0:00:07.368,0:00:08.468
Zatopione relikty,

0:00:08.468,0:00:09.828
upiorne wraki

0:00:09.828,0:00:11.478
i zaginione miasta.

0:00:11.478,0:00:14.808
To nie tylko cuda z powieści przygodowych.

0:00:14.808,0:00:16.488
Pod powierzchnią oceanu

0:00:16.488,0:00:19.087
są ruiny, po których [br]niegdyś chodzili ludzie

0:00:19.087,0:00:23.258
i wraki statków, pełne artefaktów [br]z dawnych czasów.

0:00:23.258,0:00:26.449
Tym zajmuje się podwodna archeologia,

0:00:26.449,0:00:32.370
badacze odkrywają i badają[br]ludzkie wytwory, które wpadły do morza.

0:00:32.370,0:00:33.988
Nie poszukują oni skarbów.

0:00:33.988,0:00:36.909
Podwodna archeologia [br]odkrywa ważne informacje

0:00:36.909,0:00:39.779
o dawnym klimacie i linii brzegowej,

0:00:39.779,0:00:42.149
jak ludzie przemierzali morza

0:00:42.149,0:00:45.757
i jakie było życie tysiące lat temu.

0:00:45.757,0:00:47.777
Co właściwie możemy znaleźć?

0:00:47.777,0:00:50.800
W płytkich wodach, pośród[br]przedmiotów współczesnych,

0:00:50.800,0:00:54.159
odkryliśmy całą gamę [br]starożytnych artefaktów.

0:00:54.159,0:00:57.480
W tej strefie są świadectwa tego,[br]w jaki sposób dawniej łowiono ryby,

0:00:57.480,0:00:59.210
jak naprawiano statki,

0:00:59.210,0:01:00.720
wyrzucano śmieci,

0:01:00.720,0:01:05.720
a nawet jak skazani na śmierć piraci,[br]byli grzebani pośród fal.

0:01:05.720,0:01:07.710
To nie tylko najnowsza historia.

0:01:07.710,0:01:14.660
W Norfolk w Wielkiej Brytanii znaleziono[br]ślady stóp liczące sobie 800 000 lat.

0:01:14.660,0:01:16.121
W tych płytkich wodach

0:01:16.121,0:01:20.188
pozostałości zatopionych miast[br]majaczą na dnie morza,

0:01:20.188,0:01:21.831
zalane przez trzęsienia ziemi,

0:01:21.831,0:01:22.939
tsunami,

0:01:22.939,0:01:25.999
czy obniżające się płyty tektoniczne.

0:01:25.999,0:01:29.990
Niemal każde zatopione miasto [br]da się znaleźć w tych płyciznach,

0:01:29.990,0:01:33.759
bo poziom morza niewiele[br]się zmienił przez ostatnie tysiące lat,

0:01:33.759,0:01:37.240
kiedy istniały cywilizacje, [br]które je zbudowały.

0:01:37.240,0:01:41.829
Na przykład w płytkich wodach[br]wybrzeża Włoch leżą Baje,

0:01:41.829,0:01:45.933
rzymskie miasto nadmorskie,[br]liczące sobie 2000 lat.

0:01:45.933,0:01:49.299
Można tam pływać pomiędzy ruinami budynków

0:01:49.299,0:01:53.688
zbudowanych przez rzymskich notabli,[br]senatorów i cesarzy.

0:01:53.688,0:01:55.531
I wreszcie wraki statków.

0:01:55.531,0:01:59.833
Kiedy statek się zużywa, [br]zwykle porzuca się go przy brzegu.

0:01:59.833,0:02:04.640
Tak, by nikomu nie zawadzał, [br]w ujściach rzek czy płytkich zatoczkach.

0:02:04.640,0:02:09.952
Archeologowie określają dzięki nim[br]zmiany linii brzegowej w czasie

0:02:09.952,0:02:13.701
oraz dowiadują się, [br]jak dawniej budowano łodzie.

0:02:13.701,0:02:18.170
W Roskilde w Danii [br]pięć zatopionych celowo okrętów

0:02:18.170,0:02:24.083
pokazało, jak Wikingowie 1000 lat temu[br]budowali swoje siejące postrach statki.

0:02:24.083,0:02:25.741
Jeśli zejdziemy nieco głębiej,

0:02:25.741,0:02:29.105
dotrzemy do miejsca, gdzie leżą[br]najgłębiej zachowane ludzkie wyroby,

0:02:29.105,0:02:32.073
jak starożytne mury portowe i klucze.

0:02:32.073,0:02:37.012
Widać też więcej wraków zatopionych[br]przez sztormy, wojny czy zderzenia.

0:02:37.012,0:02:39.802
Wciąż eksplorujemy wiele z nich.

0:02:39.802,0:02:41.293
Jak statek Czarnobrodego,

0:02:41.293,0:02:45.893
ujawniający tajemnice życia[br]XVIII-wiecznego pirata.

0:02:45.893,0:02:50.562
Ale poniżej 15 metrów, jeszcze głębiej,[br]są nawet lepiej zachowane wraki,

0:02:50.562,0:02:52.792
jak wrak na Antykithirze,

0:02:52.792,0:02:56.313
który zatonął w I wieku p.n.e.

0:02:56.313,0:02:58.390
Znaleziono na nim statuy,

0:02:58.390,0:02:59.443
ładunek towarów

0:02:59.443,0:03:02.482
oraz najstarszy znany komputer,

0:03:02.482,0:03:05.363
tajemnicze urządzenie zwane[br]mechanizmem z Antykithiry,

0:03:05.363,0:03:09.623
śledzące zmiany astronomiczne i zaćmienia.

0:03:09.623,0:03:12.452
Daje ono archeologom ważne informacje

0:03:12.452,0:03:15.593
na temat poziomu wiedzy[br]starożytnych Greków.

0:03:15.593,0:03:20.205
Na tej głębokości znajdziemy też[br]samoloty i łodzie podwodne,

0:03:20.205,0:03:23.472
na przykład z wojen światowych.

0:03:23.472,0:03:25.642
Nurkując poniżej 60 metrów,

0:03:25.642,0:03:30.993
możemy natrafić na najwcześniejsze[br]i najrzadsze ślady ludzkiej historii.

0:03:30.993,0:03:34.313
Przed 5000 lat było [br]znacznie więcej suchego lądu,

0:03:34.313,0:03:39.063
bo lodowce więziły wodę,[br]która podwyższyła poziom morza.

0:03:39.063,0:03:41.602
Nasi przodkowie osiedlali się [br]na tych terenach,

0:03:41.602,0:03:44.284
na dnie morza odnajdujemy ich obozy,

0:03:44.284,0:03:45.523
kamienne narzędzia

0:03:45.523,0:03:48.343
i kości zwierząt, na które polowali.

0:03:48.343,0:03:52.605
Te miejsca pozwalają nam się dowiedzieć[br]o ścieżkach migracji naszych przodków,

0:03:52.605,0:03:54.255
metodach polowań

0:03:54.255,0:03:57.575
i rozwijanych technikach.

0:03:57.575,0:04:00.374
Po największych głębinach[br]nigdy nie stąpał człowiek.

0:04:00.374,0:04:04.965
Te obszary były zalane [br]zanim wyewoluowaliśmy.

0:04:04.965,0:04:09.304
Jedyne przedmioty tu znalezione[br]opadły tu z powierzchni,

0:04:09.304,0:04:14.325
jak na przykład silniki rakiety NASA[br]Saturn V na 4000 metrach,

0:04:14.325,0:04:17.406
i najgłębiej zatopione statki.

0:04:17.406,0:04:20.085
Ocean to ogromne podwodne muzeum,

0:04:20.085,0:04:23.643
stale rozwijające[br]naszą wiedzę o ludzkości.

0:04:23.643,0:04:25.535
Zbadaliśmy jedynie niewielki fragment,

0:04:25.535,0:04:29.145
więc czeka nas z pewnością[br]wiele nowych wspaniałych odkryć.