WEBVTT

00:00:00.645 --> 00:00:03.196
Bir antilop sürüsü, bir balık sürüsü,

00:00:03.196 --> 00:00:04.825
ya da bir kuş sürüsü...

00:00:04.825 --> 00:00:06.893
Birçok hayvan büyük gruplar halinde yaşar.

00:00:06.893 --> 00:00:08.879
Bu, doğadaki en güzel

00:00:08.879 --> 00:00:10.597
manzaralardan biridir.

00:00:10.597 --> 00:00:13.321
Peki neden gruplar halinde yaşarlar?

00:00:13.321 --> 00:00:15.478
Genellikle sayıca üstün oldukları için

00:00:15.478 --> 00:00:17.924
bunun güvenli olduğu, sürü halinde avlanmayı

00:00:17.924 --> 00:00:20.850
ya da çiftleşmeyi sağladığı düşünülür.

00:00:20.850 --> 00:00:22.088
Bu açıklamaların tamamı,

00:00:22.088 --> 00:00:23.514
genelde doğru olsalar bile,

00:00:23.514 --> 00:00:24.940
varsayımlardan ibarettir:

00:00:24.940 --> 00:00:26.798
Hayvanların hareketlerini

00:00:26.798 --> 00:00:29.545
tayin edebildiklerini ve bedenlerini

00:00:29.545 --> 00:00:32.119
kontrol edebildiklerini farzederler.

NOTE Paragraph

00:00:32.119 --> 00:00:34.363
Aslında gerçekler pek de böyle değildir.

NOTE Paragraph

00:00:35.783 --> 00:00:38.307
Bu Artemia, yani tuzlu su karidesi.

00:00:38.307 --> 00:00:41.201
Muhtemelen siz "su maymunu" olarak tanıyorsunuz.

00:00:41.201 --> 00:00:43.176
Küçüktür ve genellikle yalnız yaşarlar.

00:00:43.176 --> 00:00:46.373
Ama büyük, kırmızı bir sürü halinde

00:00:46.373 --> 00:00:48.520
metrelerce yayılırlar.

00:00:48.520 --> 00:00:51.130
İşte bu görünüm parazitten kaynaklanmaktadır.

00:00:51.130 --> 00:00:54.006
Bu karidese ise bir tenya bulaştı.

00:00:54.006 --> 00:00:56.257
Tenyalar şerit gibi uzundur ve

00:00:56.257 --> 00:00:59.495
bir tarafta üreme organı, diğer tarafta kancalı ağzı vardır.

00:00:59.495 --> 00:01:01.920
Serbest bir gazeteci olarak karidesin duygularını paylaşıyorum.

00:01:01.920 --> 00:01:04.255
(Kahkahalar)

00:01:04.255 --> 00:01:06.943
Tenya, Artemia'nın vücudundaki tüm besinleri emerken

00:01:06.943 --> 00:01:08.820
başka şeyler de yapar:

00:01:08.820 --> 00:01:10.710
Onun üreme kabiliyetini elinden alır.

00:01:10.710 --> 00:01:15.158
Şeffaf olan rengini kıpkırmızı yapar.

00:01:15.158 --> 00:01:16.844
Aynı zamanda ömrünü uzatır.

00:01:16.844 --> 00:01:19.031
Biyolog Nicolas Rode'un keşfettiği gibi,

00:01:19.031 --> 00:01:22.390
onları gruplar halinde yüzmeye zorlar.

00:01:22.390 --> 00:01:25.842
Neden mi? Çünkü tenyalar da diğer parazitler gibi

00:01:25.842 --> 00:01:27.633
farklı konaklarla dolu

00:01:27.633 --> 00:01:29.797
karmaşık bir hayat döngüsüne sahiptir.

00:01:29.797 --> 00:01:32.291
Karides, onun yolculuğunda sadece ilk adımdır.

00:01:32.291 --> 00:01:34.933
Onun nihai hedefi budur:

00:01:34.933 --> 00:01:36.750
Flamingo...

00:01:36.750 --> 00:01:39.675
Tenya, sadece bir flamingonun içinde üreyebilir.

00:01:39.675 --> 00:01:42.964
Bu yüzden ona ulaşmak için karidesleri konak olarak kullanır.

00:01:42.964 --> 00:01:46.055
Onları dikkat çekici renkteki sürüler haline getirir.

00:01:46.055 --> 00:01:48.772
Bu, flamingonun onları görebilmesini

00:01:48.772 --> 00:01:50.801
ve bir çırpıda yutmasını kolaylaştırır.

00:01:50.801 --> 00:01:53.503
Artemia sürüsünün sırrı işte budur.

00:01:53.503 --> 00:01:55.556
Kendi iradeleriyle toplanmıyorlar.

00:01:55.556 --> 00:01:57.502
Aksine hükmediliyorlar.

00:01:57.502 --> 00:01:59.516
Burada kalabalık olmak fayda etmiyor.

00:01:59.516 --> 00:02:01.325
Hatta zarar veriyor.

00:02:01.325 --> 00:02:04.216
Tenya, onların beyinlerini ve vücutlarını gaspediyor

00:02:04.216 --> 00:02:07.062
ve flamingoya ulaşabileceği

00:02:07.062 --> 00:02:09.519
birer araç haline getiriyor.

NOTE Paragraph

00:02:09.519 --> 00:02:11.979
Paraziter manipülasyona dair

00:02:11.979 --> 00:02:13.705
bir başka örnek de bu.

00:02:13.705 --> 00:02:16.391
Bu, intihara meyilli bir cırcır böceği.

00:02:16.391 --> 00:02:19.695
Bu böcek, kılımsısolucanın ya da

00:02:19.695 --> 00:02:21.948
at kılı solucanının larvasını yuttu.

00:02:21.948 --> 00:02:24.254
Solucan, böceğin içinde yetişkin hale gelmiş durumda

00:02:24.254 --> 00:02:27.112
ama üreyebilmek için suya girmesi gerekiyor.

00:02:27.122 --> 00:02:29.570
Bunun için böceğin aklını karıştıran

00:02:29.570 --> 00:02:31.438
proteinleri açığa çıkarıyor

00:02:31.438 --> 00:02:33.782
ve böceğin düzensiz haraket etmesine neden oluyor.

00:02:33.782 --> 00:02:35.707
Cırcır böceği, yüzme havuzu gibi

00:02:35.707 --> 00:02:37.136
bir su kaynağına ulaştığında

00:02:37.136 --> 00:02:39.593
suya atlıyor ve boğuluyor.

00:02:39.593 --> 00:02:42.558
Solucan ise, çekirgenin ölü bedeninden

00:02:42.558 --> 00:02:45.134
sıyrılıp dışarı çıkıyor.

00:02:45.134 --> 00:02:48.367
Cırcır böcekleri belki de düşündüğümüzden daha büyükler.

NOTE Paragraph

00:02:48.367 --> 00:02:51.902
Tenyalar ve kıl solucanları, beyne hükmeden

00:02:51.902 --> 00:02:55.382
parazit ordusunun yalnızca bir bölümü.

00:02:55.382 --> 00:02:59.578
Mantarlar, virüsler, solucanlar, böcekler ve çok daha fazlası

00:02:59.578 --> 00:03:01.901
konaklarının iradesini yıkma ve

00:03:01.901 --> 00:03:04.650
onlara hükmetme konusunda uzmanlaşmıştır.

00:03:04.650 --> 00:03:06.857
Ben, hayatın bu yönünü ilk kez 20 yıl önce

00:03:06.857 --> 00:03:08.590
David Attenborough'un "Trials of Life"

00:03:08.590 --> 00:03:10.132
belgeselinde öğrendim.

00:03:10.132 --> 00:03:12.034
Daha sonra arkadaşım Carl Zimmer imzalı

00:03:12.034 --> 00:03:14.648
"Parasite Rex" adlı o mükemmel kitapta okudum.

00:03:14.648 --> 00:03:16.851
O günden beri bu canlılar hakkında yazıyorum.

00:03:16.851 --> 00:03:19.792
Biyolojideki bazı konular beni daha çok heyacanlandırıyor.

00:03:19.792 --> 00:03:23.388
Parazitlerin beynimi ele geçirmesi gibi konular...

00:03:23.388 --> 00:03:25.139
Çünkü her şeye rağmen bu canlılar

00:03:25.139 --> 00:03:27.517
hem ilgi çekici hem de müthiş ürkütücüler.

00:03:27.517 --> 00:03:29.799
Parazitler hakkında yazıyorsanız,

00:03:29.799 --> 00:03:32.743
kelime hazneniz "diri diri yedi", "vücudundan fırlayarak çıktı"

00:03:32.743 --> 00:03:34.209
gibi ifadelerle genişler.

00:03:34.209 --> 00:03:35.426
(Kahkahalar)

00:03:35.426 --> 00:03:36.866
Ama o kadar basit değil tabii.

00:03:36.866 --> 00:03:38.678
Ben bir yazarım ve izleyicilerin arasında bulunan

00:03:38.678 --> 00:03:41.277
benim gibi yazarlar hikayelere aşık olduğumuzu bilirler.

00:03:41.277 --> 00:03:43.740
Parazitler bizi bayağı hikayelerin cazibesine

00:03:43.740 --> 00:03:45.480
direnmeye davet eder.

00:03:45.480 --> 00:03:48.260
Onların dünyası beklentilerimizle oynar

00:03:48.260 --> 00:03:51.507
ve beklenmeyen açıklamalarla doludur.

00:03:51.507 --> 00:03:54.843
Örneğin, bu tırtıl,

00:03:54.843 --> 00:03:57.201
kendisine ve koruduğunu sandığımız

00:03:57.201 --> 00:03:58.975
o beyaz kozalara yaklaşan

00:03:58.975 --> 00:04:00.503
bir böcek gördüğünde

00:04:00.503 --> 00:04:01.390
sizce neden

00:04:01.390 --> 00:04:03.108
debelenip duruyor?

00:04:03.108 --> 00:04:05.374
Belki de kardeşlerini koruyor.

00:04:05.374 --> 00:04:07.173
Hayır.

00:04:07.173 --> 00:04:09.440
Bu tırtıl, yumurtalarını içeri bırakan

00:04:09.440 --> 00:04:11.779
paraziter bir yabanarısının saldırısına uğradı.

00:04:11.779 --> 00:04:13.123
Genç arılar yumurtadan çıktı

00:04:13.123 --> 00:04:14.767
ve bedeni terketmeden önce

00:04:14.767 --> 00:04:16.088
tırtılı diri diri yediler.

00:04:16.088 --> 00:04:18.433
İşte tam da bunu kastetmiştim.

00:04:18.433 --> 00:04:21.171
Şimdi... Aslında tırtıl ölmedi.

00:04:21.171 --> 00:04:23.616
Bazı arılar arkada bekledi

00:04:23.616 --> 00:04:27.463
ve tırtılı, kardeşlerini korumak üzere zapttettiler.

00:04:27.463 --> 00:04:29.207
Kardeşleri ise o sırada,

00:04:29.207 --> 00:04:30.917
kozaların içinde büyüyordu.

00:04:30.917 --> 00:04:32.826
İşte kafa sallayan bu tırtıl,

00:04:32.826 --> 00:04:35.657
onu öldüren yaratığın yavrularını koruyan

00:04:35.657 --> 00:04:38.259
bir zombi koruma haline geldi.

NOTE Paragraph

00:04:38.259 --> 00:04:41.675
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:04:41.675 --> 00:04:46.020
Daha çok konu var ama benim sadece 13 dakikam var. (Kahkahalar)

NOTE Paragraph

00:04:46.020 --> 00:04:48.051
Bazılarınız bu canlıların

00:04:48.051 --> 00:04:50.559
doğadaki tuhaflıklardan biri olduğu

00:04:50.559 --> 00:04:52.679
veya aykırı oldukları konusunda

00:04:52.679 --> 00:04:54.850
ümitsizce teselli bulmaya çalışıyor olabilir.

00:04:54.850 --> 00:04:56.460
Bunu anlayabilirim

00:04:56.460 --> 00:04:58.508
çünkü parazitler çok küçüktürler

00:04:58.508 --> 00:05:00.688
ve zamanlarının çoğunu başka canlıların

00:05:00.688 --> 00:05:02.542
bedeninde geçiriyorlar.

00:05:02.542 --> 00:05:04.313
Onları görmezden gelmek hiç de zor değil.

00:05:04.313 --> 00:05:07.218
Ama bu, önemli olmadıkları anlamına gelmiyor.

00:05:07.218 --> 00:05:09.783
Birkaç yıl önce Kevin Lafferty adında bir adam

00:05:09.783 --> 00:05:12.972
bir grup bilim insanını Kaliforniya'daki 3 farklı nehir ağzına götürdü.

00:05:12.972 --> 00:05:14.620
Buldukları her şeyi

00:05:14.620 --> 00:05:16.595
ölçüp biçtiler ve kayıt altına aldılar.

00:05:16.595 --> 00:05:18.793
Parazitlerin fazla olduğu yerlerde

00:05:18.793 --> 00:05:20.929
en çok rastladıkları şey trematod'lardı;

00:05:20.929 --> 00:05:23.353
yani konaklarının ürüme yeteneğini ortadan kaldırmada

00:05:23.353 --> 00:05:25.523
uzmanlaşmış küçük solucanlar.

00:05:25.523 --> 00:05:28.019
Tıpkı bu şanssız salyangoz gibi...

00:05:28.019 --> 00:05:31.148
Tek bir trematod küçük, mikroskobik bir canlıdır.

00:05:31.148 --> 00:05:33.097
Ama toplandıklarında nehirdeki

00:05:33.097 --> 00:05:35.303
tüm balıklar kadar ağır olurlar.

00:05:35.303 --> 00:05:38.840
Hatta kuşlardan 3-9 kat arası daha ağır hale gelirler.

00:05:38.840 --> 00:05:41.084
Gösterdiğim at kılı solucanını hatırlayın.

00:05:41.084 --> 00:05:42.372
Cırcır böcekli hikayeyi...

00:05:42.372 --> 00:05:44.745
Takuya Sato adlı bir Japon bilim insanı

00:05:44.745 --> 00:05:46.531
bu solucanı bir derede buldu.

00:05:46.531 --> 00:05:48.762
Bu solucanlar o kadar çok cırcır böceğini

00:05:48.762 --> 00:05:50.591
ve çekirgeyi suya sürükledi ki,

00:05:50.591 --> 00:05:52.810
boğulan böcekler bölgedeki alabalıkların

00:05:52.810 --> 00:05:55.434
besinlerinin %60'ını karşıladılar.

00:05:55.434 --> 00:05:58.098
Manipülasyon bir tuhaflık değildir.

00:05:58.098 --> 00:06:00.258
O, içinde yaşadığımız dünyanın önemli

00:06:00.258 --> 00:06:02.209
ve olağan bir parçasıdır.

00:06:02.209 --> 00:06:03.920
Bilim insanları, son yıllarda

00:06:03.920 --> 00:06:06.402
buna benzer yüzlerce manipülatör keşfetti.

00:06:06.402 --> 00:06:09.319
Daha heyecan verici olanı ise, artık konaklarını

00:06:09.319 --> 00:06:12.847
nasıl kontrol ettiklerini tam olarak anlamaya başladılar.

NOTE Paragraph

00:06:12.847 --> 00:06:15.191
Ve bu benim en sevdiğim örneklerden biri:

00:06:15.191 --> 00:06:17.418
Bu bir Ampulex compressa;

00:06:17.418 --> 00:06:19.912
yani zümrüt yabanarısı.

00:06:19.912 --> 00:06:21.936
Ve bir zümrüt yabanarısının

00:06:21.936 --> 00:06:23.739
döllenmiş yumurtaları için

00:06:23.739 --> 00:06:25.885
bir hamamböceğine muhtaç olduğu

00:06:25.885 --> 00:06:28.081
artık herkesçe bilinen bir gerçektir.

00:06:28.081 --> 00:06:29.731
Hamamböceğini bulduğunda

00:06:29.731 --> 00:06:31.502
aynı zamanda bir duyu organı

00:06:31.502 --> 00:06:33.211
olan iğnesiyle onu sokar.

00:06:33.211 --> 00:06:35.732
Bu ayrıntı 3 hafta önce keşfedildi.

00:06:35.732 --> 00:06:37.487
Bir duyu organı olan ve

00:06:37.487 --> 00:06:40.271
böcek beyninin karakteristik yapısını hissetmesini sağlayan

00:06:40.271 --> 00:06:42.736
küçük sensörlerle donatılmış o iğnesini

00:06:42.736 --> 00:06:44.573
hamamböceğinin beynine saplar.

00:06:44.573 --> 00:06:47.174
Çantasının altını üstüne getiren bir âmâ gibi

00:06:47.174 --> 00:06:49.521
böceğin beynini bulur ve çok özel

00:06:49.521 --> 00:06:53.852
iki sinir hücresi kümesine zehirini enjekte eder.

00:06:53.852 --> 00:06:56.935
İsrailli bilim insanları Frederic Libersat ve Ram Gai

00:06:56.935 --> 00:07:00.750
zehrin özel bir kimyasal silah olduğunu keşfettiler.

00:07:00.750 --> 00:07:03.204
Bu silah böceği ne öldürüyor, ne de uyuşturuyordu.

00:07:03.204 --> 00:07:05.331
Hamam böceği, eğer isteseydi

00:07:05.331 --> 00:07:08.356
uçabilir veya kaçabilir

00:07:08.356 --> 00:07:10.231
ama istemiyor.

00:07:10.231 --> 00:07:13.611
Çünkü zehir onun yürüme motivasyonunu

00:07:13.611 --> 00:07:15.115
elinden alıyor; o kadar.

00:07:15.115 --> 00:07:18.001
Yabanarısı, böceğin işletim sisteminden

00:07:18.001 --> 00:07:20.851
tehlikeden uzaklaşma güdüsünü siliyor.

00:07:20.851 --> 00:07:23.504
Böylece çaresiz kurbanını

00:07:23.504 --> 00:07:25.615
bir köpek dolaştırır gibi

00:07:25.615 --> 00:07:28.174
antenlerinden tutup inine sürüklüyor.

00:07:28.174 --> 00:07:30.191
Vardıklarında üzerine yumurtalarını bırakıyor;

00:07:30.191 --> 00:07:32.357
yumurtalar çatlıyor, onu diri diri yiyip vücudundan fışkırıyorlar.

00:07:32.357 --> 00:07:35.136
Vs, vs... İşte hep bildiğiniz raconlar.

00:07:35.136 --> 00:07:38.176
(Kahkahalar) (Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:07:38.176 --> 00:07:40.506
Arı tarafından sokulan bir hamamböceği

00:07:40.506 --> 00:07:42.701
artık bir böcek değildir.

00:07:42.701 --> 00:07:45.061
Daha çok yabanarısının bir uzantısıdır.

00:07:45.061 --> 00:07:48.004
Tıpkı cırcır böceğinin at kılı solucanının uzantısı olduğu gibi.

00:07:48.004 --> 00:07:50.629
Bu konaklar üreyemeyecek veya hayatta kalamayacaklar.

00:07:50.629 --> 00:07:52.318
Kendi kaderlerine ancak benim arabam

00:07:52.318 --> 00:07:54.242
kadar hükmedebilirler.

00:07:54.242 --> 00:07:56.232
Parazit bir kere içlerine girdi mi

00:07:56.232 --> 00:07:58.707
konakların hiçbir söz hakkı kalmaz.

NOTE Paragraph

00:07:58.707 --> 00:07:59.781
İnsanlar için de

00:07:59.781 --> 00:08:01.623
manipülasyon sıradışı değildir.

00:08:01.623 --> 00:08:03.643
Beyinlerimizin kimyasını ve ruh halimizi

00:08:03.643 --> 00:08:05.384
değiştirmek için uyuşturucu alabiliyoruz.

00:08:05.384 --> 00:08:09.024
Peki ya argümanlar, reklamlar, büyük fikirler...

00:08:09.024 --> 00:08:13.037
başkalarının düşüncelerini etkileme girişimleri değil midir?

00:08:13.037 --> 00:08:14.814
Fakat bizim yöntemlerimiz

00:08:14.814 --> 00:08:17.052
parazitlerin itinalı metotlarının yanında

00:08:17.052 --> 00:08:19.197
üstünkörü ve yavan kalıyor.

00:08:19.197 --> 00:08:21.689
Don Draper, bir zümrüt yabanarısı

00:08:21.689 --> 00:08:25.099
kadar şık ve titiz olmayı ancak rüyasında görürdü.

00:08:26.549 --> 00:08:30.219
Bence parazitleri bu kadar fesat yapan

00:08:30.219 --> 00:08:33.275
ve cazip kılan şeyin bir parçası da şu:

00:08:33.275 --> 00:08:35.627
Özgür irademize ve bağımsızlığımıza

00:08:35.627 --> 00:08:37.278
o kadar fazla değer biçiyoruz ki,

00:08:37.278 --> 00:08:39.019
bu özelliklerimizi göze görünmeyen güçlere

00:08:39.019 --> 00:08:40.377
kaptırma duygusu

00:08:40.377 --> 00:08:43.075
en derindeki sosyal korkularımızı harekete geçiriyor.

00:08:43.075 --> 00:08:45.698
Orwell-vari distopyalar, karmakarışık entrikalar

00:08:45.698 --> 00:08:47.462
ve zihnimize hükmeden kötü adamlar...

00:08:47.462 --> 00:08:50.250
Bunlar en karanlık düşlerimizde yer eden kinayeler.

00:08:50.250 --> 00:08:55.048
Fakat bunlar doğada her zaman oluyor.

NOTE Paragraph

00:08:55.048 --> 00:08:57.680
Bu da beni bariz ve rahatsız edici

00:08:57.680 --> 00:08:59.980
bir soruya yönlendiriyor:

00:08:59.980 --> 00:09:01.703
Davranışlarımızı bizim bilgimiz dışında

00:09:01.703 --> 00:09:03.659
kontrol eden, kötücül ve uğursuz

00:09:03.659 --> 00:09:05.374
parazitler var mı?

00:09:05.374 --> 00:09:08.193
Tabii NSA (ABD Ulusal Güvenlik Ajansı) dışında...

00:09:08.193 --> 00:09:09.770
Ya gerçekten varsa?

00:09:09.770 --> 00:09:13.706
(Kahkahalar) (Alkışlar)

00:09:13.706 --> 00:09:15.648
Şu an alnımda kırmızı bir nokta var, değil mi ?

00:09:15.648 --> 00:09:18.445
(Kahkahalar)

NOTE Paragraph

00:09:18.445 --> 00:09:21.129
Eğer varsa, bu onlar için iyi bir aday:

00:09:21.129 --> 00:09:24.407
Bu, Toksoplazma gondii ya da kısaca Toxo.

00:09:24.407 --> 00:09:26.156
Çünkü korkutucu yaratıklar

00:09:26.156 --> 00:09:28.576
her zaman sevimli bir isim alırlar.

00:09:28.576 --> 00:09:30.598
Toxo memelileri enfekte eder;

00:09:30.598 --> 00:09:32.406
çok farklı memeli türlerine geçer

00:09:32.406 --> 00:09:35.467
ama sadece kedinin içinde üreyebilir.

00:09:35.467 --> 00:09:37.808
Joanne Webster gibi bilim insanları

00:09:37.808 --> 00:09:40.341
bir sıçanın ya da farenin içine girdiğinde

00:09:40.341 --> 00:09:43.933
Toxo'nun bir kemirgeni nasıl kedi-bulucu füze haline getirdiğini göstermiştir.

00:09:43.933 --> 00:09:46.549
Enfekte olmuş fare, kedi idrarının

00:09:46.549 --> 00:09:48.403
tatlı kokusunu aldığında

00:09:48.403 --> 00:09:50.243
ondan kaçmak yerine

00:09:50.243 --> 00:09:54.412
kokunun kaynağına doğru ilerler.

00:09:54.412 --> 00:09:56.997
Kedi fareyi yer. Toxo üreme şansı bulur.

00:09:56.997 --> 00:10:00.019
Alın size tam bir "Ye, Avlan, Sev" hikayesi...

00:10:00.019 --> 00:10:04.487
(Kahkahalar) (Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:10:07.512 --> 00:10:11.054
Siz çok cömert ve yardımsever insanlarsınız.

00:10:11.054 --> 00:10:13.449
Merhaba Elizabeth, konuşmanı çok sevdim

NOTE Paragraph

00:10:13.449 --> 00:10:15.887
Peki, parazitler konaklarını bu yönde

00:10:15.887 --> 00:10:17.871
nasıl kontrol ediyorlar?

00:10:17.871 --> 00:10:19.417
Gerçekten bilmiyoruz.

00:10:19.417 --> 00:10:20.885
Toxo'nun dopamin yapan bir enzim

00:10:20.885 --> 00:10:22.877
salgıladığını, bunun ödül ve motivasyonla ilgili

00:10:22.877 --> 00:10:24.690
olduğunu biliyoruz.

00:10:24.690 --> 00:10:27.121
Kemirgenin beynindeki belirli bölgeleri hedeflediğini,

00:10:27.121 --> 00:10:29.846
cinsel uyarılmayla ilgili noktaları da dahil ettiğini biliyoruz.

00:10:29.846 --> 00:10:32.087
Ama yap-bozun parçalarının nasıl bir araya geldiği

00:10:32.087 --> 00:10:33.631
henüz çok net değil.

00:10:33.631 --> 00:10:35.367
Net olan, bu şeyin

00:10:35.367 --> 00:10:37.319
tek hücreli olduğu.

00:10:37.319 --> 00:10:38.689
Sinir sistemi yoktur.

00:10:38.689 --> 00:10:39.971
Bilinci yoktur.

00:10:39.971 --> 00:10:41.551
Bir bedeni bile yoktur.

00:10:41.551 --> 00:10:43.836
Ama buna rağmen bir memeliyi mi manipüle ediyor?

00:10:43.836 --> 00:10:45.355
Biz memelileriz.

00:10:45.355 --> 00:10:47.597
Bir fareden daha akıllı olduğumuzdan eminiz

00:10:47.597 --> 00:10:50.130
ama beyinlerimiz aynı temel prensiple çalışıyor;

00:10:50.130 --> 00:10:51.783
aynı tip hücreler,

00:10:51.783 --> 00:10:53.211
aynı kimyasallar,

00:10:53.211 --> 00:10:55.990
ve aynı parazitler.

00:10:55.990 --> 00:10:58.478
Tahminler değişiklik gösterse de rakamlar,

00:10:58.478 --> 00:11:00.608
dünyada her 3 insandan birinin beyninde

00:11:00.608 --> 00:11:02.291
Toxo olduğunu öne sürüyor.

00:11:02.291 --> 00:11:05.629
Genellikle bu, herhangi bir hastalığa doğrudan neden olmuyor.

00:11:05.629 --> 00:11:07.497
Parazit uzun süre vücutta

00:11:07.497 --> 00:11:09.400
pasif kalabiliyor.

00:11:09.400 --> 00:11:11.439
Fakat bazı kanıtlar, taşıyıcı bireylerin

00:11:11.439 --> 00:11:14.473
kişilik testlerinde diğer insanlardan

00:11:14.473 --> 00:11:17.202
farklı skorlar elde etmelerine ve araba kazaları karşısında

00:11:17.202 --> 00:11:19.686
daha fazla risk taşımalarına neden olduğunu gösteriyor.

00:11:19.686 --> 00:11:22.289
Ve şizofrenlerin

00:11:22.289 --> 00:11:24.835
daha fazla enfekte olma riski taşıdığını aktarıyor.

00:11:24.835 --> 00:11:27.018
Bana göre bu kanıtlar hala yeterince ikna edici değil.

00:11:27.018 --> 00:11:28.929
Hatta Toxo araştırmacılarının arasında bile

00:11:28.929 --> 00:11:31.369
parazitin davranışlarımızı gerçekten etkileyip

00:11:31.369 --> 00:11:33.754
etkilemediği konusunda fikir ayrılığı var.

00:11:33.754 --> 00:11:36.863
Fakat benzer manipülasyonların doğası dikkate alındığında,

00:11:36.863 --> 00:11:39.398
benzer şekilde etkilenmeyen tek türün

00:11:39.398 --> 00:11:41.317
insan olduğunu düşünmek de tamamen

00:11:41.317 --> 00:11:43.033
mantıksız geliyor.

NOTE Paragraph

00:11:43.033 --> 00:11:47.246
Parazitlerin dünyayla ilgili görüşlerimizi

00:11:47.246 --> 00:11:49.403
sürekli altüst etmesi

00:11:49.403 --> 00:11:51.890
parazitleri muhteşem canlılar yapıyor.

00:11:51.890 --> 00:11:55.739
Bizi, doğaya farklı açılardan bakmaya davet ediyorlar.

00:11:55.739 --> 00:11:58.130
Ve ister basit ve bariz,

00:11:58.130 --> 00:12:00.317
ister karmaşık ve kafa karıştırıcı olsun,

00:12:00.317 --> 00:12:03.010
gördüğümüz davranışların bireylerin

00:12:03.010 --> 00:12:04.996
kendi rızalarıyla mı ortaya çıktığını,

00:12:04.996 --> 00:12:06.589
yoksa metazori yoluyla mı başka bir şeyin

00:12:06.589 --> 00:12:07.758
kontrolüyle mi gerçekleştiğini

00:12:07.758 --> 00:12:09.178
sormaya davet ediyorlar.

00:12:09.178 --> 00:12:10.958
Bu fikir rahatsız edici olsa da,

00:12:10.958 --> 00:12:13.611
parazitlerin alışkanlıkları tüyler ürpertse de,

00:12:13.611 --> 00:12:15.233
bizi şaşırtma kabiliyetleri

00:12:15.233 --> 00:12:18.408
onları yeryüzündeki bir panda, kelebek veya yunus

00:12:18.408 --> 00:12:21.772
kadar büyüleyici ve karizmatik kılıyor.

NOTE Paragraph

00:12:21.772 --> 00:12:24.591
"Türlerin Kökeni"nin sonunda

00:12:24.591 --> 00:12:26.980
Charles Darwin, yaşamın ihtişamına

00:12:26.980 --> 00:12:29.633
ve sonsuz sayıdaki en güzel

00:12:29.633 --> 00:12:31.857
ve en harika yaşam formlarına değinir.

00:12:31.857 --> 00:12:36.204
Onun, karidesi sosyalleştiren tenyalardan

00:12:36.204 --> 00:12:39.084
ya da hamamböceğini gezmeye çıkaran arılardan

00:12:39.084 --> 00:12:40.733
da bahsettiğini düşünmek istiyorum.

NOTE Paragraph

00:12:40.733 --> 00:12:43.562
Ama bana şu anda bunları söyleten, belki de parazitin kendisidir.

NOTE Paragraph

00:12:43.562 --> 00:12:44.952
Teşekkür ederim.

00:12:44.952 --> 00:12:49.792
(Alkışlar)