1600-ականներին ԱՄՆ-ի արևելյան ափի

Քեյփ Կոդ ծոցում այնքան սպիտակ կետ կար,

որ նրանց վրայով կարող էիք

մի ափից մյուսը քայլել:

Այժմ նրանց քանակը նվազել է և
նրանք ոչնչացման եզրին են:

Նրանց պես, շատ կետերի տեսակներ 
կտրուկ քչացել են՝

վերջին 200 ամյակում կետերի որսի պատճառով:

Նրանց որսում և սպանում էին

իրենց մսի, ճարպի և ոսկրերի համար:

Կետերը պահպանվել են

70-ականներին տեղի ունեցած

ՙՙՊահպանել Կետերին՚՚ շարժման շնորհիվ:

Դա նպաստեց կանգնեցնելու
կետերի որսը և առևտուրը:

Իսկ գաղափարը սրանում էր. «եթե չենք կարող

պահպանել կետերին, ապա ոչնչի պիտանի չենք»:

Ի վերջո դա մեր քաղաքական ներուժի փորձն էր

վերջ դնել շրջակա միջավայրի կործանմանը:

Այսպիսով այդ շարժումը 80-ականների սկզբին

ստիպեց արգելել կետերի որսը և առևտուրը:

Այնուամենայնիվ, կետերը 
թվով քիչ են, և դեռ

ենթարկվում են մարդկային այլ
սպառնալիքների:

Ցավոք, շատերը դեռ մտածում են,

որ իմ նման բնպահպանները իրենց գործը

անում են ելնելով այդ արարածների

հմայքից ու գեղեցկությունից:

Այդպես մտածելը սխալ է, քանի որ կետերը

էկոհամակարգի ճարտարագետներն են:

Նրանք օվկիանոսները կայուն են պահում

և անգամ օգտակար են մեր հասարակությանը:

Իսկ ինչո՞վ է կարևորվում կետերի

կյանքը օվկիանոսի վերականգնման գոծում:

Դա հանգեցնում է երկու 
հիմնական մտքի: Այն է.

կետի կղանք և փտող դի:

Այսպես: Կետերը սնվելու համար սուզվում են,

իսկ շնչելու համար լողում են ջրի մակերեսին:

Այդ ընթացքում մեծ քանակությամբ կղանք են

արտազատում, որը իր հերթին պարունակում է

ջրի հատակից դեպի մակերես բերված

անփոխարինելի սննդանյութեր՝

ֆիտոպլանկտոնի աճը խթանելու համար,

որը ծովում սնման օղակի հիմքն է կազմում:

Իսկապես: Մեծ քանակությամբ կետի կղանքը

օգտակար է ամբողջ էկոհամակարգի համար:

Կետերը կաթնասունների մեջ հայտնի են նաև

իրենց ամենաերկար տևող գաղթով:

Գորշ ամերիկական կետը

գաղթում է 16.000 կմ,

սնման համար նպաստավոր վայրերից մինչև

բեղմնավորվելու և ծնունդ տալու վայրեր:

Եվ այսպես ամեն տարի:

Դա անելով նրանք այդ պարարտանյութը

իրենց արտաթորանքի ձևով մի տեղից

մյուսն են տեղափոխում:

Այսպիսով հստակ է դառնում, թե կետերը ինչքան

կարևոր են օվկիանոսում թե՜ ուղղահայաց,

և թե՜ հորիզոնական սնման շղթայում:

Միևնույն ժամանակ ուշագրավ է նաև այն փաստը,

որ կետերը կարևոր են նաև իրենց մահից հետո:

Կետի դին հյուսվածքային խոշոր զանգված է,

որը օվկիանոսի մակերևույթից իջնում է հատակ:

Այս երևույթը կոչվում է կետերի անկում:

Երբ կետի դին սուզվում է, այդ դառնում է կեր

400 այլ տեսակ ծովային կենդանիների համար,

ներառյալ՝ օձաձև էլեկտրաձկները:

Եվ այս 200 տարիների ընթացքում զբաղված

լինելով կետերից օվկիանոսների դատարկումով,

մենք փոխեցինք կետերի անկման աշխարհագրական

բաշխումը դեպի օվկիանոսի հատակ:

Որպես հետևանք դա բերեց որոշ այլ տեսակների

ոչնչացմանը, որոնք իրենց գոյատևումը

պահպանում էին այդ

դիակային զանդվածի հաշվին:

Վերջիններս իրենց հետ տեղափոխում են

մոտավորապես 190.000 տոննա ածխածին,

որը համարժեք է տարեկան

80.000 ավտոմեքենայից արտադրվող քանակին՝

մթնոլորտից դեպի օվկիանոսի խորք:

Այդ իսկ պատճառով օվկիանոսները հաճախ 
կոչվում են

«Ածխածնի լվացարա», քանի որ կապում են

ածխածինը և հետաձգում գլոբալ տաքացումը:

Հաճախ մահացած մարմինները քշվում են ափ,

որը կեր է դառնում ցամաքի

գիշատիչ կենդանիների համար:

Կետերի որսը 200 տարվա ընթացքում 
վնասաբեր էր և

նվազեցրեց նրանց քանակը 60-90%-ով:

Ակնառու էր «Պահպանել Կետերին»
շարժումը

կետերի որսը դադարելու
գործում մեծ դեր խաղաց:

Բայց մենք դա պետք է կրկնենք՝ ուշադրություն

դարձնելով ավելի փոքր հարցերի վրա ևս:

Պետք է արգելել նավերի մուտքը նրանց սնման

վայրեր և ձկնորսական ցանցերի օգտագործումը:

Պետք է սովորենք կարևորել բնապահպանական

հարցերը, որպեսզի մարդիկ հասկանան այդ

կենդանիների արժեքը էկոհամակարգում:

Եկեք կետերին փրկենք նորից:

Եվ դա անենք ոչ միայն նրանց,

այլ նաև մեր համար:

Շնորհակալություն: