1
00:00:00,580 --> 00:00:04,054
Melati Wijsen: Bali -- eiland van goden.

2
00:00:05,301 --> 00:00:07,642
Isabel Wijsen: Een groen paradijs.

3
00:00:09,139 --> 00:00:10,552
MW: Of...

4
00:00:10,576 --> 00:00:12,393
een verloren paradijs.

5
00:00:13,075 --> 00:00:14,234
Bali:

6
00:00:14,696 --> 00:00:16,639
afval-eiland.

7
00:00:17,707 --> 00:00:18,859
IW: Op Bali

8
00:00:18,883 --> 00:00:23,771
genereren wij
680 kubieke meter plastic afval

9
00:00:23,771 --> 00:00:25,151
per dag.

10
00:00:25,801 --> 00:00:28,657
Dat staat gelijk met een gebouw
van 14 verdiepingen.

11
00:00:29,205 --> 00:00:31,426
En wat betreft plastic tasjes,

12
00:00:31,450 --> 00:00:34,018
daarvan wordt minder dan 5% gerecycled.

13
00:00:34,780 --> 00:00:38,496
MW: We weten dat dit mogelijk
jullie beeld van ons eiland verandert.

14
00:00:38,666 --> 00:00:41,150
Ons beeld veranderde ook
toen we dit te weten kwamen,

15
00:00:41,174 --> 00:00:44,269
toen we erachter kwamen
dat bijna alle plastic tasjes op Bali

16
00:00:44,269 --> 00:00:47,009
in het riool terechtkomen
en daarna in onze rivieren

17
00:00:47,033 --> 00:00:48,404
en daarna in onze oceaan.

18
00:00:48,900 --> 00:00:51,364
En de tasjes die de oceaan niet bereiken,

19
00:00:51,388 --> 00:00:53,501
worden verbrand of worden zwerfafval.

20
00:00:54,183 --> 00:00:56,441
IW: Wij hebben besloten
daar iets aan te doen.

21
00:00:56,812 --> 00:00:59,311
We zijn nu al ongeveer
drie jaar aan het werk

22
00:00:59,335 --> 00:01:02,687
om te proberen 'nee' te zeggen
tegen plastic tasjes op ons eiland.

23
00:01:02,711 --> 00:01:05,175
En we hebben al aardig wat
successen geboekt.

24
00:01:06,835 --> 00:01:08,867
MW: Wij zijn zussen

25
00:01:08,891 --> 00:01:11,458
en we gaan naar de beste
school ter wereld:

26
00:01:12,061 --> 00:01:13,586
Green School op Bali.

27
00:01:13,610 --> 00:01:18,207
Green School is niet alleen anders
omdat het van bamboe gebouwd is,

28
00:01:18,207 --> 00:01:20,220
maar ook omdat er anders lesgegeven wordt.

29
00:01:20,864 --> 00:01:23,551
Wij worden opgeleid
om de leiders van vandaag te worden.

30
00:01:24,518 --> 00:01:26,951
Dat kan een gewoon
schoolboek niet evenaren.

31
00:01:27,813 --> 00:01:29,834
IW: Op een dag hadden we een les

32
00:01:29,858 --> 00:01:32,571
waarin we leerden
over buitengewone mensen,

33
00:01:32,595 --> 00:01:34,083
zoals Nelson Mandela,

34
00:01:34,107 --> 00:01:35,258
Lady Diana

35
00:01:35,282 --> 00:01:36,507
en Mahatma Gandhi.

36
00:01:37,244 --> 00:01:38,401
Op weg naar huis

37
00:01:38,425 --> 00:01:41,733
besloten we dat wij ook
buitengewoon wilden zijn.

38
00:01:42,614 --> 00:01:44,651
Waarom wachten tot we volwassen zijn

39
00:01:44,675 --> 00:01:45,933
om buitengewoon te zijn?

40
00:01:46,420 --> 00:01:48,494
We wilden nu iets doen.

41
00:01:49,135 --> 00:01:50,835
MW: Diezelfde avond op de bank

42
00:01:50,859 --> 00:01:53,845
brainstormden we en dachten we na
over alle problemen van Bali.

43
00:01:54,332 --> 00:01:57,496
En wat ons het meest trof
was het plastic afval.

44
00:01:58,536 --> 00:02:00,603
Maar dat is een enorm probleem.

45
00:02:01,189 --> 00:02:04,671
We hebben dus gezocht naar 
een realistisch doel voor ons kinderen:

46
00:02:05,589 --> 00:02:06,820
plastic tasjes.

47
00:02:06,844 --> 00:02:08,237
En zo is het idee geboren.

48
00:02:08,983 --> 00:02:10,964
IW: We hebben wat onderzoek gedaan

49
00:02:10,988 --> 00:02:13,928
en eerlijk gezegd,
hoe meer we erover leerden,

50
00:02:13,952 --> 00:02:17,041
des te meer we beseften
dat er niets goeds is aan plastic tasjes.

51
00:02:17,401 --> 00:02:18,671
En weet je wat?

52
00:02:18,695 --> 00:02:20,273
We hebben ze niet eens nodig.

53
00:02:21,003 --> 00:02:24,544
MW: We waren echt geïnspireerd
door de acties om ervan af te komen

54
00:02:24,568 --> 00:02:26,438
in vele andere plaatsen,

55
00:02:26,462 --> 00:02:28,444
van Hawaï tot Rwanda

56
00:02:28,468 --> 00:02:31,013
en verschillende steden,
zoals Oakland en Dublin.

57
00:02:31,784 --> 00:02:37,449
IW: En zo leidde het idee
tot de lancering van Bye Bye Plastic Bags.

58
00:02:38,658 --> 00:02:40,850
MW: In de jaren dat we
campagne hebben gevoerd,

59
00:02:40,874 --> 00:02:43,436
hebben we veel geleerd.

60
00:02:43,984 --> 00:02:45,626
Les nummer een:

61
00:02:46,233 --> 00:02:48,391
je kan het niet allemaal alleen doen.

62
00:02:48,415 --> 00:02:50,607
Je hebt een team nodig
van gelijkgezinde kids,

63
00:02:50,631 --> 00:02:53,802
dus richtten we
de 'Bye Bye Plastic Bags'-club op.

64
00:02:54,459 --> 00:02:57,574
Het team vrijwilligers bestaat
uit kids van over het hele eiland,

65
00:02:57,598 --> 00:02:59,997
van zowel internationale
als lokale scholen.

66
00:03:00,540 --> 00:03:03,234
Samen met hen begonnen we
met een gelaagde aanpak,

67
00:03:03,234 --> 00:03:06,750
gebaseerd op een online en offline
handtekeningenactie,

68
00:03:06,774 --> 00:03:10,210
educatieve en inspirerende
presentaties op scholen,

69
00:03:10,234 --> 00:03:14,719
en kweekten we bewustzijn op markten,
festivals, bij strandschoonmaakacties.

70
00:03:14,748 --> 00:03:17,964
En tenslotte verspreidden we
alternatieve tassen,

71
00:03:17,988 --> 00:03:19,712
zoals tasjes van netten,

72
00:03:19,736 --> 00:03:21,058
van gerecyclede kranten,

73
00:03:21,082 --> 00:03:23,802
of tassen van 100% organisch materiaal,

74
00:03:23,826 --> 00:03:26,339
allemaal gemaakt
door initiatieven op het eiland.

75
00:03:26,898 --> 00:03:30,302
IW: We hebben een proefdorp
waar 800 families wonen.

76
00:03:30,952 --> 00:03:32,775
De burgemeester was onze eerste vriend

77
00:03:32,799 --> 00:03:35,265
en hij vond onze T-shirts geweldig,
dus dat hielp.

78
00:03:36,077 --> 00:03:38,745
Wij richtten ons
op bewustwording bij klanten

79
00:03:38,769 --> 00:03:41,487
want dat is waar
de verandering moet plaatsvinden.

80
00:03:42,266 --> 00:03:44,463
Het dorp is al voor tweederde op weg

81
00:03:44,487 --> 00:03:46,492
om plastic-tasjes-vrij te worden.

82
00:03:47,330 --> 00:03:52,205
Onze eerste pogingen om de overheden
van Bali mee te krijgen, mislukten.

83
00:03:52,696 --> 00:03:53,846
Dus we dachten:

84
00:03:54,391 --> 00:03:58,691
"Mmm... met een miljoen handtekeningen

85
00:03:58,715 --> 00:04:00,708
kunnen ze ons niet negeren, toch?"

86
00:04:00,732 --> 00:04:01,895
MW: Ja!

87
00:04:02,258 --> 00:04:03,587
IW: Maar wie had verwacht

88
00:04:03,587 --> 00:04:08,279
dat een miljoen handtekeningen
wel duizend keer duizend is!

89
00:04:08,303 --> 00:04:09,930
(Gelach)

90
00:04:10,270 --> 00:04:11,835
We zaten vast...

91
00:04:12,747 --> 00:04:14,738
tot we les nummer twee leerden:

92
00:04:15,507 --> 00:04:17,462
denk buiten de kaders.

93
00:04:17,808 --> 00:04:18,959
Iemand zei

94
00:04:18,983 --> 00:04:25,384
dat het vliegveld van Bali
16 miljoen passagiers per jaar afhandelt.

95
00:04:26,294 --> 00:04:29,610
MW: Maar hoe komen we de luchthaven in?

96
00:04:29,993 --> 00:04:31,686
En hier komt les nummer drie:

97
00:04:32,236 --> 00:04:33,676
volhouden.

98
00:04:34,141 --> 00:04:35,768
Daar gingen we naar het vliegveld.

99
00:04:35,792 --> 00:04:37,444
We kwamen voorbij de conciërge.

100
00:04:37,819 --> 00:04:39,705
En toen naar de baas van zijn baas,

101
00:04:39,729 --> 00:04:41,990
en toen de assistent-officemanager,

102
00:04:42,014 --> 00:04:43,399
en toen de officemanager,

103
00:04:43,423 --> 00:04:44,594
en toen...

104
00:04:44,618 --> 00:04:46,915
werden we 2 niveaus
omlaag geschoven en dachten:

105
00:04:46,915 --> 00:04:48,954
nou, daar komt de conciërge weer.

106
00:04:49,377 --> 00:04:51,665
Nadat we een paar dagen
op deuren hadden geklopt,

107
00:04:51,665 --> 00:04:53,925
gewoon als kinderen op een missie,

108
00:04:53,949 --> 00:04:57,837
spraken we uiteindelijk
de commercieel manager van Bali Airport.

109
00:04:58,368 --> 00:05:02,281
We gaven de 'Bali en plastic tasjes'-talk
en hij was een aardige man,

110
00:05:02,305 --> 00:05:06,003
dus hij zei:
"Ik geloof mijn eigen oren niet,

111
00:05:06,027 --> 00:05:08,270
maar ik geef jullie toestemming

112
00:05:08,294 --> 00:05:11,301
om handtekeningen te verzamelen
achter de douane en immigratie."

113
00:05:11,301 --> 00:05:12,619
(Gelach)

114
00:05:12,643 --> 00:05:16,938
(Applaus)

115
00:05:16,962 --> 00:05:18,906
IW: In ons eerste anderhalve uur daar

116
00:05:18,930 --> 00:05:21,605
verzamelden we bijna 1000 handtekeningen.

117
00:05:21,954 --> 00:05:23,255
Dat is toch gaaf?

118
00:05:24,340 --> 00:05:25,851
Les nummer vier:

119
00:05:25,875 --> 00:05:28,876
je hebt kampioenen nodig
op alle niveaus van de samenleving,

120
00:05:29,486 --> 00:05:33,295
van studenten tot commercieel managers
tot beroemdheden.

121
00:05:34,007 --> 00:05:36,209
Dankzij de aantrekkingskracht
van Green School

122
00:05:36,233 --> 00:05:38,969
hadden we toegang tot
een gestage stroom van beroemdheden.

123
00:05:39,937 --> 00:05:41,136
Ban Ki Moon leerde ons

124
00:05:41,160 --> 00:05:44,521
dat Secretarissen-Generaal
van de Verenigde Naties

125
00:05:44,545 --> 00:05:46,196
geen petities tekenen...

126
00:05:46,220 --> 00:05:47,221
(Gelach)

127
00:05:47,245 --> 00:05:49,046
zelfs als kinderen het lief vragen.

128
00:05:49,046 --> 00:05:50,931
Maar hij zou ons verhaal verspreiden

129
00:05:50,931 --> 00:05:53,328
en nu werken we nauw samen
met de Verenigde Naties.

130
00:05:53,701 --> 00:05:56,954
MW: Jane Goodall leerde ons
over de kracht van netwerken van mensen.

131
00:05:57,055 --> 00:06:00,095
Zij begon met maar één Roots&Shoots-groep

132
00:06:00,119 --> 00:06:03,410
en nu heeft ze 4 000 groepen
over de hele wereld.

133
00:06:03,434 --> 00:06:04,607
Wij zijn er een van.

134
00:06:04,631 --> 00:06:06,133
Ze is een echte inspiratiebron.

135
00:06:06,731 --> 00:06:08,483
Als jullie ook bij de Rotary zijn:

136
00:06:08,507 --> 00:06:09,797
aangenaam kennis te maken.

137
00:06:09,826 --> 00:06:13,327
Wij zijn Interactors: de jongste afdeling
van Rotary International.

138
00:06:14,573 --> 00:06:17,816
IW: Maar we hebben ook
veel geleerd over geduld.

139
00:06:17,840 --> 00:06:20,097
MW: Over omgaan met frustraties.

140
00:06:20,121 --> 00:06:21,206
IW: Leiderschap.

141
00:06:21,206 --> 00:06:23,224
MW: Samenwerking.
IW: Vriendschap.

142
00:06:23,224 --> 00:06:26,033
MW: We hebben geleerd
over de Balinezen en hun cultuur.

143
00:06:26,347 --> 00:06:29,505
IW: En we hebben geleerd
over het belang van toewijding.

144
00:06:30,106 --> 00:06:31,840
MW: Het is niet altijd makkelijk.

145
00:06:31,864 --> 00:06:35,329
Soms is het best moeilijk
om te doen wat je zegt.

146
00:06:35,830 --> 00:06:38,257
IW: Maar vorig jaar deden we precies dat.

147
00:06:38,663 --> 00:06:40,266
We gingen in India een talk geven

148
00:06:40,290 --> 00:06:41,845
en onze ouders namen ons mee

149
00:06:41,869 --> 00:06:44,457
naar het voormalige woonhuis
van Mahatma Gandhi.

150
00:06:45,056 --> 00:06:47,314
We leerden over de kracht
van de hongerstakingen

151
00:06:47,314 --> 00:06:48,970
waarmee hij zijn doelen bereikte.

152
00:06:49,329 --> 00:06:51,291
Ja, aan het einde van de rondleiding,

153
00:06:51,291 --> 00:06:54,712
toen we onze ouders weer zagen,
hadden we allebei besloten en zeiden we:

154
00:06:54,716 --> 00:06:56,472
"We gaan in hongerstaking!"

155
00:06:56,496 --> 00:06:57,497
(Gelach)

156
00:06:57,521 --> 00:07:00,420
MW: Je kunt je waarschijnlijk
hun gezichten wel voorstellen.

157
00:07:00,444 --> 00:07:02,722
Er was een hoop overtuigingskracht nodig,

158
00:07:02,746 --> 00:07:04,478
niet alleen bij onze ouders,

159
00:07:04,502 --> 00:07:06,794
maar ook bij onze vrienden
en onze leraren.

160
00:07:07,561 --> 00:07:10,456
Isabel en ik wilden dit echt doen.

161
00:07:10,456 --> 00:07:12,265
Dus bezochten we
een voedingsdeskundige

162
00:07:12,265 --> 00:07:14,029
en bedachten een compromis:

163
00:07:14,053 --> 00:07:17,402
we zouden niet eten
van zonsopgang tot zonsondergang,

164
00:07:17,402 --> 00:07:20,947
elke dag, totdat de gouverneur van Bali
ons zou ontmoeten

165
00:07:20,971 --> 00:07:24,458
om te praten over het afschaffen
van plastic tasjes op Bali.

166
00:07:25,118 --> 00:07:29,778
IW: Onze 'mogak makan', zoals het heet
in Bahasa Indonesia, kon beginnen.

167
00:07:30,197 --> 00:07:32,621
We gebruikten sociale media
om ons doel te bereiken

168
00:07:32,621 --> 00:07:36,407
en al op dag twee kwam de politie
naar ons huis en onze school.

169
00:07:36,724 --> 00:07:38,921
"Wat doen deze twee meisjes?"

170
00:07:39,466 --> 00:07:41,976
We wisten dat de gouverneur
een slechte beurt maakte,

171
00:07:42,000 --> 00:07:43,881
doordat wij in hongerstaking waren...

172
00:07:43,905 --> 00:07:45,579
We hadden de bak in kunnen draaien.

173
00:07:45,768 --> 00:07:47,697
Maar, hé, het werkte!

174
00:07:47,721 --> 00:07:48,947
Vierentwintig uur later

175
00:07:48,971 --> 00:07:50,383
werden we op school opgehaald

176
00:07:50,407 --> 00:07:52,610
en naar het kantoor
van de gouverneur begeleid.

177
00:07:53,283 --> 00:07:54,796
MW: En daar was hij:

178
00:07:54,820 --> 00:07:57,093
(Applaus)

179
00:07:57,093 --> 00:07:58,983
klaar om met ons te spreken

180
00:07:59,007 --> 00:08:01,817
en hij was erg aanmoedigend
en dankbaar voor onze bereidheid

181
00:08:01,817 --> 00:08:04,193
om voor de schoonheid
en natuur van Bali te zorgen.

182
00:08:04,742 --> 00:08:07,023
Hij tekende een belofte
om de Balinezen te helpen

183
00:08:07,023 --> 00:08:08,828
'nee' te zeggen tegen plastic tasjes.

184
00:08:08,828 --> 00:08:10,006
Nu zijn we vrienden

185
00:08:10,020 --> 00:08:14,657
en regelmatig herinneren we hem
en zijn team aan zijn gedane beloftes.

186
00:08:15,372 --> 00:08:16,523
En inderdaad

187
00:08:16,547 --> 00:08:18,453
laatst heeft hij toegezegd

188
00:08:18,477 --> 00:08:23,120
dat Bali plastic-tasjes-vrij
zal zijn in 2018.

189
00:08:23,144 --> 00:08:29,980
(Applaus)

190
00:08:31,498 --> 00:08:36,175
IW: Ook Bali International Airport,
een van onze ondersteuners,

191
00:08:36,175 --> 00:08:40,701
is van plan een plastic-vrijbeleid
te starten in 2016.

192
00:08:41,086 --> 00:08:43,173
MW: Geef geen gratis plastic tasjes weg,

193
00:08:43,197 --> 00:08:45,013
neem je eigen herbruikbare tas mee --

194
00:08:45,013 --> 00:08:48,361
dat is onze volgende boodschap
om de publieke denkwijze te veranderen.

195
00:08:49,405 --> 00:08:51,102
IW: Onze korte-termijncampagne,

196
00:08:51,126 --> 00:08:52,558
'Eén eiland, één stem',

197
00:08:52,582 --> 00:08:54,016
gaat precies daarover.

198
00:08:54,040 --> 00:08:56,703
We controleren en erkennen
de winkels en restaurants

199
00:08:56,703 --> 00:08:59,586
die zichzelf hebben uitgeroepen
tot plastic-tasjes-vrije zone

200
00:08:59,610 --> 00:09:01,983
en we plakken deze sticker op hun ingang

201
00:09:02,007 --> 00:09:04,325
en publiceren hun namen op sociale media

202
00:09:04,349 --> 00:09:06,425
en in belangrijke tijdschriften in Bali.

203
00:09:06,829 --> 00:09:07,844
En andersom

204
00:09:07,844 --> 00:09:10,829
vestigen we aandacht op die winkels
die geen sticker hebben.

205
00:09:10,853 --> 00:09:12,240
(Gelach)

206
00:09:12,731 --> 00:09:16,050
MW: Dus, waarom vertellen we
jullie dit allemaal?

207
00:09:16,673 --> 00:09:19,321
Deels omdat we trots zijn
op de resultaten die we,

208
00:09:19,321 --> 00:09:20,550
samen met ons team,

209
00:09:20,550 --> 00:09:22,066
hebben kunnen bereiken.

210
00:09:22,469 --> 00:09:24,557
Maar ook omdat we gaandeweg

211
00:09:24,581 --> 00:09:27,421
hebben geleerd dat kinderen
dingen kunnen bereiken.

212
00:09:27,445 --> 00:09:29,099
We kunnen dingen laten gebeuren.

213
00:09:29,891 --> 00:09:32,318
Isabel en ik waren pas 10 en 12 jaar oud

214
00:09:32,342 --> 00:09:33,901
toen we hiermee begonnen.

215
00:09:33,925 --> 00:09:35,978
We hadden geen plan van aanpak,

216
00:09:36,002 --> 00:09:37,226
geen strategie,

217
00:09:37,250 --> 00:09:39,169
geen verborgen agenda,

218
00:09:39,193 --> 00:09:41,633
alleen maar een idee voor ogen

219
00:09:41,657 --> 00:09:43,770
en een groep vrienden
die met ons meewerkten.

220
00:09:44,195 --> 00:09:46,335
We wilden alleen
die plastic tasjes uitbannen,

221
00:09:46,335 --> 00:09:49,337
zodat ze ons prachtige thuis
niet zouden omhullen en verstikken.

222
00:09:49,933 --> 00:09:52,921
Kinderen hebben grenzeloze
energie en motivatie

223
00:09:52,921 --> 00:09:55,830
om de verandering te zijn
die de wereld nodig heeft.

224
00:09:56,454 --> 00:10:01,179
IW: Dus aan alle kinderen
op deze mooie maar moeilijke wereld:

225
00:10:01,690 --> 00:10:02,844
ga ervoor!

226
00:10:02,868 --> 00:10:04,623
Maak het verschil.

227
00:10:05,057 --> 00:10:07,476
We zeggen niet
dat het gemakkelijk zal zijn.

228
00:10:07,500 --> 00:10:09,767
Maar we zeggen wel dat het het waard is.

229
00:10:10,221 --> 00:10:14,592
Wij kinderen zijn maar 25%
van de wereldpopulatie,

230
00:10:14,616 --> 00:10:17,923
maar we zijn 100% van de toekomst.

231
00:10:19,050 --> 00:10:21,706
MW: We hebben nog een hoop werk te doen,

232
00:10:21,730 --> 00:10:23,395
maar weet dat we niet stoppen

233
00:10:23,419 --> 00:10:27,844
totdat de eerste vraag die wordt gesteld
als je op Bali Airport aankomt is:

234
00:10:28,682 --> 00:10:30,016
Samen: "Welkom in Bali,

235
00:10:30,040 --> 00:10:32,207
heeft u plastic tasjes om aan te geven?"

236
00:10:32,231 --> 00:10:33,644
(Gelach)

237
00:10:33,668 --> 00:10:36,404
Om shanti shanti shanti om.

238
00:10:36,428 --> 00:10:37,579
Dank jullie wel.

239
00:10:37,603 --> 00:10:45,196
(Applaus)