[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.14,0:00:08.35,Default,,0000,0000,0000,,Verzonken overblijfselen,
Dialogue: 0,0:00:08.35,0:00:09.64,Default,,0000,0000,0000,,spookachtige scheepswrakken
Dialogue: 0,0:00:09.64,0:00:11.42,Default,,0000,0000,0000,,en verloren steden.
Dialogue: 0,0:00:11.42,0:00:14.76,Default,,0000,0000,0000,,Dit zijn niet enkel wonderen \Nuit fictionele avonturenboeken.
Dialogue: 0,0:00:14.76,0:00:16.49,Default,,0000,0000,0000,,Onder de waterspiegel
Dialogue: 0,0:00:16.49,0:00:19.09,Default,,0000,0000,0000,,bevinden zich ruïnes waar \Nmensen ooit ronddwaalden
Dialogue: 0,0:00:19.09,0:00:23.26,Default,,0000,0000,0000,,en scheepswrakken volgeladen \Nmet historische artefacten.
Dialogue: 0,0:00:23.26,0:00:26.45,Default,,0000,0000,0000,,Dit is het terrein\Nvan onderwaterarcheologie,
Dialogue: 0,0:00:26.45,0:00:29.98,Default,,0000,0000,0000,,waar onderzoekers menselijke artefacten\Nontdekken en bestuderen
Dialogue: 0,0:00:29.98,0:00:32.18,Default,,0000,0000,0000,,die in de zee terechtgekomen zijn.
Dialogue: 0,0:00:32.18,0:00:33.87,Default,,0000,0000,0000,,Ze zijn niet op schattenjacht.
Dialogue: 0,0:00:33.87,0:00:36.91,Default,,0000,0000,0000,,Onderwaterarcheologie \Nonthult belangrijke informatie
Dialogue: 0,0:00:36.91,0:00:39.78,Default,,0000,0000,0000,,omtrent oude klimaten en kustlijnen,
Dialogue: 0,0:00:39.78,0:00:42.15,Default,,0000,0000,0000,,het toont aan hoe mensen \Nzeeën hebben bevaren
Dialogue: 0,0:00:42.15,0:00:45.44,Default,,0000,0000,0000,,en hoe het leven er \Nduizenden jaren geleden uitzag.
Dialogue: 0,0:00:45.44,0:00:47.49,Default,,0000,0000,0000,,Wat is er dan te vinden?
Dialogue: 0,0:00:47.49,0:00:50.80,Default,,0000,0000,0000,,Op ondiepe plekken ontdekten we\Nallerlei antieke artefacten
Dialogue: 0,0:00:50.80,0:00:54.16,Default,,0000,0000,0000,,die tussen hedendaagse voorwerpen lagen.
Dialogue: 0,0:00:54.16,0:00:57.56,Default,,0000,0000,0000,,Dit gebied bevat bewijs over \Nhoe onze voorouders visten,
Dialogue: 0,0:00:57.56,0:00:59.04,Default,,0000,0000,0000,,hoe ze hun schepen repareerden,
Dialogue: 0,0:00:59.04,0:01:00.42,Default,,0000,0000,0000,,hun afval loosden
Dialogue: 0,0:01:00.42,0:01:05.27,Default,,0000,0000,0000,,en zelfs hun veroordeelde piraten die\Nonder de vloedlijn begraven werden.
Dialogue: 0,0:01:05.27,0:01:07.60,Default,,0000,0000,0000,,Het betreft niet alleen\Nonze recente geschiedenis.
Dialogue: 0,0:01:07.60,0:01:14.43,Default,,0000,0000,0000,,In de Engelse kustplaats Norfolk werden \N800.000 jaar oude voetafdrukken ontdekt.
Dialogue: 0,0:01:14.43,0:01:16.12,Default,,0000,0000,0000,,Op deze ondiepe plekken
Dialogue: 0,0:01:16.12,0:01:20.02,Default,,0000,0000,0000,,doemen vanaf de zeebodem \Noverblijfselen op van verzonken steden,
Dialogue: 0,0:01:20.02,0:01:21.85,Default,,0000,0000,0000,,die aardbevingen,
Dialogue: 0,0:01:21.85,0:01:22.85,Default,,0000,0000,0000,,tsunami's
Dialogue: 0,0:01:22.85,0:01:25.77,Default,,0000,0000,0000,,en tektonische aardverschuivingen \Nhebben achtergelaten.
Dialogue: 0,0:01:25.77,0:01:29.86,Default,,0000,0000,0000,,Vrijwel elke verzonken stad\Nbevindt zich op zo'n ondiepe plek,
Dialogue: 0,0:01:29.86,0:01:33.76,Default,,0000,0000,0000,,omdat het zeepeil nauwelijks \Nis veranderd in de duizenden jaren
Dialogue: 0,0:01:33.76,0:01:37.24,Default,,0000,0000,0000,,waarin stedenbouwende \Nbeschavingen hebben bestaan.
Dialogue: 0,0:01:37.24,0:01:41.83,Default,,0000,0000,0000,,In ondiepe wateren aan de kust \Nvan Italië ligt bijvoorbeeld Baia,
Dialogue: 0,0:01:41.83,0:01:45.66,Default,,0000,0000,0000,,een ruim 2.000 jaar oude \NRomeinse kustplaats.
Dialogue: 0,0:01:45.66,0:01:49.30,Default,,0000,0000,0000,,Daar is het mogelijk om tussen \Nde ruïnes van bouwwerken te zwemmen
Dialogue: 0,0:01:49.30,0:01:53.49,Default,,0000,0000,0000,,die gemaakt zijn door adelijke families, \Nsenatoren en keizers uit Rome.
Dialogue: 0,0:01:53.49,0:01:55.27,Default,,0000,0000,0000,,En dan zijn er nog scheepswrakken.
Dialogue: 0,0:01:55.27,0:01:59.51,Default,,0000,0000,0000,,Als schepen hun beste tijd hebben gehad, \Nworden ze vaak aan de kust achtergelaten
Dialogue: 0,0:01:59.51,0:02:04.52,Default,,0000,0000,0000,,op afgelegen plekken zoals estuaria, \Nrivieren en ondiepe baaien.
Dialogue: 0,0:02:04.52,0:02:09.74,Default,,0000,0000,0000,,Archeologen gebruiken ze als tijdlijn om \Npieken en dalen van havens weer te geven
Dialogue: 0,0:02:09.74,0:02:13.55,Default,,0000,0000,0000,,en om aanwijzingen te verkrijgen \Nover de historische scheepsbouwkunst.
Dialogue: 0,0:02:13.55,0:02:18.17,Default,,0000,0000,0000,,In Roskilde in Denemarken bijvoorbeeld, \Nonthullen vijf bewust gezonken schepen
Dialogue: 0,0:02:18.17,0:02:23.82,Default,,0000,0000,0000,,hoe Vikingen 1.000 jaar geleden hun \Nangstaanjagende, lange schepen bewerkten.
Dialogue: 0,0:02:23.82,0:02:25.51,Default,,0000,0000,0000,,Als we iets verder dalen
Dialogue: 0,0:02:25.51,0:02:29.00,Default,,0000,0000,0000,,bereiken we het gebied waar de diepst \Ngelegen menselijke bouwwerken zijn,
Dialogue: 0,0:02:29.00,0:02:31.75,Default,,0000,0000,0000,,zoals oude havenmuren en aanlegkaden.
Dialogue: 0,0:02:31.75,0:02:33.63,Default,,0000,0000,0000,,Ook zien we steeds meer scheepswrakken
Dialogue: 0,0:02:33.63,0:02:36.78,Default,,0000,0000,0000,,die door noodweer, oorlogen\Nen botsingen gezonken zijn.
Dialogue: 0,0:02:36.78,0:02:39.60,Default,,0000,0000,0000,,Tegenwoordig graven we \Nnog veel van deze wrakken op,
Dialogue: 0,0:02:39.60,0:02:41.09,Default,,0000,0000,0000,,zoals het schip van Zwartbaard,
Dialogue: 0,0:02:41.09,0:02:45.89,Default,,0000,0000,0000,,dat geheimen onthult over het leven \Nals achttiende-eeuwse piraat.
Dialogue: 0,0:02:45.89,0:02:48.93,Default,,0000,0000,0000,,Maar voorbij de vijftien meter \Nbevinden zich de diepst gelegen,
Dialogue: 0,0:02:48.93,0:02:50.56,Default,,0000,0000,0000,,best bewaarde scheepswrakken,
Dialogue: 0,0:02:50.56,0:02:52.67,Default,,0000,0000,0000,,zoals het wrak van Antikythera
Dialogue: 0,0:02:52.67,0:02:56.08,Default,,0000,0000,0000,,dat in de eerste eeuw na Christus zonk.
Dialogue: 0,0:02:56.08,0:02:58.27,Default,,0000,0000,0000,,Toen het ontdekt werd, \Nbevatte het sculpturen,
Dialogue: 0,0:02:58.27,0:02:59.37,Default,,0000,0000,0000,,handelswaar
Dialogue: 0,0:02:59.37,0:03:02.21,Default,,0000,0000,0000,,en ook de oudst bekende computer;
Dialogue: 0,0:03:02.21,0:03:05.36,Default,,0000,0000,0000,,een mysterieus apparaat dat \N'Mechanisme van Antikythera' heet
Dialogue: 0,0:03:05.36,0:03:09.43,Default,,0000,0000,0000,,en dat astronomische veranderingen \Nen zonsverduisteringen berekende.
Dialogue: 0,0:03:09.43,0:03:12.45,Default,,0000,0000,0000,,Tegenwoordig geeft het archeologen \Nessentiële informatie
Dialogue: 0,0:03:12.45,0:03:15.59,Default,,0000,0000,0000,,over de kennis die \Nde Oude Grieken beheersten.
Dialogue: 0,0:03:15.59,0:03:20.20,Default,,0000,0000,0000,,In dit gebied vinden we \Nvliegtuigen en duikboten,
Dialogue: 0,0:03:20.20,0:03:23.27,Default,,0000,0000,0000,,zoals die uit de wereldoorlogen.
Dialogue: 0,0:03:23.27,0:03:25.64,Default,,0000,0000,0000,,Op ruim 60 meter diepte,
Dialogue: 0,0:03:25.64,0:03:30.70,Default,,0000,0000,0000,,vinden we een aantal van de eerste\Nen zeldzaamste tekenen van mensheid.
Dialogue: 0,0:03:30.70,0:03:34.31,Default,,0000,0000,0000,,In de 5.000 jaren daarvoor\Nwas er meer droog land,
Dialogue: 0,0:03:34.31,0:03:38.93,Default,,0000,0000,0000,,omdat gletsjers het water vasthielden \Ndat nu naar de zee is gevloeid.
Dialogue: 0,0:03:38.93,0:03:41.55,Default,,0000,0000,0000,,Onze voorouders spreidden \Nzich uit over deze gebieden
Dialogue: 0,0:03:41.55,0:03:44.28,Default,,0000,0000,0000,,en zodoende vinden we \Nop de zeebodem hun kampen,
Dialogue: 0,0:03:44.28,0:03:45.44,Default,,0000,0000,0000,,stenen gereedschap
Dialogue: 0,0:03:45.44,0:03:48.18,Default,,0000,0000,0000,,en botten van dieren waarop gejaagd werd.
Dialogue: 0,0:03:48.18,0:03:50.38,Default,,0000,0000,0000,,Deze locaties geven ons \Nwaardevolle informatie
Dialogue: 0,0:03:50.38,0:03:52.94,Default,,0000,0000,0000,,over de migratiepatronen \Nvan onze voorouders,
Dialogue: 0,0:03:52.94,0:03:54.64,Default,,0000,0000,0000,,jachtmethoden
Dialogue: 0,0:03:54.64,0:03:57.42,Default,,0000,0000,0000,,en technologiën.
Dialogue: 0,0:03:57.42,0:04:00.37,Default,,0000,0000,0000,,In het diepste gebied \Nheeft geen mens ooit voet gezet.
Dialogue: 0,0:04:00.37,0:04:04.64,Default,,0000,0000,0000,,Dit gebied was al ondergedompeld \Nvoordat de mensheid zich ontwikkelde.
Dialogue: 0,0:04:04.64,0:04:08.93,Default,,0000,0000,0000,,We treffen alleen artefacten die van \Nbovenaf in de oceaan zijn gezonken,
Dialogue: 0,0:04:08.93,0:04:14.00,Default,,0000,0000,0000,,zoals NASA's Saturnus V raketmotoren \Nop ruim 4.000 meter diepte
Dialogue: 0,0:04:14.00,0:04:17.23,Default,,0000,0000,0000,,en de diepst gelegen scheepswrakken.
Dialogue: 0,0:04:17.23,0:04:20.08,Default,,0000,0000,0000,,De oceaan is als het ware \Neen onderwatermuseum
Dialogue: 0,0:04:20.08,0:04:23.46,Default,,0000,0000,0000,,dat continu bijdraagt aan \Nonze kennis over de mensheid.
Dialogue: 0,0:04:23.46,0:04:25.60,Default,,0000,0000,0000,,Met slechts een fractie ervan onderzocht,
Dialogue: 0,0:04:25.60,0:04:29.70,Default,,0000,0000,0000,,zullen de ontdekkingen zich zeker \Ntot ver in de toekomst voortzetten.