WEBVTT

00:00:00.645 --> 00:00:03.186
Một đàn dê rừng, một đàn cá

00:00:03.206 --> 00:00:04.825
hay một đàn chim.

00:00:04.825 --> 00:00:06.893
Rất nhiều động vật sống thành đàn lớn

00:00:06.893 --> 00:00:08.887
giữa khung cảnh hùng vĩ

00:00:08.887 --> 00:00:10.597
của thế giới tự nhiên.

00:00:10.597 --> 00:00:13.321
Tại sao chúng lại sống thành đàn?

00:00:13.321 --> 00:00:14.958
Câu trả lời thường gặp:

00:00:14.958 --> 00:00:17.924
để tìm kiếm sự an toàn
đi săn theo nhóm

00:00:17.924 --> 00:00:20.420
hoặc để kết đôi, sinh sản,

00:00:20.420 --> 00:00:22.088
tất cả những câu trả lời đó,

00:00:22.088 --> 00:00:23.325
thường là đúng,

00:00:23.325 --> 00:00:26.368
đưa ra một kết luận lớn 
về hành vi của động vật,

00:00:26.368 --> 00:00:29.545
rằng chúng tự kiểm soát 
hành vi,

00:00:29.545 --> 00:00:31.796
chịu trách nhiệm với cơ thể mình.

00:00:31.796 --> 00:00:35.223
Điều đó không phải lúc nào cũng đúng.

NOTE Paragraph

00:00:35.223 --> 00:00:38.147
Đây là Artemia, một loài tôm nước mặn.

00:00:38.147 --> 00:00:40.911
còn gọi là khỉ biển.

00:00:40.911 --> 00:00:42.906
Nó nhỏ, thường sống một mình

00:00:42.906 --> 00:00:45.983
nhưng lại có thể tập hợp
thành những đám lớn màu đỏ

00:00:45.983 --> 00:00:48.230
kéo dài đến hàng mét,

00:00:48.230 --> 00:00:51.320
bởi vì đây là 
một loài kí sinh.

00:00:51.320 --> 00:00:54.006
Những con tôm này 
bị nhiễm sán dây,

00:00:54.006 --> 00:00:55.977
Sán dây có ruột rất dài

00:00:55.977 --> 00:00:59.145
bộ phận sinh dục ở một đầu 
và miệng hình móc câu ở đầu còn lại.

00:00:59.145 --> 00:01:01.680
Là một nhà báo tự do,
tôi rất thông cảm điều đó.

00:01:01.680 --> 00:01:03.835
( Tiếng cười)

00:01:03.835 --> 00:01:06.743
Sán dây không chỉ hút 
chất dinh dưỡng từ cơ thể tôm

00:01:06.743 --> 00:01:08.820
mà nó còn

00:01:08.820 --> 00:01:10.440
tấn công những con tôm

00:01:10.440 --> 00:01:15.158
thay đổi màu sắc của chúng
từ trong suốt sang màu đỏ tươi,

00:01:15.158 --> 00:01:16.674
giúp tôm sống lâu hơn

00:01:16.674 --> 00:01:19.031
như nhà sinh vật học Nicolas Rode
đã tìm ra,

00:01:19.031 --> 00:01:22.390
nó khiến tôm bơi theo đàn.

00:01:22.390 --> 00:01:25.842
Tại sao? Vì sán dây, 
như nhiều loại kí sinh khác,

00:01:25.842 --> 00:01:27.423
có một vòng đời rất phức tạp

00:01:27.423 --> 00:01:29.687
liên quan đến rất nhiều
vật chủ khác nhau.

00:01:29.687 --> 00:01:32.091
Tôm chỉ là một phần của
chuyến hành trình.

00:01:32.091 --> 00:01:34.703
Điểm đến cuối cùng của nó là đây,

00:01:34.703 --> 00:01:36.650
những con hồng hạc lớn hơn.

00:01:36.650 --> 00:01:39.675
Sán dây chỉ có thể sinh sản
trên hồng hạc,

00:01:39.675 --> 00:01:42.964
để tới đó, chúng điều khiển 
những con tôm

00:01:42.964 --> 00:01:46.055
tập hợp thành những đám màu

00:01:46.055 --> 00:01:48.772
mà con hồng hạc 
có thể dễ dàng phát hiện

00:01:48.772 --> 00:01:50.331
và xơi tái,

00:01:50.331 --> 00:01:53.263
đó là bí mật của đàn tôm Artemia.

00:01:53.263 --> 00:01:55.426
Chúng không sống thành đàn
vì muốn vậy,

00:01:55.426 --> 00:01:57.502
mà vì chúng bị điều khiển.

00:01:57.502 --> 00:01:59.196
Tập trung thành đám lớn 
rất nguy hiểm,

00:01:59.196 --> 00:02:01.055
đối lập hoàn toàn
so với bình thường.

00:02:01.055 --> 00:02:04.096
Sán dây điều khiển bộ não 
và cơ thể

00:02:04.096 --> 00:02:09.462
biến chúng thành phương tiện
đến chỗ hồng hạc.

NOTE Paragraph

00:02:09.462 --> 00:02:10.889
Đây là một ví dụ khác

00:02:10.889 --> 00:02:13.415
về sự điều khiển của kí sinh vật.

00:02:13.415 --> 00:02:16.391
Đây là một con dế tự tử

00:02:16.391 --> 00:02:19.695
Con dế này đã nuốt 
ấu trùng giun Gordian

00:02:19.695 --> 00:02:21.588
hay còn gọi là giun lông ngựa.

00:02:21.588 --> 00:02:26.784
Con giun đã trưởng thành trong người 
con dế và cần xuống nước để sinh sản

00:02:26.784 --> 00:02:29.000
nó đã làm vậy bằng cách tiết ra protein

00:02:29.000 --> 00:02:31.188
làm rối loạn bộ não con dế,

00:02:31.188 --> 00:02:33.352
khiến con dế có hành động thất thường.

00:02:33.352 --> 00:02:35.307
Khi đến gần nước,

00:02:35.307 --> 00:02:36.926
bể bơi này chẳng hạn,

00:02:36.926 --> 00:02:39.183
nó sẽ nhảy xuống và chết đuối,

00:02:39.183 --> 00:02:40.908
rồi con giun sẽ luồn lách ra

00:02:40.908 --> 00:02:44.764
khỏi xác con dế.

00:02:44.764 --> 00:02:48.367
Ai biết được bên trong con dế 
lại rộng đến vậy?

NOTE Paragraph

00:02:48.367 --> 00:02:51.582
Sán dây và giun Gordian 
không phải là duy nhất.

00:02:51.582 --> 00:02:53.302
Chúng chỉ là một phần

00:02:53.302 --> 00:02:55.379
tập đoàn kí sinh vật 
điều khiển ý chí,

00:02:55.379 --> 00:02:59.328
như nấm, virus, giun, côn trùng...

00:02:59.328 --> 00:03:01.901
phá hoại và giày xéo

00:03:01.901 --> 00:03:04.110
ý chí của sinh vật chủ.

00:03:04.110 --> 00:03:05.847
Tôi lần đầu được biết về điều này

00:03:05.847 --> 00:03:10.042
qua cuốn " Trải nghiệm cuộc sống"
của David Attenborough, 20 năm về trước,

00:03:10.042 --> 00:03:11.764
sau đó là cuốn sách kì diệu có tên

00:03:11.764 --> 00:03:14.438
" Chúa tể loài kí sinh vật"
của bạn tôi Carl Zimmer.

00:03:14.438 --> 00:03:16.581
Sau đó, tôi đã viết về những sinh vật này.

00:03:16.581 --> 00:03:19.392
Có rất ít chủ đề sinh học 
có thể cuốn hút tôi đến vậy.

00:03:19.392 --> 00:03:23.607
Giống như loài kí sinh đó
cũng đang điều khiển bộ não của tôi.

00:03:23.607 --> 00:03:27.009
Sau tất cả, chúng lôi cuốn
và rùng rợn theo một cách thú vị.

00:03:27.009 --> 00:03:30.479
Khi viết về loài kí sinh,
bạn thường dùng những cụm từ như

00:03:30.479 --> 00:03:33.519
" thèm khát được sống" hay 
" thoát ra khỏi cơ thể"

00:03:33.519 --> 00:03:34.756
(Tiếng cười)

NOTE Paragraph

00:03:34.756 --> 00:03:36.296
Nhưng có nhiều thứ hơn thế.

00:03:36.296 --> 00:03:38.398
Tôi là nhà văn, 
và đồng nghiệp của tôi

00:03:38.398 --> 00:03:41.107
hiểu rằng chúng ta rất thích
những câu chuyện.

00:03:41.107 --> 00:03:43.500
Loài kí sinh khiến ta
cưỡng lại sức lôi cuốn

00:03:43.500 --> 00:03:45.350
của những câu chuyện hiển nhiên.

00:03:45.350 --> 00:03:47.660
Thế giới của chúng có những 
diễn biến bất ngờ

00:03:47.660 --> 00:03:51.267
và những lời giải thích không ngờ.

00:03:51.267 --> 00:03:52.763
Tại sao? Ví dụ,

00:03:52.763 --> 00:03:54.941
con sâu bướm này

00:03:54.941 --> 00:03:56.915
bắt đầu đập xung quanh 
một cách dữ dội

00:03:56.915 --> 00:03:58.583
khi côn trùng khác đến gần nó

00:03:58.583 --> 00:04:00.840
còn với cái tổ kén màu trắng

00:04:00.840 --> 00:04:02.278
nó có vẻ như 
đang bảo vệ chúng?

00:04:02.278 --> 00:04:05.374
Bảo vệ anh chị em ruột 
của chúng ư?

00:04:05.374 --> 00:04:06.823
Không

00:04:06.823 --> 00:04:08.280
Nó đã bị tấn công

00:04:08.280 --> 00:04:11.499
bởi một loài côn trùng kí sinh
đẻ trứng bên trong nó.

00:04:11.499 --> 00:04:14.263
Trứng vỡ ra và côn trùng con
muốn con sâu bướm còn sống

00:04:14.263 --> 00:04:16.408
trước khi chúng 
thoát ra khỏi cái xác.

00:04:16.408 --> 00:04:18.193
Hiểu ý tôi rồi chứ?

00:04:18.193 --> 00:04:21.031
Giờ, con sâu bướm không chết.

00:04:21.031 --> 00:04:23.616
Có vẻ như một vài 
con côn trùng đứng sau

00:04:23.616 --> 00:04:26.953
điều khiển nó để
bảo vệ chị em ruột của chúng

00:04:26.953 --> 00:04:30.607
những con đang trưởng thành
trong cái tổ kén đó.

00:04:30.607 --> 00:04:34.146
Con sâu bướm này 
như một vệ sĩ xác sống

00:04:34.146 --> 00:04:37.677
bảo vệ con cái
của loài sinh vật sẽ giết chết nó.

NOTE Paragraph

00:04:37.677 --> 00:04:41.535
(Vỗ tay)

NOTE Paragraph

00:04:41.535 --> 00:04:45.830
Còn rất nhiều điều để trao đổi.
Và tôi chỉ còn 13 phút (Tiếng cười)

NOTE Paragraph

00:04:45.830 --> 00:04:47.641
Một vài người tại đây

00:04:47.641 --> 00:04:49.859
có thể đang tự trấn an
một cách tuyệt vọng

00:04:49.859 --> 00:04:52.119
rằng đây là những sinh vật
kì dị

00:04:52.119 --> 00:04:54.050
trong tự nhiên, 
rằng chúng nằm ngoài

00:04:54.050 --> 00:04:55.870
những quan điểm có thể hiểu được,

00:04:55.870 --> 00:04:58.248
bởi chúng khá nhỏ

00:04:58.248 --> 00:04:59.588
và dành hầu hết thời gian

00:04:59.588 --> 00:05:02.542
bên trong cơ thể con khác.

00:05:02.542 --> 00:05:04.313
Chúng rất dễ bị bỏ qua,

00:05:04.313 --> 00:05:06.898
không có nghĩa là
chúng không quan trọng.

00:05:06.898 --> 00:05:09.103
Vài năm trước, Kevin Lafferty,

00:05:09.103 --> 00:05:12.472
đưa một nhóm nhà khoa học
đến 3 cửa sông ở vùng California

00:05:12.472 --> 00:05:14.220
họ đã cân nhắc, phân tích

00:05:14.220 --> 00:05:16.215
và ghi lại mọi thứ họ tìm thấy

00:05:16.215 --> 00:05:17.443
họ nhận thấy rằng

00:05:17.443 --> 00:05:20.659
số lượng kí sinh vật là rất lớn.

00:05:20.659 --> 00:05:22.703
Phổ biến hơn cả là sán lá,

00:05:22.703 --> 00:05:25.353
những loài sán rất nhỏ có thể
phá hoại sinh vật chủ

00:05:25.353 --> 00:05:27.899
như là chú ốc sên xấu số này.

00:05:27.899 --> 00:05:30.788
Một con sán lá
thì có vẻ rất nhỏ

00:05:30.788 --> 00:05:32.587
nhưng tập hợp chúng lại 
xấp xỉ

00:05:32.587 --> 00:05:34.773
lũ cá ở vùng cửa sông

00:05:34.773 --> 00:05:38.480
và gấp 3 đến 9 lần 
tập hợp các loài chim.

00:05:38.480 --> 00:05:41.874
Bạn có nhớ giun Gordian
sống trong những con dế không?

00:05:41.874 --> 00:05:44.415
Takuya Sato, một nhà khoa học 
người Nhật

00:05:44.415 --> 00:05:46.617
tìm ra rằng trong một dòng sông,

00:05:46.617 --> 00:05:49.371
loài giun này đã làm chết rất nhiều
dế và châu chấu

00:05:49.371 --> 00:05:50.690
số côn trùng bị chết đuối

00:05:50.690 --> 00:05:54.994
chiếm khoảng 60 phần trăm khẩu phần ăn 
của loài cá hồi địa phương.

00:05:54.994 --> 00:05:57.928
Tác động này không phải là hiếm.

00:05:57.928 --> 00:06:00.048
Nó rất quan trọng và phần nào phổ biến

00:06:00.048 --> 00:06:01.939
trong thế giới quanh ta,

00:06:01.939 --> 00:06:03.460
những nhà khoa học đã tìm ra

00:06:03.460 --> 00:06:05.942
hàng trăm ví dụ 
về những tác động này,

00:06:05.942 --> 00:06:08.379
thú vị hơn, họ bắt đầu hiểu
một cách chính xác

00:06:08.379 --> 00:06:12.437
làm thế nào để những sinh vật này 
kiểm soát vật chủ.

NOTE Paragraph

00:06:12.437 --> 00:06:14.961
Một trong những ví dụ 
ưa thích của tôi.

00:06:14.961 --> 00:06:17.418
Đây là loài Ampulex Compressa,

00:06:17.418 --> 00:06:19.642
một loài bọ gián màu ngọc lục bảo,

00:06:19.642 --> 00:06:21.936
một sự thật toàn cầu đã công nhận

00:06:21.936 --> 00:06:23.579
rằng loài côn trùng này

00:06:23.579 --> 00:06:25.375
nếu muốn thụ tinh cho trứng

00:06:25.375 --> 00:06:27.841
thì cần một con gián.

00:06:27.841 --> 00:06:31.251
Khi tìm thấy một con gián,
nó sẽ đâm vào 1 chiếc vòi,

00:06:31.252 --> 00:06:35.162
đồng thời là cơ quan cảm giác,
điều mới được khám phá 3 tuần trước.

00:06:35.162 --> 00:06:37.677
Nó đâm con gián bằng 1 chiếc vòi,
cơ quan cảm giác

00:06:37.677 --> 00:06:39.471
được trang bị một cái bướu nhỏ

00:06:39.471 --> 00:06:44.156
giúp nó cảm nhận bề mặt não
của con gián.

00:06:44.156 --> 00:06:47.174
Như một người mò mẫm
tìm kiếm trong túi

00:06:47.174 --> 00:06:49.861
khi nó tìm thấy phần não, 
nó tiêm nọc độc

00:06:49.861 --> 00:06:53.852
vào hai bó noron đặc biệt.

00:06:53.852 --> 00:06:56.935
Nhà khoa học người Israel 
Frederic Libersat và Ram Gal

00:06:56.935 --> 00:07:00.660
tìm ra rằng nọc độc đó
là loại vũ khí hóa học đặc biệt.

00:07:00.660 --> 00:07:03.204
Nó không giết chết
hay làm con gián bất tỉnh.

00:07:03.204 --> 00:07:05.331
Con gián có thể đi

00:07:05.331 --> 00:07:08.356
bay hoặc chạy tùy thích,

00:07:08.356 --> 00:07:10.231
nhưng nó lại không muốn thế

00:07:10.231 --> 00:07:14.721
vì nọc độc đã ngăn chặn 
động lực di chuyển của con gián.

00:07:14.725 --> 00:07:18.431
Con bọ cơ bản đã xóa bỏ 
khả năng thoát thân

00:07:18.431 --> 00:07:20.271
trong hệ thống điều hành 
của con gián

00:07:20.271 --> 00:07:23.504
điều khiển nạn nhân

00:07:23.504 --> 00:07:25.615
tới hang ổ bằng râu

00:07:25.615 --> 00:07:28.254
giống như dắt chó đi dạo vậy.

00:07:28.254 --> 00:07:29.931
Tới nơi, nó đẻ trứng,

00:07:29.931 --> 00:07:32.207
trứng nở, ăn sống vật chủ,
chui ra ngoài

00:07:32.207 --> 00:07:34.776
yadda yadda yadda,
bạn đã biết thủ tục này.

00:07:34.776 --> 00:07:37.626
(Tiếng cười) ( Vỗ tay)

NOTE Paragraph

00:07:37.626 --> 00:07:40.506
Giờ tôi muốn nói rằng, 
một khi bị đốt,

00:07:40.506 --> 00:07:42.511
con gián sẽ không còn là nó nữa.

00:07:42.511 --> 00:07:44.861
Nó giống như phiên bản lớn
của con côn trùng,

00:07:44.861 --> 00:07:47.704
cũng như dế là phiên bản lớn
của giun Gordian.

00:07:47.719 --> 00:07:50.519
Những vật chủ này không thể 
sống sót hay sinh sản.

00:07:50.519 --> 00:07:54.128
Chúng chỉ có quyền kiểm soát 
số mệnh của mình như một chiếc ô tô.

00:07:54.128 --> 00:07:58.212
Một khi ký sinh vật xâm nhập,
vật chủ sẽ không còn quyền quyết định.

NOTE Paragraph

00:07:58.212 --> 00:08:01.511
Tất nhiên, loài người
không còn xa lạ với sự kiểm soát này.

00:08:01.513 --> 00:08:05.013
Ta uống thuốc để thay đổi 
thành phần hóa học trong não và tâm trạng,

00:08:05.013 --> 00:08:09.024
những tranh luận, quảng cáo 
hay ý tưởng lớn

00:08:09.024 --> 00:08:12.727
không phải là đang cố gắng 
thay đổi suy nghĩ của người khác sao?

00:08:12.727 --> 00:08:14.254
Nhưng nỗ lực của chúng ta


00:08:14.254 --> 00:08:16.032
còn rất thô sơ và khờ dại so với

00:08:16.032 --> 00:08:19.127
năng lực của loài kí sinh.

00:08:19.127 --> 00:08:21.519
Don Draper chỉ ao ước 
được sáng suốt

00:08:21.519 --> 00:08:26.479
và tỉ mỉ như con bọ gián màu xanh.

00:08:26.479 --> 00:08:30.219
Giờ, tôi nghĩ đây là phần 
làm cho kí sinh vật

00:08:30.219 --> 00:08:33.005
trở nên rất hung hãn và
cũng rất hấp dẫn

00:08:33.005 --> 00:08:35.627
Chúng ta quá đề cao 
tự do ý chí

00:08:35.627 --> 00:08:36.888
và sự độc lập

00:08:36.888 --> 00:08:39.759
đến việc mất đi khả năng đó
cho những thế lực vô hình

00:08:39.759 --> 00:08:42.515
để lại rất nhiều nỗi sợ hãi xã hội
trong sâu thẳm.

00:08:42.515 --> 00:08:45.368
Lầm lạc của hệ thống chính trị Orwellian,
bè phái đen tối,

00:08:45.368 --> 00:08:47.222
những kẻ muốn kiểm soát ý thức--

00:08:47.222 --> 00:08:50.250
đó là phép ẩn dụ cho những
câu chuyện viễn tưởng mơ hồ nhất,

00:08:50.250 --> 00:08:55.048
thực tế, điều đó xảy ra thường xuyên.

NOTE Paragraph

00:08:55.048 --> 00:08:59.600
Điều này đặt ra cho tôi
một câu hỏi hiển nhiên và gây tranh cãi:

00:08:59.600 --> 00:09:03.653
Liệu loài nham hiểm và độc ác này 
ảnh hưởng đến hành vi của chúng ta

00:09:03.659 --> 00:09:05.234
mà ta không hay biết

00:09:05.234 --> 00:09:08.053
ngoại trừ cơ quan 
an ninh quốc gia Hoa Kỳ?

00:09:08.053 --> 00:09:09.360
Nếu là vậy--

00:09:09.360 --> 00:09:13.326
(Tiếng cười) (Vỗ tay)

00:09:13.326 --> 00:09:15.648
Hình như tôi vừa tiết lộ bí mật
quốc gia?

00:09:15.648 --> 00:09:18.175
(Tiếng cười)

NOTE Paragraph

00:09:18.175 --> 00:09:21.129
Một ứng cử viên tốt.

00:09:21.129 --> 00:09:24.407
Đây là động vật nguyên sinh sống kí sinh 
họ Toxoplasma

00:09:24.407 --> 00:09:25.996
loài sinh vật đáng sợ này

00:09:25.996 --> 00:09:28.206
xứng đáng 
có một biệt danh dễ thương.

00:09:28.206 --> 00:09:30.488
Toxo gây bệnh cho động vật,

00:09:30.488 --> 00:09:31.966
rất nhiều loài động vật có vú,

00:09:31.966 --> 00:09:35.047
nhưng chúng chỉ có thể sinh sản
trong cơ thể mèo

00:09:35.047 --> 00:09:37.808
Nhà khoa học Joanne Webster 
đã cho thấy

00:09:37.808 --> 00:09:40.001
nếu Toxo xâm nhập vào chuột
hay động vật gặm nhấm

00:09:40.001 --> 00:09:43.473
nó sẽ biến con vật trở thành 
tên lửa săn mèo

00:09:43.473 --> 00:09:46.549
Nếu con chuột bị nhiễm độc 
ngửi thấy mùi

00:09:46.549 --> 00:09:47.773
nước tiểu mèo

00:09:47.773 --> 00:09:50.493
nó sẽ chạy ngay tới chỗ
phát ra mùi

00:09:50.493 --> 00:09:54.412
chứ không chạy đi 
như ta thường thấy.

00:09:54.412 --> 00:09:56.947
Mèo sẽ ăn con chuột. 
Và Toxo có thể sinh sản.

00:09:56.947 --> 00:09:59.819
Một câu chuyện điển hình 
cho Ăn, Con mồi, Tình yêu.

00:09:59.819 --> 00:10:07.537
(Tiếng cười) ( Vỗ tay)

NOTE Paragraph

00:10:07.537 --> 00:10:10.514
Các bạn thật tốt bụng và rộng lượng.

00:10:10.514 --> 00:10:13.609
Chào Elizabeth, tôi rất thích 
bài nói chuyện của cô.

NOTE Paragraph

00:10:13.609 --> 00:10:17.877
Làm thế nào kí sinh vật 
kiểm soát vật chủ theo cách này?

00:10:17.877 --> 00:10:19.197
Ta thực sự không biết.

00:10:19.197 --> 00:10:22.875
Ta biết rằng Toxo sẽ sản sinh
một loại enzim, tạo dopamine,

00:10:22.875 --> 00:10:24.690
chất giúp tạo động lực.

00:10:24.690 --> 00:10:27.331
Nó nhắm tới vài phần nhất định
trong não chuột,

00:10:27.331 --> 00:10:29.586
bao gồm phần khơi gợi tình dục.

00:10:29.586 --> 00:10:33.637
Nhưng ta không biết những mảnh ghép
khít với nhau như thế nào.

00:10:33.637 --> 00:10:37.327
Ta chỉ biết loài này
là một đơn bào.

00:10:37.327 --> 00:10:39.829
Chúng không có hệ thần kinh,
không có ý thức,

00:10:39.829 --> 00:10:41.122
thậm chí không có cơ thể.

00:10:41.122 --> 00:10:43.746
Nhưng chúng đang kiểm soát 
một con vật?

00:10:43.746 --> 00:10:45.172
Chúng ta cũng là loài có vú.

00:10:45.172 --> 00:10:47.606
Và chắc chắn, ta thông minh
hơn chuột,

00:10:47.606 --> 00:10:50.130
nhưng bộ não của chúng ta 
có cùng cấu trúc cơ bản

00:10:50.130 --> 00:10:53.123
cùng loại tế bào, cùng hợp chất 
bên trong cơ thể,

00:10:53.123 --> 00:10:55.070
và có cùng loài kí sinh.

00:10:55.070 --> 00:10:57.778
Có nhiều ước lượng, 
nhưng một vài con số cho thấy

00:10:57.778 --> 00:11:00.138
một phần ba dân số trên thế giới

00:11:00.138 --> 00:11:01.851
có kí sinh Toxo trong não.

00:11:01.851 --> 00:11:05.339
Nó không dẫn đến 
một căn bệnh rõ ràng.

00:11:05.339 --> 00:11:09.397
Kí sinh vật âm thầm duy trì hoạt động
trong khoảng thời gian dài.

00:11:09.400 --> 00:11:11.439
Một vài bằng chứng cho thấy

00:11:11.439 --> 00:11:14.473
những người mang bệnh có câu trả lời

00:11:14.473 --> 00:11:17.202
về vấn đề cá nhân 
khác với những người khác,

00:11:17.202 --> 00:11:19.686
có khả năng bị tai nạn xe hơi 
cao hơn một chút

00:11:19.686 --> 00:11:22.289
và bằng chứng cho thấy 
bệnh nhân tâm thần phân liệt

00:11:22.289 --> 00:11:24.835
dễ bị mắc bệnh hơn.

00:11:24.835 --> 00:11:27.018
Những bằng chứng này 
chưa đủ để kết luận

00:11:27.018 --> 00:11:30.019
thậm chí những người nghiên cứu 
về Toxo cũng tranh cãi

00:11:30.019 --> 00:11:33.609
liệu loài kí sinh có thực sự 
tác động đến hành vi của chúng ta

00:11:33.609 --> 00:11:36.783
Nhưng với sự tồn tại ngày càng nhiều 
sự kiểm soát ấy

00:11:36.783 --> 00:11:38.488
Thực sự đáng ngờ

NOTE Paragraph

00:11:38.488 --> 00:11:42.847
liệu loài người có là 
loài duy nhất không bị ảnh hưởng.

NOTE Paragraph

00:11:42.853 --> 00:11:47.246
Và tôi nghĩ chính khả năng

00:11:47.246 --> 00:11:51.483
lật ngược cách ta hiểu về thế giới
làm cho loài kí sinh trở nên thú vị.

00:11:51.483 --> 00:11:55.359
Chúng lôi kéo ta nhìn 
thế giới tự nhiên theo một cách khác,

00:11:55.359 --> 00:11:58.960
và tự hỏi liệu hành động
ta nhìn thấy là đơn giản và hiển nhiên

00:11:58.960 --> 00:12:00.490
hay trở ngại và khó hiểu,

00:12:00.490 --> 00:12:04.006
có là kết quả của ý chí

00:12:04.006 --> 00:12:05.808
đang bị khuất phục

00:12:05.808 --> 00:12:08.478
bị kiểm soát bởi những thứ khác.

00:12:08.478 --> 00:12:10.518
Khi mà ý kiến đó 
còn nhiều tranh cãi

00:12:10.518 --> 00:12:13.441
và cách phát triển của loài kí sinh
còn rất kinh khủng

00:12:13.441 --> 00:12:18.413
tôi nghĩ rằng khả năng gây ngạc nhiên
làm cho chúng thật tuyệt vời và lôi cuốn

00:12:18.413 --> 00:12:21.772
như gấu trúc,
bươm bướm hay cá heo.

NOTE Paragraph

00:12:21.772 --> 00:12:23.991
Trong đoạn kết của
"Nguồn gốc các loài",

00:12:23.991 --> 00:12:26.980
Charles Darwin đã viết 
về sự vĩ đại của cuộc sống

00:12:26.980 --> 00:12:31.083
của sự tiến hóa tạo ra 
vô số những sinh thể đẹp và kì diệu,

00:12:31.083 --> 00:12:33.644
và tôi nghĩ rất có thể 
ông ấy đang nói về

00:12:33.644 --> 00:12:36.824
một con sán dây làm con tôm
trở nên hòa đồng hơn

00:12:36.824 --> 00:12:40.073
hay một con giun 
làm con dế phải đi theo ý mình.

NOTE Paragraph

00:12:40.073 --> 00:12:43.532
Cũng có thể, đó chỉ là 
bài nói chuyện về loài kí sinh

NOTE Paragraph

00:12:43.532 --> 00:12:44.953
Cảm ơn.

NOTE Paragraph

00:12:44.953 --> 00:12:57.431
(Vỗ tay)