0:00:00.580,0:00:04.054
Melati Wijsen: Bali -- eiland van goden.

0:00:05.301,0:00:07.642
Isabel Wijsen: Een groen paradijs.

0:00:09.139,0:00:10.552
MW: Of...

0:00:10.576,0:00:12.393
een verloren paradijs.

0:00:13.075,0:00:14.234
Bali:

0:00:14.696,0:00:16.639
afval-eiland.

0:00:17.707,0:00:18.859
IW: Op Bali

0:00:18.883,0:00:23.771
genereren wij[br]680 kubieke meter plastic afval

0:00:23.771,0:00:25.151
per dag.

0:00:25.801,0:00:28.657
Dat staat gelijk met een gebouw[br]van 14 verdiepingen.

0:00:29.205,0:00:31.426
En wat betreft plastic tasjes,

0:00:31.450,0:00:34.018
daarvan wordt minder dan 5% gerecycled.

0:00:34.780,0:00:38.496
MW: We weten dat dit mogelijk[br]jullie beeld van ons eiland verandert.

0:00:38.666,0:00:41.150
Ons beeld veranderde ook[br]toen we dit te weten kwamen,

0:00:41.174,0:00:44.269
toen we erachter kwamen[br]dat bijna alle plastic tasjes op Bali

0:00:44.269,0:00:47.009
in het riool terechtkomen[br]en daarna in onze rivieren

0:00:47.033,0:00:48.404
en daarna in onze oceaan.

0:00:48.900,0:00:51.364
En de tasjes die de oceaan niet bereiken,

0:00:51.388,0:00:53.501
worden verbrand of worden zwerfafval.

0:00:54.183,0:00:56.441
IW: Wij hebben besloten[br]daar iets aan te doen.

0:00:56.812,0:00:59.311
We zijn nu al ongeveer[br]drie jaar aan het werk

0:00:59.335,0:01:02.687
om te proberen 'nee' te zeggen[br]tegen plastic tasjes op ons eiland.

0:01:02.711,0:01:05.175
En we hebben al aardig wat[br]successen geboekt.

0:01:06.835,0:01:08.867
MW: Wij zijn zussen

0:01:08.891,0:01:11.458
en we gaan naar de beste[br]school ter wereld:

0:01:12.061,0:01:13.586
Green School op Bali.

0:01:13.610,0:01:18.207
Green School is niet alleen anders[br]omdat het van bamboe gebouwd is,

0:01:18.207,0:01:20.220
maar ook omdat er anders lesgegeven wordt.

0:01:20.864,0:01:23.551
Wij worden opgeleid[br]om de leiders van vandaag te worden.

0:01:24.518,0:01:26.951
Dat kan een gewoon[br]schoolboek niet evenaren.

0:01:27.813,0:01:29.834
IW: Op een dag hadden we een les

0:01:29.858,0:01:32.571
waarin we leerden[br]over buitengewone mensen,

0:01:32.595,0:01:34.083
zoals Nelson Mandela,

0:01:34.107,0:01:35.258
Lady Diana

0:01:35.282,0:01:36.507
en Mahatma Gandhi.

0:01:37.244,0:01:38.401
Op weg naar huis

0:01:38.425,0:01:41.733
besloten we dat wij ook[br]buitengewoon wilden zijn.

0:01:42.614,0:01:44.651
Waarom wachten tot we volwassen zijn

0:01:44.675,0:01:45.933
om buitengewoon te zijn?

0:01:46.420,0:01:48.494
We wilden nu iets doen.

0:01:49.135,0:01:50.835
MW: Diezelfde avond op de bank

0:01:50.859,0:01:53.845
brainstormden we en dachten we na[br]over alle problemen van Bali.

0:01:54.332,0:01:57.496
En wat ons het meest trof[br]was het plastic afval.

0:01:58.536,0:02:00.603
Maar dat is een enorm probleem.

0:02:01.189,0:02:04.671
We hebben dus gezocht naar [br]een realistisch doel voor ons kinderen:

0:02:05.589,0:02:06.820
plastic tasjes.

0:02:06.844,0:02:08.237
En zo is het idee geboren.

0:02:08.983,0:02:10.964
IW: We hebben wat onderzoek gedaan

0:02:10.988,0:02:13.928
en eerlijk gezegd,[br]hoe meer we erover leerden,

0:02:13.952,0:02:17.041
des te meer we beseften[br]dat er niets goeds is aan plastic tasjes.

0:02:17.401,0:02:18.671
En weet je wat?

0:02:18.695,0:02:20.273
We hebben ze niet eens nodig.

0:02:21.003,0:02:24.544
MW: We waren echt geïnspireerd[br]door de acties om ervan af te komen

0:02:24.568,0:02:26.438
in vele andere plaatsen,

0:02:26.462,0:02:28.444
van Hawaï tot Rwanda

0:02:28.468,0:02:31.013
en verschillende steden,[br]zoals Oakland en Dublin.

0:02:31.784,0:02:37.449
IW: En zo leidde het idee[br]tot de lancering van Bye Bye Plastic Bags.

0:02:38.658,0:02:40.850
MW: In de jaren dat we[br]campagne hebben gevoerd,

0:02:40.874,0:02:43.436
hebben we veel geleerd.

0:02:43.984,0:02:45.626
Les nummer een:

0:02:46.233,0:02:48.391
je kan het niet allemaal alleen doen.

0:02:48.415,0:02:50.607
Je hebt een team nodig[br]van gelijkgezinde kids,

0:02:50.631,0:02:53.802
dus richtten we[br]de 'Bye Bye Plastic Bags'-club op.

0:02:54.459,0:02:57.574
Het team vrijwilligers bestaat[br]uit kids van over het hele eiland,

0:02:57.598,0:02:59.997
van zowel internationale[br]als lokale scholen.

0:03:00.540,0:03:03.234
Samen met hen begonnen we[br]met een gelaagde aanpak,

0:03:03.234,0:03:06.750
gebaseerd op een online en offline[br]handtekeningenactie,

0:03:06.774,0:03:10.210
educatieve en inspirerende[br]presentaties op scholen,

0:03:10.234,0:03:14.719
en kweekten we bewustzijn op markten,[br]festivals, bij strandschoonmaakacties.

0:03:14.748,0:03:17.964
En tenslotte verspreidden we[br]alternatieve tassen,

0:03:17.988,0:03:19.712
zoals tasjes van netten,

0:03:19.736,0:03:21.058
van gerecyclede kranten,

0:03:21.082,0:03:23.802
of tassen van 100% organisch materiaal,

0:03:23.826,0:03:26.339
allemaal gemaakt[br]door initiatieven op het eiland.

0:03:26.898,0:03:30.302
IW: We hebben een proefdorp[br]waar 800 families wonen.

0:03:30.952,0:03:32.775
De burgemeester was onze eerste vriend

0:03:32.799,0:03:35.265
en hij vond onze T-shirts geweldig,[br]dus dat hielp.

0:03:36.077,0:03:38.745
Wij richtten ons[br]op bewustwording bij klanten

0:03:38.769,0:03:41.487
want dat is waar[br]de verandering moet plaatsvinden.

0:03:42.266,0:03:44.463
Het dorp is al voor tweederde op weg

0:03:44.487,0:03:46.492
om plastic-tasjes-vrij te worden.

0:03:47.330,0:03:52.205
Onze eerste pogingen om de overheden[br]van Bali mee te krijgen, mislukten.

0:03:52.696,0:03:53.846
Dus we dachten:

0:03:54.391,0:03:58.691
"Mmm... met een miljoen handtekeningen

0:03:58.715,0:04:00.708
kunnen ze ons niet negeren, toch?"

0:04:00.732,0:04:01.895
MW: Ja!

0:04:02.258,0:04:03.587
IW: Maar wie had verwacht

0:04:03.587,0:04:08.279
dat een miljoen handtekeningen[br]wel duizend keer duizend is!

0:04:08.303,0:04:09.930
(Gelach)

0:04:10.270,0:04:11.835
We zaten vast...

0:04:12.747,0:04:14.738
tot we les nummer twee leerden:

0:04:15.507,0:04:17.462
denk buiten de kaders.

0:04:17.808,0:04:18.959
Iemand zei

0:04:18.983,0:04:25.384
dat het vliegveld van Bali[br]16 miljoen passagiers per jaar afhandelt.

0:04:26.294,0:04:29.610
MW: Maar hoe komen we de luchthaven in?

0:04:29.993,0:04:31.686
En hier komt les nummer drie:

0:04:32.236,0:04:33.676
volhouden.

0:04:34.141,0:04:35.768
Daar gingen we naar het vliegveld.

0:04:35.792,0:04:37.444
We kwamen voorbij de conciërge.

0:04:37.819,0:04:39.705
En toen naar de baas van zijn baas,

0:04:39.729,0:04:41.990
en toen de assistent-officemanager,

0:04:42.014,0:04:43.399
en toen de officemanager,

0:04:43.423,0:04:44.594
en toen...

0:04:44.618,0:04:46.915
werden we 2 niveaus[br]omlaag geschoven en dachten:

0:04:46.915,0:04:48.954
nou, daar komt de conciërge weer.

0:04:49.377,0:04:51.665
Nadat we een paar dagen[br]op deuren hadden geklopt,

0:04:51.665,0:04:53.925
gewoon als kinderen op een missie,

0:04:53.949,0:04:57.837
spraken we uiteindelijk[br]de commercieel manager van Bali Airport.

0:04:58.368,0:05:02.281
We gaven de 'Bali en plastic tasjes'-talk[br]en hij was een aardige man,

0:05:02.305,0:05:06.003
dus hij zei:[br]"Ik geloof mijn eigen oren niet,

0:05:06.027,0:05:08.270
maar ik geef jullie toestemming

0:05:08.294,0:05:11.301
om handtekeningen te verzamelen[br]achter de douane en immigratie."

0:05:11.301,0:05:12.619
(Gelach)

0:05:12.643,0:05:16.938
(Applaus)

0:05:16.962,0:05:18.906
IW: In ons eerste anderhalve uur daar

0:05:18.930,0:05:21.605
verzamelden we bijna 1000 handtekeningen.

0:05:21.954,0:05:23.255
Dat is toch gaaf?

0:05:24.340,0:05:25.851
Les nummer vier:

0:05:25.875,0:05:28.876
je hebt kampioenen nodig[br]op alle niveaus van de samenleving,

0:05:29.486,0:05:33.295
van studenten tot commercieel managers[br]tot beroemdheden.

0:05:34.007,0:05:36.209
Dankzij de aantrekkingskracht[br]van Green School

0:05:36.233,0:05:38.969
hadden we toegang tot[br]een gestage stroom van beroemdheden.

0:05:39.937,0:05:41.136
Ban Ki Moon leerde ons

0:05:41.160,0:05:44.521
dat Secretarissen-Generaal[br]van de Verenigde Naties

0:05:44.545,0:05:46.196
geen petities tekenen...

0:05:46.220,0:05:47.221
(Gelach)

0:05:47.245,0:05:49.046
zelfs als kinderen het lief vragen.

0:05:49.046,0:05:50.931
Maar hij zou ons verhaal verspreiden

0:05:50.931,0:05:53.328
en nu werken we nauw samen[br]met de Verenigde Naties.

0:05:53.701,0:05:56.954
MW: Jane Goodall leerde ons[br]over de kracht van netwerken van mensen.

0:05:57.055,0:06:00.095
Zij begon met maar één Roots&Shoots-groep

0:06:00.119,0:06:03.410
en nu heeft ze 4 000 groepen[br]over de hele wereld.

0:06:03.434,0:06:04.607
Wij zijn er een van.

0:06:04.631,0:06:06.133
Ze is een echte inspiratiebron.

0:06:06.731,0:06:08.483
Als jullie ook bij de Rotary zijn:

0:06:08.507,0:06:09.797
aangenaam kennis te maken.

0:06:09.826,0:06:13.327
Wij zijn Interactors: de jongste afdeling[br]van Rotary International.

0:06:14.573,0:06:17.816
IW: Maar we hebben ook[br]veel geleerd over geduld.

0:06:17.840,0:06:20.097
MW: Over omgaan met frustraties.

0:06:20.121,0:06:21.206
IW: Leiderschap.

0:06:21.206,0:06:23.224
MW: Samenwerking.[br]IW: Vriendschap.

0:06:23.224,0:06:26.033
MW: We hebben geleerd[br]over de Balinezen en hun cultuur.

0:06:26.347,0:06:29.505
IW: En we hebben geleerd[br]over het belang van toewijding.

0:06:30.106,0:06:31.840
MW: Het is niet altijd makkelijk.

0:06:31.864,0:06:35.329
Soms is het best moeilijk[br]om te doen wat je zegt.

0:06:35.830,0:06:38.257
IW: Maar vorig jaar deden we precies dat.

0:06:38.663,0:06:40.266
We gingen in India een talk geven

0:06:40.290,0:06:41.845
en onze ouders namen ons mee

0:06:41.869,0:06:44.457
naar het voormalige woonhuis[br]van Mahatma Gandhi.

0:06:45.056,0:06:47.314
We leerden over de kracht[br]van de hongerstakingen

0:06:47.314,0:06:48.970
waarmee hij zijn doelen bereikte.

0:06:49.329,0:06:51.291
Ja, aan het einde van de rondleiding,

0:06:51.291,0:06:54.712
toen we onze ouders weer zagen,[br]hadden we allebei besloten en zeiden we:

0:06:54.716,0:06:56.472
"We gaan in hongerstaking!"

0:06:56.496,0:06:57.497
(Gelach)

0:06:57.521,0:07:00.420
MW: Je kunt je waarschijnlijk[br]hun gezichten wel voorstellen.

0:07:00.444,0:07:02.722
Er was een hoop overtuigingskracht nodig,

0:07:02.746,0:07:04.478
niet alleen bij onze ouders,

0:07:04.502,0:07:06.794
maar ook bij onze vrienden[br]en onze leraren.

0:07:07.561,0:07:10.456
Isabel en ik wilden dit echt doen.

0:07:10.456,0:07:12.265
Dus bezochten we[br]een voedingsdeskundige

0:07:12.265,0:07:14.029
en bedachten een compromis:

0:07:14.053,0:07:17.402
we zouden niet eten[br]van zonsopgang tot zonsondergang,

0:07:17.402,0:07:20.947
elke dag, totdat de gouverneur van Bali[br]ons zou ontmoeten

0:07:20.971,0:07:24.458
om te praten over het afschaffen[br]van plastic tasjes op Bali.

0:07:25.118,0:07:29.778
IW: Onze 'mogak makan', zoals het heet[br]in Bahasa Indonesia, kon beginnen.

0:07:30.197,0:07:32.621
We gebruikten sociale media[br]om ons doel te bereiken

0:07:32.621,0:07:36.407
en al op dag twee kwam de politie[br]naar ons huis en onze school.

0:07:36.724,0:07:38.921
"Wat doen deze twee meisjes?"

0:07:39.466,0:07:41.976
We wisten dat de gouverneur[br]een slechte beurt maakte,

0:07:42.000,0:07:43.881
doordat wij in hongerstaking waren...

0:07:43.905,0:07:45.579
We hadden de bak in kunnen draaien.

0:07:45.768,0:07:47.697
Maar, hé, het werkte!

0:07:47.721,0:07:48.947
Vierentwintig uur later

0:07:48.971,0:07:50.383
werden we op school opgehaald

0:07:50.407,0:07:52.610
en naar het kantoor[br]van de gouverneur begeleid.

0:07:53.283,0:07:54.796
MW: En daar was hij:

0:07:54.820,0:07:57.093
(Applaus)

0:07:57.093,0:07:58.983
klaar om met ons te spreken

0:07:59.007,0:08:01.817
en hij was erg aanmoedigend[br]en dankbaar voor onze bereidheid

0:08:01.817,0:08:04.193
om voor de schoonheid[br]en natuur van Bali te zorgen.

0:08:04.742,0:08:07.023
Hij tekende een belofte[br]om de Balinezen te helpen

0:08:07.023,0:08:08.828
'nee' te zeggen tegen plastic tasjes.

0:08:08.828,0:08:10.006
Nu zijn we vrienden

0:08:10.020,0:08:14.657
en regelmatig herinneren we hem[br]en zijn team aan zijn gedane beloftes.

0:08:15.372,0:08:16.523
En inderdaad

0:08:16.547,0:08:18.453
laatst heeft hij toegezegd

0:08:18.477,0:08:23.120
dat Bali plastic-tasjes-vrij[br]zal zijn in 2018.

0:08:23.144,0:08:29.980
(Applaus)

0:08:31.498,0:08:36.175
IW: Ook Bali International Airport,[br]een van onze ondersteuners,

0:08:36.175,0:08:40.701
is van plan een plastic-vrijbeleid[br]te starten in 2016.

0:08:41.086,0:08:43.173
MW: Geef geen gratis plastic tasjes weg,

0:08:43.197,0:08:45.013
neem je eigen herbruikbare tas mee --

0:08:45.013,0:08:48.361
dat is onze volgende boodschap[br]om de publieke denkwijze te veranderen.

0:08:49.405,0:08:51.102
IW: Onze korte-termijncampagne,

0:08:51.126,0:08:52.558
'Eén eiland, één stem',

0:08:52.582,0:08:54.016
gaat precies daarover.

0:08:54.040,0:08:56.703
We controleren en erkennen[br]de winkels en restaurants

0:08:56.703,0:08:59.586
die zichzelf hebben uitgeroepen[br]tot plastic-tasjes-vrije zone

0:08:59.610,0:09:01.983
en we plakken deze sticker op hun ingang

0:09:02.007,0:09:04.325
en publiceren hun namen op sociale media

0:09:04.349,0:09:06.425
en in belangrijke tijdschriften in Bali.

0:09:06.829,0:09:07.844
En andersom

0:09:07.844,0:09:10.829
vestigen we aandacht op die winkels[br]die geen sticker hebben.

0:09:10.853,0:09:12.240
(Gelach)

0:09:12.731,0:09:16.050
MW: Dus, waarom vertellen we[br]jullie dit allemaal?

0:09:16.673,0:09:19.321
Deels omdat we trots zijn[br]op de resultaten die we,

0:09:19.321,0:09:20.550
samen met ons team,

0:09:20.550,0:09:22.066
hebben kunnen bereiken.

0:09:22.469,0:09:24.557
Maar ook omdat we gaandeweg

0:09:24.581,0:09:27.421
hebben geleerd dat kinderen[br]dingen kunnen bereiken.

0:09:27.445,0:09:29.099
We kunnen dingen laten gebeuren.

0:09:29.891,0:09:32.318
Isabel en ik waren pas 10 en 12 jaar oud

0:09:32.342,0:09:33.901
toen we hiermee begonnen.

0:09:33.925,0:09:35.978
We hadden geen plan van aanpak,

0:09:36.002,0:09:37.226
geen strategie,

0:09:37.250,0:09:39.169
geen verborgen agenda,

0:09:39.193,0:09:41.633
alleen maar een idee voor ogen

0:09:41.657,0:09:43.770
en een groep vrienden[br]die met ons meewerkten.

0:09:44.195,0:09:46.335
We wilden alleen[br]die plastic tasjes uitbannen,

0:09:46.335,0:09:49.337
zodat ze ons prachtige thuis[br]niet zouden omhullen en verstikken.

0:09:49.933,0:09:52.921
Kinderen hebben grenzeloze[br]energie en motivatie

0:09:52.921,0:09:55.830
om de verandering te zijn[br]die de wereld nodig heeft.

0:09:56.454,0:10:01.179
IW: Dus aan alle kinderen[br]op deze mooie maar moeilijke wereld:

0:10:01.690,0:10:02.844
ga ervoor!

0:10:02.868,0:10:04.623
Maak het verschil.

0:10:05.057,0:10:07.476
We zeggen niet[br]dat het gemakkelijk zal zijn.

0:10:07.500,0:10:09.767
Maar we zeggen wel dat het het waard is.

0:10:10.221,0:10:14.592
Wij kinderen zijn maar 25%[br]van de wereldpopulatie,

0:10:14.616,0:10:17.923
maar we zijn 100% van de toekomst.

0:10:19.050,0:10:21.706
MW: We hebben nog een hoop werk te doen,

0:10:21.730,0:10:23.395
maar weet dat we niet stoppen

0:10:23.419,0:10:27.844
totdat de eerste vraag die wordt gesteld[br]als je op Bali Airport aankomt is:

0:10:28.682,0:10:30.016
Samen: "Welkom in Bali,

0:10:30.040,0:10:32.207
heeft u plastic tasjes om aan te geven?"

0:10:32.231,0:10:33.644
(Gelach)

0:10:33.668,0:10:36.404
Om shanti shanti shanti om.

0:10:36.428,0:10:37.579
Dank jullie wel.

0:10:37.603,0:10:45.196
(Applaus)