0:00:07.138,0:00:08.348
Verzonken overblijfselen,

0:00:08.348,0:00:09.638
spookachtige scheepswrakken

0:00:09.638,0:00:11.418
en verloren steden.

0:00:11.418,0:00:14.758
Dit zijn niet enkel wonderen [br]uit fictionele avonturenboeken.

0:00:14.758,0:00:16.488
Onder de waterspiegel

0:00:16.488,0:00:19.087
bevinden zich ruïnes waar [br]mensen ooit ronddwaalden

0:00:19.087,0:00:23.258
en scheepswrakken volgeladen [br]met historische artefacten.

0:00:23.258,0:00:26.449
Dit is het terrein[br]van onderwaterarcheologie,

0:00:26.449,0:00:29.980
waar onderzoekers menselijke artefacten[br]ontdekken en bestuderen

0:00:29.980,0:00:32.180
die in de zee terechtgekomen zijn.

0:00:32.180,0:00:33.868
Ze zijn niet op schattenjacht.

0:00:33.868,0:00:36.909
Onderwaterarcheologie [br]onthult belangrijke informatie

0:00:36.909,0:00:39.779
omtrent oude klimaten en kustlijnen,

0:00:39.779,0:00:42.149
het toont aan hoe mensen [br]zeeën hebben bevaren

0:00:42.149,0:00:45.437
en hoe het leven er [br]duizenden jaren geleden uitzag.

0:00:45.437,0:00:47.487
Wat is er dan te vinden?

0:00:47.487,0:00:50.800
Op ondiepe plekken ontdekten we[br]allerlei antieke artefacten

0:00:50.800,0:00:54.159
die tussen hedendaagse voorwerpen lagen.

0:00:54.159,0:00:57.560
Dit gebied bevat bewijs over [br]hoe onze voorouders visten,

0:00:57.560,0:00:59.040
hoe ze hun schepen repareerden,

0:00:59.040,0:01:00.420
hun afval loosden

0:01:00.420,0:01:05.270
en zelfs hun veroordeelde piraten die[br]onder de vloedlijn begraven werden.

0:01:05.270,0:01:07.600
Het betreft niet alleen[br]onze recente geschiedenis.

0:01:07.600,0:01:14.430
In de Engelse kustplaats Norfolk werden [br]800.000 jaar oude voetafdrukken ontdekt.

0:01:14.430,0:01:16.121
Op deze ondiepe plekken

0:01:16.121,0:01:20.018
doemen vanaf de zeebodem [br]overblijfselen op van verzonken steden,

0:01:20.018,0:01:21.851
die aardbevingen,

0:01:21.851,0:01:22.849
tsunami's

0:01:22.849,0:01:25.769
en tektonische aardverschuivingen [br]hebben achtergelaten.

0:01:25.769,0:01:29.860
Vrijwel elke verzonken stad[br]bevindt zich op zo'n ondiepe plek,

0:01:29.860,0:01:33.759
omdat het zeepeil nauwelijks [br]is veranderd in de duizenden jaren

0:01:33.759,0:01:37.240
waarin stedenbouwende [br]beschavingen hebben bestaan.

0:01:37.240,0:01:41.829
In ondiepe wateren aan de kust [br]van Italië ligt bijvoorbeeld Baia,

0:01:41.829,0:01:45.663
een ruim 2.000 jaar oude [br]Romeinse kustplaats.

0:01:45.663,0:01:49.299
Daar is het mogelijk om tussen [br]de ruïnes van bouwwerken te zwemmen

0:01:49.299,0:01:53.488
die gemaakt zijn door adelijke families, [br]senatoren en keizers uit Rome.

0:01:53.488,0:01:55.271
En dan zijn er nog scheepswrakken.

0:01:55.271,0:01:59.513
Als schepen hun beste tijd hebben gehad, [br]worden ze vaak aan de kust achtergelaten

0:01:59.513,0:02:04.520
op afgelegen plekken zoals estuaria, [br]rivieren en ondiepe baaien.

0:02:04.520,0:02:09.742
Archeologen gebruiken ze als tijdlijn om [br]pieken en dalen van havens weer te geven

0:02:09.742,0:02:13.551
en om aanwijzingen te verkrijgen [br]over de historische scheepsbouwkunst.

0:02:13.551,0:02:18.170
In Roskilde in Denemarken bijvoorbeeld, [br]onthullen vijf bewust gezonken schepen

0:02:18.170,0:02:23.823
hoe Vikingen 1.000 jaar geleden hun [br]angstaanjagende, lange schepen bewerkten.

0:02:23.823,0:02:25.511
Als we iets verder dalen

0:02:25.511,0:02:29.005
bereiken we het gebied waar de diepst [br]gelegen menselijke bouwwerken zijn,

0:02:29.005,0:02:31.753
zoals oude havenmuren en aanlegkaden.

0:02:31.753,0:02:33.632
Ook zien we steeds meer scheepswrakken

0:02:33.632,0:02:36.782
die door noodweer, oorlogen[br]en botsingen gezonken zijn.

0:02:36.782,0:02:39.602
Tegenwoordig graven we [br]nog veel van deze wrakken op,

0:02:39.602,0:02:41.093
zoals het schip van Zwartbaard,

0:02:41.093,0:02:45.893
dat geheimen onthult over het leven [br]als achttiende-eeuwse piraat.

0:02:45.893,0:02:48.932
Maar voorbij de vijftien meter [br]bevinden zich de diepst gelegen,

0:02:48.932,0:02:50.562
best bewaarde scheepswrakken,

0:02:50.562,0:02:52.672
zoals het wrak van Antikythera

0:02:52.672,0:02:56.083
dat in de eerste eeuw na Christus zonk.

0:02:56.083,0:02:58.270
Toen het ontdekt werd, [br]bevatte het sculpturen,

0:02:58.270,0:02:59.373
handelswaar

0:02:59.373,0:03:02.212
en ook de oudst bekende computer;

0:03:02.212,0:03:05.363
een mysterieus apparaat dat [br]'Mechanisme van Antikythera' heet

0:03:05.363,0:03:09.433
en dat astronomische veranderingen [br]en zonsverduisteringen berekende.

0:03:09.433,0:03:12.452
Tegenwoordig geeft het archeologen [br]essentiële informatie

0:03:12.452,0:03:15.593
over de kennis die [br]de Oude Grieken beheersten.

0:03:15.593,0:03:20.205
In dit gebied vinden we [br]vliegtuigen en duikboten,

0:03:20.205,0:03:23.272
zoals die uit de wereldoorlogen.

0:03:23.272,0:03:25.642
Op ruim 60 meter diepte,

0:03:25.642,0:03:30.703
vinden we een aantal van de eerste[br]en zeldzaamste tekenen van mensheid.

0:03:30.703,0:03:34.313
In de 5.000 jaren daarvoor[br]was er meer droog land,

0:03:34.313,0:03:38.933
omdat gletsjers het water vasthielden [br]dat nu naar de zee is gevloeid.

0:03:38.933,0:03:41.552
Onze voorouders spreidden [br]zich uit over deze gebieden

0:03:41.552,0:03:44.284
en zodoende vinden we [br]op de zeebodem hun kampen,

0:03:44.284,0:03:45.443
stenen gereedschap

0:03:45.443,0:03:48.183
en botten van dieren waarop gejaagd werd.

0:03:48.183,0:03:50.375
Deze locaties geven ons [br]waardevolle informatie

0:03:50.375,0:03:52.935
over de migratiepatronen [br]van onze voorouders,

0:03:52.935,0:03:54.635
jachtmethoden

0:03:54.635,0:03:57.425
en technologiën.

0:03:57.425,0:04:00.374
In het diepste gebied [br]heeft geen mens ooit voet gezet.

0:04:00.374,0:04:04.635
Dit gebied was al ondergedompeld [br]voordat de mensheid zich ontwikkelde.

0:04:04.635,0:04:08.934
We treffen alleen artefacten die van [br]bovenaf in de oceaan zijn gezonken,

0:04:08.934,0:04:14.005
zoals NASA's Saturnus V raketmotoren [br]op ruim 4.000 meter diepte

0:04:14.005,0:04:17.226
en de diepst gelegen scheepswrakken.

0:04:17.226,0:04:20.085
De oceaan is als het ware [br]een onderwatermuseum

0:04:20.085,0:04:23.463
dat continu bijdraagt aan [br]onze kennis over de mensheid.

0:04:23.463,0:04:25.605
Met slechts een fractie ervan onderzocht,

0:04:25.605,0:04:29.705
zullen de ontdekkingen zich zeker [br]tot ver in de toekomst voortzetten.