1
00:00:09,149 --> 00:00:10,349
Dobro jutro svima.

2
00:00:12,167 --> 00:00:14,060
Pre dve nedelje,

3
00:00:14,060 --> 00:00:17,013
sedeo sam za kuhinjskim stolom

4
00:00:17,267 --> 00:00:20,267
sa mojom ženom Katjom,

5
00:00:20,267 --> 00:00:24,176
i razgovarali smo na temu
o kojoj ću pričati danas.

6
00:00:24,533 --> 00:00:27,110
Imamo 11-godišnjeg sina, zove se Linkoln.

7
00:00:27,110 --> 00:00:31,773
Sedeo je za istim stolom
i radio domaći iz matematike.

8
00:00:31,773 --> 00:00:35,304
I tokom pauze u mom razgovoru sa Katjom,

9
00:00:35,354 --> 00:00:37,637
bacio sam pogled na Linkolna

10
00:00:37,637 --> 00:00:39,733
i kao da me je grom pogodio,

11
00:00:41,735 --> 00:00:44,797
setio sam se mog klijenta.

12
00:00:45,433 --> 00:00:48,325
Moj klijent je bio momak po imenu Vil.

13
00:00:48,325 --> 00:00:50,654
Poreklom iz severnog Teksasa.

14
00:00:52,143 --> 00:00:57,239
Nikada nije dobro poznavao svog oca,
zato što je otac napustio njegovu majku

15
00:00:57,239 --> 00:00:59,093
dok je bila trudna s njim.

16
00:01:00,933 --> 00:01:03,934
I tako, suđeno mu je
da ga odgaja samohrana majka,

17
00:01:04,000 --> 00:01:05,567
što bi možda i bilo u redu

18
00:01:05,567 --> 00:01:07,733
osim što je baš ova samohrana majka

19
00:01:07,733 --> 00:01:11,054
bila paranoidni šizofrenik,

20
00:01:11,054 --> 00:01:15,667
i kada je Vil imao pet godina, pokušala je
da ga ubije mesarskim nožem.

21
00:01:17,367 --> 00:01:20,075
Nju su vlasti odvele

22
00:01:20,100 --> 00:01:22,188
i smestile u psihijatrijsku bolnicu,

23
00:01:22,535 --> 00:01:26,267
tako da je nekoliko narednih godina
Vil živeo sa starijim bratom

24
00:01:26,267 --> 00:01:29,152
dok brat nije izvršio samoubistvo
pucnjem u srce.

25
00:01:30,252 --> 00:01:31,331
I posle toga

26
00:01:31,533 --> 00:01:34,567
Vila su prebacivali od jednog
do drugog člana porodice,

27
00:01:35,067 --> 00:01:39,883
sve do njegove devete godine, kada je
u suštini bio prepušten samom sebi.

28
00:01:40,100 --> 00:01:44,488
Tog jutra sam sedeo sa Katjom i Linkolnom
i pogledao sam u svog sina,

29
00:01:45,088 --> 00:01:48,438
i shvatio da je moj klijent, Vil,

30
00:01:48,533 --> 00:01:50,600
bio njegovog uzrasta,

31
00:01:50,600 --> 00:01:53,508
i sam na ulici već dve godine.

32
00:01:54,633 --> 00:01:57,213
Vil se na kraju priključio bandi

33
00:01:57,213 --> 00:01:58,560
i počinio

34
00:01:58,560 --> 00:02:01,500
brojna teška krivična dela,

35
00:02:01,500 --> 00:02:04,333
uključujući, najozbiljnije od svih,

36
00:02:05,033 --> 00:02:07,329
užasno, tragično ubistvo.

37
00:02:08,729 --> 00:02:12,148
I Vil je na kraju pogubljen

38
00:02:12,400 --> 00:02:14,333
jer je to kazna za taj zločin.

39
00:02:15,869 --> 00:02:19,782
Ali ja ne želim danas da pričam

40
00:02:19,821 --> 00:02:21,648
o moralnosti smrtne kazne.

41
00:02:21,673 --> 00:02:23,957
Svakako mislim da moj klijent

42
00:02:23,957 --> 00:02:28,967
nije trebalo da bude pogubljen,
ali ono što želim da uradim

43
00:02:28,967 --> 00:02:31,852
danas umesto toga
je da govorim o smrtnoj kazni

44
00:02:31,852 --> 00:02:33,887
na način na koji to nisam radio do sada,

45
00:02:34,419 --> 00:02:37,283
želim da o smrtnoj kazni govorim

46
00:02:37,308 --> 00:02:38,400
na način

47
00:02:38,400 --> 00:02:40,933
koji je potpuno nekontroverzan.

48
00:02:43,433 --> 00:02:45,397
Mislim da je to moguće,

49
00:02:45,516 --> 00:02:48,233
zato što postoji stanovište

50
00:02:48,233 --> 00:02:50,114
u raspravi o smrtnoj kazni -

51
00:02:50,614 --> 00:02:52,400
možda i najvažnije stanovište -

52
00:02:53,000 --> 00:02:55,535
sa kojim se svi slažu,

53
00:02:55,783 --> 00:02:59,733
gde i najzagriženiji
pobornici smrtne kazne

54
00:03:00,044 --> 00:03:03,561
i najglasniji abolicionisti

55
00:03:03,747 --> 00:03:05,982
imaju iste stavove.

56
00:03:06,650 --> 00:03:09,370
To je stanovište koje želim da razradim.

57
00:03:10,365 --> 00:03:14,032
Ali pre nego što to uradim,
želim da posvetim nekoliko minuta

58
00:03:14,032 --> 00:03:16,467
govoreći vam kako se
slučaj smrtne kazne odvija,

59
00:03:16,867 --> 00:03:21,625
i onda ću vam ispričati dve lekcije
koje sam naučio za poslednjih 20 godina,

60
00:03:22,025 --> 00:03:25,029
radeći kao specijalizovani advokat
za slučajeve smrtne kazne,

61
00:03:25,067 --> 00:03:29,378
videvši više od stotinjak slučajeva
koji su se odvijali na isti način.

62
00:03:30,467 --> 00:03:34,300
Možete zamisliti
slučaj smrtne kazne kao priču

63
00:03:34,300 --> 00:03:35,752
sa četri poglavlja.

64
00:03:36,167 --> 00:03:39,433
Prvo poglavlje svakog slučaja
je potpuno isto,

65
00:03:39,433 --> 00:03:41,319
i tragično je.

66
00:03:41,719 --> 00:03:42,825
Počinje ubistvom

67
00:03:42,825 --> 00:03:45,689
nedužnog ljudskog bića,

68
00:03:46,589 --> 00:03:48,202
iza koga sledi suđenje

69
00:03:48,633 --> 00:03:51,293
gde je ubica osuđen i poslat
na izvršenje smrtne kazne,

70
00:03:51,293 --> 00:03:52,934
i ta smrtna kazna je na kraju

71
00:03:52,934 --> 00:03:55,067
potvrđena na državnom apelacionom sudu.

72
00:03:56,467 --> 00:04:00,082
Drugo poglavlje je sastavljeno
od pravnih radnji poznatih

73
00:04:00,093 --> 00:04:02,786
kao apelacija državi protiv utamničenja.

74
00:04:03,086 --> 00:04:06,567
Treće poglavlje je još komplikovanija
pravna procedura,

75
00:04:06,567 --> 00:04:08,733
savezna procedura protiv utamničenja.

76
00:04:09,233 --> 00:04:13,485
I četvrto poglavlje je ono
u kome se mogu desiti razne stvari.

77
00:04:13,530 --> 00:04:16,250
Advokati mogu podneti
zahtev za pomilovanjem,

78
00:04:16,250 --> 00:04:19,384
mogu pokrenuti
mnogo kompleksniji postupak,

79
00:04:19,384 --> 00:04:21,410
ili mogu da ne urade ništa od toga.

80
00:04:21,433 --> 00:04:23,207
Ali četvrto poglavlje uvek završava

81
00:04:24,307 --> 00:04:25,977
pogubljenjem.

82
00:04:26,967 --> 00:04:31,381
Kada sam pre više od 20 godina počeo
da zastupam osuđene na smrtnu kaznu,

83
00:04:31,530 --> 00:04:34,156
zatvorenici nisu imali prava na advokata,

84
00:04:34,196 --> 00:04:37,283
ni u drugom,
ni u četvrtom poglavlju ove priče.

85
00:04:37,967 --> 00:04:39,480
Prepušteni sami sebi.

86
00:04:39,480 --> 00:04:42,917
Činjenica je da ni do kraja 1980-ih
nisu obezbedili

87
00:04:42,917 --> 00:04:45,123
pravo na advokata tokom trećeg poglavlja

88
00:04:45,123 --> 00:04:46,494
ove priče.

89
00:04:46,957 --> 00:04:49,633
Sve što su oni morali da urade

90
00:04:49,633 --> 00:04:52,633
je da se oslone na pravnike volontere

91
00:04:52,633 --> 00:04:54,829
da vode njihove pravne procedure.

92
00:04:54,829 --> 00:04:57,917
Problem je bio u tome da je bilo
mnogo više smrtnih osuđenika

93
00:04:58,217 --> 00:05:02,873
nego što je bilo advokata koji su bili
stručni i zainteresovani za ove slučajeve.

94
00:05:03,233 --> 00:05:04,733
Neizbežno je bilo

95
00:05:04,733 --> 00:05:08,433
da avokati teže slučajevima
koji su već bili u četvrtom poglavlju -

96
00:05:08,833 --> 00:05:10,517
to naravno ima smisla.

97
00:05:10,517 --> 00:05:14,733
To su najhitniji slučajevi,
to su ljudi koji su najbliži pogubljenju.

98
00:05:15,333 --> 00:05:19,522
Neki od ovih advokata bili su uspešni -
obezbedili su klijentima novo suđenje.

99
00:05:19,522 --> 00:05:23,467
Drugi su uspeli svojim klijentima
da produže živote,

100
00:05:23,467 --> 00:05:25,467
nekad godinama, nekad mesecima.

101
00:05:25,767 --> 00:05:27,867
Ali nije se desilo to

102
00:05:28,467 --> 00:05:33,300
da se ikada dogodio ozbiljan i stalan pad

103
00:05:33,300 --> 00:05:35,165
godišnjih pogubljenja u Teksasu.

104
00:05:35,300 --> 00:05:39,067
Zapravo, kao što možete videti
sa grafikona, do vremena kada je

105
00:05:39,067 --> 00:05:42,400
mehanizam pogubljenja postao efikasan
sredinom i kasnih 90-tih,

106
00:05:42,800 --> 00:05:47,133
postoji samo nekoliko godina gde je
broj godišnjih pogubljenja pao

107
00:05:47,158 --> 00:05:48,522
ispod 20.

108
00:05:48,800 --> 00:05:50,340
Tokom prosečne godine u Teksasu,

109
00:05:50,740 --> 00:05:52,622
imamo prosek

110
00:05:52,692 --> 00:05:54,364
od oko dvoje ljudi mesečno.

111
00:05:54,664 --> 00:06:00,670
Nekih godina u Teksasu je pogubljeno
blizu 40 ljudi, i ovaj broj

112
00:06:00,700 --> 00:06:04,697
nikada nije značajno pao
tokom proteklih 15 godina.

113
00:06:05,022 --> 00:06:08,667
Ipak, u isto vreme kada nastavljamo
sa egzekucijama

114
00:06:08,667 --> 00:06:10,767
istog broja ljudi svake godine,

115
00:06:10,767 --> 00:06:13,335
broj ljudi koje osuđujemo na smrt

116
00:06:13,335 --> 00:06:14,496
na godišnjem nivou

117
00:06:14,896 --> 00:06:17,380
opao je značajno.

118
00:06:17,380 --> 00:06:18,767
Imamo ovaj paradoks,

119
00:06:19,267 --> 00:06:23,228
a to je da je broj godišnjih pogubljenja
ostao velik,

120
00:06:23,387 --> 00:06:27,822
ali se broj novih smrtnih kazni smanjio.

121
00:06:27,822 --> 00:06:29,100
Zašto se ovo dešava?

122
00:06:29,100 --> 00:06:31,867
To se ne može pripisati
padu u stopi ubistava,

123
00:06:31,867 --> 00:06:33,977
jer stopa ubistava nije pala

124
00:06:34,200 --> 00:06:38,467
ni blizu kao što to pokazuje
crvena linija na grafikonu.

125
00:06:39,067 --> 00:06:41,933
Zapravo se desilo to

126
00:06:41,933 --> 00:06:45,767
da su porote počele sve više ljudi
da kažnjavaju zatvorom

127
00:06:45,767 --> 00:06:48,898
do kraja života, bez mogućnosti
uslovne kazne,

128
00:06:49,067 --> 00:06:52,383
umesto da ih šalju na gubilište.

129
00:06:53,283 --> 00:06:54,823
Zašto se to desilo?

130
00:06:54,933 --> 00:07:00,006
Nije se desilo
zbog nedostatka podrške smrtnoj kazni.

131
00:07:00,240 --> 00:07:03,800
Protivnici smrtne kazne se teše činjenicom

132
00:07:03,800 --> 00:07:07,560
da je podrška smrtnoj kazni u Teksasu
na nezapamćeno niskom nivou.

133
00:07:07,660 --> 00:07:09,667
Znate li šta to znači za Teksas?

134
00:07:09,667 --> 00:07:11,949
To znači da je oko 60 procenata.

135
00:07:12,033 --> 00:07:15,767
To je veoma dobro u poređenju sa '80-im,

136
00:07:15,767 --> 00:07:17,491
kada je bila veća od 80 procenata,

137
00:07:17,491 --> 00:07:21,900
ali ne možemo objasniti smanjenje
smrtnih kazni i afinitet

138
00:07:21,900 --> 00:07:25,767
za doživotnu kaznu bez uslovnog otpuštanja
erozijom podrške za smrtnu kaznu,

139
00:07:25,767 --> 00:07:28,233
jer ljudi još podržavaju smrtnu kaznu.

140
00:07:28,233 --> 00:07:30,813
Zbog čega je nastala ova pojava?

141
00:07:31,607 --> 00:07:33,233
Desilo se to

142
00:07:33,233 --> 00:07:34,513
da su advokati

143
00:07:34,538 --> 00:07:38,233
koji zastupaju osuđenike na smrtnu kaznu
promenili fokus

144
00:07:38,233 --> 00:07:41,760
na sve ranija poglavlja
priče o smrtnoj kazni.

145
00:07:41,935 --> 00:07:45,200
Pre 25 godina, fokusirali su se
na četvrto poglavlje.

146
00:07:45,200 --> 00:07:49,063
Prešli su sa četvrtog poglavlja,
pre 25 godina, na treće

147
00:07:49,063 --> 00:07:50,555
krajem 1980-tih.

148
00:07:50,634 --> 00:07:53,213
A sa trećeg poglavlja su krajem 1980-tih

149
00:07:53,267 --> 00:07:55,490
prešli na drugo, sredinom 1990-ih.

150
00:07:55,537 --> 00:07:57,742
A sredinom i krajem 1990-ih,

151
00:07:57,767 --> 00:08:00,554
počeli su da se fokusiraju
na početak priče.

152
00:08:00,602 --> 00:08:04,567
Možete misliti da je ovaj
pad smrtnih kazni i povećanje broja

153
00:08:04,567 --> 00:08:07,033
doživotnih kazni dobra ili loša stvar.

154
00:08:07,333 --> 00:08:09,889
Danas ne želim da pričam o tome.

155
00:08:09,889 --> 00:08:12,822
Želim da vam kažem da je razlog
zašto se ovo dogodilo

156
00:08:12,847 --> 00:08:15,959
taj što su advokati koji zastupaju
smrtne osuđenike shvatili

157
00:08:15,959 --> 00:08:18,733
da što ranije se interveniše u slučaju,

158
00:08:18,733 --> 00:08:22,476
veće su šanse da ćete
svom klijentu spasiti život.

159
00:08:22,833 --> 00:08:24,700
To je prva stvar koju sam naučio.

160
00:08:27,500 --> 00:08:29,435
Evo i druge stvari koju sam naučio:

161
00:08:29,435 --> 00:08:31,143
Moj klijent, Vil

162
00:08:31,600 --> 00:08:34,235
nije bio izuzetak od pravila;

163
00:08:34,356 --> 00:08:37,433
on je bio pravilo.

164
00:08:37,433 --> 00:08:40,657
Ponekad kažem, ako mi date ime
osuđenika na smrtnu kaznu,

165
00:08:41,157 --> 00:08:44,515
nema veze u kojoj je državi,
bez obzira da li sam ga upoznao ili ne -

166
00:08:44,515 --> 00:08:47,133
napisaću njegovu biografiju za vas.

167
00:08:47,433 --> 00:08:49,667
I u osam od deset puta,

168
00:08:49,833 --> 00:08:51,746
detalji ove biografije

169
00:08:51,867 --> 00:08:54,330
biće manje-više precizni.

170
00:08:54,330 --> 00:08:58,333
I razlog za to je to što su
80% osuđenika na smrt ljudi

171
00:08:58,333 --> 00:09:00,973
koji su potekli iz istih
nefunkcionalnih porodica

172
00:09:00,973 --> 00:09:02,300
kao što je Vilova.

173
00:09:02,300 --> 00:09:04,268
80% osuđenika na smrt

174
00:09:04,268 --> 00:09:06,400
su ljudi koji su bili unutar

175
00:09:06,400 --> 00:09:09,033
pravosudnog sistema
za maloletničku delikvenciju.

176
00:09:09,433 --> 00:09:10,961
To je druga lekcija

177
00:09:10,964 --> 00:09:12,767
koju sam naučio.

178
00:09:12,767 --> 00:09:16,167
Sada smo u centru tog stanovišta

179
00:09:16,767 --> 00:09:19,603
sa kojime će se svi složiti.

180
00:09:19,603 --> 00:09:22,106
Ljudi u ovoj prostoriji
mogu da se ne slože oko toga

181
00:09:22,106 --> 00:09:24,219
da li bi Vila trebalo pogubiti,

182
00:09:24,219 --> 00:09:26,338
ali mislim da će se svi složiti

183
00:09:26,533 --> 00:09:30,233
da bi najbolja moguća
verzija njegove priče

184
00:09:30,233 --> 00:09:31,567
bila priča

185
00:09:31,567 --> 00:09:34,925
gde se ubistvo nije desilo.

186
00:09:35,849 --> 00:09:37,833
Kako to da učinimo?

187
00:09:38,333 --> 00:09:42,363
Kada je naš sin Linkoln
radio matematički problem

188
00:09:42,763 --> 00:09:45,805
pre dve nedelje,
bio je to veliki, gadan problem.

189
00:09:45,805 --> 00:09:49,288
I on je sada naučio
da kada imaš veliki problem,

190
00:09:49,288 --> 00:09:52,400
ponekad je put do rešenja
podeliti ga na manje probleme.

191
00:09:53,100 --> 00:09:56,050
Tako rešavamo većinu problema -
iz matematike i fizike,

192
00:09:56,050 --> 00:09:57,737
čak i iz socijalne politike -

193
00:09:57,737 --> 00:10:01,233
usitnimo ih u manje,
lakše rešive probleme.

194
00:10:01,233 --> 00:10:02,968
Ali s vremena na vreme,

195
00:10:02,968 --> 00:10:05,000
kao što to reče Dvajt Ajzenhauer,

196
00:10:05,000 --> 00:10:06,520
način za rešavanje problema

197
00:10:06,520 --> 00:10:08,600
je da ga ukrupnite.

198
00:10:10,500 --> 00:10:12,781
Način na koji bismo rešili ovaj problem

199
00:10:12,833 --> 00:10:16,689
je da pitanje smrtne kazne načinimo širim.

200
00:10:16,689 --> 00:10:18,933
Moramo reći, u redu.

201
00:10:18,933 --> 00:10:21,194
Imamo ova četri poglavlja

202
00:10:21,194 --> 00:10:23,723
priče o smrtnoj kazni,

203
00:10:23,833 --> 00:10:25,600
ali šta se dešavalo

204
00:10:25,600 --> 00:10:27,727
pre nego što je priča počela?

205
00:10:28,727 --> 00:10:32,469
Kako možemo intervenisati u životu ubice

206
00:10:32,633 --> 00:10:35,300
pre nego što postane ubica?

207
00:10:36,300 --> 00:10:38,649
Kakve opcije imamo

208
00:10:38,649 --> 00:10:41,728
da gurnemo tu osobu sa tog puta

209
00:10:42,067 --> 00:10:45,376
koji vodi ishodu za koji svi -

210
00:10:45,430 --> 00:10:48,286
oni koji su za i protiv smrtne kazne -

211
00:10:48,286 --> 00:10:49,702
još uvek misle

212
00:10:49,733 --> 00:10:51,614
da je loš rezultat:

213
00:10:51,667 --> 00:10:54,233
ubistvo nevinog čoveka.

214
00:10:56,548 --> 00:10:59,233
Ljudi ponekad kažu

215
00:10:59,233 --> 00:11:01,653
da nešto nije viša matematika.

216
00:11:02,900 --> 00:11:06,233
Time se misli da je viša matematika
veoma komplikovana

217
00:11:06,633 --> 00:11:10,135
i da je ovaj problem o kome pričamo
prilično jednostavan.

218
00:11:10,835 --> 00:11:12,267
To je viša matematika:

219
00:11:12,267 --> 00:11:14,067
izraz koji se koristi

220
00:11:14,567 --> 00:11:18,433
za veoma teške probleme u matematici.

221
00:11:19,633 --> 00:11:22,000
Danas pričamo o nečemu

222
00:11:22,300 --> 00:11:24,701
što je jednako komplikovano.

223
00:11:24,701 --> 00:11:26,217
Ono o čemu danas pričamo

224
00:11:26,225 --> 00:11:28,872
je takođe viša matematika.

225
00:11:29,972 --> 00:11:31,783
Moj klijent Vil

226
00:11:31,783 --> 00:11:34,453
i 80% ljudi osuđenih na smrt

227
00:11:34,953 --> 00:11:38,400
imali su pet poglavlja u svom životu

228
00:11:38,400 --> 00:11:39,933
koja su nastupila

229
00:11:39,933 --> 00:11:42,103
pre četiri poglavlja
priče o smrtnoj kazni.

230
00:11:43,403 --> 00:11:47,257
Ovih pet poglavlja smatram
tačkama za intervenciju,

231
00:11:47,300 --> 00:11:50,167
trenucima u njihovim životima
kada je naše društvo

232
00:11:50,767 --> 00:11:55,700
moglo da interveniše i pogura ih
sa staze na kojoj su bili,

233
00:11:55,700 --> 00:11:59,968
koja je dovela do posledica za koje svi -
oni koji podržavaju

234
00:11:59,968 --> 00:12:01,686
ili koji su protiv smrtne kazne -

235
00:12:01,686 --> 00:12:03,706
mislimo da su loše.

236
00:12:04,106 --> 00:12:06,733
Tokom svakog od ovih pet poglavlja,

237
00:12:06,933 --> 00:12:08,567
kada je majka bila trudna s njim,

238
00:12:08,967 --> 00:12:10,855
u njegovom ranom detinjstvu,

239
00:12:10,933 --> 00:12:12,800
kada je bio u osnovnoj školi,

240
00:12:12,800 --> 00:12:14,967
višim razredima osnovne i u srednjoj školi

241
00:12:14,967 --> 00:12:18,857
i kada je bio u sistemu popravnih domova -
tokom svakog od ovih pet poglavlja,

242
00:12:18,857 --> 00:12:21,682
bilo je mnoštvo stvari
koje je društvo moglo da uradi.

243
00:12:21,682 --> 00:12:23,800
Zapravo, ako samo zamislimo

244
00:12:23,800 --> 00:12:27,782
da postoji pet različitih
modela intervencije, način na koji društvo

245
00:12:27,800 --> 00:12:30,544
može da interveniše u tih pet pogavlja,

246
00:12:30,684 --> 00:12:32,900
i možemo da ih kombinujemo
i mešamo po volji,

247
00:12:32,900 --> 00:12:37,070
postoji 3000 -
više od 3000 mogućih strategija

248
00:12:37,070 --> 00:12:40,933
kojima bismo klince poput Vila

249
00:12:40,933 --> 00:12:43,263
mogli da skrenemo sa njihove staze.

250
00:12:43,667 --> 00:12:45,422
Danas pred vama ne stojim

251
00:12:45,422 --> 00:12:47,500
sa jednim rešenjem.

252
00:12:48,500 --> 00:12:53,033
Činjenica je da još uvek
imamo dosta da učimo,

253
00:12:53,033 --> 00:12:56,406
ali to ne znači da već ne znamo dosta.

254
00:12:57,106 --> 00:13:00,000
Iz iskustva iz drugih država znamo

255
00:13:00,000 --> 00:13:03,667
da postoji širok dijapazon
mera intervencije

256
00:13:03,667 --> 00:13:07,555
koje bismo mogli da koristimo u Teksasu
i svim drugim državama koje ih ne koriste,

257
00:13:08,155 --> 00:13:12,310
kako bismo sprečili posledicu
za koju se svi slažemo da je loša.

258
00:13:12,473 --> 00:13:15,071
Pomenuću samo nekoliko.

259
00:13:17,371 --> 00:13:22,270
Danas neću pričati
o reformi pravnog sistema.

260
00:13:22,496 --> 00:13:27,267
To je verovatno tema koju treba ostaviti
za prostoriju punu advokata i sudija.

261
00:13:27,967 --> 00:13:31,787
Umesto toga, pričaću o nekoliko
mera intervencije

262
00:13:31,987 --> 00:13:34,355
za koje svi možemo pomoći da se ostvare,

263
00:13:34,355 --> 00:13:37,407
jer su to mere intervencije
koje će nastati

264
00:13:37,440 --> 00:13:41,400
kada se zakonodavci i političari,
poreznici i građani

265
00:13:41,400 --> 00:13:43,633
slože da je to ono što treba da radimo

266
00:13:43,633 --> 00:13:45,967
i da tako treba da trošimo naš novac.

267
00:13:46,267 --> 00:13:48,761
Možemo pružati pomoć u ranom detinjstvu

268
00:13:49,653 --> 00:13:54,149
za ekonomski i drugačije ugroženu decu

269
00:13:54,567 --> 00:13:56,950
i to može biti besplatno.

270
00:13:56,950 --> 00:14:01,060
Možemo skretati klince poput Vila
sa staze na kojoj su.

271
00:14:01,360 --> 00:14:05,200
Postoje druge države koje to rade,
ali naša ne.

272
00:14:05,200 --> 00:14:09,301
Možemo da pružamo posebne škole,
na nivou srednje škole

273
00:14:09,301 --> 00:14:12,668
i viših razreda osnovne,
ali čak i u prvih pet razreda,

274
00:14:12,668 --> 00:14:17,057
koje su namenjene ekonomski i drugačije
ugroženoj deci, i naročito deci

275
00:14:17,057 --> 00:14:18,233
koja su bila izložena

276
00:14:18,233 --> 00:14:20,333
kaznenom sistemu za maloletnike.

277
00:14:20,333 --> 00:14:22,500
Postoji nekolicina država
koje ovo imaju -

278
00:14:22,500 --> 00:14:24,662
ali ne i Teksas.

279
00:14:26,162 --> 00:14:28,200
Postoji još nešto što možemo da radimo -

280
00:14:28,200 --> 00:14:31,512
dosta stvari -
jedna stvar koju ću pomenuti,

281
00:14:31,538 --> 00:14:34,751
a to će biti jedina kontroverzna stvar
koju ću reći danas.

282
00:14:35,733 --> 00:14:37,033
Možemo intervenisati

283
00:14:37,033 --> 00:14:39,133
mnogo agresivnije

284
00:14:39,133 --> 00:14:42,357
u opasno nefunkcionalnim domovima

285
00:14:42,357 --> 00:14:44,200
i iz njih vaditi decu

286
00:14:44,200 --> 00:14:48,700
pre nego što njihove majke uzmu noževe
i priprete da će ih ubiti.

287
00:14:49,671 --> 00:14:51,691
Ako uradimo to,

288
00:14:51,691 --> 00:14:53,767
potrebno nam je mesto za njih.

289
00:14:53,767 --> 00:14:57,171
Čak i da uradimo sve ovo,
neka deca će nam promaći

290
00:14:57,171 --> 00:15:00,767
i završiće na tom poslednjem poglavlju
pre nego počne priča s ubistvom,

291
00:15:00,767 --> 00:15:02,800
završiće u kaznenom sistemu
za maloletnike.

292
00:15:02,800 --> 00:15:04,925
A čak i da se desi to,

293
00:15:05,502 --> 00:15:07,406
još uvek nije prekasno.

294
00:15:07,806 --> 00:15:10,600
Još ima vremena da ih poguramo,

295
00:15:10,600 --> 00:15:12,357
ako na to mislimo kao na guranje

296
00:15:12,357 --> 00:15:14,246
umesto proste kazne.

297
00:15:14,546 --> 00:15:18,216
Na severoistoku postoje dva profesora -
jedan na Jejlu a drugi na Merilendu -

298
00:15:18,216 --> 00:15:19,533
osnovali su školu

299
00:15:19,533 --> 00:15:22,790
koja je pridružena zatvoru za maloletnike.

300
00:15:23,033 --> 00:15:26,282
Klinci su u zatvoru, ali idu u školu
od osam ujutru

301
00:15:26,282 --> 00:15:27,877
do četiri popodne.

302
00:15:27,877 --> 00:15:29,283
To je bilo logistički teško.

303
00:15:29,283 --> 00:15:30,867
Morali su da regrutuju nastavnike

304
00:15:30,867 --> 00:15:34,952
koji su želeli da rade unutar zatvora,
da ustanove strogo razdvajanje

305
00:15:34,985 --> 00:15:37,624
između ljudi koji rade u školi
i osoblja u zatvoru,

306
00:15:37,649 --> 00:15:41,067
i najteže od svega, morali su da izmisle
novi program nastave,

307
00:15:41,067 --> 00:15:42,067
jer pogodite šta?

308
00:15:42,067 --> 00:15:46,329
Ljudi ne dolaze u zatvor na polugodištima.

309
00:15:47,367 --> 00:15:49,924
Ali uradili su sve to.

310
00:15:50,384 --> 00:15:53,133
Šta je zajedničko svim ovim stvarima?

311
00:15:53,133 --> 00:15:58,451
Zajedničko im je da koštaju.

312
00:15:59,500 --> 00:16:04,003
Neki od vas su možda dovoljno stari
da se sećaju tipa

313
00:16:04,028 --> 00:16:07,790
na staroj reklami za filtere za ulje.

314
00:16:07,978 --> 00:16:10,803
Rekao bi: "Možete mi platiti sada

315
00:16:11,000 --> 00:16:13,391
ili mi platiti kasnije."

316
00:16:13,767 --> 00:16:15,900
Ono što mi radimo

317
00:16:15,900 --> 00:16:17,920
u sistemu smrtnih kazni

318
00:16:18,320 --> 00:16:20,981
je plaćanje kasnije.

319
00:16:21,619 --> 00:16:23,467
Ali stvar je u tome

320
00:16:23,467 --> 00:16:27,333
da za svakih 15000 dolara
koje potrošimo na intervencije

321
00:16:27,733 --> 00:16:32,100
u životima ekonomski
i drugačije ugrožene dece

322
00:16:32,100 --> 00:16:33,420
u tim ranijim poglavljima,

323
00:16:34,120 --> 00:16:38,533
kasnije štedimo 80000 dolara u troškovima
koji su vezani za kriminal.

324
00:16:38,802 --> 00:16:40,565
Čak i da se ne slažete

325
00:16:41,196 --> 00:16:44,249
da je moralna obaveza da to uradimo,

326
00:16:45,402 --> 00:16:47,979
ekonomski ima smisla.

327
00:16:50,309 --> 00:16:52,522
Želim da vam ispričam
o poslednjem razgovoru

328
00:16:52,547 --> 00:16:54,381
koji sam vodio s Vilom.

329
00:16:54,412 --> 00:16:58,500
To je bilo dana
kad je trebalo da bude pogubljen

330
00:16:59,800 --> 00:17:02,101
i samo smo pričali.

331
00:17:02,142 --> 00:17:03,667
Nije ostalo ništa da se uradi

332
00:17:03,667 --> 00:17:05,281
u njegovom slučaju.

333
00:17:05,281 --> 00:17:07,633
I mi smo pričali o njegovom životu.

334
00:17:07,833 --> 00:17:10,700
I pričao je prvo o svom ocu,
kojeg je jedva poznavao,

335
00:17:10,700 --> 00:17:11,767
koji je umro

336
00:17:12,433 --> 00:17:14,616
i potom o svojoj majci,

337
00:17:14,666 --> 00:17:15,742
koju je poznavao,

338
00:17:15,775 --> 00:17:17,900
i koja je još uvek živa.

339
00:17:17,900 --> 00:17:19,752
Rekao sam mu:

340
00:17:20,599 --> 00:17:22,651
"Znam priču.

341
00:17:22,651 --> 00:17:24,467
Čitao sam zapisnike.

342
00:17:24,467 --> 00:17:27,108
Znam da je pokušala da te ubije."

343
00:17:27,108 --> 00:17:29,547
I rekoh: "Uvek smo se pitali

344
00:17:29,547 --> 00:17:31,667
da li se zapravo sećaš toga."

345
00:17:31,667 --> 00:17:33,170
Rekoh: "Ja se ničega ne sećam

346
00:17:33,670 --> 00:17:35,829
iz perioda kada sam imao pet godina.

347
00:17:35,829 --> 00:17:38,767
Možda si se setio nečega
što ti je neko prepričao."

348
00:17:39,267 --> 00:17:41,767
I pogledao me je,
nagnuo se napred i rekao:

349
00:17:41,767 --> 00:17:45,367
"Profesore," - poznavao me je 12 godina
i još uvek me je zvao profesore.

350
00:17:45,367 --> 00:17:48,682
Rekao je: "Profesore, bez uvrede,

351
00:17:49,882 --> 00:17:51,533
ali kada tvoja mama

352
00:17:51,533 --> 00:17:54,633
uzme mesarski nož
koji izgleda veći od tebe

353
00:17:54,633 --> 00:17:58,433
i juri te kroz kuću
vičući da će da te ubije

354
00:17:58,433 --> 00:18:02,258
i moraš da se zaključaš u kupatilo
i nasloniš na vrata

355
00:18:02,258 --> 00:18:05,021
i vičeš upomoć dok policija ne dođe,"

356
00:18:05,921 --> 00:18:07,707
pogledao me je i rekao:

357
00:18:07,900 --> 00:18:11,400
"to je nešto što se ne zaboravlja."

358
00:18:11,400 --> 00:18:13,900
Nadam se da jedno nećete zaboraviti:

359
00:18:14,200 --> 00:18:17,563
od vremena kada ste jutros stigli ovde
i do pauze za ručak,

360
00:18:17,856 --> 00:18:19,738
u SAD će se desiti

361
00:18:19,767 --> 00:18:21,200
četiri ubistva.

362
00:18:21,600 --> 00:18:26,732
Posvetićemo ogromne društvene resurse
da kaznimo počinioce tih zločina,

363
00:18:26,767 --> 00:18:29,067
i to je u redu jer treba da kažnjavamo

364
00:18:29,067 --> 00:18:30,415
one koji čine loše stvari.

365
00:18:30,533 --> 00:18:34,100
Ali tri od navedenih zločina
se mogu sprečiti.

366
00:18:34,600 --> 00:18:37,510
Ako sagledamo širu sliku

367
00:18:37,972 --> 00:18:41,717
i posvetimo pažnju ranijim poglavljima,

368
00:18:42,116 --> 00:18:45,500
tada nećemo nikada ispisati prvu rečenicu

369
00:18:45,500 --> 00:18:47,334
kojom započinje priča o smrtnoj kazni.

370
00:18:49,034 --> 00:18:50,700
Hvala vam.

371
00:18:50,700 --> 00:18:52,031
(Aplauz)