve anlaşılması güçleşiyor,

00:06:41.000 --> 00:06:45.000
ancak ikinci sayfada bir yerlerde

00:06:45.000 --> 00:06:49.000
"ahlaki hayal gücü" diye adlandırdığı

00:06:49.000 --> 00:06:54.000
bir düşünceden bahsetmeye başlıyor.

00:06:54.000 --> 00:06:59.000
Ve aşağı yukarı şöyle bir şey diyor:

00:06:59.000 --> 00:07:03.000
Bir insanın -genel anlamda insandan bahsediyor-

00:07:03.000 --> 00:07:06.000
çok iyi olması için,

00:07:06.000 --> 00:07:09.000
açık ve net olarak hayal etmesi gerekir.

00:07:09.000 --> 00:07:14.000
Kendisini ve dünyayı

00:07:14.000 --> 00:07:17.000
başkasının hatta başkalarının gözlerinden

00:07:17.000 --> 00:07:20.000
görebilmelidir.

00:07:22.000 --> 00:07:28.000
Kendisini ve dünyayı -sadece dünyayı değil kendini de.

NOTE Paragraph

00:07:28.000 --> 00:07:31.000
Bizden beklenen nedir

00:07:31.000 --> 00:07:34.000
bu milyarlarca insan tarafından?

00:07:34.000 --> 00:07:37.000
Bu insanlar, önceki gün Laurie Garrett'in

00:07:37.000 --> 00:07:39.000
çok uygun bir tabirle umutsuzluk ve eşitsizlik

00:07:39.000 --> 00:07:41.000
içinde yaşayanlar diye nitelendirdiği insanlar.

00:07:41.000 --> 00:07:45.000
Onların çok haklı olarak

00:07:45.000 --> 00:07:47.000
bizden istedikleri nedir?

00:07:47.000 --> 00:07:51.000
Onların çok haklı olarak

00:07:51.000 --> 00:07:56.000
ortak insanlığımız ve insan ruhu adına bizden istedikleri nedir?

00:07:56.000 --> 00:07:59.000
Ne olduğunu tam olarak biliyorsunuz.

00:07:59.000 --> 00:08:01.000
Çok fazla tartışma var

00:08:01.000 --> 00:08:05.000
büyük bir millet olarak

00:08:05.000 --> 00:08:08.000
bizim dünyanın polisi, güvenlik teşkilatı olmamız

00:08:08.000 --> 00:08:11.000
gerekip gerekmediği konusunda;

00:08:11.000 --> 00:08:15.000
ancak, hakikaten bizim dünyanın yaralarını

00:08:15.000 --> 00:08:20.000
saran olmamız gerekip gerekmediği konusunda hiç tartışma yok.

00:08:20.000 --> 00:08:23.000
Bu konuda kesinlikle hiç tartışma yaşanmadı

00:08:23.000 --> 00:08:27.000
son dört günde bu odada.

NOTE Paragraph

00:08:27.000 --> 00:08:30.000
Dolayısıyla, eğer dünyanın yaralarını saracaksak,

00:08:30.000 --> 00:08:33.000
bu dünyadaki her mağdur insan -

00:08:33.000 --> 00:08:38.000
bunlara Amerika'dakiler da dahil- bizim hastamızdır.

00:08:38.000 --> 00:08:42.000
Her mağdur ulus ve belki kendi ulusumuz,

00:08:42.000 --> 00:08:45.000
hastamız olur.

00:08:45.000 --> 00:08:50.000
Bu noktada "hasta" kelimesinin kökenine bakmak ilginç olur:

00:08:50.000 --> 00:08:59.000
Kelime ilk olarak Latince'deki dayanmak, acı çekmek anlamına gelen patior'dan geliyor.

00:08:59.000 --> 00:09:02.000
Yine eski Hint-Avrupa köküne baktığımızda,

00:09:02.000 --> 00:09:06.000
Hint-Avrupa dilinde payen diye söylenen

00:09:06.000 --> 00:09:11.000
P-A-E-N diye hecelenen bir kelime olduğunu görüyoruz;

00:09:11.000 --> 00:09:17.000
ve karşımıza ne çıksa beğenirsiniz, bu kökten merhamet kelimesi de geliyor.

NOTE Paragraph

00:09:17.000 --> 00:09:22.000
Yani aslında çıkarılacak ders çok net: hastamız -

00:09:22.000 --> 00:09:26.000
dünya ve mağdur dünya-

00:09:26.000 --> 00:09:31.000
merhametimizi hak ediyor.

00:09:31.000 --> 00:09:34.000
Ama merhametimizin ötesinde ve ondan çok daha büyük olan

00:09:34.000 --> 00:09:36.000
bizim ahlaki hayal gücümüzdür;

00:09:36.000 --> 00:09:40.000
ve bizim o dünyada yaşayan

00:09:40.000 --> 00:09:43.000
her bireyle özdeşleşmemizdir;

00:09:43.000 --> 00:09:47.000
onları büyük bir orman gibi değil,

00:09:47.000 --> 00:09:50.000
ayrı birer ağaç gibi düşünmemizdir.

00:09:50.000 --> 00:09:54.000
Elbette bugün bu çağda, asıl mesele her bir ağacın

00:09:54.000 --> 00:09:58.000
araya girebilecek Washington'daki Bush tarafından

00:09:58.000 --> 00:10:00.000
görünmez hale getirilmesine izin vermemektir.

00:10:00.000 --> 00:10:02.000
(Kahkahalar)

00:10:02.000 --> 00:10:04.000
İşte burdayız.

00:10:04.000 --> 00:10:07.000
Biz,

00:10:07.000 --> 00:10:10.000
ahlaki açıdan kendimizi

00:10:10.000 --> 00:10:14.000
dünyanın yaralarını sarmaya adıyoruz, adamalıyız da.

00:10:14.000 --> 00:10:18.000
Ve tekrar tekrar duyduk örneklerini --

00:10:18.000 --> 00:10:22.000
son 15 dakikada bir tanesini dinlediniz--

00:10:22.000 --> 00:10:26.000
bu şekilde kendilerini adamanın yanı sıra

00:10:26.000 --> 00:10:28.000
o karizmaya ve zekaya sahip insanların örneklerini--

00:10:28.000 --> 00:10:32.000
ve bence bu odada zeki kelimesini kullanmak çok kolay, Tanrım --

00:10:32.000 --> 00:10:36.000
başarmak için gereken zeka

00:10:36.000 --> 00:10:38.000
en azından arayışlarının başlangıcında

00:10:38.000 --> 00:10:41.000
ve kuşkusuz bu insanlar başarmaya devam edecek,

00:10:41.000 --> 00:10:45.000
her geçen gün daha çoğumuz onlara katıldıkça.

NOTE Paragraph

00:10:46.000 --> 00:10:49.000
Şimdi, tıptan

00:10:49.000 --> 00:10:51.000
bahsediyorsak,

00:10:51.000 --> 00:10:54.000
ve iyileştirmekten bahsediyorsak,

00:10:54.000 --> 00:10:58.000
birinin, hiç alıntı yapılmamış birinin sözünü aktarmak istiyorum.

00:10:58.000 --> 00:11:00.000
Burada dünyadaki herkesten alıntı yapıldı gibi geliyor bana:

00:11:00.000 --> 00:11:02.000
Pogo'dan yapıldı;

00:11:02.000 --> 00:11:06.000
Shakespeare'den öyle çok alıntı yapıldı ki ters yüz edildi.

00:11:06.000 --> 00:11:09.000
Bilindik bir tanrıdan alıntı yapmak istiyorum.

00:11:09.000 --> 00:11:12.000
Bunu gerçekten söylediğini hiç sanmıyorum,

00:11:12.000 --> 00:11:15.000
çünkü Hipokrat'ın gerçekte ne dediğini bilmiyoruz,

00:11:15.000 --> 00:11:18.000
ama büyük Yunan hekimlerinden birinin

00:11:18.000 --> 00:11:21.000
şunu dediğinden eminiz,

00:11:21.000 --> 00:11:24.000
ve bu Hipokrat'a atfedilen kitaplardan birinde geçiyor,

00:11:24.000 --> 00:11:26.000
ve bu kitabın adı "Temel İlkeler."

00:11:26.000 --> 00:11:29.000
Şimdi size ne olduğunu okuyorum.

00:11:29.000 --> 00:11:32.000
Öz itibariyle insan sevgisi üzerine

00:11:32.000 --> 00:11:34.000
konuştuğumu unutmayın:

00:11:34.000 --> 00:11:39.000
insanlığa, insanoğluna duyulan sevgi

00:11:39.000 --> 00:11:41.000
ve bu insanoğlu

00:11:41.000 --> 00:11:43.000
bu türden bir sevgiyi

00:11:43.000 --> 00:11:46.000
hayata geçirebilir,

00:11:46.000 --> 00:11:49.000
kimi durumlarda kişisel çıkardan uzak aydınlanmaya ulaştırabilir.

00:11:49.000 --> 00:11:53.000
İşte o, iki bin dört yüz yıl önce diyor ki:

00:11:54.000 --> 00:11:58.000
"İnsan sevgisinin olduğu yerde,

00:11:58.000 --> 00:12:01.000
iyileştirme isteği de vardır."

00:12:01.000 --> 00:12:04.000
Bunu biz bugün burada gördük

00:12:04.000 --> 00:12:06.000
duyularımızla

00:12:06.000 --> 00:12:09.000
hassasiyetimizle

00:12:09.000 --> 00:12:11.000
ve son üç gündür

00:12:11.000 --> 00:12:15.000
ve boyun eğmez insan ruhunun gücüyle.

00:12:15.000 --> 00:12:17.000
Çok teşekkür ederim.

00:12:17.000 --> 00:12:19.000
(Alkışlar)