0:00:00.580,0:00:04.054
Melati Wijsen: Bali -- tanrılar adası.

0:00:05.301,0:00:07.642
Isabel Wijsen: Yeşil bir cennet.

0:00:09.139,0:00:10.552
MW: Ya da ...

0:00:10.576,0:00:12.393
kayıp bir cennet.

0:00:13.075,0:00:14.234
Bali:

0:00:14.696,0:00:16.639
çöp adası.

0:00:17.707,0:00:18.859
IW: Bali'de,

0:00:18.883,0:00:24.834
her gün 680 metre küp plastik çöp [br]elde ediyoruz.

0:00:25.801,0:00:28.657
Yani neredeyse 14 katlı bir bina kadar.

0:00:29.205,0:00:31.426
Plastik torbalara gelince, onların

0:00:31.450,0:00:34.018
%5'ten azı geri dönüştürülüyor.

0:00:34.900,0:00:38.206
MW: Bunun adamız hakkındaki [br]düşüncenizi değiştirdiğini biliyoruz.

0:00:38.666,0:00:41.150
Bunu öğrendiğimizde bizimki de değişti.

0:00:41.174,0:00:45.735
Bali'deki plastik torbaların çoğunun[br]önce kanalizasyonlara,

0:00:45.759,0:00:47.009
sonra nehirlere, sonra da

0:00:47.033,0:00:48.404
okyanusa döküldüğünü öğrendik.

0:00:48.900,0:00:51.364
Okyanusa varamayanlar ise

0:00:51.388,0:00:53.501
yakılıyor ya da etrafa saçılıyor.

0:00:54.183,0:00:56.441
IW: Biz de bu konuyla ilgilenmeye[br]karar verdik.

0:00:56.812,0:00:59.311
Adamızdaki plastik torba [br]kullanımına

0:00:59.335,0:01:02.687
''hayır'' demek için [br]neredeyse 3 yıldır çalışıyoruz.

0:01:02.711,0:01:05.175
Bu yolda bazı önemli başarılar elde ettik.

0:01:06.835,0:01:08.867
MW: İkimiz kardeşiz

0:01:08.891,0:01:11.458
ve dünyadaki en iyi okula gidiyoruz:

0:01:12.061,0:01:13.586
Green School, Bali.

0:01:13.610,0:01:18.233
Green School, hem bambudan yapılmış olması

0:01:18.257,0:01:20.220
hem de eğitimi açısından farklı bir yer.

0:01:20.864,0:01:23.551
Bugünün liderleri olmak için eğitiliyoruz,

0:01:24.518,0:01:26.951
sıradan bir ders kitabı bunu yapamaz.

0:01:27.813,0:01:29.834
IW: Bir gün derste

0:01:29.858,0:01:32.571
önemli insanları öğrendik;

0:01:32.595,0:01:34.083
Nelson Mandela,

0:01:34.107,0:01:35.258
Lady Diana,

0:01:35.282,0:01:36.507
ve Mahatma Gandhi gibi.

0:01:37.244,0:01:38.401
O gün eve yürürken[br]

0:01:38.425,0:01:41.733
biz de önemli kişiler olmaya karar verdik.

0:01:42.614,0:01:44.651
Önemli biri olmak için neden büyüyene dek

0:01:44.675,0:01:45.933
bekleyelim ki?

0:01:46.420,0:01:48.494
Şu anda bir şeyler yapmak istedik.

0:01:49.135,0:01:50.835
MW: O gece oturup beyin fırtınası

0:01:50.859,0:01:53.695
yaptık ve Bali'deki tüm sorunları[br]düşündük.

0:01:54.332,0:01:56.396
En çok dikkatimizi çeken ise

0:01:56.420,0:01:57.784
plastik çöplerdi.

0:01:58.536,0:02:00.603
Ama bu çok büyük bir sorun.

0:02:01.189,0:02:04.671
Biz çocuklar için en gerçekçi hedef [br]ne olabilir diye düşündük:

0:02:05.589,0:02:06.820
plastik torbalar.

0:02:06.844,0:02:08.237
Böylece fikir doğmuş oldu.

0:02:08.983,0:02:10.964
IW: Araştırmalara başladık;

0:02:10.988,0:02:13.928
daha fazla şey öğrendikçe

0:02:13.952,0:02:17.041
plastik torbaların hiçbir iyi tarafının[br]olmadığını gördük.

0:02:17.401,0:02:18.671
Hatta biliyor musunuz?

0:02:18.695,0:02:20.273
Onlara ihtiyacımız bile yok.

0:02:21.003,0:02:24.544
MW: Plastik torbaya ''hayır'' demek için[br]pek çok yerde

0:02:24.568,0:02:26.438
sarf edilen çabalardan esinlendik:

0:02:26.462,0:02:28.444
Hawaii'den Rwanda'ya ve oradan da

0:02:28.468,0:02:31.013
Oakland ve Dublin gibi bazı şehirlerden.

0:02:31.784,0:02:37.449
IW: Bu fikir ''Bye Bye Plastik Torba'' yı[br]başlattı.

0:02:38.658,0:02:40.850
MW: Kampanyayı yürüttüğümüz[br]yıllar süresince

0:02:40.874,0:02:43.436
çok şey öğrendik.

0:02:43.984,0:02:45.626
Birinci ders:

0:02:46.233,0:02:48.391
Her şeyi tek başına yapamazsın.

0:02:48.415,0:02:50.607
Hemfikir çocuklardan oluşan[br]büyük bir takım gerek.

0:02:50.631,0:02:53.802
Biz de ''Bye Bye Plastic Bags''[br]ekibini kurduk.

0:02:54.459,0:02:57.574
Gönüllü takımda adanın her tarafından[br]çocuklar var,

0:02:57.598,0:02:59.997
hem uluslararası hem de yerel okullardan.

0:03:00.505,0:03:01.656
Onlarla birlikte

0:03:01.680,0:03:03.430
çok katmanlı bir yaklaşım başlattık;

0:03:03.454,0:03:06.750
çevrim içi ve çevrim dışı[br]imza dilekçeleri ile

0:03:06.774,0:03:10.210
okullarda yapılan eğitici ve ilham verici [br]sunumları temel alıyoruz.

0:03:10.234,0:03:14.719
Pazar, festival, plaj temizleme[br]etkinliklerinde farkındalık yaratıyoruz.

0:03:14.743,0:03:15.894
Son olarak şu da önemli,

0:03:15.918,0:03:17.964
plastiğe alternatif torbalar dağıtıyoruz:

0:03:17.988,0:03:19.712
file torbaya benzeyen torbalar,

0:03:19.736,0:03:21.058
geri dönüştürülen gazeteden

0:03:21.082,0:03:23.802
yapılanlar ya da %100 organik malzemeden[br]torbalar.

0:03:23.826,0:03:26.339
Hepsini adadaki yerel girişimciler[br]yapıyor.

0:03:26.898,0:03:28.292
IW: Örnek bir köy yönetiyoruz

0:03:28.316,0:03:30.428
800 aileye ev sahipliği yapıyor.

0:03:30.952,0:03:32.775
Köyün muhtarı ilk dostumuz oldu,

0:03:32.799,0:03:35.265
tişörtlerimizi sevmesinin de yararı oldu.

0:03:36.077,0:03:38.745
Müşterileri bilgilendirmeye odaklandık

0:03:38.769,0:03:41.487
çünkü değişimin buradan başlaması gerek.

0:03:42.266,0:03:44.463
Köy, plastik torbadan kurtulmak için

0:03:44.487,0:03:46.492
yolun 2/3'ünü aştı bile.

0:03:47.330,0:03:52.205
Bali hükümetinin desteğini almak için [br]yaptığımız ilk girişimler başarısız oldu.

0:03:52.696,0:03:53.846
Biz de şöyle düşündük:

0:03:54.391,0:03:58.691
''1 milyon kişinin imzaladığı bir dilekçe.

0:03:58.715,0:04:00.708
Bizi görmezden gelemezler, değil mi?''

0:04:00.732,0:04:01.895
MW: Evet!

0:04:02.258,0:04:04.093
IW: Ama kimin aklına gelirdi ki

0:04:04.117,0:04:08.279
1 milyon imzanın 1000 x 1000 demek olduğu?

0:04:08.303,0:04:09.930
(Gülüşmeler)

0:04:10.270,0:04:11.835
Çıkmaza girdik --

0:04:12.747,0:04:14.738
ta ki ikinci dersi öğrenene kadar:

0:04:15.507,0:04:17.462
farklı açıdan bak.

0:04:17.808,0:04:18.959
Birinin dediğine göre

0:04:18.983,0:04:25.384
Bali hava limanından yılda 16 milyon [br]giriş ve çıkış yapılıyormuş.

0:04:26.294,0:04:29.610
MW: Peki havalimanına nasıl girebiliriz?

0:04:29.993,0:04:31.686
İşte üçüncü ders de geliyor:

0:04:32.236,0:04:33.676
kararlılık.

0:04:34.141,0:04:35.768
Havalimanına doğru yola koyulduk.

0:04:35.792,0:04:37.444
Bina sorumlusunu geçtik.

0:04:37.819,0:04:39.705
Sırada onun patronunun patronu vardı,

0:04:39.729,0:04:41.990
ve sonra ofis müdürünün yardımcısı,

0:04:42.014,0:04:43.399
sonra da ofis müdürü,

0:04:43.423,0:04:44.594
ve sonra ...

0:04:44.618,0:04:46.765
iki kat aşağı sürüklendik ve[br]şöyle düşündük:

0:04:46.789,0:04:48.954
işte yine bina sorumlusu[br]karşımıza çıkacak.

0:04:49.537,0:04:51.585
Özel görevde çocuklar olarak

0:04:51.609,0:04:53.925
birkaç gün kapı kapı dolaştıktan sonra

0:04:53.949,0:04:57.837
sonunda Bali havalimanlarının[br]ticaret müdürüne ulaştık.

0:04:58.368,0:05:02.281
Ona ''Plastik torbalı Bali'' konuşmasını[br]yaptık ve çok iyi bir insan olduğundan

0:05:02.305,0:05:06.003
şöyle dedi: (adamın sesini taklit ederek)[br]''Söyleyeceğim şeye inanamıyorum

0:05:06.027,0:05:08.270
ama size gümrük ve göçmenlik biriminde [br]

0:05:08.294,0:05:11.251
imza toplamanız için yetki vereceğim.

0:05:11.275,0:05:12.619
(Gülüşmeler)

0:05:12.643,0:05:16.938
(Alkış)

0:05:16.962,0:05:18.906
IW: Oradaki ilk 1,5 saatimiz içerisinde

0:05:18.930,0:05:21.605
neredeyse 1.000 imza topladık.

0:05:21.954,0:05:23.255
Çok iyi değil mi?

0:05:24.340,0:05:25.851
Dördüncü ders:

0:05:25.875,0:05:28.876
Toplumun her kesiminden destekçilere [br]ihtiyacınız var;

0:05:29.486,0:05:33.295
öğrencilerden ticaret müdürlerine,[br]ünlü insanlara.

0:05:34.097,0:05:36.209
Green School'un cazibesi sayesinde

0:05:36.233,0:05:38.899
düzenli aralıklarla ünlülere ulaşabildik.

0:05:39.937,0:05:41.136
Ban Ki Moon bize

0:05:41.160,0:05:44.521
Birleşmiş Milletler Genel Sekreterlerinin

0:05:44.545,0:05:46.196
dilekçe imzalamadığını söyledi --

0:05:46.220,0:05:47.221
(Gülüşmeler)

0:05:47.245,0:05:49.082
çocuklar kibar bir şekilde sorsa da.

0:05:49.106,0:05:50.791
Ama haberi yayacağına söz verdi

0:05:50.815,0:05:53.328
ve şimdi Birleşmiş Milletler ile [br]yakın çalışıyoruz.

0:05:53.701,0:05:56.644
MW: Jane Goodall bize[br]insan ağının gücünü öğretti.

0:05:57.055,0:06:00.095
İşe sadece bir tane Roots & Shoots[br]grubuyla başladı,

0:06:00.119,0:06:03.410
şimdi ise tüm dünyada 4.000 grubu var.

0:06:03.434,0:06:04.607
Biz de onlardan biriyiz.

0:06:04.631,0:06:06.073
O tam bir ilham kaynağı.

0:06:06.731,0:06:08.483
Eğer siz de Rotary üyesiyseniz

0:06:08.507,0:06:09.797
tanıştığımıza memnun oldum.

0:06:09.821,0:06:10.972
Biz Etkileşimcileriz,

0:06:10.996,0:06:13.327
Uluslararası Rotary'nin en genç birimi.

0:06:14.573,0:06:17.816
IW: Sabır hakkında da çok şey öğrendik,

0:06:17.840,0:06:20.097
MW: hayal kırıklıklarıyla baş etmeyi,

0:06:20.121,0:06:21.272
IW: liderliği,

0:06:21.296,0:06:22.465
MW: takım çalışmasını,

0:06:22.489,0:06:23.640
IW: dostluğu,

0:06:23.664,0:06:26.323
MW: Balililer ve kültürleri hakkında[br]çok şey öğrendik

0:06:26.347,0:06:29.505
IW: ve bağlılığın önemini öğrendik.

0:06:30.106,0:06:31.840
MW: Her zaman işler kolay gitmiyor.

0:06:31.864,0:06:35.329
Bazen verilen sözleri hayata geçirmek [br]zor olabiliyor.

0:06:35.830,0:06:38.257
IW: Ama geçen yıl yaptığımız tam da buydu.

0:06:38.663,0:06:40.266
Konuşma yapmaya[br]Hindistan'a gittik

0:06:40.290,0:06:41.845
ailemiz de bizi

0:06:41.869,0:06:44.457
Mahatma Gandhi'nin eski evini[br]ziyarete götürdü.

0:06:45.216,0:06:47.470
Hedefine ulaşmak için yaptığı [br]açlık grevlerinin

0:06:47.494,0:06:48.770
gücünü keşfettik.

0:06:49.329,0:06:51.327
Turun sonunda anne ve babamızla

0:06:51.351,0:06:53.002
yeniden bir araya gelince

0:06:53.026,0:06:54.692
bir karar aldık ve şöyle dedik:

0:06:54.716,0:06:56.472
''Açlık grevine giriyoruz!''

0:06:56.496,0:06:57.497
(Gülüşmeler)

0:06:57.521,0:07:00.420
MW: Yüz ifadelerini tahmin edebilirsiniz.

0:07:00.444,0:07:02.722
Çok ısrar etmemiz gerekti;

0:07:02.746,0:07:04.478
sadece anne ve babamıza da değil,

0:07:04.502,0:07:06.794
arkadaşlarımıza ve öğretmenlerimize de.

0:07:07.561,0:07:10.532
Isabel ve ben bunu cidden[br]yapmak istiyorduk.

0:07:10.556,0:07:12.165
Bir diyetisyenle görüştük

0:07:12.189,0:07:14.029
ve bir uzlaşmaya vardık;

0:07:14.053,0:07:18.318
her gün, gün doğumundan[br]gün batımına kadar yemek yemeyecektik

0:07:18.342,0:07:20.947
ta ki Bali valisi [br]Bali'deki plastik torba kullanımını

0:07:20.971,0:07:24.458
durdurma konusunu konuşmak için [br]bizimle buluşmayı kabul edene kadar.

0:07:25.118,0:07:29.138
IW: Endonezya dilindeki karşılığı [br]''mogak makan'' olan açlık grevimiz

0:07:29.162,0:07:30.313
başladı.

0:07:30.337,0:07:32.326
Hedefimiz için sosyal medyayı[br]kullandık ve

0:07:32.350,0:07:34.117
hemen 2. günde

0:07:34.141,0:07:36.407
evimize ve okulumuza[br]polisler gelmeye başladı.

0:07:36.724,0:07:38.921
Bu iki kız ne yapıyordu böyle?

0:07:39.466,0:07:41.976
Bu açlık grevini yaparak

0:07:42.000,0:07:43.881
valinin imajını bozduğumuzu biliyorduk;

0:07:43.905,0:07:45.339
hapse girebilirdik.

0:07:45.768,0:07:47.697
Ama işe yaradı.

0:07:47.721,0:07:48.947
24 saat sonra

0:07:48.971,0:07:50.383
bizi okuldan aldılar ve

0:07:50.407,0:07:52.430
valinin ofisine kadar eşlik ettiler.

0:07:53.283,0:07:54.796
MW: Ve işte oradaydı --

0:07:54.820,0:07:57.029
(Alkış)

0:07:57.053,0:07:58.983
tanışmak ve konuşmak için[br]bizi bekliyordu

0:07:59.007,0:08:01.557
Bali'nin çevresel güzelliğiyle [br]ilgilenme konusunda

0:08:01.581,0:08:04.193
hevesli olduğumuz için müteşekkirdi ve[br]destekleyiciydi.

0:08:04.812,0:08:05.963
Plastik torbalara hayır demek için

0:08:05.987,0:08:08.738
Bali halkına yardım edeceğine dair[br]bir söz imzaladı.

0:08:08.762,0:08:09.916
Şimdi onunla arkadaşız,

0:08:09.940,0:08:11.336
düzenli olarak

0:08:11.360,0:08:14.657
ona ve ekibine verdiği sözleri[br]hatırlatıyoruz.

0:08:15.372,0:08:16.523
Hatta kısa bir süre önce

0:08:16.547,0:08:18.453
Bali'nin 2018'e gelindiğinde [br]

0:08:18.477,0:08:23.120
plastik torbadan kurtulmuş olacağını[br]belirterek bir söz verdi.

0:08:23.144,0:08:29.980
(Alkış)

0:08:31.498,0:08:36.115
IW: Ayrıca destekçilerimizden biri olan[br]Bali Uluslararası Havalimanı

0:08:36.139,0:08:40.701
2016'da plastik torbasız[br]bir politika izlemeyi planlıyor.

0:08:41.186,0:08:43.173
MW: Bedava plastik torba[br]dağıtmayı bırakıp

0:08:43.197,0:08:44.893
tekrar kullanılabilir torbanı getir,

0:08:44.917,0:08:48.361
halkın zihniyetini değiştirmek için [br]kullanacağımız bir sonraki mesaj bu.

0:08:49.405,0:08:51.102
IW: Kısa süreli kampanyamız,

0:08:51.126,0:08:52.558
"One Island / One Voice,"[br](''Tek Ada / Tek Ses'')

0:08:52.582,0:08:54.016
tamamen bu konuyla ilgili.

0:08:54.040,0:08:56.719
Kendilerini plastik torbasız alan [br]olarak ilan eden

0:08:56.743,0:08:59.586
dükkan ve restoranları [br]kontrol ediyor ve onaylıyoruz,

0:08:59.610,0:09:01.983
girişlerine ise bu etiketi[br]yapıştırıyoruz,

0:09:02.007,0:09:04.325
sosyal medya ve[br]Bali'deki bazı önemli dergilerde

0:09:04.349,0:09:06.425
isimlerini yayınlıyoruz.

0:09:06.829,0:09:07.980
Buna karşılık

0:09:08.004,0:09:10.829
etiketi olmayanlar göze çarpıyor.

0:09:10.853,0:09:12.240
(Gülüşmeler)

0:09:12.731,0:09:16.050
MW: Peki biz neden tüm[br]bunları size anlatıyoruz?

0:09:16.673,0:09:18.591
Bunun sebebi kısmen,

0:09:18.615,0:09:20.686
ekibimizle birlikte ulaştığımız sonuçlarla

0:09:20.710,0:09:22.066
gurur duyuyor olmamız.

0:09:22.469,0:09:24.557
Ama aynı zamanda bu süreçte,

0:09:24.581,0:09:27.421
çocukların da bir şeyler yapabileceğini [br]öğrenmiş olmamız.

0:09:27.445,0:09:29.099
Bir şeyleri hayata geçirebiliriz.

0:09:29.891,0:09:32.318
Bu işe başladığımızda Isabel ve ben

0:09:32.342,0:09:33.901
daha 10 ve 12 yaşlarındaydık.

0:09:33.925,0:09:35.978
Hiçbir iş planımız yoktu,

0:09:36.002,0:09:37.226
ne belirli bir strateji,

0:09:37.250,0:09:39.169
ne de gizli bir gündemimiz --

0:09:39.193,0:09:41.633
sadece önümüzde bir fikir vardı

0:09:41.657,0:09:43.770
ve bizimle çalışan bir grup arkadaş.

0:09:44.195,0:09:46.441
Tek yapmak istediğimiz, plastik torbaların

0:09:46.465,0:09:49.107
güzel yurdumuzu [br]sarmalayıp boğmasına engel olmaktı.

0:09:49.933,0:09:51.641
Çocuklar, sınırsız enerjileri

0:09:51.665,0:09:55.830
ve motivasyonlarıyla[br]dünyanın ihtiyaç duyduğu değişim olabilir.

0:09:56.454,0:10:01.179
IW: Bu güzel ama zorlu dünyanın [br]tüm çocuklarına sesleniyoruz:

0:10:01.690,0:10:02.844
Hadi görelim sizi!

0:10:02.868,0:10:04.623
Fark yaratın.

0:10:05.057,0:10:07.476
Size kolay olacak demiyoruz.

0:10:07.500,0:10:09.767
Zahmete değecek diyoruz.

0:10:10.221,0:10:14.592
Biz çocuklar dünya nüfusunun [br]sadece %25'ini oluşturuyor olabiliriz

0:10:14.616,0:10:17.923
ama geleceğin %100'ü biziz.

0:10:19.050,0:10:21.706
MW: Hala yapacak çok işimiz var

0:10:21.730,0:10:23.395
ama bilin ki durmayacağız

0:10:23.419,0:10:27.844
ta ki Bali havalimanlarına varıldığında [br]sorulan ilk soru şu olana dek:

0:10:28.682,0:10:30.016
İkisi: Bali'ye hoş geldiniz,

0:10:30.040,0:10:32.207
bırakmanız gereken[br]plastik torbanız var mı?

0:10:32.231,0:10:33.644
(Gülüşmeler)

0:10:33.668,0:10:36.404
Om shanti shanti shanti om.[br]

0:10:36.428,0:10:37.579
Teşekkürler.

0:10:37.603,0:10:47.396
(Alkış)