1
00:00:00,000 --> 00:00:05,000
Tak kiepsko radzę sobie z technologią,

2
00:00:05,000 --> 00:00:07,000
że moja córka -- która ma teraz 41 lat --

3
00:00:07,000 --> 00:00:10,000
gdy miała 5 lat, została przeze mnie podsłuchana

4
00:00:10,000 --> 00:00:12,000
gdy mówiła swojej przyjaciółce,

5
00:00:12,000 --> 00:00:14,000
"Jeśli coś nie krwawi, gdy to przetniesz,

6
00:00:14,000 --> 00:00:16,000
mój tatuś tego nie pojmuje."

7
00:00:16,000 --> 00:00:17,000
(Śmiech)

8
00:00:17,000 --> 00:00:19,000
Tak więc postawione przede mną zadanie

9
00:00:19,000 --> 00:00:21,000
może być przeszkodą nie do przejścia,

10
00:00:21,000 --> 00:00:24,000
ale dołożę starań.

11
00:00:24,000 --> 00:00:26,000
Co usłyszałem

12
00:00:26,000 --> 00:00:29,000
przez ostatnie cztery dni?

13
00:00:29,000 --> 00:00:31,000
To mój trzeci TED.

14
00:00:31,000 --> 00:00:33,000
Pierwszym był TEDMED, drugim, jak wiecie,

15
00:00:33,000 --> 00:00:35,000
ogólny TED dwa lata temu.

16
00:00:35,000 --> 00:00:38,000
Usłyszałem coś niezwykłego,

17
00:00:38,000 --> 00:00:42,000
czego niewiele było na poprzednich dwóch TEDach.

18
00:00:42,000 --> 00:00:45,000
A jest to nieodłączny,

19
00:00:45,000 --> 00:00:48,000
wpleciony, przenikający

20
00:00:48,000 --> 00:00:51,000
motyw społecznej odpowiedzialności

21
00:00:51,000 --> 00:00:54,000
w tak wielu wykładach --

22
00:00:54,000 --> 00:00:57,000
globalne poczucie odpowiedzialności,

23
00:00:57,000 --> 00:01:01,000
odwołujące się to oświeconego własnego interesu,

24
00:01:01,000 --> 00:01:05,000
ale wykraczające daleko poza niego.

25
00:01:05,000 --> 00:01:07,000
Jedną z najbardziej niezwykłych rzeczy,

26
00:01:07,000 --> 00:01:10,000
o której mówiło chyba 10

27
00:01:10,000 --> 00:01:13,000
mówców, jest konstatacja,

28
00:01:13,000 --> 00:01:16,000
że jeśli słuchać ich uważnie, nie mówią:

29
00:01:16,000 --> 00:01:19,000
To powinniśmy zrobić; chcę żebyście to zrobili.

30
00:01:19,000 --> 00:01:21,000
A raczej: To właśnie zrobiłem,

31
00:01:21,000 --> 00:01:23,000
bo mnie to fascynuje,

32
00:01:23,000 --> 00:01:26,000
bo to wspaniała rzecz i dla mnie zadziałała

33
00:01:26,000 --> 00:01:29,000
i efekty, oczywiście, były wspaniałe.

34
00:01:29,000 --> 00:01:32,000
W starożytnej Grecji, w pierwotnym znaczeniu,

35
00:01:32,000 --> 00:01:36,000
filantropia oznaczała:

36
00:01:36,000 --> 00:01:39,000
phil-ánthrōpos: kochający ludzkość.

37
00:01:39,000 --> 00:01:41,000
Jedyne wyjaśnienie, jakie mogą zaoferować,

38
00:01:41,000 --> 00:01:44,000
wobec rzeczy, których wysłuchaliście przez ostatnie cztery dni,

39
00:01:44,000 --> 00:01:48,000
to że pochodzą one z pewnej formy miłości.

40
00:01:48,000 --> 00:01:51,000
To napawa mnie wielką nadzieją.

41
00:01:51,000 --> 00:01:53,000
A nadzieja to oczywiście temat,

42
00:01:53,000 --> 00:01:55,000
o którym mam mówić,

43
00:01:55,000 --> 00:01:59,000
o czym zupełnie zapomniałem od swego przyjazdu.

44
00:01:59,000 --> 00:02:01,000
Pomyślałem więc,

45
00:02:01,000 --> 00:02:04,000
to może znajdę to słowo w słowniku.

46
00:02:04,000 --> 00:02:07,000
Razem z żoną Sarą poszliśmy do publicznej biblioteki,

47
00:02:07,000 --> 00:02:11,000
cztery przecznice dalej, na Pacific Street, zajrzeliśmy

48
00:02:11,000 --> 00:02:15,000
do słownika oksfordzkiego i znaleźliśmy 14 definicji nadziei,

49
00:02:15,000 --> 00:02:18,000
z których żadna nie wydała nam się

50
00:02:18,000 --> 00:02:21,000
naprawdę odpowiednia.

51
00:02:21,000 --> 00:02:23,000
Ma to sens,

52
00:02:23,000 --> 00:02:26,000
bo nadzieja to abstrakcyjny fenomen; abstrakcyjny koncept,

53
00:02:26,000 --> 00:02:29,000
a nie konkretne słowo.

54
00:02:29,000 --> 00:02:32,000
Trochę mi to przypomina chirurgię.

55
00:02:32,000 --> 00:02:36,000
Jeśli na dane schorzenia jest jeden rodzaj operacji, wiadomo że działa.

56
00:02:36,000 --> 00:02:38,000
Jeśli jest 15 sposobów, wiadomo, że żaden nie działa.

57
00:02:38,000 --> 00:02:41,000
Tak samo jest z definicjami słów.

58
00:02:41,000 --> 00:02:45,000
Jeśli masz zapalenia wyrostka, trzeba go usunąć i jesteś zdrowy.

59
00:02:45,000 --> 00:02:48,000
Jeśli masz refluks, jest 15 sposobów leczenia,

60
00:02:48,000 --> 00:02:50,000
Jan Kowalski leczy tak,

61
00:02:50,000 --> 00:02:52,000
Piotr Nowak śmak,

62
00:02:52,000 --> 00:02:55,000
a nic z tego nie działa. I tak samo jest ze słowem nadzieja.

63
00:02:55,000 --> 00:02:58,000
Wszystkie sprowadzają się do oczekiwania,

64
00:02:58,000 --> 00:03:01,000
że coś dobrego wkrótce się zdarzy.

65
00:03:01,000 --> 00:03:03,000
A wiecie, czego się doszukałem?

66
00:03:03,000 --> 00:03:06,000
Indoeuropejskie korzenie słowa 'hope' (nadzieja)

67
00:03:06,000 --> 00:03:08,000
to rdzeń K-E-U --

68
00:03:08,000 --> 00:03:13,000
zapisuje się to jako K-E-U, wymawia jak koj --

69
00:03:13,000 --> 00:03:17,000
i to ten sam rdzeń, z którego wywodzi się słowo 'curva' (krzywa).

70
00:03:17,000 --> 00:03:21,000
W prajęzyku indoeuropejskim oznaczał on

71
00:03:21,000 --> 00:03:25,000
zmianę kierunku, pójście w inną stronę.

72
00:03:25,000 --> 00:03:28,000
Uznałem to za ciekawe i prowokujące,

73
00:03:28,000 --> 00:03:31,000
bo to, co słyszeliście w ciągu ostatnich dni

74
00:03:31,000 --> 00:03:35,000
sprawia wrażenie poruszania się w różnych kierunkach:

75
00:03:35,000 --> 00:03:38,000
kierunkach unikalnych i właściwych dla problemów.

76
00:03:38,000 --> 00:03:40,000
To są różne paradygmaty.

77
00:03:40,000 --> 00:03:42,000
Słyszeliście to słowo kilka razy przez ostatnie cztery dni,

78
00:03:42,000 --> 00:03:45,000
i wszyscy znają paradygmaty Kuhna.

79
00:03:45,000 --> 00:03:47,000
Kiedy myślimy teraz o nadziei,

80
00:03:47,000 --> 00:03:50,000
musimy myśleć o patrzeniu w innych kierunkach,

81
00:03:50,000 --> 00:03:53,000
niż dotąd.

82
00:03:53,000 --> 00:03:56,000
Jest jeszcze jeden opis, nie definicja, nadziei,

83
00:03:56,000 --> 00:04:00,000
który zawsze do mnie przemawiał, autorstwa Václava Havla

84
00:04:00,000 --> 00:04:04,000
w jego wspaniałej książce "Zaoczne przesłuchanie",

85
00:04:04,000 --> 00:04:06,000
w której mówi, że nadzieja

86
00:04:06,000 --> 00:04:09,000
nie polega na spodziewaniu się, że wszystko będzie

87
00:04:09,000 --> 00:04:11,000
dokładnie jak trzeba,

88
00:04:11,000 --> 00:04:14,000
ale na oczekiwaniu, że będzie to miało sens,

89
00:04:14,000 --> 00:04:17,000
niezależnie od tego, jak w końcu wyjdzie.

90
00:04:17,000 --> 00:04:20,000
Trudno wyrazić, jak dodało mi otuchy

91
00:04:20,000 --> 00:04:23,000
ostatnie zdanie wspaniałej prezentacji

92
00:04:23,000 --> 00:04:28,000
Deana Kamena kilka dni temu.

93
00:04:28,000 --> 00:04:30,000
Nie byłem pewien, czy dobrze usłyszałem,

94
00:04:30,000 --> 00:04:34,000
więc odszukałem go na przerwie.

95
00:04:34,000 --> 00:04:37,000
Rozmawiał z wielkim facetem, ale się nie przejąłem,

96
00:04:37,000 --> 00:04:39,000
przerwałem im i zapytałem, "Powiedziałeś to?"

97
00:04:39,000 --> 00:04:41,000
Odparł, "Tak sądzę."

98
00:04:41,000 --> 00:04:43,000
A chodzi o to: teraz to powtórzę.

99
00:04:43,000 --> 00:04:47,000
"Internet nie ocali świata."

100
00:04:47,000 --> 00:04:51,000
To wspaniałe. Wiecie, co ocali świat?

101
00:04:51,000 --> 00:04:53,000
Powiem wam. To ludzki duch ocali świat.

102
00:04:53,000 --> 00:04:56,000
I przez ludzkiego ducha nie rozumiem nic boskiego,

103
00:04:56,000 --> 00:04:58,000
nic ponadnaturalnego --

104
00:04:58,000 --> 00:05:02,000
na pewno nic pochodzącego od takiego sceptyka.

105
00:05:02,000 --> 00:05:04,000
Mam na myśli zdolność,

106
00:05:04,000 --> 00:05:06,000
którą posiada każdy z nas

107
00:05:06,000 --> 00:05:12,000
by być większym od siebie samego;

108
00:05:12,000 --> 00:05:16,000
by wznieść się ponad nasze zwykłe ja i osiągnąć coś,

109
00:05:16,000 --> 00:05:20,000
co na początku zdawało nam się być może nie do osiągnięcia.

110
00:05:20,000 --> 00:05:23,000
Na podstawowym poziomie, wszyscy wyczuwaliśmy

111
00:05:23,000 --> 00:05:26,000
tę duchowość przy narodzinach dziecka.

112
00:05:26,000 --> 00:05:28,000
Niektórzy z was poczuli ją w laboratorium;

113
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
niektórzy w warsztacie.

114
00:05:30,000 --> 00:05:32,000
Czujemy ją na koncertach.

115
00:05:32,000 --> 00:05:35,000
Ja poczułem ją w sali operacyjnej, przy łóżku pacjenta.

116
00:05:35,000 --> 00:05:38,000
To wyniesienie nas samych poza siebie.

117
00:05:38,000 --> 00:05:42,000
Myślę, że z czasem będziemy

118
00:05:42,000 --> 00:05:46,000
słyszeć o elementach ludzkiego ducha,

119
00:05:46,000 --> 00:05:51,000
o których po troszku słyszeliśmy od mówców w ostatnich dniach.

120
00:05:51,000 --> 00:05:55,000
Jeśli cokolwiek przenika tę salę,

121
00:05:55,000 --> 00:05:58,000
to jest to właśnie to.

122
00:05:58,000 --> 00:06:01,000
Jestem zafascynowany

123
00:06:01,000 --> 00:06:04,000
pojęciem stworzonym

124
00:06:04,000 --> 00:06:06,000
w pierwszej połowie XIX wieku --

125
00:06:06,000 --> 00:06:10,000
dokładnie w drugiej dekadzie XIX wieku --

126
00:06:10,000 --> 00:06:13,000
przez 27-letniego poetę,

127
00:06:13,000 --> 00:06:15,000
który nazywał się Percy Shelley.

128
00:06:15,000 --> 00:06:17,000
Wszyscy myślimy, że Shelley

129
00:06:17,000 --> 00:06:20,000
był tylko wielkim poetą romantycznym

130
00:06:20,000 --> 00:06:25,000
i wielu z nas zapomina, że pisał też

131
00:06:25,000 --> 00:06:28,000
wspaniałe eseje.

132
00:06:28,000 --> 00:06:31,000
Najbardziej pamiętnym esejem

133
00:06:31,000 --> 00:06:35,000
jest "Obrona poezji".

134
00:06:35,000 --> 00:06:38,000
Ma jakieś osiem stron

135
00:06:38,000 --> 00:06:41,000
staje się głęboki i trudny po około trzech stronach,

136
00:06:41,000 --> 00:06:45,000
ale gdzieś na drugiej stronie

137
00:06:45,000 --> 00:06:49,000
jest mowa o czymś, co autor

138
00:06:49,000 --> 00:06:54,000
nazywa "wyobraźnią moralną".

139
00:06:54,000 --> 00:06:59,000
W wolnym tłumaczeniu brzmi to tak:

140
00:06:59,000 --> 00:07:03,000
Człowiek -- typowy człowiek --

141
00:07:03,000 --> 00:07:06,000
aby być prawdziwie dobry,

142
00:07:06,000 --> 00:07:09,000
musi mieć dobrą wyobraźnię.

143
00:07:09,000 --> 00:07:14,000
Musi widzieć siebie samego i świat

144
00:07:14,000 --> 00:07:17,000
oczyma innego,

145
00:07:17,000 --> 00:07:20,000
wielu innych.

146
00:07:22,000 --> 00:07:28,000
Widzieć siebie i świat -- nie tylko świat, ale widzieć i siebie.

147
00:07:28,000 --> 00:07:31,000
Czy tego właśnie od nas oczekują

148
00:07:31,000 --> 00:07:34,000
miliardy ludzi,

149
00:07:34,000 --> 00:07:37,000
którzy żyją, jak to kiedyś zgrabnie ujął

150
00:07:37,000 --> 00:07:39,000
Laurie Garrett,

151
00:07:39,000 --> 00:07:41,000
w rozpaczy i nierówności?

152
00:07:41,000 --> 00:07:45,000
Czego właściwie mają prawo

153
00:07:45,000 --> 00:07:47,000
od nas wymagać?

154
00:07:47,000 --> 00:07:51,000
Czego mamy pełne prawo wymagać od siebie,

155
00:07:51,000 --> 00:07:56,000
przez wzgląd na człowieczeństwo i z głębi ludzkiego ducha?

156
00:07:56,000 --> 00:07:59,000
Wiecie dokładnie, co to jest.

157
00:07:59,000 --> 00:08:01,000
Toczy się wiele sporów o to,

158
00:08:01,000 --> 00:08:05,000
czy my, będąc takim wspaniałym narodem,

159
00:08:05,000 --> 00:08:08,000
powinniśmy być policjantem świata,

160
00:08:08,000 --> 00:08:11,000
dzielnicowym planety,

161
00:08:11,000 --> 00:08:15,000
ale nie powinno podlegać żadnym sporom,

162
00:08:15,000 --> 00:08:20,000
czy powinniśmy zostać uzdrowicielem świata.

163
00:08:20,000 --> 00:08:23,000
Z pewnością nie spieraliśmy się o to

164
00:08:23,000 --> 00:08:27,000
w tej sali przez ostatnie cztery dni.

165
00:08:27,000 --> 00:08:30,000
Jeśli więc mamy być uzdrowicielem świata,

166
00:08:30,000 --> 00:08:33,000
każda pokrzywdzona osoba na świecie --

167
00:08:33,000 --> 00:08:38,000
także w Stanach Zjednoczonych -- staje się naszym pacjentem.

168
00:08:38,000 --> 00:08:42,000
Każdy pokrzywdzony naród, być może nasz naród,

169
00:08:42,000 --> 00:08:45,000
staje się naszym pacjentem.

170
00:08:45,000 --> 00:08:50,000
Warto przyjrzeć się etymologii słowa 'pacjent'.

171
00:08:50,000 --> 00:08:59,000
Pochodzi od łacińskiego 'patior' -- znosić, cierpieć.

172
00:08:59,000 --> 00:09:02,000
Gdy cofniemy się znów do indoeuropejskich korzeni,

173
00:09:02,000 --> 00:09:06,000
a indoeuropejski rdzeń wymawiany jest 'pajen' --

174
00:09:06,000 --> 00:09:11,000
w zapisie P-A-E-N -- i proszę bardzo, niesamowite,

175
00:09:11,000 --> 00:09:17,000
to ten sam rdzeń, od którego wywodzi się 'compassion' (współczucie), P-A-E-N.

176
00:09:17,000 --> 00:09:22,000
Wniosek jest jasny -- nasz pacjent --

177
00:09:22,000 --> 00:09:26,000
świat, i wszyscy pokrzywdzeni na świecie --

178
00:09:26,000 --> 00:09:31,000
ten pacjent zasługuje na nasze współczucie.

179
00:09:31,000 --> 00:09:34,000
Poza współczuciem, daleko wykraczając poza współczucie,

180
00:09:34,000 --> 00:09:36,000
jest nasza wyobraźnia moralna

181
00:09:36,000 --> 00:09:40,000
i nasza identyfikacja z każdą osobą

182
00:09:40,000 --> 00:09:43,000
żyjącą na świecie,

183
00:09:43,000 --> 00:09:47,000
która pozwala nie myśleć o nich jak o wielkim lesie,

184
00:09:47,000 --> 00:09:50,000
ale jako o pojedynczych drzewach.

185
00:09:50,000 --> 00:09:54,000
Oczywiście, w naszych czasach sztuka polega na tym,

186
00:09:54,000 --> 00:09:58,000
by nie zaćmił nam tego ten Bush w Waszyngtonie,

187
00:09:58,000 --> 00:10:00,000
który wchodzi nam w paradę.

188
00:10:00,000 --> 00:10:02,000
(Śmiech)

189
00:10:02,000 --> 00:10:04,000
Czyli doszliśmy do tego.

190
00:10:04,000 --> 00:10:07,000
Jesteśmy, powinniśmy

191
00:10:07,000 --> 00:10:10,000
moralnie poczuwać się

192
00:10:10,000 --> 00:10:14,000
do bycia uzdrowicielem świata.

193
00:10:14,000 --> 00:10:18,000
Widzieliśmy liczne przykłady,

194
00:10:18,000 --> 00:10:22,000
o jednym słyszeliście w ciągu ostatnich 15 minut --

195
00:10:22,000 --> 00:10:26,000
ludzi, którzy nie tylko poczuwają się,

196
00:10:26,000 --> 00:10:28,000
ale mają charyzmę i błyskotliwość --

197
00:10:28,000 --> 00:10:32,000
a na tej sali bardzo łatwo przychodzi użycie słowa błyskotliwość --

198
00:10:32,000 --> 00:10:36,000
błyskotliwość, by odnieść sukces przynajmniej na początku

199
00:10:36,000 --> 00:10:38,000
swej drogi,

200
00:10:38,000 --> 00:10:41,000
i którzy bez wątpienia będą wciąż odnosić sukcesy

201
00:10:41,000 --> 00:10:45,000
tak długo, jak coraz więcej z nas będzie wspierać ich cele.

202
00:10:46,000 --> 00:10:49,000
Jeśli zaś mowa

203
00:10:49,000 --> 00:10:51,000
o medycynie,

204
00:10:51,000 --> 00:10:54,000
a mówimy o uzdrawianiu,

205
00:10:54,000 --> 00:10:58,000
chciałbym zacytować kogoś jeszcze nie wspomnianego.

206
00:10:58,000 --> 00:11:00,000
Wydaje mi się, że cytowano tu już wszystkich:

207
00:11:00,000 --> 00:11:02,000
przywołano Pogo,

208
00:11:02,000 --> 00:11:06,000
cytowano na wszelkie sposoby Szekspira.

209
00:11:06,000 --> 00:11:09,000
Ja chciałbym zacytować jedno z mych bóstw domowych,

210
00:11:09,000 --> 00:11:12,000
nie sądzę, by naprawdę to powiedział,

211
00:11:12,000 --> 00:11:15,000
bo nie wiemy, co naprawdę powiedział Hipokrates,

212
00:11:15,000 --> 00:11:18,000
ale wiemy na pewno, że jeden z wielkich greckich medyków

213
00:11:18,000 --> 00:11:21,000
powiedział,

214
00:11:21,000 --> 00:11:24,000
a zapisano to w jednej z ksiąg przypisywanych Hipokratesowi,

215
00:11:24,000 --> 00:11:26,000
zwanej "Przysięga."

216
00:11:26,000 --> 00:11:29,000
Przeczytam ten fragment.

217
00:11:29,000 --> 00:11:32,000
Pamiętajcie, mówiłem

218
00:11:32,000 --> 00:11:34,000
o filantropii:

219
00:11:34,000 --> 00:11:39,000
miłowaniu ludzkości, pojedynczych istot,

220
00:11:39,000 --> 00:11:41,000
a istota ludzka

221
00:11:41,000 --> 00:11:43,000
może ten rodzaj miłości

222
00:11:43,000 --> 00:11:46,000
przełożyć na działanie,

223
00:11:46,000 --> 00:11:49,000
przekształcone, czasami, w oświecony interes własny.

224
00:11:49,000 --> 00:11:53,000
Tak to brzmi, napisane 2 400 lat temu:

225
00:11:54,000 --> 00:11:58,000
"Tam, gdzie miłuje się ludzkość,

226
00:11:58,000 --> 00:12:01,000
miłuje się uzdrawianie."

227
00:12:01,000 --> 00:12:04,000
Byliśmy dziś tutaj tego świadkami,

228
00:12:04,000 --> 00:12:06,000
z poczuciem,

229
00:12:06,000 --> 00:12:09,000
z wrażliwością --

230
00:12:09,000 --> 00:12:11,000
w ciągu ostatnich trzech dni,

231
00:12:11,000 --> 00:12:15,000
z mocą nieposkromionego ludzkiego ducha.

232
00:12:15,000 --> 00:12:17,000
Bardzo dziękuję.

233
00:12:17,000 --> 00:12:19,000
(Brawa)