WEBVTT

00:00:00.515 --> 00:00:03.196
Stado antylop gnu, ławica ryb,

00:00:03.196 --> 00:00:04.825
stado ptaków.

00:00:04.825 --> 00:00:06.889
Wiele zwierząt formuje duże grupy,

00:00:06.899 --> 00:00:10.597
które tworzą przepiękne
przyrodnicze widowiska.

00:00:10.597 --> 00:00:13.321
Po co formują grupy?

00:00:13.321 --> 00:00:14.958
Pospolite odpowiedzi to

00:00:14.958 --> 00:00:17.924
większe bezpieczeństwo,
wspólne polowanie

00:00:17.924 --> 00:00:20.420
czy okres godowy.

00:00:20.420 --> 00:00:22.088
Wszystkie wyjaśnienia,

00:00:22.088 --> 00:00:23.325
choć zwykle słuszne,

00:00:23.325 --> 00:00:26.368
zakładają, że zwierzęta

00:00:26.368 --> 00:00:29.545
kontrolują swoje zachowania,

00:00:29.545 --> 00:00:31.796
panują nad swoim ciałem.

00:00:31.796 --> 00:00:35.223
A to nie zawsze prawda.

NOTE Paragraph

00:00:35.223 --> 00:00:38.147
To Artemia, słonowodny skorupiak

00:00:38.147 --> 00:00:40.911
zwany solowcem, 
solankowcem czy słonaczkiem.

00:00:40.911 --> 00:00:42.906
Są małe, zwykle żyją samotnie,

00:00:42.906 --> 00:00:46.433
ale czasem gromadzą się
w dużych rojach czerwonego koloru

00:00:46.433 --> 00:00:48.230
ciągnących się metrami,

00:00:48.230 --> 00:00:51.320
które formują z powodu pasożyta.

00:00:51.320 --> 00:00:54.006
Są zainfekowane tasiemcem,

00:00:54.006 --> 00:00:56.387
czyli długim,
żyjącym jelitem, posiadającym

00:00:56.387 --> 00:00:59.405
genitalia na jednym końcu
i otwór gębowy z haczykami na drugim.

00:00:59.405 --> 00:01:01.680
Będąc niezależnym dziennikarzem,
współczuję.

00:01:01.680 --> 00:01:03.835
(Śmiech)

00:01:03.835 --> 00:01:06.743
Tasiemiec wysysa 
substancje odżywcze z solowców,

00:01:06.743 --> 00:01:08.820
ale to nie wszystko.

00:01:08.820 --> 00:01:10.440
Kastruje je,

00:01:10.440 --> 00:01:15.158
zmienia ich kolor 
z przezroczystego na jaskrawoczerwony,

00:01:15.158 --> 00:01:16.674
przez to żyją dłużej,

00:01:16.674 --> 00:01:19.031
i jak zauważył biolog Nicolas Rode,

00:01:19.031 --> 00:01:22.390
powoduje to, że pływają w grupach.

00:01:22.390 --> 00:01:25.842
Dlaczego? Ponieważ tasiemiec,
jak wiele innych pasożytów,

00:01:25.842 --> 00:01:27.423
ma złożony cykl życiowy

00:01:27.423 --> 00:01:29.687
obejmujący różnych żywicieli.

00:01:29.687 --> 00:01:32.091
Solowiec to jeden 
z przystanków na trasie.

00:01:32.091 --> 00:01:34.703
Celem ostatecznym

00:01:34.703 --> 00:01:36.650
jest flaming różowy.

00:01:36.650 --> 00:01:40.488
Tylko we flamingu 
tasiemiec może się rozmnożyć,

00:01:40.488 --> 00:01:42.964
żeby się tam dostać,
sprawia, że solowce

00:01:42.964 --> 00:01:46.055
formują kolorowy,
rzucający się w oczy rój,

00:01:46.055 --> 00:01:48.772
który flaming łatwo dostrzeże

00:01:48.772 --> 00:01:50.331
i pożre.

00:01:50.331 --> 00:01:53.263
Oto sekret roju solowców.

00:01:53.263 --> 00:01:55.426
Nie są towarzyskie
z ich własnej woli,

00:01:55.426 --> 00:01:57.502
ale dlatego, że są kontrolowane.

00:01:57.502 --> 00:01:59.196
Grupa nie zapewnia bezpieczeństwa,

00:01:59.196 --> 00:02:01.055
jest dokładnie odwrotnie.

00:02:01.055 --> 00:02:04.096
Tasiemiec przejmuje kontrolę
nad ich mózgami i ciałami,

00:02:04.096 --> 00:02:05.492
zamieniając je w pojazdy,

00:02:05.492 --> 00:02:09.459
którymi dotrze do flaminga.

NOTE Paragraph

00:02:09.459 --> 00:02:10.889
Kolejny przykład

00:02:10.889 --> 00:02:13.415
pasożytniczej manipulacji.

00:02:13.415 --> 00:02:16.391
Świerszcz-samobójca.

00:02:16.391 --> 00:02:19.695
Połknął on larwę drucieńca,

00:02:19.695 --> 00:02:21.588
należącego do nitnikowców.

00:02:21.588 --> 00:02:23.744
Larwa rośnie i osiąga dojrzałość,

00:02:23.744 --> 00:02:26.782
ale żeby się rozmnożyć
musi trafić do wody.

00:02:26.782 --> 00:02:29.000
By to osiągnąć wydziela białko,

00:02:29.000 --> 00:02:31.188
które ogłupia świerszcza

00:02:31.188 --> 00:02:33.352
i powoduje nieobliczalne zachowanie.

00:02:33.352 --> 00:02:35.307
Gdy świerszcz jest blisko wody,

00:02:35.307 --> 00:02:36.926
na przykład basenu,

00:02:36.926 --> 00:02:39.183
wskakuje i topi się,

00:02:39.183 --> 00:02:40.908
a pasożyt wywierca się

00:02:40.908 --> 00:02:44.764
ze zwłok samobójcy.

00:02:44.764 --> 00:02:48.367
Kto by przypuszczał, 
że świerszcze są tak pojemne?

NOTE Paragraph

00:02:48.367 --> 00:02:51.582
Tasiemiec i drucieniec
nie są wyjątkami.

00:02:51.582 --> 00:02:53.302
Są częścią całej defilady

00:02:53.302 --> 00:02:55.379
pasożytów kontrolujących umysły,

00:02:55.379 --> 00:02:59.328
grzybów, wirusów, 
robaków, owadów i tym podobnych,

00:02:59.328 --> 00:03:01.901
które podporządkowują sobie żywicieli

00:03:01.901 --> 00:03:04.110
i sterują ich wolą.

00:03:04.110 --> 00:03:05.847
Dowiedziałem się o tym

00:03:05.847 --> 00:03:08.650
z dokumentu Davida Attenborough
"Na ścieżkach życia"

00:03:08.650 --> 00:03:10.062
jakieś 20 lat temu,

00:03:10.062 --> 00:03:11.764
później ze wspaniałej książki

00:03:11.764 --> 00:03:14.438
"Król pasożyt" mojego przyjaciela 
Carla Zimmera.

00:03:14.438 --> 00:03:16.581
Odtąd piszę o tych stworzeniach.

00:03:16.581 --> 00:03:19.802
Niewiele tematów z biologii
bardziej mnie pasjonuje.

00:03:19.802 --> 00:03:23.098
Pasożyty zawładnęły moim mózgiem.

00:03:23.098 --> 00:03:25.429
W końcu są fascynujące

00:03:25.429 --> 00:03:26.997
i zachwycająco makabryczne.

00:03:26.997 --> 00:03:28.389
Pisząc o pasożytach,

00:03:28.389 --> 00:03:30.473
wciąż używa się fraz, jak

00:03:30.473 --> 00:03:33.519
"pożarty żywcem" czy 
"wydostaje się, rozrywając ciało".

00:03:33.519 --> 00:03:34.756
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:03:34.756 --> 00:03:36.296
To nie wszystko.

00:03:36.296 --> 00:03:38.398
Jestem pisarzem, a wszyscy pisarze

00:03:38.398 --> 00:03:41.107
kochają opowieści.

00:03:41.107 --> 00:03:43.500
Dzięki pasożytom 
możemy oprzeć się pokusie

00:03:43.500 --> 00:03:45.350
zbyt oczywistych historii.

00:03:45.350 --> 00:03:47.660
Ich świat jest pełny zwrotów akcji

00:03:47.660 --> 00:03:51.267
i nieprzewidywalnych wyjaśnień.

00:03:51.267 --> 00:03:52.763
Dlaczego, na przykład,

00:03:52.763 --> 00:03:54.941
ta gąsienica zaczyna

00:03:54.941 --> 00:03:56.915
gwałtownie rzucać się na boki,

00:03:56.915 --> 00:03:58.583
gdy inny owad zbliża się do niej

00:03:58.583 --> 00:04:00.390
i białych kokonów,

00:04:00.390 --> 00:04:02.278
których zdaje się pilnować?

00:04:02.278 --> 00:04:05.374
Może chroni swoje rodzeństwo?

00:04:05.374 --> 00:04:06.823
Nie.

00:04:06.823 --> 00:04:09.250
Gąsienicę zaatakowała
pasożytnicza osa,

00:04:09.250 --> 00:04:11.009
która złożyła w niej jaja.

00:04:11.009 --> 00:04:12.743
Z jaj wykluły się młode osy

00:04:12.743 --> 00:04:14.307
i pożarły gąsienicę żywcem

00:04:14.307 --> 00:04:16.558
zanim wydostały się, rozrywając ciało.

00:04:16.558 --> 00:04:18.193
Wiecie już o czym mówię?

00:04:18.193 --> 00:04:21.031
Gąsienica nie umarła.

00:04:21.031 --> 00:04:23.616
Niektóre osy zostały w środku

00:04:23.616 --> 00:04:26.953
i sterowały nią, 
żeby broniła ich rodzeństwa,

00:04:26.953 --> 00:04:29.347
które przeobraża się w kokonach

00:04:29.347 --> 00:04:30.607
w dorosłe osy.

00:04:30.607 --> 00:04:34.146
Gąsienica jest potrząsającym
głową ochroniarzem-zombie,

00:04:34.146 --> 00:04:35.447
który broni potomstwa

00:04:35.447 --> 00:04:37.669
swojego oprawcy.

NOTE Paragraph

00:04:37.669 --> 00:04:41.535
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:04:41.535 --> 00:04:45.830
Wiele przed nami. 
A mam tylko 13 minut. (Śmiech)

NOTE Paragraph

00:04:45.830 --> 00:04:47.641
Pewnie niektórzy z was

00:04:47.641 --> 00:04:49.859
desperacko pocieszają się,

00:04:49.859 --> 00:04:52.119
że to są osobliwości natury,

00:04:52.119 --> 00:04:54.050
odstające elementy,

00:04:54.050 --> 00:04:55.870
i jest to zrozumiałe,

00:04:55.870 --> 00:04:58.248
bo pasożyty z natury są bardzo małe

00:04:58.248 --> 00:05:00.448
i spędzają większość czasu

00:05:00.448 --> 00:05:02.542
w czyichś ciałach.

00:05:02.542 --> 00:05:04.313
Łatwo je przeoczyć,

00:05:04.313 --> 00:05:06.898
co nie znaczy, że nie są ważne.

00:05:06.898 --> 00:05:09.103
Kilka lat temu Kevin Lafferty

00:05:09.103 --> 00:05:12.472
zbadał z grupą naukowców 
trzy ujścia kalifornijskich rzek.

00:05:12.472 --> 00:05:14.220
Ważyli, preparowali

00:05:14.220 --> 00:05:16.215
i zapisywali wszystko, co znaleźli,

00:05:16.215 --> 00:05:17.443
a znaleźli

00:05:17.443 --> 00:05:20.659
całą masę pasożytów.

00:05:20.659 --> 00:05:22.703
Szczególnie pospolite były przywry,

00:05:22.703 --> 00:05:25.353
małe płazińce,
kastrujące swoich żywicieli,

00:05:25.353 --> 00:05:27.899
takich jak ten biedny ślimak.

00:05:27.899 --> 00:05:30.788
Jedna przywra jest
mała, mikroskopijna,

00:05:30.788 --> 00:05:32.587
ale wszystkie razem ważyły tyle samo,

00:05:32.587 --> 00:05:34.773
co wszystkie ryby w ujściach rzek

00:05:34.773 --> 00:05:38.480
i od trzech do dziewięciu
razy więcej, niż wszystkie ptaki.

00:05:38.480 --> 00:05:40.174
Pamiętacie drucieńca,

00:05:40.174 --> 00:05:41.862
tego od świerszcza?

00:05:41.862 --> 00:05:44.415
Japoński naukowiec, Takuya Sato,

00:05:44.415 --> 00:05:46.111
odkrył strumień,

00:05:46.111 --> 00:05:48.082
w którym ściągnięte do wody,

00:05:48.082 --> 00:05:50.660
utopione świerszcze i pasikoniki,

00:05:50.660 --> 00:05:54.994
stanowiły 60 procent pożywienia
miejscowych pstrągów.

00:05:54.994 --> 00:05:57.928
Manipulacja nie jest osobliwością.

00:05:57.928 --> 00:06:00.048
Jest istotną i powszechną częścią

00:06:00.048 --> 00:06:01.939
otaczającego nas świata,

00:06:01.939 --> 00:06:03.460
a naukowcy odkrywają

00:06:03.460 --> 00:06:05.942
setki takich manipulatorów,

00:06:05.942 --> 00:06:08.379
co więcej, zaczynają rozumieć,

00:06:08.379 --> 00:06:12.437
jak te stworzenia kontrolują żywicieli.

NOTE Paragraph

00:06:12.437 --> 00:06:14.961
To jeden z moich ulubionych przykładów.

00:06:14.961 --> 00:06:17.418
Ampulex compressa,

00:06:17.418 --> 00:06:19.642
osa szmaragdowa.

00:06:19.642 --> 00:06:21.936
Powszechnie wiadomo,

00:06:21.936 --> 00:06:23.579
że osa szmaragdowa

00:06:23.579 --> 00:06:25.375
z zapłodnionymi jajami,

00:06:25.375 --> 00:06:27.841
szuka karalucha.

00:06:27.841 --> 00:06:29.041
Gdy go znajdzie,

00:06:29.041 --> 00:06:31.252
wbija w niego żądło, 
które jest też

00:06:31.252 --> 00:06:32.701
organem czuciowym.

00:06:32.701 --> 00:06:35.372
Odkryto to trzy tygodnie temu.

00:06:35.372 --> 00:06:37.677
Żądło, jako organ czuciowy,

00:06:37.677 --> 00:06:39.471
ma małe guzki czuciowe,

00:06:39.471 --> 00:06:42.026
pozwalające wyczuć 
charakterystyczną fakturę

00:06:42.026 --> 00:06:44.133
mózgu karalucha.

00:06:44.133 --> 00:06:47.174
Niczym osoba 
ślepo grzebiąca w torbie,

00:06:47.174 --> 00:06:49.651
znajduje mózg i wstrzykuje jad

00:06:49.651 --> 00:06:53.852
do dwóch konkretnych
zwojów nerwowych.

00:06:53.852 --> 00:06:56.935
Izraelscy naukowcy,
Frederic Libersat i Ram Gal,

00:06:56.935 --> 00:07:00.660
odkryli, że jad to 
szczególna broń chemiczna.

00:07:00.660 --> 00:07:03.204
Nie zabija i nie otumania karalucha.

00:07:03.204 --> 00:07:05.331
Karaluch mógłby odejść,

00:07:05.331 --> 00:07:08.356
odlecieć lub uciec,
gdyby chciał,

00:07:08.356 --> 00:07:10.231
ale nie chce,

00:07:10.231 --> 00:07:13.611
bo jad odbiera mu
motywację, by się ruszyć

00:07:13.611 --> 00:07:14.725
i to wszystko.

00:07:14.725 --> 00:07:18.431
Osa eliminuje możliwość
"ucieczka przed niebezpieczeństwem"

00:07:18.431 --> 00:07:20.271
w systemie operacyjnym karalucha

00:07:20.271 --> 00:07:23.504
i, trzymając za czułek,
prowadzi bezsilną ofiarę

00:07:23.504 --> 00:07:25.615
do swojego gniazda,

00:07:25.615 --> 00:07:28.254
jakby wyprowadzała psa.

00:07:28.254 --> 00:07:29.931
W gnieździe następuje złożenie jaj,

00:07:29.931 --> 00:07:32.207
wyklucie, pożarcie żywcem,
rozerwanie ciała,

00:07:32.207 --> 00:07:34.396
i tak dalej, znacie schemat.

00:07:34.396 --> 00:07:37.626
(Śmiech) (Brawa)

NOTE Paragraph

00:07:37.626 --> 00:07:40.506
Moim zdaniem, po użądleniu

00:07:40.506 --> 00:07:42.511
karaluch nie jest już karaluchem.

00:07:42.511 --> 00:07:44.861
Bardziej jest przedłużeniem osy,

00:07:44.861 --> 00:07:47.704
tak jak świerszcz 
był przedłużeniem drucieńca.

00:07:47.719 --> 00:07:50.519
Ci żywiciele 
nie przeżyją, nie rozmnożą się.

00:07:50.519 --> 00:07:52.318
Kontrolują swój los nie bardziej,

00:07:52.318 --> 00:07:54.102
niż mój samochód.

00:07:54.102 --> 00:07:55.602
Gdy pasożyt jest w środku,

00:07:55.602 --> 00:07:58.167
żywiciel nie ma nic do powiedzenia.

NOTE Paragraph

00:07:58.167 --> 00:07:59.481
Oczywiście ludziom

00:07:59.481 --> 00:08:01.513
manipulacja nie jest obca.

00:08:01.513 --> 00:08:03.873
Używkami zmieniamy chemię mózgu

00:08:03.873 --> 00:08:05.004
i nastroje

00:08:05.004 --> 00:08:09.024
i czym są spory, 
reklamy czy wielkie idee,

00:08:09.024 --> 00:08:12.727
jak nie próbą 
wpłynięcia na czyjś umysł?

00:08:12.727 --> 00:08:14.254
Nasze próby manipulacji

00:08:14.254 --> 00:08:16.032
są prymitywne i nieudolne

00:08:16.032 --> 00:08:19.127
w porównaniu z dopracowanymi
metodami pasożytów.

00:08:19.127 --> 00:08:21.519
Don Draper chciałby być tak wytworny

00:08:21.519 --> 00:08:25.439
i dokładny jak osa szmaragdowa.

00:08:26.479 --> 00:08:30.219
Właśnie to sprawia, że pasożyty

00:08:30.219 --> 00:08:33.005
są tak złowieszcze i fascynujące.

00:08:33.005 --> 00:08:36.877
Kładziemy tak duży nacisk
na wolną wolę i niezależność,

00:08:36.888 --> 00:08:39.739
że odebranie ich przez niewidoczne siły

00:08:39.747 --> 00:08:42.915
budzi najgłębsze społeczne lęki.

00:08:42.915 --> 00:08:45.368
Orwellowskie dystopie,
zagadkowe intrygi

00:08:45.368 --> 00:08:47.942
i czarne charaktery
kontrolujące umysły,

00:08:47.942 --> 00:08:50.250
pełno ich w mrocznej literaturze,

00:08:50.250 --> 00:08:54.528
ale w naturze zdarzają się cały czas.

NOTE Paragraph

00:08:55.048 --> 00:08:57.680
Co prowadzi do oczywistego

00:08:57.680 --> 00:08:59.680
i niepokojącego pytania:

00:08:59.680 --> 00:09:01.193
Czy istnieją mroczne,

00:09:01.193 --> 00:09:03.339
złowieszcze pasożyty, które wpływają

00:09:03.339 --> 00:09:05.234
na nasze zachowania bez naszej wiedzy,

00:09:05.234 --> 00:09:08.233
poza NSA?
(Agencja Bezpieczeństwa Krajowego USA)

00:09:08.233 --> 00:09:09.970
Jeśli są...

00:09:09.970 --> 00:09:13.326
(Śmiech) (Brawa)

00:09:13.326 --> 00:09:16.208
Mam czerwoną kropkę
na czole, prawda?

00:09:16.208 --> 00:09:18.175
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:09:18.175 --> 00:09:21.129
Jeśli istnieją, 
to jest ich kandydat.

00:09:21.129 --> 00:09:24.407
Toxoplasma gondii, w skrócie "Toxo",

00:09:24.407 --> 00:09:25.996
bo przerażający stwór

00:09:25.996 --> 00:09:28.206
zasługuje na słodkie przezwisko.

00:09:28.206 --> 00:09:30.488
Toxoplasma infekuje ssaki,

00:09:30.488 --> 00:09:31.966
z wielu gatunków,

00:09:31.966 --> 00:09:35.047
ale tylko w kotach
rozmnaża się płciowo.

00:09:35.047 --> 00:09:37.808
Naukowcy, jak 
Joanne Webster, wykazali,

00:09:37.808 --> 00:09:40.001
że Toxoplasma infekuje szczura lub mysz

00:09:40.001 --> 00:09:43.473
i zmienia gryzonia 
w rakietę wycelowaną w kota.

00:09:43.473 --> 00:09:46.549
Gdy zainfekowany szczur
poczuje urzekający zapach

00:09:46.549 --> 00:09:47.773
kocich sików,

00:09:47.773 --> 00:09:50.493
idzie do źródła zapachu,

00:09:50.493 --> 00:09:54.412
zamiast rozsądniej
w odwrotną stronę.

00:09:54.412 --> 00:09:56.947
Kot je szczura. 
Toxoplasma uprawia seks.

00:09:56.947 --> 00:09:59.819
Klasyczna opowieść 
"Jedz, módl się, kochaj"

00:09:59.819 --> 00:10:04.487
(Śmiech) (Brawa)

NOTE Paragraph

00:10:07.512 --> 00:10:10.714
Jesteście hojni i życzliwi.

00:10:10.714 --> 00:10:13.299
Cześć Elizabeth, świetna prelekcja.

NOTE Paragraph

00:10:13.299 --> 00:10:17.821
W jaki sposób pasożyt
kontroluje żywiciela?

00:10:17.821 --> 00:10:19.197
Nie wiemy dokładnie.

00:10:19.197 --> 00:10:20.885
Toxoplasma wydziela enzym,

00:10:20.885 --> 00:10:22.877
który produkuje dopaminę, substancję

00:10:22.877 --> 00:10:24.690
związaną z nagrodą i motywacją.

00:10:24.690 --> 00:10:27.121
Ta dociera do pewnych
części mózgu gryzonia,

00:10:27.121 --> 00:10:29.586
też do tych związanych z
seksualnym podnieceniem.

00:10:29.586 --> 00:10:31.787
Ale nadal nie jest jasne,

00:10:31.787 --> 00:10:33.631
jak dopasować fragmenty układanki.

00:10:33.631 --> 00:10:35.927
Wiemy natomiast, że jest to

00:10:35.927 --> 00:10:37.319
pojedyncza komórka.

00:10:37.319 --> 00:10:38.689
Bez układu nerwowego.

00:10:38.689 --> 00:10:39.821
Bez świadomości.

00:10:39.821 --> 00:10:41.122
Nawet bez ciała.

00:10:41.122 --> 00:10:43.746
Ale potrafi manipulować ssakiem?

00:10:43.746 --> 00:10:45.172
My jesteśmy ssakami.

00:10:45.172 --> 00:10:47.606
I to bardziej 
inteligentnymi niż szczur,

00:10:47.606 --> 00:10:50.130
ale nasze mózgi mają tę samą strukturę,

00:10:50.130 --> 00:10:51.523
identyczne typy komórek,

00:10:51.523 --> 00:10:53.111
te same związki chemiczne

00:10:53.111 --> 00:10:55.430
i te same pasożyty.

00:10:55.430 --> 00:10:57.778
Liczby są różne, 
ale według niektórych,

00:10:57.778 --> 00:10:59.738
co trzecia osoba na świecie

00:10:59.738 --> 00:11:02.221
ma pierwotniaka Toxoplasma w mózgu.

00:11:02.221 --> 00:11:05.339
Zwykle nie prowadzi to
do wyraźnej choroby.

00:11:05.339 --> 00:11:07.217
Pasożyt przez długi czas

00:11:07.217 --> 00:11:09.400
jest uśpiony.

00:11:09.400 --> 00:11:11.439
Ale są pewne dowody,

00:11:11.439 --> 00:11:14.473
że nosiciele uzyskują
nieco inne wyniki

00:11:14.473 --> 00:11:17.202
w testach osobowościowych,
niż pozostali,

00:11:17.202 --> 00:11:19.686
że mają większe ryzyko
wypadku samochodowego

00:11:19.686 --> 00:11:22.289
i że osoby cierpiące na schizofrenię

00:11:22.289 --> 00:11:24.835
są bardziej narażone na zakażenie.

00:11:24.835 --> 00:11:27.018
Dowody są nadal
nierozstrzygające,

00:11:27.018 --> 00:11:29.369
nawet badacze pierwotniaka Toxoplasma

00:11:29.369 --> 00:11:31.709
są podzieleni w kwestii tego, czy pasożyt

00:11:31.709 --> 00:11:33.754
faktycznie wpływa na nasze zachowania.

00:11:33.754 --> 00:11:36.413
Znając powszechność manipulacji,

00:11:36.413 --> 00:11:38.258
jest mało prawdopodobne,

00:11:38.258 --> 00:11:39.907
żeby ludzie byli
jedynym gatunkiem,

00:11:39.907 --> 00:11:42.853
który nie jest infekowany
w podobny sposób.

NOTE Paragraph

00:11:42.853 --> 00:11:47.246
Ta zdolność do ciągłego weryfikowania

00:11:47.246 --> 00:11:50.003
naszego sposobu 
myślenia o świecie

00:11:50.003 --> 00:11:51.820
sprawia, że pasożyty są niesamowite.

00:11:51.820 --> 00:11:54.869
Stale zachęcają nas do 
patrzenia na świat z innej strony

00:11:54.869 --> 00:11:57.040
i pytania, czy zachowania,
które widzimy,

00:11:57.040 --> 00:11:58.527
proste i oczywiste

00:11:58.527 --> 00:12:00.060
czy zaskakujące i niezrozumiałe,

00:12:00.060 --> 00:12:02.146
nie wynikają z działań jednostek

00:12:02.146 --> 00:12:03.999
zgodnie z ich własną wolą,

00:12:03.999 --> 00:12:08.488
ale z tego, że są przez coś kontrolowane.

00:12:08.488 --> 00:12:10.518
Chociaż sama myśl jest niepokojąca,

00:12:10.518 --> 00:12:13.441
a zwyczaje pasożytów są dość makabryczne,

00:12:13.441 --> 00:12:15.233
sposób, w jaki nas zaskakują

00:12:15.233 --> 00:12:18.408
czyni je równie 
wspaniałymi i charyzmatycznymi,

00:12:18.408 --> 00:12:21.772
co niejedna panda, motyl czy delfin.

NOTE Paragraph

00:12:21.772 --> 00:12:23.991
Na końcu "O powstawaniu gatunków",

00:12:23.991 --> 00:12:26.980
Karol Darwin pisze 
o majestatyczności życia,

00:12:26.980 --> 00:12:29.633
o niezliczonych 
formach najpiękniejszych

00:12:29.633 --> 00:12:31.065
i najwspanialszych.

00:12:31.065 --> 00:12:33.644
Lubię wyobrażać sobie,
że miał również na myśli

00:12:33.644 --> 00:12:36.824
tasiemca, który sprawia,
że solowce stają się towarzyskie,

00:12:36.824 --> 00:12:40.073
lub osy wyprowadzające
karaluchy na spacery.

NOTE Paragraph

00:12:40.073 --> 00:12:43.222
Ale być może 
przemawiają przeze mnie pasożyty.

NOTE Paragraph

00:12:43.222 --> 00:12:44.953
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:12:44.953 --> 00:12:54.813
(Brawa)