WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:05.000
Tak kiepsko radzę sobie z technologią,

00:00:05.000 --> 00:00:07.000
że moja córka -- która ma teraz 41 lat --

00:00:07.000 --> 00:00:10.000
gdy miała 5 lat, została przeze mnie podsłuchana

00:00:10.000 --> 00:00:12.000
gdy mówiła swojej przyjaciółce,

00:00:12.000 --> 00:00:14.000
"Jeśli coś nie krwawi, gdy to przetniesz,

00:00:14.000 --> 00:00:16.000
mój tatuś tego nie pojmuje."

00:00:16.000 --> 00:00:17.000
(Śmiech)

00:00:17.000 --> 00:00:19.000
Tak więc postawione przede mną zadanie

00:00:19.000 --> 00:00:21.000
może być przeszkodą nie do przejścia,

00:00:21.000 --> 00:00:24.000
ale dołożę starań.

NOTE Paragraph

00:00:24.000 --> 00:00:26.000
Co usłyszałem

00:00:26.000 --> 00:00:29.000
przez ostatnie cztery dni?

00:00:29.000 --> 00:00:31.000
To mój trzeci TED.

00:00:31.000 --> 00:00:33.000
Pierwszym był TEDMED, drugim, jak wiecie,

00:00:33.000 --> 00:00:35.000
ogólny TED dwa lata temu.

00:00:35.000 --> 00:00:38.000
Usłyszałem coś niezwykłego,

00:00:38.000 --> 00:00:42.000
czego niewiele było na poprzednich dwóch TEDach.

00:00:42.000 --> 00:00:45.000
A jest to nieodłączny,

00:00:45.000 --> 00:00:48.000
wpleciony, przenikający

00:00:48.000 --> 00:00:51.000
motyw społecznej odpowiedzialności

00:00:51.000 --> 00:00:54.000
w tak wielu wykładach --

00:00:54.000 --> 00:00:57.000
globalne poczucie odpowiedzialności,

00:00:57.000 --> 00:01:01.000
odwołujące się to oświeconego własnego interesu,

00:01:01.000 --> 00:01:05.000
ale wykraczające daleko poza niego.

00:01:05.000 --> 00:01:07.000
Jedną z najbardziej niezwykłych rzeczy,

00:01:07.000 --> 00:01:10.000
o której mówiło chyba 10

00:01:10.000 --> 00:01:13.000
mówców, jest konstatacja,

00:01:13.000 --> 00:01:16.000
że jeśli słuchać ich uważnie, nie mówią:

00:01:16.000 --> 00:01:19.000
To powinniśmy zrobić; chcę żebyście to zrobili.

00:01:19.000 --> 00:01:21.000
A raczej: To właśnie zrobiłem,

00:01:21.000 --> 00:01:23.000
bo mnie to fascynuje,

00:01:23.000 --> 00:01:26.000
bo to wspaniała rzecz i dla mnie zadziałała

00:01:26.000 --> 00:01:29.000
i efekty, oczywiście, były wspaniałe.

00:01:29.000 --> 00:01:32.000
W starożytnej Grecji, w pierwotnym znaczeniu,

00:01:32.000 --> 00:01:36.000
filantropia oznaczała:

00:01:36.000 --> 00:01:39.000
phil-ánthrōpos: kochający ludzkość.

NOTE Paragraph

00:01:39.000 --> 00:01:41.000
Jedyne wyjaśnienie, jakie mogą zaoferować,

00:01:41.000 --> 00:01:44.000
wobec rzeczy, których wysłuchaliście przez ostatnie cztery dni,

00:01:44.000 --> 00:01:48.000
to że pochodzą one z pewnej formy miłości.

00:01:48.000 --> 00:01:51.000
To napawa mnie wielką nadzieją.

00:01:51.000 --> 00:01:53.000
A nadzieja to oczywiście temat,

00:01:53.000 --> 00:01:55.000
o którym mam mówić,

00:01:55.000 --> 00:01:59.000
o czym zupełnie zapomniałem od swego przyjazdu.

00:01:59.000 --> 00:02:01.000
Pomyślałem więc,

00:02:01.000 --> 00:02:04.000
to może znajdę to słowo w słowniku.

00:02:04.000 --> 00:02:07.000
Razem z żoną Sarą poszliśmy do publicznej biblioteki,

00:02:07.000 --> 00:02:11.000
cztery przecznice dalej, na Pacific Street, zajrzeliśmy

00:02:11.000 --> 00:02:15.000
do słownika oksfordzkiego i znaleźliśmy 14 definicji nadziei,

00:02:15.000 --> 00:02:18.000
z których żadna nie wydała nam się

00:02:18.000 --> 00:02:21.000
naprawdę odpowiednia.

00:02:21.000 --> 00:02:23.000
Ma to sens,

00:02:23.000 --> 00:02:26.000
bo nadzieja to abstrakcyjny fenomen; abstrakcyjny koncept,

00:02:26.000 --> 00:02:29.000
a nie konkretne słowo.

NOTE Paragraph

00:02:29.000 --> 00:02:32.000
Trochę mi to przypomina chirurgię.

00:02:32.000 --> 00:02:36.000
Jeśli na dane schorzenia jest jeden rodzaj operacji, wiadomo że działa.

00:02:36.000 --> 00:02:38.000
Jeśli jest 15 sposobów, wiadomo, że żaden nie działa.

00:02:38.000 --> 00:02:41.000
Tak samo jest z definicjami słów.

00:02:41.000 --> 00:02:45.000
Jeśli masz zapalenia wyrostka, trzeba go usunąć i jesteś zdrowy.

00:02:45.000 --> 00:02:48.000
Jeśli masz refluks, jest 15 sposobów leczenia,

00:02:48.000 --> 00:02:50.000
Jan Kowalski leczy tak,

00:02:50.000 --> 00:02:52.000
Piotr Nowak śmak,

00:02:52.000 --> 00:02:55.000
a nic z tego nie działa. I tak samo jest ze słowem nadzieja.

00:02:55.000 --> 00:02:58.000
Wszystkie sprowadzają się do oczekiwania,

00:02:58.000 --> 00:03:01.000
że coś dobrego wkrótce się zdarzy.

00:03:01.000 --> 00:03:03.000
A wiecie, czego się doszukałem?

00:03:03.000 --> 00:03:06.000
Indoeuropejskie korzenie słowa 'hope' (nadzieja)

00:03:06.000 --> 00:03:08.000
to rdzeń K-E-U --

00:03:08.000 --> 00:03:13.000
zapisuje się to jako K-E-U, wymawia jak koj --

00:03:13.000 --> 00:03:17.000
i to ten sam rdzeń, z którego wywodzi się słowo 'curva' (krzywa).

00:03:17.000 --> 00:03:21.000
W prajęzyku indoeuropejskim oznaczał on

00:03:21.000 --> 00:03:25.000
zmianę kierunku, pójście w inną stronę.

NOTE Paragraph

00:03:25.000 --> 00:03:28.000
Uznałem to za ciekawe i prowokujące,

00:03:28.000 --> 00:03:31.000
bo to, co słyszeliście w ciągu ostatnich dni

00:03:31.000 --> 00:03:35.000
sprawia wrażenie poruszania się w różnych kierunkach:

00:03:35.000 --> 00:03:38.000
kierunkach unikalnych i właściwych dla problemów.

00:03:38.000 --> 00:03:40.000
To są różne paradygmaty.

00:03:40.000 --> 00:03:42.000
Słyszeliście to słowo kilka razy przez ostatnie cztery dni,

00:03:42.000 --> 00:03:45.000
i wszyscy znają paradygmaty Kuhna.

00:03:45.000 --> 00:03:47.000
Kiedy myślimy teraz o nadziei,

00:03:47.000 --> 00:03:50.000
musimy myśleć o patrzeniu w innych kierunkach,

00:03:50.000 --> 00:03:53.000
niż dotąd.

00:03:53.000 --> 00:03:56.000
Jest jeszcze jeden opis, nie definicja, nadziei,

00:03:56.000 --> 00:04:00.000
który zawsze do mnie przemawiał, autorstwa Václava Havla

00:04:00.000 --> 00:04:04.000
w jego wspaniałej książce "Zaoczne przesłuchanie",

00:04:04.000 --> 00:04:06.000
w której mówi, że nadzieja

00:04:06.000 --> 00:04:09.000
nie polega na spodziewaniu się, że wszystko będzie

00:04:09.000 --> 00:04:11.000
dokładnie jak trzeba,

00:04:11.000 --> 00:04:14.000
ale na oczekiwaniu, że będzie to miało sens,

00:04:14.000 --> 00:04:17.000
niezależnie od tego, jak w końcu wyjdzie.

NOTE Paragraph

00:04:17.000 --> 00:04:20.000
Trudno wyrazić, jak dodało mi otuchy

00:04:20.000 --> 00:04:23.000
ostatnie zdanie wspaniałej prezentacji

00:04:23.000 --> 00:04:28.000
Deana Kamena kilka dni temu.

00:04:28.000 --> 00:04:30.000
Nie byłem pewien, czy dobrze usłyszałem,

00:04:30.000 --> 00:04:34.000
więc odszukałem go na przerwie.

00:04:34.000 --> 00:04:37.000
Rozmawiał z wielkim facetem, ale się nie przejąłem,

00:04:37.000 --> 00:04:39.000
przerwałem im i zapytałem, "Powiedziałeś to?"

00:04:39.000 --> 00:04:41.000
Odparł, "Tak sądzę."

00:04:41.000 --> 00:04:43.000
A chodzi o to: teraz to powtórzę.

00:04:43.000 --> 00:04:47.000
"Internet nie ocali świata."

00:04:47.000 --> 00:04:51.000
To wspaniałe. Wiecie, co ocali świat?

00:04:51.000 --> 00:04:53.000
Powiem wam. To ludzki duch ocali świat.

00:04:53.000 --> 00:04:56.000
I przez ludzkiego ducha nie rozumiem nic boskiego,

00:04:56.000 --> 00:04:58.000
nic ponadnaturalnego --

00:04:58.000 --> 00:05:02.000
na pewno nic pochodzącego od takiego sceptyka.

00:05:02.000 --> 00:05:04.000
Mam na myśli zdolność,

00:05:04.000 --> 00:05:06.000
którą posiada każdy z nas

00:05:06.000 --> 00:05:12.000
by być większym od siebie samego;

00:05:12.000 --> 00:05:16.000
by wznieść się ponad nasze zwykłe ja i osiągnąć coś,

00:05:16.000 --> 00:05:20.000
co na początku zdawało nam się być może nie do osiągnięcia.

00:05:20.000 --> 00:05:23.000
Na podstawowym poziomie, wszyscy wyczuwaliśmy

00:05:23.000 --> 00:05:26.000
tę duchowość przy narodzinach dziecka.

00:05:26.000 --> 00:05:28.000
Niektórzy z was poczuli ją w laboratorium;

00:05:28.000 --> 00:05:30.000
niektórzy w warsztacie.

00:05:30.000 --> 00:05:32.000
Czujemy ją na koncertach.

00:05:32.000 --> 00:05:35.000
Ja poczułem ją w sali operacyjnej, przy łóżku pacjenta.

00:05:35.000 --> 00:05:38.000
To wyniesienie nas samych poza siebie.

00:05:38.000 --> 00:05:42.000
Myślę, że z czasem będziemy

00:05:42.000 --> 00:05:46.000
słyszeć o elementach ludzkiego ducha,

00:05:46.000 --> 00:05:51.000
o których po troszku słyszeliśmy od mówców w ostatnich dniach.

00:05:51.000 --> 00:05:55.000
Jeśli cokolwiek przenika tę salę,

00:05:55.000 --> 00:05:58.000
to jest to właśnie to.

NOTE Paragraph

00:05:58.000 --> 00:06:01.000
Jestem zafascynowany

00:06:01.000 --> 00:06:04.000
pojęciem stworzonym

00:06:04.000 --> 00:06:06.000
w pierwszej połowie XIX wieku --

00:06:06.000 --> 00:06:10.000
dokładnie w drugiej dekadzie XIX wieku --

00:06:10.000 --> 00:06:13.000
przez 27-letniego poetę,

00:06:13.000 --> 00:06:15.000
który nazywał się Percy Shelley.

00:06:15.000 --> 00:06:17.000
Wszyscy myślimy, że Shelley

00:06:17.000 --> 00:06:20.000
był tylko wielkim poetą romantycznym

00:06:20.000 --> 00:06:25.000
i wielu z nas zapomina, że pisał też

00:06:25.000 --> 00:06:28.000
wspaniałe eseje.

00:06:28.000 --> 00:06:31.000
Najbardziej pamiętnym esejem

00:06:31.000 --> 00:06:35.000
jest "Obrona poezji".

00:06:35.000 --> 00:06:38.000
Ma jakieś osiem stron

00:06:38.000 --> 00:06:41.000
staje się głęboki i trudny po około trzech stronach,

00:06:41.000 --> 00:06:45.000
ale gdzieś na drugiej stronie

00:06:45.000 --> 00:06:49.000
jest mowa o czymś, co autor

00:06:49.000 --> 00:06:54.000
nazywa "wyobraźnią moralną".

00:06:54.000 --> 00:06:59.000
W wolnym tłumaczeniu brzmi to tak:

00:06:59.000 --> 00:07:03.000
Człowiek -- typowy człowiek --

00:07:03.000 --> 00:07:06.000
aby być prawdziwie dobry,

00:07:06.000 --> 00:07:09.000
musi mieć dobrą wyobraźnię.

00:07:09.000 --> 00:07:14.000
Musi widzieć siebie samego i świat

00:07:14.000 --> 00:07:17.000
oczyma innego,

00:07:17.000 --> 00:07:20.000
wielu innych.

00:07:22.000 --> 00:07:28.000
Widzieć siebie i świat -- nie tylko świat, ale widzieć i siebie.

NOTE Paragraph

00:07:28.000 --> 00:07:31.000
Czy tego właśnie od nas oczekują

00:07:31.000 --> 00:07:34.000
miliardy ludzi,

00:07:34.000 --> 00:07:37.000
którzy żyją, jak to kiedyś zgrabnie ujął

00:07:37.000 --> 00:07:39.000
Laurie Garrett,

00:07:39.000 --> 00:07:41.000
w rozpaczy i nierówności?

00:07:41.000 --> 00:07:45.000
Czego właściwie mają prawo

00:07:45.000 --> 00:07:47.000
od nas wymagać?

00:07:47.000 --> 00:07:51.000
Czego mamy pełne prawo wymagać od siebie,

00:07:51.000 --> 00:07:56.000
przez wzgląd na człowieczeństwo i z głębi ludzkiego ducha?

00:07:56.000 --> 00:07:59.000
Wiecie dokładnie, co to jest.

00:07:59.000 --> 00:08:01.000
Toczy się wiele sporów o to,

00:08:01.000 --> 00:08:05.000
czy my, będąc takim wspaniałym narodem,

00:08:05.000 --> 00:08:08.000
powinniśmy być policjantem świata,

00:08:08.000 --> 00:08:11.000
dzielnicowym planety,

00:08:11.000 --> 00:08:15.000
ale nie powinno podlegać żadnym sporom,

00:08:15.000 --> 00:08:20.000
czy powinniśmy zostać uzdrowicielem świata.

00:08:20.000 --> 00:08:23.000
Z pewnością nie spieraliśmy się o to

00:08:23.000 --> 00:08:27.000
w tej sali przez ostatnie cztery dni.

NOTE Paragraph

00:08:27.000 --> 00:08:30.000
Jeśli więc mamy być uzdrowicielem świata,

00:08:30.000 --> 00:08:33.000
każda pokrzywdzona osoba na świecie --

00:08:33.000 --> 00:08:38.000
także w Stanach Zjednoczonych -- staje się naszym pacjentem.

00:08:38.000 --> 00:08:42.000
Każdy pokrzywdzony naród, być może nasz naród,

00:08:42.000 --> 00:08:45.000
staje się naszym pacjentem.

00:08:45.000 --> 00:08:50.000
Warto przyjrzeć się etymologii słowa 'pacjent'.

00:08:50.000 --> 00:08:59.000
Pochodzi od łacińskiego 'patior' -- znosić, cierpieć.

00:08:59.000 --> 00:09:02.000
Gdy cofniemy się znów do indoeuropejskich korzeni,

00:09:02.000 --> 00:09:06.000
a indoeuropejski rdzeń wymawiany jest 'pajen' --

00:09:06.000 --> 00:09:11.000
w zapisie P-A-E-N -- i proszę bardzo, niesamowite,

00:09:11.000 --> 00:09:17.000
to ten sam rdzeń, od którego wywodzi się 'compassion' (współczucie), P-A-E-N.

NOTE Paragraph

00:09:17.000 --> 00:09:22.000
Wniosek jest jasny -- nasz pacjent --

00:09:22.000 --> 00:09:26.000
świat, i wszyscy pokrzywdzeni na świecie --

00:09:26.000 --> 00:09:31.000
ten pacjent zasługuje na nasze współczucie.

00:09:31.000 --> 00:09:34.000
Poza współczuciem, daleko wykraczając poza współczucie,

00:09:34.000 --> 00:09:36.000
jest nasza wyobraźnia moralna

00:09:36.000 --> 00:09:40.000
i nasza identyfikacja z każdą osobą

00:09:40.000 --> 00:09:43.000
żyjącą na świecie,

00:09:43.000 --> 00:09:47.000
która pozwala nie myśleć o nich jak o wielkim lesie,

00:09:47.000 --> 00:09:50.000
ale jako o pojedynczych drzewach.

00:09:50.000 --> 00:09:54.000
Oczywiście, w naszych czasach sztuka polega na tym,

00:09:54.000 --> 00:09:58.000
by nie zaćmił nam tego ten Bush w Waszyngtonie,

00:09:58.000 --> 00:10:00.000
który wchodzi nam w paradę.

00:10:00.000 --> 00:10:02.000
(Śmiech)

00:10:02.000 --> 00:10:04.000
Czyli doszliśmy do tego.

00:10:04.000 --> 00:10:07.000
Jesteśmy, powinniśmy

00:10:07.000 --> 00:10:10.000
moralnie poczuwać się

00:10:10.000 --> 00:10:14.000
do bycia uzdrowicielem świata.

00:10:14.000 --> 00:10:18.000
Widzieliśmy liczne przykłady,

00:10:18.000 --> 00:10:22.000
o jednym słyszeliście w ciągu ostatnich 15 minut --

00:10:22.000 --> 00:10:26.000
ludzi, którzy nie tylko poczuwają się,

00:10:26.000 --> 00:10:28.000
ale mają charyzmę i błyskotliwość --

00:10:28.000 --> 00:10:32.000
a na tej sali bardzo łatwo przychodzi użycie słowa błyskotliwość --

00:10:32.000 --> 00:10:36.000
błyskotliwość, by odnieść sukces przynajmniej na początku

00:10:36.000 --> 00:10:38.000
swej drogi,

00:10:38.000 --> 00:10:41.000
i którzy bez wątpienia będą wciąż odnosić sukcesy

00:10:41.000 --> 00:10:45.000
tak długo, jak coraz więcej z nas będzie wspierać ich cele.

NOTE Paragraph

00:10:46.000 --> 00:10:49.000
Jeśli zaś mowa

00:10:49.000 --> 00:10:51.000
o medycynie,

00:10:51.000 --> 00:10:54.000
a mówimy o uzdrawianiu,

00:10:54.000 --> 00:10:58.000
chciałbym zacytować kogoś jeszcze nie wspomnianego.

00:10:58.000 --> 00:11:00.000
Wydaje mi się, że cytowano tu już wszystkich:

00:11:00.000 --> 00:11:02.000
przywołano Pogo,

00:11:02.000 --> 00:11:06.000
cytowano na wszelkie sposoby Szekspira.

00:11:06.000 --> 00:11:09.000
Ja chciałbym zacytować jedno z mych bóstw domowych,

00:11:09.000 --> 00:11:12.000
nie sądzę, by naprawdę to powiedział,

00:11:12.000 --> 00:11:15.000
bo nie wiemy, co naprawdę powiedział Hipokrates,

00:11:15.000 --> 00:11:18.000
ale wiemy na pewno, że jeden z wielkich greckich medyków

00:11:18.000 --> 00:11:21.000
powiedział,

00:11:21.000 --> 00:11:24.000
a zapisano to w jednej z ksiąg przypisywanych Hipokratesowi,

00:11:24.000 --> 00:11:26.000
zwanej "Przysięga."

00:11:26.000 --> 00:11:29.000
Przeczytam ten fragment.

00:11:29.000 --> 00:11:32.000
Pamiętajcie, mówiłem

00:11:32.000 --> 00:11:34.000
o filantropii:

00:11:34.000 --> 00:11:39.000
miłowaniu ludzkości, pojedynczych istot,

00:11:39.000 --> 00:11:41.000
a istota ludzka

00:11:41.000 --> 00:11:43.000
może ten rodzaj miłości

00:11:43.000 --> 00:11:46.000
przełożyć na działanie,

00:11:46.000 --> 00:11:49.000
przekształcone, czasami, w oświecony interes własny.

00:11:49.000 --> 00:11:53.000
Tak to brzmi, napisane 2 400 lat temu:

00:11:54.000 --> 00:11:58.000
"Tam, gdzie miłuje się ludzkość,

00:11:58.000 --> 00:12:01.000
miłuje się uzdrawianie."

00:12:01.000 --> 00:12:04.000
Byliśmy dziś tutaj tego świadkami,

00:12:04.000 --> 00:12:06.000
z poczuciem,

00:12:06.000 --> 00:12:09.000
z wrażliwością --

00:12:09.000 --> 00:12:11.000
w ciągu ostatnich trzech dni,

00:12:11.000 --> 00:12:15.000
z mocą nieposkromionego ludzkiego ducha.

00:12:15.000 --> 00:12:17.000
Bardzo dziękuję.

00:12:17.000 --> 00:12:19.000
(Brawa)