0:00:00.645,0:00:03.186
Một đàn dê rừng, một đàn cá

0:00:03.206,0:00:04.825
hay một đàn chim.

0:00:04.825,0:00:06.893
Rất nhiều động vật sống thành đàn lớn

0:00:06.893,0:00:08.887
giữa khung cảnh hùng vĩ

0:00:08.887,0:00:10.597
của thế giới tự nhiên.

0:00:10.597,0:00:13.321
Tại sao chúng lại sống thành đàn?

0:00:13.321,0:00:14.958
Câu trả lời thường gặp:

0:00:14.958,0:00:17.924
để tìm kiếm sự an toàn[br]đi săn theo nhóm

0:00:17.924,0:00:20.420
hoặc để kết đôi, sinh sản,

0:00:20.420,0:00:22.088
tất cả những câu trả lời đó,

0:00:22.088,0:00:23.325
thường là đúng,

0:00:23.325,0:00:26.368
đưa ra một kết luận lớn [br]về hành vi của động vật,

0:00:26.368,0:00:29.545
rằng chúng tự kiểm soát [br]hành vi,

0:00:29.545,0:00:31.796
chịu trách nhiệm với cơ thể mình.

0:00:31.796,0:00:35.223
Điều đó không phải lúc nào cũng đúng.

0:00:35.223,0:00:38.147
Đây là Artemia, một loài tôm nước mặn.

0:00:38.147,0:00:40.911
còn gọi là khỉ biển.

0:00:40.911,0:00:42.906
Nó nhỏ, thường sống một mình

0:00:42.906,0:00:45.983
nhưng lại có thể tập hợp[br]thành những đám lớn màu đỏ

0:00:45.983,0:00:48.230
kéo dài đến hàng mét,

0:00:48.230,0:00:51.320
bởi vì đây là [br]một loài kí sinh.

0:00:51.320,0:00:54.006
Những con tôm này [br]bị nhiễm sán dây,

0:00:54.006,0:00:55.977
Sán dây có ruột rất dài

0:00:55.977,0:00:59.145
bộ phận sinh dục ở một đầu [br]và miệng hình móc câu ở đầu còn lại.

0:00:59.145,0:01:01.680
Là một nhà báo tự do,[br]tôi rất thông cảm điều đó.

0:01:01.680,0:01:03.835
( Tiếng cười)

0:01:03.835,0:01:06.743
Sán dây không chỉ hút [br]chất dinh dưỡng từ cơ thể tôm

0:01:06.743,0:01:08.820
mà nó còn

0:01:08.820,0:01:10.440
tấn công những con tôm

0:01:10.440,0:01:15.158
thay đổi màu sắc của chúng[br]từ trong suốt sang màu đỏ tươi,

0:01:15.158,0:01:16.674
giúp tôm sống lâu hơn

0:01:16.674,0:01:19.031
như nhà sinh vật học Nicolas Rode[br]đã tìm ra,

0:01:19.031,0:01:22.390
nó khiến tôm bơi theo đàn.

0:01:22.390,0:01:25.842
Tại sao? Vì sán dây, [br]như nhiều loại kí sinh khác,

0:01:25.842,0:01:27.423
có một vòng đời rất phức tạp

0:01:27.423,0:01:29.687
liên quan đến rất nhiều[br]vật chủ khác nhau.

0:01:29.687,0:01:32.091
Tôm chỉ là một phần của[br]chuyến hành trình.

0:01:32.091,0:01:34.703
Điểm đến cuối cùng của nó là đây,

0:01:34.703,0:01:36.650
những con hồng hạc lớn hơn.

0:01:36.650,0:01:39.675
Sán dây chỉ có thể sinh sản[br]trên hồng hạc,

0:01:39.675,0:01:42.964
để tới đó, chúng điều khiển [br]những con tôm

0:01:42.964,0:01:46.055
tập hợp thành những đám màu

0:01:46.055,0:01:48.772
mà con hồng hạc [br]có thể dễ dàng phát hiện

0:01:48.772,0:01:50.331
và xơi tái,

0:01:50.331,0:01:53.263
đó là bí mật của đàn tôm Artemia.

0:01:53.263,0:01:55.426
Chúng không sống thành đàn[br]vì muốn vậy,

0:01:55.426,0:01:57.502
mà vì chúng bị điều khiển.

0:01:57.502,0:01:59.196
Tập trung thành đám lớn [br]rất nguy hiểm,

0:01:59.196,0:02:01.055
đối lập hoàn toàn[br]so với bình thường.

0:02:01.055,0:02:04.096
Sán dây điều khiển bộ não [br]và cơ thể

0:02:04.096,0:02:09.462
biến chúng thành phương tiện[br]đến chỗ hồng hạc.

0:02:09.462,0:02:10.889
Đây là một ví dụ khác

0:02:10.889,0:02:13.415
về sự điều khiển của kí sinh vật.

0:02:13.415,0:02:16.391
Đây là một con dế tự tử

0:02:16.391,0:02:19.695
Con dế này đã nuốt [br]ấu trùng giun Gordian

0:02:19.695,0:02:21.588
hay còn gọi là giun lông ngựa.

0:02:21.588,0:02:26.784
Con giun đã trưởng thành trong người [br]con dế và cần xuống nước để sinh sản

0:02:26.784,0:02:29.000
nó đã làm vậy bằng cách tiết ra protein

0:02:29.000,0:02:31.188
làm rối loạn bộ não con dế,

0:02:31.188,0:02:33.352
khiến con dế có hành động thất thường.

0:02:33.352,0:02:35.307
Khi đến gần nước,

0:02:35.307,0:02:36.926
bể bơi này chẳng hạn,

0:02:36.926,0:02:39.183
nó sẽ nhảy xuống và chết đuối,

0:02:39.183,0:02:40.908
rồi con giun sẽ luồn lách ra

0:02:40.908,0:02:44.764
khỏi xác con dế.

0:02:44.764,0:02:48.367
Ai biết được bên trong con dế [br]lại rộng đến vậy?

0:02:48.367,0:02:51.582
Sán dây và giun Gordian [br]không phải là duy nhất.

0:02:51.582,0:02:53.302
Chúng chỉ là một phần

0:02:53.302,0:02:55.379
tập đoàn kí sinh vật [br]điều khiển ý chí,

0:02:55.379,0:02:59.328
như nấm, virus, giun, côn trùng...

0:02:59.328,0:03:01.901
phá hoại và giày xéo

0:03:01.901,0:03:04.110
ý chí của sinh vật chủ.

0:03:04.110,0:03:05.847
Tôi lần đầu được biết về điều này

0:03:05.847,0:03:10.042
qua cuốn " Trải nghiệm cuộc sống"[br]của David Attenborough, 20 năm về trước,

0:03:10.042,0:03:11.764
sau đó là cuốn sách kì diệu có tên

0:03:11.764,0:03:14.438
" Chúa tể loài kí sinh vật"[br]của bạn tôi Carl Zimmer.

0:03:14.438,0:03:16.581
Sau đó, tôi đã viết về những sinh vật này.

0:03:16.581,0:03:19.392
Có rất ít chủ đề sinh học [br]có thể cuốn hút tôi đến vậy.

0:03:19.392,0:03:23.607
Giống như loài kí sinh đó[br]cũng đang điều khiển bộ não của tôi.

0:03:23.607,0:03:27.009
Sau tất cả, chúng lôi cuốn[br]và rùng rợn theo một cách thú vị.

0:03:27.009,0:03:30.479
Khi viết về loài kí sinh,[br]bạn thường dùng những cụm từ như

0:03:30.479,0:03:33.519
" thèm khát được sống" hay [br]" thoát ra khỏi cơ thể"

0:03:33.519,0:03:34.756
(Tiếng cười)

0:03:34.756,0:03:36.296
Nhưng có nhiều thứ hơn thế.

0:03:36.296,0:03:38.398
Tôi là nhà văn, [br]và đồng nghiệp của tôi

0:03:38.398,0:03:41.107
hiểu rằng chúng ta rất thích[br]những câu chuyện.

0:03:41.107,0:03:43.500
Loài kí sinh khiến ta[br]cưỡng lại sức lôi cuốn

0:03:43.500,0:03:45.350
của những câu chuyện hiển nhiên.

0:03:45.350,0:03:47.660
Thế giới của chúng có những [br]diễn biến bất ngờ

0:03:47.660,0:03:51.267
và những lời giải thích không ngờ.

0:03:51.267,0:03:52.763
Tại sao? Ví dụ,

0:03:52.763,0:03:54.941
con sâu bướm này

0:03:54.941,0:03:56.915
bắt đầu đập xung quanh [br]một cách dữ dội

0:03:56.915,0:03:58.583
khi côn trùng khác đến gần nó

0:03:58.583,0:04:00.840
còn với cái tổ kén màu trắng

0:04:00.840,0:04:02.278
nó có vẻ như [br]đang bảo vệ chúng?

0:04:02.278,0:04:05.374
Bảo vệ anh chị em ruột [br]của chúng ư?

0:04:05.374,0:04:06.823
Không

0:04:06.823,0:04:08.280
Nó đã bị tấn công

0:04:08.280,0:04:11.499
bởi một loài côn trùng kí sinh[br]đẻ trứng bên trong nó.

0:04:11.499,0:04:14.263
Trứng vỡ ra và côn trùng con[br]muốn con sâu bướm còn sống

0:04:14.263,0:04:16.408
trước khi chúng [br]thoát ra khỏi cái xác.

0:04:16.408,0:04:18.193
Hiểu ý tôi rồi chứ?

0:04:18.193,0:04:21.031
Giờ, con sâu bướm không chết.

0:04:21.031,0:04:23.616
Có vẻ như một vài [br]con côn trùng đứng sau

0:04:23.616,0:04:26.953
điều khiển nó để[br]bảo vệ chị em ruột của chúng

0:04:26.953,0:04:30.607
những con đang trưởng thành[br]trong cái tổ kén đó.

0:04:30.607,0:04:34.146
Con sâu bướm này [br]như một vệ sĩ xác sống

0:04:34.146,0:04:37.677
bảo vệ con cái[br]của loài sinh vật sẽ giết chết nó.

0:04:37.677,0:04:41.535
(Vỗ tay)

0:04:41.535,0:04:45.830
Còn rất nhiều điều để trao đổi.[br]Và tôi chỉ còn 13 phút (Tiếng cười)

0:04:45.830,0:04:47.641
Một vài người tại đây

0:04:47.641,0:04:49.859
có thể đang tự trấn an[br]một cách tuyệt vọng

0:04:49.859,0:04:52.119
rằng đây là những sinh vật[br]kì dị

0:04:52.119,0:04:54.050
trong tự nhiên, [br]rằng chúng nằm ngoài

0:04:54.050,0:04:55.870
những quan điểm có thể hiểu được,

0:04:55.870,0:04:58.248
bởi chúng khá nhỏ

0:04:58.248,0:04:59.588
và dành hầu hết thời gian

0:04:59.588,0:05:02.542
bên trong cơ thể con khác.

0:05:02.542,0:05:04.313
Chúng rất dễ bị bỏ qua,

0:05:04.313,0:05:06.898
không có nghĩa là[br]chúng không quan trọng.

0:05:06.898,0:05:09.103
Vài năm trước, Kevin Lafferty,

0:05:09.103,0:05:12.472
đưa một nhóm nhà khoa học[br]đến 3 cửa sông ở vùng California

0:05:12.472,0:05:14.220
họ đã cân nhắc, phân tích

0:05:14.220,0:05:16.215
và ghi lại mọi thứ họ tìm thấy

0:05:16.215,0:05:17.443
họ nhận thấy rằng

0:05:17.443,0:05:20.659
số lượng kí sinh vật là rất lớn.

0:05:20.659,0:05:22.703
Phổ biến hơn cả là sán lá,

0:05:22.703,0:05:25.353
những loài sán rất nhỏ có thể[br]phá hoại sinh vật chủ

0:05:25.353,0:05:27.899
như là chú ốc sên xấu số này.

0:05:27.899,0:05:30.788
Một con sán lá[br]thì có vẻ rất nhỏ

0:05:30.788,0:05:32.587
nhưng tập hợp chúng lại [br]xấp xỉ

0:05:32.587,0:05:34.773
lũ cá ở vùng cửa sông

0:05:34.773,0:05:38.480
và gấp 3 đến 9 lần [br]tập hợp các loài chim.

0:05:38.480,0:05:41.874
Bạn có nhớ giun Gordian[br]sống trong những con dế không?

0:05:41.874,0:05:44.415
Takuya Sato, một nhà khoa học [br]người Nhật

0:05:44.415,0:05:46.617
tìm ra rằng trong một dòng sông,

0:05:46.617,0:05:49.371
loài giun này đã làm chết rất nhiều[br]dế và châu chấu

0:05:49.371,0:05:50.690
số côn trùng bị chết đuối

0:05:50.690,0:05:54.994
chiếm khoảng 60 phần trăm khẩu phần ăn [br]của loài cá hồi địa phương.

0:05:54.994,0:05:57.928
Tác động này không phải là hiếm.

0:05:57.928,0:06:00.048
Nó rất quan trọng và phần nào phổ biến

0:06:00.048,0:06:01.939
trong thế giới quanh ta,

0:06:01.939,0:06:03.460
những nhà khoa học đã tìm ra

0:06:03.460,0:06:05.942
hàng trăm ví dụ [br]về những tác động này,

0:06:05.942,0:06:08.379
thú vị hơn, họ bắt đầu hiểu[br]một cách chính xác

0:06:08.379,0:06:12.437
làm thế nào để những sinh vật này [br]kiểm soát vật chủ.

0:06:12.437,0:06:14.961
Một trong những ví dụ [br]ưa thích của tôi.

0:06:14.961,0:06:17.418
Đây là loài Ampulex Compressa,

0:06:17.418,0:06:19.642
một loài bọ gián màu ngọc lục bảo,

0:06:19.642,0:06:21.936
một sự thật toàn cầu đã công nhận

0:06:21.936,0:06:23.579
rằng loài côn trùng này

0:06:23.579,0:06:25.375
nếu muốn thụ tinh cho trứng

0:06:25.375,0:06:27.841
thì cần một con gián.

0:06:27.841,0:06:31.251
Khi tìm thấy một con gián,[br]nó sẽ đâm vào 1 chiếc vòi,

0:06:31.252,0:06:35.162
đồng thời là cơ quan cảm giác,[br]điều mới được khám phá 3 tuần trước.

0:06:35.162,0:06:37.677
Nó đâm con gián bằng 1 chiếc vòi,[br]cơ quan cảm giác

0:06:37.677,0:06:39.471
được trang bị một cái bướu nhỏ

0:06:39.471,0:06:44.156
giúp nó cảm nhận bề mặt não[br]của con gián.

0:06:44.156,0:06:47.174
Như một người mò mẫm[br]tìm kiếm trong túi

0:06:47.174,0:06:49.861
khi nó tìm thấy phần não, [br]nó tiêm nọc độc

0:06:49.861,0:06:53.852
vào hai bó noron đặc biệt.

0:06:53.852,0:06:56.935
Nhà khoa học người Israel [br]Frederic Libersat và Ram Gal

0:06:56.935,0:07:00.660
tìm ra rằng nọc độc đó[br]là loại vũ khí hóa học đặc biệt.

0:07:00.660,0:07:03.204
Nó không giết chết[br]hay làm con gián bất tỉnh.

0:07:03.204,0:07:05.331
Con gián có thể đi

0:07:05.331,0:07:08.356
bay hoặc chạy tùy thích,

0:07:08.356,0:07:10.231
nhưng nó lại không muốn thế

0:07:10.231,0:07:14.721
vì nọc độc đã ngăn chặn [br]động lực di chuyển của con gián.

0:07:14.725,0:07:18.431
Con bọ cơ bản đã xóa bỏ [br]khả năng thoát thân

0:07:18.431,0:07:20.271
trong hệ thống điều hành [br]của con gián

0:07:20.271,0:07:23.504
điều khiển nạn nhân

0:07:23.504,0:07:25.615
tới hang ổ bằng râu

0:07:25.615,0:07:28.254
giống như dắt chó đi dạo vậy.

0:07:28.254,0:07:29.931
Tới nơi, nó đẻ trứng,

0:07:29.931,0:07:32.207
trứng nở, ăn sống vật chủ,[br]chui ra ngoài

0:07:32.207,0:07:34.776
yadda yadda yadda,[br]bạn đã biết thủ tục này.

0:07:34.776,0:07:37.626
(Tiếng cười) ( Vỗ tay)

0:07:37.626,0:07:40.506
Giờ tôi muốn nói rằng, [br]một khi bị đốt,

0:07:40.506,0:07:42.511
con gián sẽ không còn là nó nữa.

0:07:42.511,0:07:44.861
Nó giống như phiên bản lớn[br]của con côn trùng,

0:07:44.861,0:07:47.704
cũng như dế là phiên bản lớn[br]của giun Gordian.

0:07:47.719,0:07:50.519
Những vật chủ này không thể [br]sống sót hay sinh sản.

0:07:50.519,0:07:54.128
Chúng chỉ có quyền kiểm soát [br]số mệnh của mình như một chiếc ô tô.

0:07:54.128,0:07:58.212
Một khi ký sinh vật xâm nhập,[br]vật chủ sẽ không còn quyền quyết định.

0:07:58.212,0:08:01.511
Tất nhiên, loài người[br]không còn xa lạ với sự kiểm soát này.

0:08:01.513,0:08:05.013
Ta uống thuốc để thay đổi [br]thành phần hóa học trong não và tâm trạng,

0:08:05.013,0:08:09.024
những tranh luận, quảng cáo [br]hay ý tưởng lớn

0:08:09.024,0:08:12.727
không phải là đang cố gắng [br]thay đổi suy nghĩ của người khác sao?

0:08:12.727,0:08:14.254
Nhưng nỗ lực của chúng ta[br]

0:08:14.254,0:08:16.032
còn rất thô sơ và khờ dại so với

0:08:16.032,0:08:19.127
năng lực của loài kí sinh.

0:08:19.127,0:08:21.519
Don Draper chỉ ao ước [br]được sáng suốt

0:08:21.519,0:08:26.479
và tỉ mỉ như con bọ gián màu xanh.

0:08:26.479,0:08:30.219
Giờ, tôi nghĩ đây là phần [br]làm cho kí sinh vật

0:08:30.219,0:08:33.005
trở nên rất hung hãn và[br]cũng rất hấp dẫn

0:08:33.005,0:08:35.627
Chúng ta quá đề cao [br]tự do ý chí

0:08:35.627,0:08:36.888
và sự độc lập

0:08:36.888,0:08:39.759
đến việc mất đi khả năng đó[br]cho những thế lực vô hình

0:08:39.759,0:08:42.515
để lại rất nhiều nỗi sợ hãi xã hội[br]trong sâu thẳm.

0:08:42.515,0:08:45.368
Lầm lạc của hệ thống chính trị Orwellian,[br]bè phái đen tối,

0:08:45.368,0:08:47.222
những kẻ muốn kiểm soát ý thức--

0:08:47.222,0:08:50.250
đó là phép ẩn dụ cho những[br]câu chuyện viễn tưởng mơ hồ nhất,

0:08:50.250,0:08:55.048
thực tế, điều đó xảy ra thường xuyên.

0:08:55.048,0:08:59.600
Điều này đặt ra cho tôi[br]một câu hỏi hiển nhiên và gây tranh cãi:

0:08:59.600,0:09:03.653
Liệu loài nham hiểm và độc ác này [br]ảnh hưởng đến hành vi của chúng ta

0:09:03.659,0:09:05.234
mà ta không hay biết

0:09:05.234,0:09:08.053
ngoại trừ cơ quan [br]an ninh quốc gia Hoa Kỳ?

0:09:08.053,0:09:09.360
Nếu là vậy--

0:09:09.360,0:09:13.326
(Tiếng cười) (Vỗ tay)

0:09:13.326,0:09:15.648
Hình như tôi vừa tiết lộ bí mật[br]quốc gia?

0:09:15.648,0:09:18.175
(Tiếng cười)

0:09:18.175,0:09:21.129
Một ứng cử viên tốt.

0:09:21.129,0:09:24.407
Đây là động vật nguyên sinh sống kí sinh [br]họ Toxoplasma

0:09:24.407,0:09:25.996
loài sinh vật đáng sợ này

0:09:25.996,0:09:28.206
xứng đáng [br]có một biệt danh dễ thương.

0:09:28.206,0:09:30.488
Toxo gây bệnh cho động vật,

0:09:30.488,0:09:31.966
rất nhiều loài động vật có vú,

0:09:31.966,0:09:35.047
nhưng chúng chỉ có thể sinh sản[br]trong cơ thể mèo

0:09:35.047,0:09:37.808
Nhà khoa học Joanne Webster [br]đã cho thấy

0:09:37.808,0:09:40.001
nếu Toxo xâm nhập vào chuột[br]hay động vật gặm nhấm

0:09:40.001,0:09:43.473
nó sẽ biến con vật trở thành [br]tên lửa săn mèo

0:09:43.473,0:09:46.549
Nếu con chuột bị nhiễm độc [br]ngửi thấy mùi

0:09:46.549,0:09:47.773
nước tiểu mèo

0:09:47.773,0:09:50.493
nó sẽ chạy ngay tới chỗ[br]phát ra mùi

0:09:50.493,0:09:54.412
chứ không chạy đi [br]như ta thường thấy.

0:09:54.412,0:09:56.947
Mèo sẽ ăn con chuột. [br]Và Toxo có thể sinh sản.

0:09:56.947,0:09:59.819
Một câu chuyện điển hình [br]cho Ăn, Con mồi, Tình yêu.

0:09:59.819,0:10:07.537
(Tiếng cười) ( Vỗ tay)

0:10:07.537,0:10:10.514
Các bạn thật tốt bụng và rộng lượng.

0:10:10.514,0:10:13.609
Chào Elizabeth, tôi rất thích [br]bài nói chuyện của cô.

0:10:13.609,0:10:17.877
Làm thế nào kí sinh vật [br]kiểm soát vật chủ theo cách này?

0:10:17.877,0:10:19.197
Ta thực sự không biết.

0:10:19.197,0:10:22.875
Ta biết rằng Toxo sẽ sản sinh[br]một loại enzim, tạo dopamine,

0:10:22.875,0:10:24.690
chất giúp tạo động lực.

0:10:24.690,0:10:27.331
Nó nhắm tới vài phần nhất định[br]trong não chuột,

0:10:27.331,0:10:29.586
bao gồm phần khơi gợi tình dục.

0:10:29.586,0:10:33.637
Nhưng ta không biết những mảnh ghép[br]khít với nhau như thế nào.

0:10:33.637,0:10:37.327
Ta chỉ biết loài này[br]là một đơn bào.

0:10:37.327,0:10:39.829
Chúng không có hệ thần kinh,[br]không có ý thức,

0:10:39.829,0:10:41.122
thậm chí không có cơ thể.

0:10:41.122,0:10:43.746
Nhưng chúng đang kiểm soát [br]một con vật?

0:10:43.746,0:10:45.172
Chúng ta cũng là loài có vú.

0:10:45.172,0:10:47.606
Và chắc chắn, ta thông minh[br]hơn chuột,

0:10:47.606,0:10:50.130
nhưng bộ não của chúng ta [br]có cùng cấu trúc cơ bản

0:10:50.130,0:10:53.123
cùng loại tế bào, cùng hợp chất [br]bên trong cơ thể,

0:10:53.123,0:10:55.070
và có cùng loài kí sinh.

0:10:55.070,0:10:57.778
Có nhiều ước lượng, [br]nhưng một vài con số cho thấy

0:10:57.778,0:11:00.138
một phần ba dân số trên thế giới

0:11:00.138,0:11:01.851
có kí sinh Toxo trong não.

0:11:01.851,0:11:05.339
Nó không dẫn đến [br]một căn bệnh rõ ràng.

0:11:05.339,0:11:09.397
Kí sinh vật âm thầm duy trì hoạt động[br]trong khoảng thời gian dài.

0:11:09.400,0:11:11.439
Một vài bằng chứng cho thấy

0:11:11.439,0:11:14.473
những người mang bệnh có câu trả lời

0:11:14.473,0:11:17.202
về vấn đề cá nhân [br]khác với những người khác,

0:11:17.202,0:11:19.686
có khả năng bị tai nạn xe hơi [br]cao hơn một chút

0:11:19.686,0:11:22.289
và bằng chứng cho thấy [br]bệnh nhân tâm thần phân liệt

0:11:22.289,0:11:24.835
dễ bị mắc bệnh hơn.

0:11:24.835,0:11:27.018
Những bằng chứng này [br]chưa đủ để kết luận

0:11:27.018,0:11:30.019
thậm chí những người nghiên cứu [br]về Toxo cũng tranh cãi

0:11:30.019,0:11:33.609
liệu loài kí sinh có thực sự [br]tác động đến hành vi của chúng ta

0:11:33.609,0:11:36.783
Nhưng với sự tồn tại ngày càng nhiều [br]sự kiểm soát ấy

0:11:36.783,0:11:38.488
Thực sự đáng ngờ

0:11:38.488,0:11:42.847
liệu loài người có là [br]loài duy nhất không bị ảnh hưởng.

0:11:42.853,0:11:47.246
Và tôi nghĩ chính khả năng

0:11:47.246,0:11:51.483
lật ngược cách ta hiểu về thế giới[br]làm cho loài kí sinh trở nên thú vị.

0:11:51.483,0:11:55.359
Chúng lôi kéo ta nhìn [br]thế giới tự nhiên theo một cách khác,

0:11:55.359,0:11:58.960
và tự hỏi liệu hành động[br]ta nhìn thấy là đơn giản và hiển nhiên

0:11:58.960,0:12:00.490
hay trở ngại và khó hiểu,

0:12:00.490,0:12:04.006
có là kết quả của ý chí

0:12:04.006,0:12:05.808
đang bị khuất phục

0:12:05.808,0:12:08.478
bị kiểm soát bởi những thứ khác.

0:12:08.478,0:12:10.518
Khi mà ý kiến đó [br]còn nhiều tranh cãi

0:12:10.518,0:12:13.441
và cách phát triển của loài kí sinh[br]còn rất kinh khủng

0:12:13.441,0:12:18.413
tôi nghĩ rằng khả năng gây ngạc nhiên[br]làm cho chúng thật tuyệt vời và lôi cuốn

0:12:18.413,0:12:21.772
như gấu trúc,[br]bươm bướm hay cá heo.

0:12:21.772,0:12:23.991
Trong đoạn kết của[br]"Nguồn gốc các loài",

0:12:23.991,0:12:26.980
Charles Darwin đã viết [br]về sự vĩ đại của cuộc sống

0:12:26.980,0:12:31.083
của sự tiến hóa tạo ra [br]vô số những sinh thể đẹp và kì diệu,

0:12:31.083,0:12:33.644
và tôi nghĩ rất có thể [br]ông ấy đang nói về

0:12:33.644,0:12:36.824
một con sán dây làm con tôm[br]trở nên hòa đồng hơn

0:12:36.824,0:12:40.073
hay một con giun [br]làm con dế phải đi theo ý mình.

0:12:40.073,0:12:43.532
Cũng có thể, đó chỉ là [br]bài nói chuyện về loài kí sinh

0:12:43.532,0:12:44.953
Cảm ơn.

0:12:44.953,0:12:57.431
(Vỗ tay)